1. Ɛzɩ Wiyaʋ Daviid yɔ, tɔm ndʋ ɖa-taa nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pɔpɔzɩ?

ÐA-TƖŊA ɖɩsɔɔlaa se ɖihiɣ laŋhɛzɩyɛ ɖe-wezuu caɣʋ taa. Nɔɔyʋ tɩsɔɔlɩ se ɛwɛɛ nɩɣzɛ taa. Ɛlɛ nabʋyʋ taa, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ nɩɣzɛ taa. Pʋyɔɔ lɛ, Yehowa sɛyaa nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pɔpɔzɩ tɔm ndʋ Wiyaʋ Daviid kaapɔzɩ Yehowa yɔ. Ɛpɔzɩ-ɩ se: “Ɛzɩ men-ciyam nɛ ma-laŋɩyɛ panɩɩ siziŋ tam?”—Keɣa 12:3.

2. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

² Paa ɖa-tɩŋa ɖɩnɩɣzɩɣ nabʋyʋ taa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla nabʋyʋ nɛ pɩsa nɛ ɖɩtaakɩlɩ nɩɣzʋʋ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, kajalaɣ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ mbʋ pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩwɛɛ nɩɣzɛ taa yɔ pɩ-taa nabʋyʋ. Pʋwayɩ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ nɩŋgbanzɩ loɖo nzɩ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩkpɛzɩ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kala yɔ.

3. (a) Wɛtʋ ndʋ pɩzɩɣ tiyele nɛ ɖɩwɛɛ nɩɣzɛ taa? (b) Ɛzɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɩɣ wɛtʋ ndʋ nʋmɔʋ na?

³ Wɛtʋ sakɩyɛ pɩzɩɣ tiyele nɛ ɖɩwɛɛ ñɩɣzɛ taa. Nɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa natʋyʋ wɛɛ lɛ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɩɣ-tʋ nʋmɔʋ se tɩtaala. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Ðɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɩɣ nʋmɔʋ se pataasuyi liidiye tɔɔnaɣ, wondu kususutu, nɛ kuduyuu yɔɔ paa pɩnaɣ ŋga; yaa ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɩɣ nʋmɔʋ ɖo-sukuli ɖaŋ taa ñɩma yaa ɖa-tʋmɩyɛ taa ñɩma se pataatakɩ-ɖʋ se ɖɩcɛtɩ yaa ɖɩcaɣ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ wezuu. Nɛ ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖɩɣ ɛyaa nʋmɔʋ se pataala kañatʋ lakasɩ ɖe-egeetiye taa. Ðɩkatɩɣ kala ana mbʋ  pʋyɔɔ yɔ, ɖɩwɛ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛyaa sakɩyɛ lɩmaɣza ɩɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Bibl paɣtʋ kila yɔ. Sataŋ weyi ɛkɛ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-ɛsɔ yɔ, ɛnawa se ɛyaa nabɛyɛ kaɣ yebu nɛ “ɛjaɖɛ yɔɔ ɖʋtʋ tʋnɛ tɩ-taa nɩɣzɛ” ɖɩɣ-wɛ nʋmɔʋ nɛ peyele Yehowa sɛʋ. (Mat. 13:22; 1 Yoh. 5:19) Ye mbʋ, pɩɩɖɩɣzɩɣ-ɖʋ se kala suni ɛjaɖɛ nɛ piyeki nɛ ɛyaa nɩɣzɩɣ siŋŋ!

4. Ye ɖɩnɩɣzɩɣ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ a-yɔɔ siŋŋ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩlɩɩ pɩ-taa?

⁴ Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpaɣzɩ nɩɣzʋʋ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ a-yɔɔ siŋŋ nɛ piyele nɛ ɖɩɩtasɩɣ maɣzʋʋ nabʋyʋ yɔɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩnɩɣzɩɣ se ɖɩɩkaɣ hiɣu liidiye sakɩyɛ nɛ ɖɩcɔnɩ ɖa-kɩcɛyɩm ɖeɖe, yaa se ɖɩkaɣ tɔlʋʋ kʋdɔŋ nɛ piyele nɛ ɖɩɩtasɩɣ pɩzʋʋ se ɖɩla tʋmɩyɛ yaa halɩ ɖilesi ɖa-tʋmɩyɛ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩnɩɣzɩɣ se ɖɩɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ alɩwaatʋ ndʋ pɩtakɩɣ-ɖʋ se ɖɩmaanɩ Ɛsɔ paɣtʋ yɔɔ yɔ. Piileɖiɣ lɛ, Sataŋ kaɣ tuyuu mba eɖiyiɣ yɔ se pakʋyɩ Ɛsɔ samaɣ yɔɔ, pʋyɔɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩnɩɣzɩɣ ɛzɩma ɖɩkaɣ labʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ pɩ-yɔɔ. Pɩtɩla ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ se: ‘Ɛzɩ pɩwɛɛkaa se manɩɣzɩɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ?’

5. Suwe Yesu ñɩnaɣ yɔɔdʋʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛtɔm se: “Iyele nɩɣzʋʋ” yɔ?

⁵ Ðɩnawa se Yesu heyi ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se: “Iyele nɩɣzʋʋ.” (Mat. 6:25) Ɛzɩ Yesu ñɩnaɣ se ɛyɔɔdɩ se pɩtɩpɔzɩ se ɖɩnɩɣzɩ nabʋyʋ yɔɔ? Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩtɩkɛ mbʋ ɛñɩnaɣ yɔɔdʋʋ! Tɔzɩ se caanaʋ taa Yehowa sɛyaa nabɛyɛ kaawɛ nɩɣzɛ taa ɖɔɖɔ. Paa mbʋ yɔ, pɔ-tɔm kaakɛdɩnɩ Yehowa. * (1 Aw. 19:4; Keɣa 6:4) Toovenim taa lɛ, Yesu kaawɛɛ nɛ ɛhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ na. Ɛtaasɔɔlɩ se ɖɩkɩlɩɣ nɩɣzʋʋ wezuu caɣʋ taa kɩcɛyɩm yɔɔ, nɛ piyele nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ kɩdɛkɛdɩŋ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ yɔɔ. Ye mbʋ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɛɣ nɩɣzɛ taa yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla?—Kalɩ aɖakaɣ “ Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla mbʋ yɔ.”

6. Ɛzɩ Filiipi mba 4:6, 7 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖihiɣ laŋhɛzɩyɛ nɩɣzɛ alɩwaatʋ taa?

⁶ (1) Tɩmɩɣ ɖoŋ ɖoŋ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋnɩɣzɩɣ kaɖɛ naɖɩyɛ yɔɔ yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ. (1 Pɩy. 5:7) Yehowa pɩzɩɣ nɛ ecosi ña-adɩma yɔɔ nɛ ɛha-ŋ “Ɛsɔ tɛ laŋhɛzɩyɛ nɖɩ ɖɩcɛzɩ [ɛyʋ] tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ tɩŋa yɔ.” (Kalɩ Filiipi mba 4:6, 7.) Yehowa kaɣ tɩŋnʋʋ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛha-ŋ laŋhɛzɩyɛ nɖɩ.—Gal. 5:22.

7. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩtɩmɩɣnɩ Ɛsɔ yɔ, tɔm ndʋ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ?

⁷ Alɩwaatʋ ndʋ ŋtɩmɩɣnɩ Yehowa yɔ, heyi-i ndʋ tɩwɛ ña-laŋɩyɛ taa yɔ. Heyi-i kaɖɛ nɖɩ ŋwɛɛ nɛ ŋkatɩɣ yɔ ɖɩ-tɔm nɛ ŋheyi-i ɛzɩma pɩlakɩ-ŋ yɔ. Ye ŋpɩzɩɣ se ŋcɔnɩ kaɖɛ nɖɩ ɖi-ɖeɖe yɔ, pɔzɩ-ɩ se ɛha-ŋ lɔŋsɩnɖɛ nɛ ŋtɩlɩ mbʋ pɩwɛɛ se ŋla yɔ nɛ ɛha-ŋ ɖoŋ ɖɔɖɔ nɛ ŋlabɩ-pʋ. Ye ŋŋpɩzɩɣ se ŋla nabʋyʋ nɛ ŋcɔnɩ kaɖɛ nɖɩ ɖi-ɖeɖe yɔ, pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋtaakɩlɩ ɖɩ-yɔɔ nɩɣzʋʋ. Ye ŋheyiɣ Yehowa kaɖɛ nɖɩ ɖeyi ɖeyi ŋkatɩɣ yɔ adɩma taa yɔ, alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, ŋkaɣ naʋ ɛzɩma Yehowa cosi ña-adɩma yɔɔ yɔ kpayɩ kpayɩ nɛ pɩkɩlɩ. Ye eticosi ña-adɩma yɔɔ kpaagbaa yɔ, taayele tɩmʋʋ. Pɩtasɩna se Yehowa sɔɔlaa se ɖiheyi-i kaɖɛ nɖɩ ɖeyi ɖeyi ɖɩkatɩɣ yɔ lɛ, ɛsɔɔlaa se ɖɩtɩmɩɣ kaahɛzaɣ.—Luka 11:8-10.

8. Tɔm ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ ɖa-adɩma taa?

⁸ Alɩwaatʋ ndʋ ŋtɩmɩɣnɩ Yehowa nɛ ŋheyiɣ-i ña-nɩɣzɛ yɔ, taasɔɔ se ŋwɩlɩ-ɩ ñɛ-ɛsɩmɩyɛ. Pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩmaɣzɩ kɩbam mbʋ payɩ ɖɩwɛna yɔ pɩ-yɔɔ, halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kala sakɩyɛ yɔ. Ɛlɛ, ye  ŋŋsɩŋ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi ŋheyi Yehowa ɛzɩma pɩlakɩ-ŋ yɔ? Ðɩnɛ ɛlɛ, tɔzɩ se Yehowa kaɣ cosuu ña-adɩma yɔɔ halɩ paa ŋŋpɩzɩɣ se ŋyɔɔdɩ natʋyʋ nɛ pɩtasɩnɩ ‘Mentendi-ŋ sɩnɩ-m’ yɔ!—4 Aw. 18:31; Roma 8:26.

9. Ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla alɩwaatʋ ndʋ sɔɔndʋ kpaɣ-ɖʋ yɔ?

⁹ (2) Taa liu Yehowa lɔŋsɩnɖɛ, nɛ pɩtaakɛ ña-maɣmaɣ ña-ñɩnɖɛ. Nayʋ Izaayii alɩwaatʋ taa, sɔɔndʋ kpaɣaɣ Yuuda samaɣ alɩwaatʋ ndʋ Asiirii mba ñɩnaɣ se poyooni-kɛ yɔ. Yuuda samaɣ taasɔɔlɩ se Asiirii mba ɛwabɩ-kɛ, pʋyɔɔ lɛ kɔpɔzɩ Ejipiti mba se pasɩnɩ-kɛ. (Iza. 30:1, 2) Peeɖe Yehowa paɣ-kɛ se ye kata liu Ejipiti mba yɔ, pɩkɔŋnɩ-kɛ kaɖɛ. (Iza. 30:7, 12, 13) Yehowa tɩŋnɩ Izaayii yɔɔ nɛ eheyi samaɣ mbʋ kapɩzɩɣ kala nɛ kehiɣ yɔɔ huuzuu siŋŋ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Tamɩyɛ sum nɛ [liu taʋ Yehowa] yɔɔ mi-ɖoŋ wɛɛ.”—Iza. 30:15b.

10. Wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩtaɣ Yehowa liu yɔ, tɩ-taa natʋyʋ lɛ ndʋ?

¹⁰ Ɛzɩmtaa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩtaɣ Yehowa liu? Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaŋ nɩɩyɩ. Kpaɣ se ŋhiɣ tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ naɖɩyɛ nɛ pɛhɛyɩɣ ɖɩ-taa camɩyɛ, ɛlɛ pɩkaɣ pɔzʋʋ se ŋla tʋmɩyɛ alɩwaatʋ lɛɛtʋ yɔɔ tam sakɩyɛ, nɛ pɩkaɣ-ŋ ɖɩɣʋ nʋmɔʋ se ŋtaala ño-ɖoŋ ɖeɖe Yehowa sɛtʋ taa ɛzɩ ŋlakʋʋ lɛɛlɛɛyɔ yɔ. Yaa kpaɣ se ña-tʋmɩyɛ taa ɛyʋ nɔɔyʋ wɛɛ nɛ ɛcɩbɩyɩɣ-ŋ ɛsa, ɛlɛ ɛyʋ ɛnʋ ɛtɩkɛ Ɛsɔ sɛyʋ weyi pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm yɔ. Yaa ye ñɔ-hɔʋ taa tʋ nɔɔyʋ eheyi-ŋ se ye ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋsɛɣ Yehowa yɔ, ña nɛ ɩ ɩɩtasɩɣ ɖama yaʋ nabʋyʋ; ɛzɩma ŋkaɣ labʋ? Paa hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa lɛ, pɩɩkaɣ-ŋ wɛʋ kɛlɛʋ se ŋkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ, ɛlɛ Yehowa kaɣ-ŋ wɩlʋʋ nʋmɔʋ paa wɛtʋ ndʋ lɛ tɩ-taa. (Mat. 6:33; 10:37; 1 Kɔr. 7:39) Tɔm pɔzʋʋ lɛ se: Ŋkaɣ taʋ Yehowa liu nɛ ŋɖɔ nʋmɔʋ ŋgʋ ɛwɩlɩɣ-ŋ yɔ kɩ-taa?

11. Bibl taa kɛdɛsɩ nzɩ taa ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtazɩ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa lalaa kaɖɩɣnɩ-ɖʋ yɔ?

¹¹ (3) Kpɛlɩkɩ lɔŋ kɩɖaŋ kɩbaŋ nɛ kɩɖaŋ kɩdɛkɛdɩŋ taa. Kɛdɛsɩ sakɩyɛ wɛ Bibl taa nɛ sɩñɩkɩɣ niye se pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ nɛ ɖɩtaa Yehowa liu. Alɩwaatʋ ndʋ ŋtazɩɣ kɛdɛsɩ nzɩ sɩ-taa yɔ, maɣzɩ nɛ ŋna mbʋ pɩɩsɩnɩ Ɛsɔ sɛyaa nɛ pacaɣ ɖiɣ ɖiɣ alɩwaatʋ ndʋ pakaɖaɣnɩ-wɛ siŋŋ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Alɩwaatʋ ndʋ Yuuda tɔm ɖɩhʋyɛ sɔsɔɖɛ taa ñɩma ɖʋ apostoloowaa paɣtʋ se peyele tɔm susuu yɔ, sɔɔndʋ tɩkpa-wɛ. Ɛlɛ, pɔyɔɔdɩnɩ abalɩtʋ se: “Ɛsɔ pɩwɛɛ se ɖɩña ɛzɩ ɖa-ñʋʋdʋ yɔ, pɩtɩkɛ ɛyaa.” (Tʋma 5:29) Halɩ paa paamabɩ apostoloowaa yɔ, sɔɔndʋ tɩkpa-wɛ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, paaɖiɣzinaa se Yehowa kaawɛ pɔ-cɔlɔ. Pɔ-tɔm kaakɛdɩnɩ-ɩ. Pʋyɔɔ lɛ, powobi pɩ-yɔɔ nɛ posusuu tɔm kɩbandʋ. (Tʋma 5:40-42) Mbʋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ pɩɩkazɩ pazɩ se pakʋ tɔmkpɛlɩkɩyʋ Etiyɛɛnɩ yɔ, ɛɛwɛ laŋhɛzɩyɛ taa siŋŋ nɛ halɩ ɛ-ɛsɩndaa kaawɛ “ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ ɛsɩndaa yɔ.” (Tʋma 6:12-15) Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛ-taa kaatɛma se ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa.

12. Ɛzɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 3:14; 4:14 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩla leleŋ alɩwaatʋ ndʋ panazɩɣ-ɖʋ yɔ?

¹² Apostoloowaa kaana kaɣlaa se Yehowa wɛ pɔ-cɔlɔ. Ɛɛha-wɛ ɖoŋ se pala maamaaci lakasɩ. (Tʋma 5:12-16; 6:8) Sɔnɔ, Yehowa ɛɛhaɣ-ɖʋ ɖoŋ se ɖɩla maamaaci lakasɩ. Paa mbʋ yɔ, Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɛ-Tɔm yɔɔ nɛ eheyiɣ-ɖʋ nɛ sɔɔlɩm se alɩwaatʋ ndʋ panazɩɣ-ɖʋ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ yɔɔ yɔ, ɖɔ-tɔm kɛdɩɣnɩ-ɩ nɛ e-fezuu wɛ ɖɔ-cɔlɔ. (Kalɩ 1 Pɩyɛɛrɩ 3:14; 4:14.) Pʋyɔɔ lɛ, pɩtɩpɔzɩ se ɖɩnɩɣzɩ mbʋ ɖɩkaɣ labʋ nɛ ɛsɩndaa alɩwaatʋ ndʋ panazɩɣ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩkpazɩ ɖoŋ tisuu mbʋ ɖɩwɛna se Yehowa kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɛya ɖa-ñʋʋ yɔ.  Ɛzɩ kajalaɣ Krɩstʋ ñɩma mba paalabʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩtaa liu Yesu tɔm tʋnɛ: “Mankaɣ-mɩ haʋ tɔm nɛ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ mi-koyindinaa tɩŋa ɩɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ pakaɖɩna yaa pawa yɔ.” Yesu labɩ-ɖʋ tamaɣ se: “Ye ɩɖɔkɩ mɩ-laŋa yɔ, ɩkaɣ yabʋ mi-weziŋ ñʋʋ.” (Luka 21:12-19) Nɛ ɖɩtaasɔɔ kaaʋ se Yehowa ɖɔkʋʋ ɛ-sɛyaa mba pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ ɛ-ɛsɩndaa nɛ pɩtalɩ pa-sɩm wiye yɔ pɔ-yɔɔ tɔm tɩŋa ɛ-maɣzɩm taa, nɛ pʋyɔɔ lɛ ɛkaɣ-wɛ fezuu.

13. Ye ɖɩtazɩɣ ɛyaa mba patɩpɩzɩ nɛ pacaɣ ɖiɣ ɖiɣ nɛ pataa Yehowa liu yɔ pa-kɩɖaŋ taa yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwazɩ-ɖʋ?

¹³ Ɛyaa mba patɩpɩzɩ nɛ pacaɣ ɖiɣ ɖiɣ nɛ pataa Yehowa liu yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ pa-kɩɖaŋ taa. Ye ɖɩtazɩɣ kɩɖaŋ kɩdɛkɛdɩŋ ɛnɩ ɩ-taa yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩtaala ɛzɩ paalabʋ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Alɩwaatʋ ndʋ Aazaa pɩsɩ Yuuda wiyaʋ nɛ sɔɔjanaa sakɩyɛ kɔɔ se poyouni-i yɔ, ɛɛta Yehowa liu, nɛ Yehowa sɩnɩ-ɩ nɛ ɛwabɩ-wɛ. (4 Aw. 14:8-11) Ɛlɛ pʋwayɩ, alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ Wiyaʋ Baasa sɔɔjanaa pazɩ yem woba se poyouni Aazaa yɔ, ɛtɩpɔzɩ Yehowa se ɛya ɛ-ñʋʋ ɛzɩ ɛɛlabʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛlɛ ɛhɛyɩ liidiye Siirii mba se pɩsa nɛ pɔ-sɔɔjanaa ɖʋ-ɩ nesi. (4 Aw. 16:1-3) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ Aazaa hɩnɩ kʋdɔŋ sɔsɔʋ nakʋyʋ nɛ pɩkazɩ pazɩ se ɛsɩ yɔ, ɛtɩtaa Yehowa liu se ɛlɛ ɛsɩnɩ-ɩ.—4 Aw. 16:12.

14. Mbʋ Aazaa laba nɛ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ pɩ-taa?

¹⁴ Kiɖe tɛɛ lɛ, Aazaa pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛkatɩ kala yɔ. Ɛlɛ pʋwayɩ, ɛtɩpɔzɩ Ɛsɔ se ɛsɩnɩ-ɩ; ɛlɛ ɛñaɣ pana se ɛ-maɣmaɣ ɛcɔnɩ kala wena ɛkataɣ yɔ a-ɖeɖe. Kajalaɣ taa lɛ, pɩpɩzaɣ se pɩwɛɛ ɛzɩ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ Aazaa kpaɣaa nɛ ɛpɔzɩ Siirii mba se pasɩnɩ-ɩ nɛ eyooni Izrayɛɛlɩ mba yɔ, ɖɩkɛ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ yɔ. Ɛlɛ paa eehiɣ laŋhɛzɩyɛ kiɖe tɛɛ yɔ, laŋhɛzɩyɛ nɖɩ ɖitileɖi. Yehowa tɩŋnɩ nayʋ nɔɔyʋ yɔɔ nɛ eheyi-i se: “Ŋta Siirii wiyaʋ liu nɛ ŋtɩtaa [Yehowa] ñɛ-Ɛsɔ liu yɔ, pʋyɔɔ lɛ Siirii wiyaʋ tɛ sɔɔjanaa lɩ ñe-nesi tɛɛ.” (4 Aw. 16:7) Pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ɖɩtaakɩlɩ ɖa-tɩ taʋ liu nɛ ɖɩmaɣzɩ se ɖa-maɣmaɣ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩcɔnɩ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ a-ɖeɖe, nɛ ɖiyele pɔzʋʋ Yehowa se ɛtɩŋnɩ ɛ-Tɔm yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-ɖʋ nʋmɔʋ. Halɩ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ wɛtʋ natʋyʋ nɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ lɛɛ lɛɛ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ nɛ ɖɩtaa Yehowa liu, nɛ ɛkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɩbanɖɛ.

15. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkalɩɣ Bibl yɔ?

¹⁵ (4) Ðɔkɩ Bibl masɩ ña-ñʋʋ taa. Alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ Bibl taa masɩ nasɩyɩ nɛ sɩwɩlɩɣ se pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ nɛ ɖɩtaa Yehowa liu yɔ, ñaɣ pana nɛ ŋɖɔkɩ-sɩ ña-ñʋʋ taa. Pɩsa nɛ ŋɖɔkɩ-sɩ ña-ñʋʋ taa lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkalɩ-sɩ nɛ nɔɔ kɩkʋyaɣ yaa ŋma sɩ-taa tɔm takayaɣ nakɛyɛ yɔɔ nɛ ŋkalɩɣ-tʋ ɖoŋ ɖoŋ. Yehowa kaaheyi Yozuwee se ɛkalɩɣ Paɣtʋ takayaɣ ɖoŋ ɖoŋ e-liu tɛɛ nɛ pɩsa nɛ pɩɖɔmnɩ-ɩ ɖeu. Tɔm ndʋ ɛkalɩɣ Paɣtʋ takayaɣ taa yɔ, tɩkaɣ-ɩ sɩnʋʋ ɖɔɖɔ nɛ sɔɔndʋ ɛtaakpa-ɩ nɛ ɛwɛɛ abalɩtʋ nɛ eɖiyi Ɛsɔ samaɣ. (Yoz. 1:8, 9) Masɩ sakɩyɛ wɛ Ɛsɔtɔm taa nɛ sɩpɩzɩɣ sɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋcaɣ ɖiɣ ɖiɣ alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ wɛtʋ ndʋ tiyeki se ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ŋwɛɛ nɩɣzɛ taa yaa sɔɔndʋ ɛkpa-ŋ yɔ.—Keɣa 26:1-3; Adu. 3:25, 26.

16. Ɛzɩma Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ nɛ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ nɛ ɖɩtaa-ɩ liu?

¹⁶ (5) Ðʋ taabalɩyɛ nɛ Ɛsɔ samaɣ. Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɖo-koobiya yɔɔ nɛ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ nɛ ɖɩtaa-ɩ liu. Ðe-kediɣzisi taa, samaɣ taa tɔm yɔɔdʋʋ, ɖo-koobiya tɔm cosuu, nɛ kɛdɛsɩ nzɩ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɩlakɩ se ɖɩkpazɩnɩ ɖama ɖoŋ yɔ, sɩwazɩɣ-ɖʋ. (Ebr. 10:24, 25) Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖihiɣ ɖoŋ  kpazʋʋ siŋŋ ye ɖiheyiɣ ɛgbɛyɛ taa taabalaa mba ɖɩtaɣ-wɛ liu yɔ ɛzɩma pɩlakɩ-ɖʋ yɔ. Taabalʋ nɔɔyʋ “tɔm kɩbandʋ” pɩzɩɣ nɛ tɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ nɩɣzɛ wena a-taa ɖɩɩwɛɛ yɔ apasɩ.—Adu. 12:25.

17. Ɛzɩ Ebree mba 6:19 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma ɖe-lidaʋ pɩzɩɣ kɩsɩnɩ-ɖʋ se pɩtaacɛŋɛsɩ-ɖʋ paa ɖɩkatɩɣ kala sɔsɔna yɔ?

¹⁷ (6) Kpazɩ ñe-lidaʋ ɖoŋ. Ðe-tisuu wɛ ɛzɩ “mɛlɛ kolaɣ ŋga kɔɖɔkʋʋ kalɩzaɣ yɔ,” pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se pɩtaacɛŋɛsɩ-ɖʋ paa ɖɩkatɩɣ kala sɔsɔna yaa ɖɩwɛ nɩɣzɛ taa yɔ. (Kalɩ Ebree mba 6:19.) Maɣzɩ tamaɣ ŋga Yehowa labɩ-ɖʋ cee wayɩ yɔ kɔ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, nɔɔyʋ ɛɛkaɣ tasʋʋ nɩɣzʋʋ nabʋyʋ yɔɔ. (Iza. 65:17) Maɣzɩ se ŋwɛ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa laŋhɛzɩyɛ kaɣ wɛʋ yɔ ɖɩ-taa. Wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ natʋyʋ ɛɛkaɣ tasʋʋ wɛʋ. (Mik. 4:4) Ye ŋheyiɣ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ tɔm ɛyaa lalaa yɔ, ŋkaɣ kpazʋʋ ñe-lidaʋ ɖoŋ ɖɔɖɔ. La ño-ɖoŋ ɖeɖe tɔm susuu nɛ kpɛlɩkɩyaa labʋ tʋmɩyɛ taa. Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, ŋwɛɣnɩ “tisuu siŋŋ lidaʋ yɔɔ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ tɩnaɣ yɔɔ.”—Ebr. 6:11.

18. (a) Kala wena ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkatɩnɩ ɛsɩndaa? (b) Nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ-yɛ nɛ ɖɩwa?

¹⁸ Ðɩwɛɛ nɛ ɖɩñɔtʋʋnɩ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-ɖɩdɛnɖɛ nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖɩkaɣ katʋʋ kala wena apɩzɩɣ ayele nɛ ɖɩwɛɛ nɩɣzɛ taa nɛ pɩkɩlɩ yɔ. Pɩnaɣ 2021 mayaɣ pɩzɩɣ kasɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ kala ana nɛ ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ. Pɩtɩkɛ ɖo-ɖoŋ taa ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩla mbʋ, ɛlɛ ɛzɩma ɖɩtaɣ Yehowa liu yɔ, mbʋ kaɣnɩ-ɖʋ sɩnʋʋ. Pɩnaɣ ŋga kɔkɔŋ yɔ ka-taa, tɛtɛ nɛ ɖɩtɩŋnɩ ɖa-lakasɩ yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩwɛnɩ tisuu tamaɣ ŋga Yehowa laba yɔ kɔ-yɔɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Tamɩyɛ sum nɛ lidaʋ yɔɔ mi-ɖoŋ wɛɛ.”—Iza. 30:15.