1-3. Kala wena pɩzɩɣ nɛ ayele nɛ Yehowa sɛyaa tisi ɛsɩtɛɣlɩm?

ALƖWAATƲ ndʋ ŋwi kɛdɛzaɣ ɖeɖe? Nabʋyʋ taa ɖitisiɣ taa leleŋ ɛsɩtɛɣlɩm. Ɛlɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, laŋwɛɛkɩyɛ yeki nɛ ɖa-tɩŋa ɖiwiɣ. Pɩtɩla yɔ, ɖiwiɣ alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ sɩkɩ yɔ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Lorilei nɛ ɛwɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. Ɛmawa se: “Mɛn-pɛlɛ sɩm kaayeba nɛ nabʋyʋ taa manɩɣ siziŋ siŋŋ nɛ pɩlakaɣ-m ɛzɩ nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩhɛzɩ ma-laŋɩyɛ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa pɩlakaɣ-m mbʋ yɔ, mamaɣzaɣ se maakaɣ pɩzʋʋ nɛ mɔnɖɔkɩ ma-laŋɩyɛ.” *

² Pɩtala yɔ, lɩmaɣza lɛɛna yɔɔ lɛ, ɖitisiɣ ɖɔɖɔ ɛsɩtɛɣlɩm. Hiromi kɛ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ nɛ ɛwɛ Japɔŋ ɛjaɖɛ taa; ɛyɔɔdaa se: “Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛyaa mba monsusuu-wɛ Bibl taa tɔm yɔ, patɩsɔɔlɩ-tʋ nɛ piyeki nɛ pitiki-m yɔɔɔ. Nabʋyʋ taa, mɔnpɔzʋʋ Yehowa nɛ ɛsɩtɛɣlɩm se ɛsɩnɩ-m nɛ malɩɩ ɛyʋ weyi ɛwɛɛ nɛ ɛñɩnɩɣ toovenim yɔ ɛ-yɔɔ.”

³ Nabʋyʋ taa pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ koobiya mba yɔ? Pɩlakɩ ɖa-taa sakɩyɛ mbʋ. (1 Pɩy. 5:9) Ðɩsɔɔlaa se “ɖɩɖʋ [Yehowa] lɩm laŋhʋlʋmɩyɛ taa;” ɛlɛ pɩtɩla yɔ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩsɛɣ-ɩ nɛ ɛsɩtɛɣlɩm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩwɛ kʋñɔwiye taa, pitibi-ɖʋ yɔɔɔ yaa kaɖɛ wɛtʋ natʋyʋ wɛɛ nɛ tɩtakɩɣ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ. (Keɣa 6:7; 99:2) Ye ɖɩkatɩɣ wɛtʋ ndʋ yɔ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ-tʋ?

4. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

⁴ Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ Yesu kɩɖaʋ taa. Nabʋyʋ taa, Yesu ɖɔɖɔ kaakatɩ kaɖɛ wɛtʋ nɛ tiyele nɛ ‘etisi ɛsɩtɛɣlɩm.’ (Yoh. 11:35; Luka 19:41; 22:44; Ebr. 5:7) Iyele nɛ ɖɩyɔɔdɩ wɛtʋ ndʋ ɛɛkataa yɔ tɩ-tɔm. Ðɩɩtazɩɣ tɩ-taa lɛ, ɖɩkaɣ naʋ lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ yɔ. Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖeyi ɖeyi ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩlʋbɩnɩ kala wena ayeki nɛ ɖitisiɣ ɛsɩtɛɣlɩm yɔ.

5. Kɛdaɣ ŋga pama Yohanɛɛsɩ 11:32-36 taa yɔ, ɛbɛ kɛkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ Yesu yɔɔ?

⁵ Pɩnaɣ 32 taa, Yesu taabalʋ Lazaarɩ hɩnɩ kʋdɔŋ nɛ ɛsɩ; pɩɩkɛ niŋkaɣ alɩwaatʋ taa. (Yoh. 11:3, 14) Lazaarɩ kaawɛnɩ kɔɔnaa naalɛ, Maarɩɩ nɛ Maarta, nɛ Yesu kaasɔɔlɩ hɔʋ ŋgʋ kpem. Pe-neu Lazaarɩ sɩm kaayeba nɛ pɛwɛɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa siŋŋ. Lazaarɩ sɩba nɛ pɩtɛ lɛ, Yesu ɖɔ nʋmɔʋ se ewolo Betaanii tɛtʋ taa, ɖenɖe Maarɩɩ nɛ Maarta paawɛ yɔ. Maarta nɩwa se Yesu ɖiɣni kɔm lɛ, ese lɛɛ lɛɛ se ɛkatɩ-ɩ. Maɣzɩ ɛzɩma Maarta kaawɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa alɩwaatʋ ndʋ eheyi Yesu se: “Kɩbaɣlʋ, ye ŋŋwɛ cɩnɛ yɔ, me-neu taasɩ” yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. (Yoh. 11:21) Alɩwaatʋ pazɩ pʋwayɩ, Yesu na Maarɩɩ nɛ ɛyaa lalaa pɛwɛɛ nɛ pewiɣ lɛ, ‘etisi ɛsɩtɛɣlɩm.’—Kalɩ Yohanɛɛsɩ 11:32-36.

6. Alɩwaatʋ ndʋ Lazaarɩ sɩba yɔ, ɛbɛ yɔɔ Yesu wiwa?

⁶ Ɛbɛ yɔɔ Yesu wi alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa? Étude perspicace des Écritures takayaɣ cosuu se: “Ɛ-taabalʋ Lazaarɩ sɩm nɛ kʋñɔwiye nɖɩ ɛ-sɩm mbʋ pɩkɔnɩ ɛ-kɔɔnaa yɔ, piyeba nɛ Yesu ‘muzi nɛ etisi ɛsɩtɛɣlɩm.’” * Pɩtɩla yɔ, Yesu kaawɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ siziŋ weyi ɛ-taabalʋ kʋsɔɔlʋ Lazaarɩ kaawɛɛ nɛ ɛnɩɣ alɩwaatʋ ndʋ pɩwɩɣaɣ-ɩ yɔ pɩ-yɔɔ, nɛ pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ ɛɛwɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ ɛzɩma pɩlakaɣ Lazaarɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛlɛ ɖiɣzinaa se piileɖiɣ lɛ ɛsɩkɩ yɔ pɩ-yɔɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yesu na ɛzɩma Maarɩɩ nɛ Maarta pe-neu sɩm tukuni-wɛ siŋŋ yɔ, nɛ mbʋ yebina ɖɔɖɔ nɛ etisi ɛsɩtɛɣlɩm. Ye ña-taabalʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ yaa ye ñɔ-hɔʋ taa tʋ nɔɔyʋ ɛsɩba yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩlabɩ-ŋ ɖɔɖɔ mbʋ. Yele nɛ ɖɩna lɔŋ naadozo weyi ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpɛlɩkɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa Yesu wiwa yɔ tɩ-taa yɔ.

7. Yesu tisi ɛsɩtɛɣlɩm ɛ-taabalaa sɩm yɔɔ. Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ Yehowa yɔɔ?

⁷Yehowa nɩɣ ɛzɩma pɩlakɩ-ŋ yɔ pɩ-taa. Yesu kɛ mbʋ ɛ-Caa “kɛnaa ɖeyi ɖeyi yɔ pɩ-lɛzʋʋ.” (Ebr. 1:3) Alɩwaatʋ ndʋ Yesu wiwa yɔ, ɛwɩlɩ ɛzɩma pɩlakɩ Yehowa alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-ɛyʋ  kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ sɩkɩ yɔ. (Yoh. 14:9) Ye ŋwɛɛ nɛ ŋɖɔkʋʋ ña-laŋɩyɛ ñɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ sɩm yɔɔ yɔ, ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se pɩtasɩna se Yehowa naɣ kʋñɔŋ ŋgʋ kɩ-taa ŋwɛɛ yɔ lɛ, ɛnɩɣ ɖɔɖɔ ñe-siziŋ. Ɛsɔɔlaa se ɛwaa ña-laŋɩyɛ nɖɩ ɖɩpʋʋtaa yɔ.—Keɣa 33:19; 146:3.

8. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yesu kaɣ fezuu ɖɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ?

⁸Yesu sɔɔlaa se efezi ñɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ. Alɩwaatʋ pazɩ pʋcɔ nɛ Yesu wii lɛ, eheyi Maarta se: “Ñe-neu kaɣ fem.” Maarta tisi Yesu tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. (Yoh. 11:23-27) Maarta kaakɛ Yehowa sɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛsɩm ɛyaa mba nayaa Eliya nɛ Eliizee paafezaa pɩlakɩ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ yɔ pɔ-tɔm. (1 Aw. 17:17-24; 2 Aw. 4:32-37) Nɛ pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, ɛɛnɩ ɛyaa mba Yesu kaafezaa yɔ pɔ-tɔm. (Luka 7:11-15; 8:41, 42, 49-56) Ña ɖɔɖɔ mbʋ, ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ŋkaɣ tasʋʋ naʋ ñɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa mba pasɩba yɔ. Yesu tisi ɛsɩtɛɣlɩm alɩwaatʋ ndʋ ɛhɛzaɣ ɛ-taabalaa mba pɛwɛ kʋñɔwiye taa yɔ pa-laŋɩyɛ yɔ, nɛ pɩwɩlɩɣ se ɛsɔɔlɩ kpem se efezi sɩɖaa!

9. Ɛzɩ Yesu yɔ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ mba pɛwɛ kʋñɔwiye taa yɔ? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

⁹Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋsɩnɩ mba pɛwɛ kʋñɔwiye taa yɔ. Pɩtasɩnɩ se Yesu sɩnɩ Maarɩɩ nɛ Maarta wiu lɛ, ewelisini-wɛ nɛ ɛhɛzɩ pa-laŋa ɖɔɖɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ lalaa wɛ kʋñɔwiye taa yɔ. Dan kɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɛ ɛwɛ Ositralii ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: “Alɩwaatʋ ndʋ ma-halʋ sɩba yɔ, pɩɩpɔzaa se pasɩnɩ-m. Koobiya sakɩyɛ nɛ pa-halaa, paha pa-tɩ faaa nɛ pewelisiɣni-m wɩsɩ nɛ ɖoo. Paha-m nʋmɔʋ faaa se mɔyɔɔdɩ ɛzɩma manɩɣaɣ siziŋ yɔ, nɛ alɩwaatʋ ndʋ mewiɣaɣ yɔ pɩtɩcɛyɩɣ-wɛ. Pɩtasɩ lɛ, paaha pa-tɩ faaa nɛ palakɩ tʋma naayɛ se pasɩnɩ-m. A-taa naayɛ yɔ: Pañalaɣ mɔ-lɔɔɖɩyɛ, powoki payakɩ-m wondu, nɛ palakɩ-m tɔɔnaɣ. Ma-maɣmaɣ mantaapɩzɩɣ se mala tʋma ana alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. Nɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, ma nɛ wɛ ɖɩkpɛndaɣ nɛ ɖɩlakɩ adɩma. Pawɩlaa se pɛkɛ taabalaa kɩbama siŋŋ nɛ ‘koobiya kʋñɔŋ alɩwaatʋ taa.’”—Adu. 17:17.

10. Mbʋ pɩlaba nɛ pama pɩ-tɔm Luka 19:36-40 taa yɔ, kɛdɩ pɩ-tɔm.

¹⁰ Yesu talɩ Yeruzalɛm Nisaŋ fenaɣ kɩyakʋ 9 ñɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 33 taa. Ɛñɔtaɣnɩ tɛtʋ ndʋ lɛ, samaɣ nakɛyɛ kpeɣli nɛ ɛyaa pɔʋ po-tokonaa nʋmɔʋ taa ɛ-ɛsɩndaa se pawɩlɩ se ɛkɛ pe-Wiyaʋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩɩkɛ taa leleŋ alɩwaatʋ. (Kalɩ Luka 19:36-40.) Ye mbʋ, mbʋ pɩlabɩ pʋwayɩ yɔ, ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa taapɩzɩɣ se pamaɣzɩ se pɩkaɣ labʋ mbʋ. “Yesu ñɔtɩnɩ Yeruzalɛm lɛ, ɛna tɛtʋ nɛ ewii tɩ-yɔɔ.” Yesu wiɣaɣ mbʋ lɛ, ɛyɔɔdɩ asɛyʋ ŋgʋ kɩɖaŋ Yeruzalɛm taa mba yɔ kɩ-tɔm.—Luka 19:41-44.

11. Ɛbɛ yɔɔ Yesu wi Yeruzalɛm taa mba yɔɔ?

¹¹ Yesu nɩ siziŋ ɛ-laŋɩyɛ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛɛnawa se paa pɛwɛɛ nɛ pamʋʋ-ɩ camɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, Yuuda mba hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ tɛm lɩzʋʋ nɛ pawɩlɩ se paakaɣ tisuu nɛ pamʋ Kewiyaɣ tɔm. Nɛ mbʋ pɩlɩɣ pɩ-taa yɔ lɛ se pakaɣ yɔkʋʋ Yeruzalɛm, nɛ Yuuda ñɩma mba pehikiɣ ñʋʋ yabʋ alɩwaatʋ ndʋ pɔyɔkʋʋ tɛtʋ ndʋ yɔ, pakaɣ-wɛ wonuu yomiye taa. (Luka 21:20-24) Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se ɛzɩ Yesu kaayɔɔdʋʋ yɔ, ɛyaa sakɩyɛ lɔ-ɩ. Ðenɖe ŋwɛɛ yɔ, ɛyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ nɩɣ Kewiyaɣ tɔm lɛ, ɛzɩma palakɩ? Ye ɛyaa pazɩ yem ɩmʋʋnɩ toovenim tɔm ndʋ ŋwɩlɩɣ-wɛ yɔ, ɛbɛ Yesu ɛsɩtɛɣlɩm pɩzɩɣ nɛ pɩkpɛlɩkɩ-ŋ? Yele nɛ ɖɩna lɔŋ naadozo weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtasɩ kpɛlɩkʋʋ yɔ.

12. Yesu tisi ɛsɩtɛɣlɩm ɛyaa mba esusaɣ-wɛ tɔm yɔ pɔ-yɔɔ. Ɛbɛ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ Yehowa yɔɔ?

 ¹²Yehowa maɣzɩɣ ɛyaa yɔɔ. Yesu ɛsɩtɛɣlɩm tɔzʋʋ-ɖʋ se Yehowa maɣzɩɣ ɛyaa yɔɔ kpem. “Ɛtɩsɔɔlɩ se paɖɩzɩ nɔɔyʋ, ɛlɛ ɛsɔɔlaa se ɛyaa tɩŋa ikpiɖi pa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ.” (2 Pɩy. 3:9) Sɔnɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlɩ ɛyaa mba ɖisusuu-wɛ tɔm yɔ ye ɖiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖiyele nɛ tɔm kɩbandʋ ndʋ ɖisusuu yɔ titukuni pa-laŋa yɔ.—Mat. 22:39. *

13-14. (a) Ɛzɩma Yesu wɩlaa se ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ? (b) Nɛ ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ?

¹³Yesu labɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka. Ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ wala wena payɩ ehikaɣ yɔ nɛ esusuu tɔm ɛyaa lalaa nɛ ɛwɩlɩ se ɛsɔɔlɩ-wɛ. (Luka 19:47, 48) Ɛbɛ seɣti-i nɛ ɛla mbʋ? Pɛ-wɛtʋ kaalabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ. Nabʋyʋ taa, ɛyaa sakɩyɛ kaasɔɔlaa se pewelisi Yesu tɔm, nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛ nɛ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa “pataapɩzɩɣ se pɔtɔɔ tɔɔnaɣ maɣmaɣ.” (Mark. 3:20) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ abalʋ nɔɔyʋ kaasɔɔlaa se ɛyɔɔdɩnɩ Yesu ɖoo taa yɔ, Yesu tisi faaa se ɛ nɛ ɩ pakatɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ. (Yoh. 3:1, 2) Ɛyaa mba paawelisini Yesu kiɖe tɛɛ yɔ, pa-taa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ tɩpɩsɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa. Ɛlɛ mba payɩ pewelisini-i yɔ, ɛlɩzɩ-wɛ aseɣɖe kpayɩ kpayɩ. Sɔnɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɖɩha ɛyaa tɩŋa waɖɛ nɛ pewelisi Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ. (Tʋma 10:42) Pɩsa nɛ ɖɩtalɩ kaɖʋwa ŋga lɛ, pɩtɩla pɩpɔzʋʋ se ɖɩlɛɣzɩ ɖɔ-tɔm susuu nʋmɔŋ.

¹⁴Tisi faaa nɛ ŋla lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ. Ye ɖɩɩlɛɣzɩɣ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ ɖisusuu tɔm yɔ, pɩtɩla ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩna ɛyaa mba pɔsɔɔlaa se pewelisi tɔm kɩbandʋ yɔ. Payaɣ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ nɔɔyʋ se Matilda. Ɛyɔɔdaa se: “Ma nɛ ma-walʋ, ɖɩñakɩ pana se ɖiwolo ɛyaa cɔlɔ alɩwaatʋ ndɩ ndɩ yɔɔ. Tanaŋ tɛɛ cu lɛ, ɖisusuu tɔm tadɩyɛ kookasɩ taa. Wɩsɩ taa, alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa sakɩyɛ wɛ habɛɛ yɔɔ yɔ, ɖisusuu tɔm nɛ présentoir waa. Ðanaɣ yɔɔ lɛ, ɖɩnaɣ ɛyaa pɛ-ɖɛsɩ nɛ pɩkɩlɩ.” Mbʋ ɛzɩ ɖɩɩñɔnɩ tɔm susuu ɖʋtʋ ndʋ tɩkɛdɩnɩ-ɖʋ yɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖitisi faaa nɛ ɖɩlɛɣzɩ ɖɔ-tɔm susuu ɖʋtʋ nɛ ɖisusi tɔm alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkatɩ ɛyaa nɛ pɩkɩlɩ yɔ. Ye ɖɩlabɩ mbʋ yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa taa kaɣ labʋ leleŋ.

15. Ɛzɩ pamaʋ Luka 22:39-44 taa yɔ, ɖoo wena a-taa pakpa Yesu nɛ tɛʋ fe nɛ pakʋ-ɩ yɔ, ɛbɛ laba?

¹⁵ Nisaŋ kɩyakʋ 14 ñɩŋgʋ wiye, pɩnaɣ 33 ɖoo taa, Yesu ɖɛwa nɛ ewolo Jɛtɩsemaanee kaɖaɣ taa. Ewobi peeɖe lɛ, ɛtɩmnɩ Yehowa nɛ eheyi-i ɛ-laŋɩyɛ taa tɔm. (Kalɩ Luka 22:39-44.) Kaɖɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, Yesu “tɩŋnɩ kubusi sɔsɔsɩ nɛ ɛsɩtɛɣlɩm yɔɔ nɛ etendi nɛ ɛpɔzɩ mbʋ ɛñɩnɩɣ yɔ.” (Ebr. 5:7) Ðoo wena a-taa pakpa Yesu nɛ tɛʋ fe nɛ pakʋ-ɩ yɔ, ɛbɛ ɛtɩmaa nɛ ɛpɔzɩ? Ɛtɩmnɩ Yehowa se ɛlɛ ɛha-ɩ ɖoŋ nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ ɛ-ɛsɩndaa nɛ ɛla ɛ-sɔɔlɩm. Yehowa welisi laŋwɛɛkɩyɛ adɩma wena ɛ-Pɩyalʋ laba yɔ nɛ etiyi Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ se ɛlɛ ɛkpazɩ-ɩ ɖoŋ.

16. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛɛ nɛ ɛtɩmɩɣ Jɛtɩsemaanee kaɖaɣ taa yɔ, ɛbɛ yɔɔ ɛɛwɛɛ nɛ ɛnɩɣzɩɣ?

¹⁶ Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yesu kaawi alɩwaatʋ ndʋ ɛtɩmaɣ Jɛtɩsemaanee kaɖaɣ taa yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛnɩɣzaɣ ɛzɩma ɛyaa kaɣ-ɩ kpaɣʋ ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛtaañaŋ Ɛsɔ hɩɖɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛmaɣzaɣ ɖɔɖɔ sʋʋtʋ sɔsɔtʋ ndʋ ɛɛwɛna yɔ tɩ-yɔɔ, ndʋ lɛ se ɛlʋ ɛ-Caa hɩɖɛ yɔɔ. Ye ŋwɛɛ nɛ ŋkatɩɣ laŋwɛɛkɩyɛ wɛtʋ natʋyʋ nɛ tɩtakɩɣ ñe-siɣsiɣ wɛtʋ Ɛsɔ ɛsɩndaa yɔ, ɛbɛ Yesu ɛsɩtɛɣlɩm pɩzɩɣ nɛ pɩkpɛlɩkɩ-ŋ? Iyele nɛ ɖɩna lɔŋ naadozo weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtasɩ kpɛlɩkʋʋ yɔ.

17. Yehowa cosi adɩma wena Yesu laba yɔɔ a-yɔɔ. Ɛbɛ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ Yehowa yɔɔ?

¹⁷Yehowa welisiɣ adɩma wena ŋlakɩ nɛ ŋtendiɣ-i yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu tɩmɩ siŋŋ nɛ ɛpɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɩ yɔ, ɛlɛ welisini-i. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mbʋ pɩ-tɔm kaakɩlɩ cɛyʋʋ Yesu ɛsɩndaa yɔ lɛ se ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa nɛ ɛlʋ ɛ-hɩɖɛ yɔɔ. Ye ɛzɩma ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa nɛ ɖɩlʋ ɛ-hɩɖɛ yɔɔ yɔ pɩ-tɔm ɛkɩlɩnɩ cɛyʋʋ ɖɛ-ɛsɩndaa taa yɔ, ɛkaɣ cosuu adɩma wena ɖɩlakɩ se ɛsɩnɩ-ɖʋ yɔ a-yɔɔ.—Keɣa 144:18, 19.

18. Ɛbɛ yɔɔ pɔtɔŋ se Yesu kɛ taabalʋ weyi ɛnɩɣ ɖɔ-tɔm taa yɔ?

¹⁸Yesu nɩɣ ñe-siziŋ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɛɣ nɩɣzɛ taa yɔ, ɖa-taa lakɩ leleŋ kpem se ɖɩwɛɛnɩ taabalʋ weyi ɛnɩɣ ɖɔ-tɔm taa yɔ nɛ  ɛhɛzɩ ɖa-laŋɩyɛ, kɔzɩ kɔzɩ weyi ɛkatɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-ɖɔndɩ yɔ. Yesu kɛ taabalʋ ɛnʋ. Ɛsɩm ɛzɩma pitiki ɛyʋ yɔɔɔ yɔ nɛ alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ se pasɩnɩ ɛyʋ yɔ. Ɛsɩm ɖɛ-ɛjandʋ nɛ ɛkaɣ yebu nɛ pasɩnɩ-ɖʋ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ “alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ.” (Ebr. 4:15, 16) Alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ Jɛtɩsemaanee kaɖaɣ taa yɔ, etisaa nɛ Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ sɩnɩ-ɩ. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɖitisi faaa nɛ Yehowa sɩnɩ-ɖʋ, paa nʋmɔʋ ŋgʋ yɔɔ ɛtɩɩtɩŋnaa yɔ. Ɛpɩzɩɣ ɛtɩŋnɩ ɛgbɛyɛ takayaɣ nakɛyɛ yɔɔ, video nakʋyʋ yɔɔ, samaɣ taa tɔm yɔɔdʋʋ nabʋyʋ yɔɔ, yaa ɛpɩzɩɣ eseɣti ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ yaa taabalʋ weyi ɛpɩ fezuu taa yɔ nɛ ɛlɛ kilimi ɖɔ-yɔɔ nɛ ɛkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ.

19. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɛɣ laŋwɛɛkɩyɛ wɛtʋ natʋyʋ taa nɛ tɩtakɩɣ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖihiɣ ɖoŋ? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

¹⁹Yehowa kaɣ-ŋ haʋ “Ɛsɔ tɛ laŋhɛzɩyɛ.” Ɛzɩma Yehowa kaɣ-ɖʋ kpazʋʋ ɖoŋ? Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩtɩmɩɣ yɔ, ɖɩkaɣ hiɣu “Ɛsɔ tɛ laŋhɛzɩyɛ nɖɩ ɖɩcɛzɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ tɩŋa yɔ.” (Fil. 4:6, 7) Laŋhɛzɩyɛ nɖɩ Yehowa haɣ-ɖʋ yɔ, ɖɩhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩmaɣzɩ camɩyɛ. Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma pɩlabɩ mbʋ koobu halɩñɩnʋ Luz hɔɔlʋʋ taa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pɩlakɩ-m ɛzɩ mɛwɛ men-ɖeke yɔ. Nabʋyʋ taa, wɛtʋ ndʋ tiyeki nɛ mamaɣzɩɣ se Yehowa tɩsɔɔlɩ-m. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ pɩlakɩ-m mbʋ yɔ, meheyiɣ Yehowa kpaagbaa ɛzɩma pɩlakɩ-m yɔ. Adɩma sɩɣnɩ-m se mawa lɩmaɣza kɩdɛkɛda ana.” Ɛ-kɩɖaʋ wɩlɩɣ se adɩma pɩzɩɣ asɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖihiɣ laŋhɛzɩyɛ.

20. Yesu tisuu ɛsɩtɛɣlɩm yɔ, lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ?

²⁰ Yesu ɛsɩtɛɣlɩm pɩzɩɣ nɛ pɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ lɔŋ kɩbaŋ nɛ pɩhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ kpem! Pɔtɔzɩ-ɖʋ se ɖɩsɩnɩ ɖa-taabalaa mba pɛwɛ kʋñɔwiye taa yɔ nɛ ɖɩtaa liu se Yehowa nɛ Yesu pakaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ sɩkɩ yɔ. Peseɣti-ɖʋ se ɖɩna ɛyaa pʋtɔdɩyɛ nɛ ɖisusi nɛ ɖɩwɩlɩ-wɛ tɔm, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa nɛ Yesu Krɩstʋ palɩzɩɣ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ nɛ pawɩlɩɣ. Nɛ ɖɩnawa se Yehowa nɛ ɛ-Pɩyalʋ kʋsɔɔlʋ panaɣ ɛzɩma pɩlakɩ-ɖʋ yɔ, panɩɣ ɖɔ-tɔm taa, pasɩm ɖɛ-ɛjandʋ, nɛ pɔsɔɔlaa se pasɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋa. Nɛ tɔm ndʋ tɩhɛzɩɣ ɖa-laŋa. Tɛtɛ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm ndʋ ɖɩkpɛlɩkaa yɔ pɩkɔɔ nɛ pɩtalɩ kɩyakʋ ŋgʋ Yehowa yeki nɛ lidaʋ tɔm kɩbandʋ ndʋ ɛyɔɔdaa se ‘ɛhɩzɩɣ ɛsɩtɛɣlɩm kpeekpe ɖɛ-ɛsɩndaa” yɔ tɩla yɔ!—Natʋ 21:4.