1. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛ ɖeu se ɖɩtɔzʋʋ Yesu sɩm yɔɔ paa pɩnaɣ ŋga?

 PƖTƲƲ FƐYƖ se ŋtisiɣ se kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ kɛ kʋjɔʋ ŋgʋ kɩ-wayɩ fɛyɩ yɔ. (2 Kɔr. 9:15) Yesu kpaɣ e-wezuu nɛ ɛlaa ɖɔ-yɔɔ, pʋyɔɔ lɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ pɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ ña nɛ Ɛsɔ Yehowa mɩ-hɛkʋ taa. Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋwɛɛnɩ wezuu maatɛŋ lidaʋ. Ye mbʋ, pɩmʋnaa se ɖɩwɩlɩ Yehowa ɖɛ-ɛsɩmɩyɛ; ɛlabɩ-ɖʋ kʋjɔʋ ŋgʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ. (Roma 5:8) Pɩsa nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ nɛ ɖɩtaakpaɣ-kʋ ɛzɩ waɖɛ pɩkɛnɩ-ɖʋ yɔ lɛ, Yesu ɖʋ-ɖʋ paɣtʋ se ɖɩtɔzʋʋ ɛ-sɩm yɔɔ paa pɩnaɣ ŋga.—Luka 22:​19, 20.

 2. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

² Pɩnaɣ kanɛ, pakaɣ labʋ Yesu sɩm yɔɔ tɔzʋʋ sɔnzɩ Mazaɣ wiye, 12 avril 2025. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɖa-tɩŋa payɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ ɖʋtʋ se ɖiwolo sɩ-taa. Yesu sɩm yɔɔ tɔzʋʋ sɔnzɩ alɩwaatʋ taa, ye ɖɩkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩmaɣzɩ a mbʋ Yehowa nɛ ɛ-Pɩyalʋ Yesu palabɩ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, sɔnzɩ nzɩ sɩkaɣ-ɖʋ wazʋʋ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ mbʋ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ Yehowa nɛ ɛ-Pɩyalʋ pɔ-yɔɔ yɔ. Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ, kɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩna ɛzɩma kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩwazɩ-ɖʋ yɔ nɛ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ kɩ-yɔɔ yɔ.

ƐBƐ KƖHƐYƲƲ PƲ-ÑƲƲ TAA KƖLAƲ KPƐLƖKƖƔ-ÐƲ YEHOWA YƆƆ?

 3. Ɛzɩma ɛyʋ kʋɖʋm kɩlaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩya ɛyaa miiliyɔɔwaa ñʋʋ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

³ Kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ se Yehowa kɛ Ɛsɔ  weyi ɛsɔɔlɩ siɣsiɣ wɛtʋ yɔ. (Wp. 32:4) Ɛzɩma tɩyɛ? Iyele nɛ ɖɩmaɣzɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: Alɩwaatʋ ndʋ Aɖam tɩña Ɛsɔ yɔ, ɛpɩsɩ kɩwɛɛkɩm laɖʋ nɛ pɩkɔnɩ-ɩ sɩm. Ðɩkɛ ɛ-lʋlʋʋ taa mba, pʋyɔɔ ɖa ɖɔɖɔ ɖɩlakɩ kɩwɛɛkɩm nɛ ɖɩsɩkɩ. (Roma 5:12) Pɩsa nɛ Yehowa lɩzɩ-ɖʋ kɩwɛɛkɩm nɛ sɩm pe-nesi tɛɛ lɛ, ɛlabɩ ɖʋtʋ se Yesu ɛkɔɔ nɛ ɛhɛyɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa. Ɛlɛ ɛzɩma ɛyʋ kʋɖʋm kɩlaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩya ɛyaa miiliyɔɔwaa ñʋʋ? Apostoloo Pɔɔlɩ lɩzɩ pɩ-taa se: «Ɛzɩ ɛyʋ kʋɖʋm [Aɖam] kaañamtʋ yebu nɛ ɛyaa sakɩyɛ pɩsɩ kɩwɛɛkɩm laɖaa yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ ɛyʋ kʋɖʋm [Yesu] ñamtʋ kaɣ yebu nɛ ɛyaa sakɩyɛ pɩsɩ siɣsiɣ tɩnaa.» (Roma 5:19; 1 Tim. 2:6) Tobi lɛ, ɛyʋ kʋɖʋm kaañamtʋ yebina nɛ ɖɩpɩsɩ kɩwɛɛkɩm nɛ sɩm yomaa, nɛ ɛyʋ ɛnʋ ɛɛtalɩ pilim. Pʋyɔɔ lɛ, ɛyʋ kʋɖʋm ñamtʋ pɩpɔzʋʋ se pɩsa nɛ ɖɩlɩɩ yomiye nɖɩ ɖɩ-taa, nɛ pɩwɛɛ se ɛyʋ ɛnʋ ɖɔɖɔ ɛtalɩ pilim.

 4. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa taapɩzɩɣ se ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɛlɛʋ yem se Aɖam lʋlʋʋ taa ñɩma mba pañaŋɩ-ɩ yɔ pacaɣ wezuu tam?

⁴ Ɛzɩ toovenim taa lɛ, pɩɩpɔzaa se Yesu ɛsɩ pʋcɔ nɛ ɛya ɖa-ñʋʋ na? Yehowa taapɩzɩɣ se ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ kɛlɛʋ yem se Aɖam lʋlʋʋ taa ñɩma mba pañaŋɩ-ɩ yɔ pacaɣ wezuu tam? Ɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa pɩzɩɣ nɛ pamaɣzɩ se ye Ɛsɔ ɛɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ yɔ pɩɩwɛ ɖeu. Ɛlɛ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩɩlakɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ Yehowa siɣsiɣ wɛtʋ. Yehowa wɛ siɣsiɣ, pʋyɔɔ ɛtaapɩzɩɣ se ehuuzi ɛsa Aɖam kaañamtʋ lakasɩ yɔɔ.

 5. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa kaɣ labʋ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ paa ɛzɩmtaa?

⁵ Ɛlɛ ye Yehowa ɛɛkɛzɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ nɛ hɔɔlʋʋ nɛ ɛtɩhɛyɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa, ɛlɛ ɛha Aɖam lʋlʋʋ taa ñɩma mba pañaŋɩ-ɩ yɔ waɖɛ se pacaɣ wezuu tam yɔ, ɛbɛ kaalaba? Ɛyaa pɩzaɣ se pɔpɔzɩ pa-tɩ se: «Ɛzɩ Ɛsɔ kaɣ wɛʋ siɣsiɣ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa? Ɛzɩ ɛkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɛɖɔ ɛ-tamasɩ tɩŋa yɔɔ?» Ɛlɛ pɩtɩcɛyɩ se ɖɩnɩɣzɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛtɩla mbʋ. Yehowa labɩ mbʋ pɩwɛ siɣsiɣ yɔ, paa pɩɩwɛɛ se ɛkpaɣ ɛ-Pɩyalʋ kʋsɔɔlʋ nɛ ɛlaa yɔ. Piyeki se ɖa-taa ɛtɛ se ɛkaɣ labʋ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ paa ɛzɩmtaa.

 6. Ɛzɩma kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ wɩlɩɣ se Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ? (1 Yohanɛɛsɩ 4:​9, 10)

⁶ Kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩnɩɩ pɩ-taa se Yehowa wɛ siɣsiɣ, ɛlɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, kɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩna se ɛsɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ. (Yoh. 3:16; kalɩ 1 Yohanɛɛsɩ 4:​9, 10.) Kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ wɩlɩɣ se pɩtasɩna se Yehowa sɔɔlaa se ɖɩcaɣ wezuu tam lɛ, ɛsɔɔlaa ɖɔɖɔ se ɖɩkɛ ɛ-hɔʋ taa mba. Ðɩmaɣzɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: Alɩwaatʋ ndʋ Aɖam labɩ kɩwɛɛkɩm yɔ, Yehowa ɖɔɔnɩ-ɩ ɛ-hɔʋ taa. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se patɩlʋlɩ ɖa-taa nɔɔyʋ Yehowa hɔʋ taa. Ɛlɛ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ lɛ, Yehowa kpaɣ ɖa-kɩwɛɛkɩm nɛ ekpeɣ-ɖʋ, nɛ wiɖiyi ɛkaɣ  yebu nɛ mba payɩ pawɩlɩɣ se pɛwɛnɩ tisuu nɛ pañaŋɩ-ɩ yɔ pasʋʋ ɛ-hɔʋ taa. Halɩ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, taabalɩyɛ kɩbanɖɛ pɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ ɖa nɛ Yehowa nɛ ɖo-koobiya ɖɛ-hɛkʋ taa. Toovenim taa lɛ, Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ.—Roma 5:​10, 11.

 7. Ɛzɩma kʋñɔmɩŋ weyi Yesu tɔwaa yɔ ɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩna se Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ?

⁷ Ye ɖɩmaɣzɩ siziŋ weyi Yehowa nɩwa alɩwaatʋ ndʋ ɛ-Pɩyalʋ lakaɣ kʋñɔŋ yɔ ɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩnɩɩ ɛzɩma ɛsɔɔlɩ-ɖʋ yɔ pɩ-taa camɩyɛ. Sataŋ yɔɔdaa se Ɛsɔ sɛyʋ nɔɔyʋ ɛɛkaɣ ɖɔkʋʋ e-siɣsiɣ wɛtʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛkatɩɣ kala yɔ. Pɩsa nɛ Yehowa wɩlɩ se Sataŋ kɛ cɛtɩyʋ lɛ, eyeba nɛ Yesu tɔɔ kʋñɔŋ pʋcɔ nɛ ɛsɩ. (Yɔɔb 2:​1-5; 1 Pɩy. 2:21) Alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa kaawɛɛ nɛ pohoŋuu Yesu, sɔɔjanaa makɩ-ɩ nɛ pʋwayɩ pakamɩ-ɩ sizika yɔɔ yɔ, Yehowa kaawɛɛ nɛ ɛnaɣ. Pʋwayɩ, Yehowa na ɛzɩma ɛ-Pɩyalʋ nɩ siziŋ siŋŋ pʋcɔ nɛ ɛsɩ yɔ. (Mat. 27:​28-31, 39) Yehowa kaawɛnɩ ɖoŋ se ɛsɩnzɩ lakasɩ nzɩ sɩ-tɩŋa payɩ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Alɩwaatʋ ndʋ Yesu koyindinaa yɔɔdaɣ se: «Ye [Ɛsɔ] ɛsɔɔlɩ-ɩ yɔ, ɛya ɛ-ñʋʋ» yɔ, Yehowa pɩzaɣ se ɛla mbʋ. (Mat. 27:​42, 43) Ɛlɛ ye Ɛsɔ kaalabɩ mbʋ yɔ, pataahɛyɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ nɛ ɖɩtaawɛɛnɩ lidaʋ nakʋyʋ. Pʋyɔɔ Yehowa ha nʋmɔʋ se ɛ-Pɩyalʋ ɛtɔɔ kʋñɔŋ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ etisi ɛ-kɛdɛzaɣ fezuu yɔ.

 8. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Yehowa nɩ siziŋ alɩwaatʋ ndʋ ɛ-Pɩyalʋ tɔkaɣ kʋñɔŋ yɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁸ Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩmaɣzɩ se Ɛsɔ kɛ ɖoŋ tɩŋa tʋ nɛ pʋyɔɔ lɛ ɛɛnɩɣ siziŋ. Ɛsɔ lɩzɩ-ɖʋ ɛ-lɛzʋʋ. Ɛlɩzɩ-ɖʋ lɛ, ɛɖʋ ɖa-taa mbʋ piyeki se ɖa-taa ɛwɛɛ leleŋ yaa ɖɩnɩɩ siziŋ yɔ. Ye mbʋ, ɛnʋ ɖɔɖɔ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛnɩɩ siziŋ. Bibl yɔɔdʋʋ se ɛyaa kaaɖʋ-ɩ «ɖɩwɩzɩyɛ» nɛ paayeba nɛ ɛwɛɛ «laŋwɛɛkɩyɛ» taa. (Keɣ. 78:​40, 41) Iyele nɛ ɖɩna ɖɔɖɔ Abraham nɛ Izaakɩ pa-kɩɖaʋ. Tɔzɩ se Yehowa kaapɔzɩ Abraham se ɛkpaɣ ɛ-pɩyalʋ ɛgbamɩyɛ nɛ ɛlaa-ɩ kɩlaʋ. (Kiɖe 22:​9-12; Ebr. 11:​17-19) Maɣzɩ nɛ ŋna wɩzasɩ nzɩ Abraham kaanɩwa alɩwaatʋ ndʋ ɛñɔɔzaɣ ɛ-tɩ se ɛkʋ ɛ-pɩyalʋ Izaakɩ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa naɣaɣ ɛyaa pɛwɛɛ nɛ panazɩɣ ɛ-Pɩyalʋ tɛtɛ nazʋʋ nɛ ɛkɔɔ ɛsɩ yɔ, siziŋ weyi ɛɛnɩwa yɔ ɩɩcɛzɩ weyi Abraham kaanɩwa yɔ.—Cɔnɩ video Maɣzɩnɩ pe-tisuu—Abraham, Hɔɔlʋʋ 2 jw.org yɔɔ.

 9. Ɛbɛ Roma mba 8:​32, 38, 39 kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ Yehowa sɔɔlɩm yɔɔ?

⁹ Kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ se nɔɔyʋ tɩsɔɔlɩ-ɖʋ nɛ pɩtalɩ Yehowa. Halɩ ɖɔ-hɔʋ taa ñɩma mba pɔsɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ yɔ yaa ɖa-taabalaa kɩbama sɔɔlɩm tɩtalɩ Yehowa ñɩmbʋ. (Kalɩ Roma mba 8:​32, 38, 39.) Ða-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ kpem se Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ nɛ pɩkɩlɩ ɛzɩma ɖɩsɔɔlɩ ɖa-tɩ yɔ. Ŋsɔɔlaa se ŋcaɣ wezuu tam? Yehowa ɖɔɖɔ sɔɔlaa, halɩ ɛsɔɔlaa se ŋcaɣ wezuu tam nɛ pɩkɩlɩ ɛzɩma ña-maɣmaɣ ŋsɔɔlaa yɔ. Ŋsɔɔlaa se pakpaɣ ña-kɩwɛɛkɩm nɛ pekpeɣ-ŋ? Yehowa sɔɔlaa se  ɛkpaɣ nɛ ekpeɣ-ŋ, halɩ ɛsɔɔlaa nɛ pɩkɩlɩ ɛzɩma ŋsɔɔlaa yɔ. Mbʋ pi-ɖeke ɛñɩnɩɣ se ɖɩla yɔ lɛ se ɖɩwɩlɩ ɖɛ-ɛsɩmɩyɛ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kʋjɔʋ ŋgʋ ɛlabɩ-ɖʋ yɔ kɩ-yɔɔ, ɖɩwɛɛnɩ tisuu ɛ-yɔɔ nɛ ɖɩñamɩ-ɩ. Toovenim taa lɛ, kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ kɛ kʋjɔʋ ŋgʋ kɩwɩlɩɣ se Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ siŋŋ yɔ. Nɛ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa, ɖɩkaɣ kpɛlɩkʋʋ tɔm sakɩyɛ Yehowa sɔɔlɩm yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ.—Ekl. 3:11.

ƐBƐ KƖHƐYƲƲ PƲ-ÑƲƲ TAA KƖLAƲ KPƐLƖKƖƔ-ÐƲ YESU YƆƆ?

10. (a) Ɛbɛ kpem ha Yesu laŋwɛɛkɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ pakʋwaɣ-ɩ yɔ? (b) Ɛzɩma tɩyɛ Yesu ñalɩ ɛ-Caa hɩɖɛ yɔɔ? (Kalɩ ɖɔɖɔ aɖakaɣ « Yesu cɩŋgɩlɩm wɛtʋ ñalɩ Yehowa hɩɖɛ yɔɔ.»)

¹⁰ Yesu maɣzaɣ hɩɖɛ kɩbanɖɛ nɖɩ ɛ-Caa wɛna yɔ ɖɩ-yɔɔ siŋŋ. (Yoh. 14:31) Pakʋ Yesu tɔm se ɛmʋnɩ sɩm mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyɔɔdʋʋ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ Ɛsɔ yɔɔ nɛ ɛkɛ kɩwɛɛkɩm laɖʋ. Piyeba nɛ ɛwɛɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, tɔm ndʋ tɩpɩzaɣ se tipisi ɛ-Caa hɩɖɛ. Pʋyɔɔ ɛtɩmaa se: «Man-Caa, ye pɩsaŋ yɔ, yele nɛ kɔpʋ kʋnɛ kɩɖɛɛ mɔ-yɔɔ.» (Mat. 26:39) Yesu ɖɔkɩ ɛ-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ sɩm taa, nɛ ɛtɩŋnɩ pɩ-yɔɔ nɛ ɛñalɩ ɛ-Caa hɩɖɛ yɔɔ.

11. Ɛzɩma Yesu wɩlaa se ɛsɔɔlɩ ɛyaa siŋŋ? (Yohanɛɛsɩ 13:1)

¹¹ Kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se Yesu maɣzɩɣ ɛyaa yɔɔ siŋŋ, kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ɛmaɣzɩɣ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa yɔɔ. (Adu. 8:31; kalɩ Yohanɛɛsɩ 13:1.) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Yesu kaanawa se ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ kaɣaɣ wɛʋ kaɖɛ, kɔzɩ kɔzɩ ɛ-sɩm. Pɩɩwɛɛ se ɛnɩɩ siziŋ siŋŋ pʋcɔ nɛ ɛsɩ. Ɛlɛ paa ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ kaawɛ kaɖɛ yɔ, ɛlabɩ ɖɩ-tɩŋa; ɛtɩlabɩ-ɖɩ yem se ɛ-Caa pɔzɩ-ɩ se ɛlabɩ-ɖɩ, ɛlɛ kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ɛlabɩ-ɖɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛsɔɔlɩ ɛyaa siŋŋ. Ɛwɩlaa se ɛsɔɔlɩ ɛyaa siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ esusi-wɛ tɔm nɛ ɛsɩnɩ-wɛ yɔ. Halɩ kɩyakʋ ŋgʋ pakʋwaɣ-ɩ yɔ, ɛkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɛñalɩ ɛ-apostoloowaa  nɩŋgbanzɩ, ɛwɩlɩ-wɛ tɔm, ɛkpazɩ-wɛ ɖoŋ nɛ ɛhɛzɩ pa-laŋa. (Yoh. 13:​12-15) Pʋwayɩ, alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛ sizika yɔɔ yɔ ɛkpaɣ alɩwaatʋ pazɩ nɛ ɛyɔɔdɩnɩ kɩwɛɛkɩm laɖʋ weyi paakam ɛ-cɔlɔ yɔ nɛ ɛha-ɩ lidaʋ, nɛ ɛla ɖʋtʋ ɖɔɖɔ se pɔcɔnɩ e-ɖoo yɔɔ. (Luka 23:​42, 43; Yoh. 19:​26, 27) Yesu tɩtɩŋnɩ ɛ-sɩm ɖeke yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ se ɛsɔɔlɩ ɛyaa siŋŋ, ɛlɛ ɛtɩŋnɩ ɖɔɖɔ mbʋ ɛlabɩ e-wezuu caɣʋ kpeekpe taa yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ se ɛsɔɔlɩ ɛyaa siŋŋ.

12. Ɛbɛ Yesu wɛɛ nɛ ɛlakɩ nɛ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ lɛɛlɛɛyɔ?

¹² Paa Yesu ɛsɩbɩ «tam kʋɖʋm nɛ pɩkpaɣ pɩɖɛɛ» yɔ, ɛwɛɛ nɛ ewoki pɩ-yɔɔ nɛ ɛlaɣ kɩlaŋ ɖɔ-yɔɔ. (Roma 6:10) Ɛzɩma tɩyɛ? Ɛwɛɛ nɛ ewoki pɩ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ se eyele nɛ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ wazɩ-ɖʋ. Maɣzɩ nɛ ŋna tʋmɩyɛ nɖɩ ɛwɛɛ nɛ ɛlakɩ yɔ. Ɛkɛ ɖe-Wiyaʋ, ɖɔ-Cɔjɔ Kɩlɩm nɛ ɛgbɛyɛ ñʋʋdʋ. (1 Kɔr. 15:25; Efɛz. 5:23; Ebr. 2:17) Ɛwɛɛ nɛ eɖiyiɣ tʋmɩyɛ nɖɩ pɛwɛɛ nɛ palakɩ se pekpeɣli patam numwaa nɛ samaɣ sɔsɔɔ yɔ, nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkaɣ tɛm pʋcɔ nɛ kʋñɔŋ sɔsɔʋ tɛ. b (Mat. 25:32; Mark. 13:27) Ɛwɛɛ nɛ ɛtɩŋɩɣnɩ yom siɣsiɣ tʋ yɔɔ nɛ ɛhaɣ-ɖʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ se pɩsa nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa yɔ. (Mat. 24:45) Nɛ Pɩnzɩ kudoku kewiyitu tɔɔʋ alɩwaatʋ taa, ɛkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ se pɩwazɩ-ɖʋ. Toovenim taa lɛ, Yehowa cɛlɩ ɛ-Pɩyalʋ ɖɔ-yɔɔ.

TAAYELE KPƐLƖKƲƲ KPA

13. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋwolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋkpɛlɩkɩɣ Ɛsɔ nɛ Krɩstʋ pɔ-sɔɔlɩm yɔɔ tɔm?

¹³ Ye ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋmaɣzɩɣ sɔɔlɩm mbʋ Ɛsɔ Yehowa nɛ Yesu Krɩstʋ pɛwɛnɩ ɖɔ-yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, ŋkaɣ kpɛlɩkʋʋ lɔŋ sakɩyɛ sɔɔlɩm mbʋ pɩ-yɔɔ. Pɩtɩla, sɛmɩyɔɔ Krɩstʋ sɩm yɔɔ tɔzʋʋ sɔnzɩ alɩwaatʋ taa, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋkalɩ Evaŋgilim kʋɖʋmʋʋ yaa pɩcɛzɩ mbʋ. Taañaɣ pana se ŋkalɩ ñʋŋ sakɩyɛ alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ taa. Ɛlɛ ŋŋkalɩɣ lɛ, kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋñɩnɩ lɩmaɣza lɛɛna wena a-yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɔɔlɩ Yehowa nɛ Yesu yɔ. Pɩtasɩ lɛ, heyiɣ ɛyaa lalaa mbʋ ŋkpɛlɩkɩɣ yɔ pɩ-tɔm.

14. Ɛzɩma ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa tɔm ñɩnʋʋ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ lɔŋ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ nɛ wɩlɩtʋ lɛɛtʋ yɔɔ? (Keɣa 119:97; cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁴ Ŋwɛʋ toovenim taa yɔ, ye pɩtɛm labʋ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, pɩtɩla ŋpɔzʋʋ ña-tɩ se: «Ɛzɩ manpɩzɩɣ nɛ mantasɩ kpɛlɩkʋʋ tɔm kɩfatʋ natʋyʋ  pɩlɩɩnɩ Ɛsɔ siɣsiɣ wɛtʋ, ɛ-sɔɔlɩm nɛ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa yɔɔ?» Toovenim taa lɛ, ɖɩkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ tɔm kɩfatʋ tɔm ñʋŋ ɛnɩ nɛ tɔm ñʋŋ lɛɛŋ yɔɔ. Ye mbʋ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla? Kalɩ tɔm kɩbandʋ ndʋ tɩwɛ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa yɔ nɛ ŋkpɛlɩkɩ-tʋ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋkalɩɣ tɔm natʋyʋ Bibl taa nɛ ŋtɩnɩɩ tɩ-taa camɩyɛ yɔ, ñɩnɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa. Pʋwayɩ evemiye taa, wɛɛ nɛ ŋmaɣzɩɣ tɔm ndʋ ŋkpɛlɩkaa yɔ tɩ-yɔɔ nɛ mbʋ pɩkpɛlɩkɩɣ-ŋ Yehowa, ɛ-Pɩyalʋ nɛ sɔɔlɩm mbʋ pɛwɛnɩ ñɔ-yɔɔ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ.—Kalɩ Keɣa 119:97 nɛ pɩ-tɛɛ tɔm.

15. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñɩnɩɣ ñɩm Bibl taa?

¹⁵ Ye ŋkalɩɣ Bibl yaa ŋñɩnɩɣ tɔm nɛ ŋŋlɩɣ tɔm kɩfatʋ natʋyʋ yɔɔ yɔ, pitaatibi-ŋ yɔɔɔ. Hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa lɛ, ŋwɛ ɛzɩ ɛyʋ weyi ɛñɩnɩɣ sika yɔ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛyʋ weyi ɛñɩnɩɣ sika yɔ, pɩpɔzʋʋ-ɩ ñɩɣtʋ sakɩyɛ yaa kɩyakɩŋ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ ehiɣ sika pazɩ yem. Ɛlɛ ewoki pɩ-yɔɔ nɛ ɛñɩnɩɣ-kɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ paa sika ɛwɛ ññɩɩ yɔ kamʋ ñɩm siŋŋ. Toovenim tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa yɔ, tɩmʋ ñɩm siŋŋ nɛ pɩkɩlɩ sika. (Keɣ. 119:127; Adu. 8:10) Pʋyɔɔ lɛ, wɛɛ suuɖu nɛ ŋñɔɔnɩ ñe-Bibl kalʋʋ ɖʋtʋ.—Keɣ. 1:2.

16. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa nɛ Yesu?

¹⁶ Ŋŋkpɛlɩkɩɣ lɛ, ñɩnɩ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋɖɔ tɔm ndʋ ŋkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋmaɣzɩnɩ Yehowa siɣsiɣ wɛtʋ nɛ ŋkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ŋŋɖʋʋ tʋkaɣ ɛyaa taa. Maɣzɩnɩ sɔɔlɩm mbʋ Yesu kaawɛnɩ ɛ-Caa nɛ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ nɛ ŋsɔɔlɩ faaa se ŋla kʋñɔŋ Yehowa hɩɖɛ yɔɔ, nɛ ŋsɩnɩ ɖɔɖɔ ño-koobiya paa pɩwɛ kaɖɛ nabʋyʋ taa yɔ. Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋmaɣzɩnɩ Yesu ye ŋlɩzɩɣ ɛyaa lalaa aseɣɖe se pɩsa nɛ paba ɖɔɖɔ pehiɣ waɖɛ nɛ pamʋ kʋjɔʋ sɔsɔʋ ŋgʋ Yehowa labɩ-ɖʋ yɔ.

17. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa?

¹⁷ Ðɩwɛɣ nɛ ɖɩnɩɣ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ taa nɛ pɩkɩlɩɣ, nɛ ɖɩwɛɣnɩ ɛsɩmɩyɛ pɩ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, ɖɩsɔɔlʋʋ Yehowa nɛ ɛ-Pɩyalʋ nɛ pɩkɩlɩ. Piyeki nɛ paba ɖɔɖɔ pɔsɔɔlɩ-ɖʋ nɛ pɩkɩlɩ. (Yoh. 14:21; Yak. 4:8) Ye mbʋ, ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ mbʋ payɩ Yehowa haɣ-ɖʋ yɔ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ yɔɔ tɔm. Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩwazɩ-ɖʋ yɔ nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ Yehowa ɖɛ-ɛsɩmɩyɛ sɔɔlɩm mbʋ ɛwɩlɩɣ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ.