1. Ɛbɛ yɔɔ pɩkɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ se ɛyʋ ɛñɔɔzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛɖaŋ asɛyɩŋ?

 YE ÐƖÑƆƆZƖ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ nabʋyʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩya ɖa-ñʋʋ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Alɩwaatʋ ndʋ asɛyʋʋ nakʋyʋ lakɩ yɔ, ɛyaa mba paañɔɔzɩ pa-tɩ nɛ paɖaŋ yɔ, sakɩyɛ taa lɛ pehikiɣ ñʋʋ yabʋ nɛ papɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ lalaa. Ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ wɛ Erɔɔpɩ nɛ ɖɩsɩɣnɩ ɛyaa, ɖɩyɔɔdaa se: «Ye ɛyʋ ɛñɔɔzɩ ɛ-tɩ camɩyɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩya ɛ-ñʋʋ.»

2. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ kʋñɔŋ sɔsɔʋ? (Maatiyee 24:44)

² «Kʋñɔŋ sɔsɔʋ» kaɣ paɣzʋʋ tuda. (Mat. 24:21) Ɛlɛ kʋñɔŋ sɔsɔʋ kaɣ wɛʋ ndɩ nɛ asɛyɩŋ weyi ɩlakɩ yɔ ɩ-taa sakɩyɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se kɩkaɣ kɔm. Pɩlakɩ ɛzɩ pɩnzɩ 2000 yɔ, Yesu paɣ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se pɔñɔɔzɩ pa-tɩ nɛ paɖaŋ kɩyakʋ ŋgʋ. (Kalɩ Maatiyee 24:44.) Ye ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ wɛʋ kɛlɛʋ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ kaɖɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa nɛ ɖɩsɩnɩ lalaa nɛ pala mbʋ ɖɔɖɔ.—Luka 21:36.

3. Ɛzɩma laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ, pʋtɔdɩyɛ naʋ, nɛ sɔɔlɩm pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ kʋñɔŋ sɔsɔʋ?

³ Iyele nɛ ɖɩna wɛtʋ kɩbandʋ 3 ndʋ tɩpɩzɩɣ tɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ kʋñɔŋ sɔsɔʋ yɔ. Ye pɔpɔzɩ-ɖʋ se ɖisusi nɩŋgbaŋʋʋ hɔm tɔm nɛ ɛyaa mba pɛfɛyɩnɩ tisuu yɔ pakaɖɩɣnɩ-ɖʋ, ɛzɩma ɖɩkaɣ labʋ? (Natʋ 16:21) Pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɖɩwɛɛnɩ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ nɛ ɖɩña Yehowa nɛ ɖɩtaa-ɩ liu se ɛkaɣ kandɩyʋʋ ɖɔ-yɔɔ. Ye ɖo-koobiya ilesi po-tomnaɣ yɔɔ wondu natʋyʋ yaa po-wondu tɩŋa yɔ, ɛbɛ ɖɩkaɣ labʋ? (Hab. 3:17, 18) Pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɖɩkɛ pʋtɔdɩyɛ nayaa nɛ piseɣti-ɖʋ nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ. Alɩwaatʋ ndʋ ajɛɛ kɩkpɛndʋʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ kʋyʋʋ ɖɔ-yɔɔ nɛ pɩpɔzɩ se ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɩkpɛndɩ nɛ ɖɩwɛɛ ɖama cɔlɔ alɩwaatʋ natʋyʋ yɔ, ɛzɩma ɖɩkaɣ labʋ? (Ezek. 38:10-12) Pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɖɩsɔɔlɩ-wɛ siŋŋ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ kaɖɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa.

4. Ɛzɩma Bibl wɩlɩɣ se pɩpɔzʋʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛnɩ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ, pʋtɔdɩyɛ naʋ, nɛ sɔɔlɩm nɛ pɩkɩlɩ?

⁴ Ɛsɔtɔm seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩwɛɛ pana ñaɣʋ yɔɔ se ɖɩwɛɛnɩ laŋɩyɛ  ɖɔkʋʋ, pʋtɔdɩyɛ naʋ nɛ sɔɔlɩm. Luka 21:19 yɔɔdʋʋ se: «Ye ɩɖɔkɩ mɩ-laŋa yɔ, ɩkaɣ yabʋ mi-weziŋ ñʋʋ.» Koloosi mba 3:12 yɔɔdʋʋ se: «Isuu pʋtɔdɩyɛ naʋ.» Nɛ 1 Tesalooniiki mba 4:9, 10 yɔɔdʋʋ se: «Ɛsɔ wɩlɩ mɩ-maɣmaɣ se ɩsɔɔlɩ ɖama. . . . Ɛlɛ koobiya, ɖɩsazɩɣ-mɩ se iwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɩla mbʋ nɛ pɩkɩlɩ.» Tɔmkpɛlɩkɩyaa mba, paatɛm paɣzʋʋ wɩlʋʋ se pɛwɛnɩ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ, pʋtɔdɩyɛ naʋ, nɛ sɔɔlɩm; ɛlɛ mba pama tɔm ndʋ tɩ-tɩŋa. Ye mbʋ, pɩɩwɛɛ se pañaɣ pana nɛ pɛwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ nɛ pɩkɩlɩ. Ða ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɖɩla mbʋ. Pɩsa nɛ ɖɩpɩzɩ ɖɩla mbʋ lɛ, ɖɩkaɣ tazʋʋ nɛ ɖɩna ɛzɩma kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma lɩzɩ wɛtʋ ndʋ nɛ pawɩlɩ yɔ. Pʋwayɩ lɛ ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Krɩstʋ ñɩma mba nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ kʋñɔŋ sɔsɔʋ yɔ.

5. Ɛbɛ sɩnɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma nɛ pɔɖɔkɩ pa-laŋɩyɛ kala wena pakataa yɔ a-taa?

⁵ Pɩɩpɔzɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ. (Ebr. 10:36) Pɩtasɩna se pakataɣ kala wena ɛyaa tɩŋa katɩɣ yɔ lɛ, pakataɣ ɖɔɖɔ kala lɛɛna. Panazaɣ pa-taa sakɩyɛ; pɩtɩkɛ Yuuda Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa yaa Roma ñʋndɩnaa ɖeke nazaɣnɩ-wɛ, ɛlɛ pɔ-hɔŋ taa ñɩma maɣmaɣ nazaɣ-wɛ ɖɔɖɔ. (Mat. 10:21) Tisuu yebiyaa kaawɛɛ nɛ pañakɩ pana se pɔkɔnɩ tayʋʋ ɛgbɛyɛ taa; pɩɩwɛɛ se pakpa pa-tɩ nɛ pa-wɩlɩtʋ ɩtaawɛɛnɩ ɖoŋ pɔ-yɔɔ. (Tʋma 20:29, 30) Paa mbʋ yɔ, Krɩstʋ ñɩma mba pɔɖɔkɩ pa-laŋa. (Natʋ 2:3) Ɛbɛ sɩnɩ-wɛ? Pamaɣzɩ Masɩ taa kɩɖaŋ weyi itukuuni laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ yɔ ɩ-yɔɔ camɩyɛ, ɩ-taa nakʋyʋ lɛ Yɔɔb kɩɖaʋ. (Yak. 5:10, 11) Patɩmaa nɛ pɔpɔzɩ Ɛsɔ se ɛha-wɛ ɖoŋ. (Tʋma 4:29-31) Nɛ paakam pa-lɩmaɣza pee kɩbana wena pa-laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ kaɣ lʋlʋʋ yɔ a-yɔɔ.—Tʋma 5:41.

6. Mbʋ Merita laba nɛ ɛpɩzɩ ɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ pakaɖaɣnɩ-ɩ yɔ, ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ŋ?

⁶ Ye ɖɩkpɛlɩkɩɣ ɛyaa mba pɔɖɔkɩ pa-laŋa nɛ pama pɔ-tɔm Bibl nɛ ɖɛ-ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa yɔ pɔ-tɔm ɖoŋ ɖoŋ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ tɩ-yɔɔ yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩkaɣ ɖɔkʋʋ ɖa-laŋa. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Merita, ɛwɛ Alɩbanii ɛjaɖɛ taa; ɛlabɩ mbʋ lɛ, ɛpɩzaa nɛ ɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛ-hɔʋ kaɖaɣnɩ-ɩ siŋŋ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Bibl taa kɛdaɣ ŋga kɔyɔɔdʋʋ Yɔɔb tɔm yɔ, kakpazɩ-m ɖoŋ siŋŋ. Ɛlabɩ kʋñɔŋ siŋŋ, nɛ ɛtaatɩlɩ weyi ɛ-cɔlɔ ɛ-kʋñɔmɩŋ lɩnaa yɔ; paa mbʋ yɔ ɛyɔɔdaa se: ‘Maakaɣ yebu man-cɩŋgɩlɩm wɛtʋ pɩkɔɔ nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ mansɩba yɔ!’ (Yɔɔb 27:5) Mamaɣzaa nɛ mana se kala wena mɛwɛɛ nɛ mankatɩɣ yɔ atɩlɩɩ pʋyʋ Yɔɔb ñɩna ɛsɩndaa. Yɔɔb taatɩlɩ weyi ɛ-cɔlɔ ɛ-kala lɩnaa yɔ, ɛlɛ ma lɛ mantɩlɩ weyi ɛ-cɔlɔ man-kala lɩnaa yɔ.»

7. Paa alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa ɖɩɩkatɩɣ kaɖɛ sɔsɔɖɛ naɖɩyɛ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩkpɛlɩkɩ labʋ?

⁷ Ye ɖɩtɩmɩɣnɩ Yehowa nɛ ɖiheyiɣ-i ɖa-laŋɩyɛ taa tɔm yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛnɩ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ nɛ pɩkɩlɩ. (Filp. 4:6; 1 Tes. 5:17) Pɩtɩla lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ŋŋkatɩɣ kaɖɛ sɔsɔɖɛ naɖɩyɛ. Paa mbʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ payɩ ŋwɛɣ laŋwɛɛkɩyɛ taa, ña-ñʋʋ taa sidiɣ, yaa ŋŋnaɣ se ŋkpaɣnɩ le yɔ, ŋtɩmɩɣnɩ Yehowa nɛ ŋpɔzʋʋ-ɩ se ɛwɩlɩ-ŋ nʋmɔʋ na? Ye ŋtɩmɩɣnɩ Ɛsɔ ɖoŋ ɖoŋ se ɛsɩnɩ-ŋ kala wena ŋkatɩɣ paa evemiye nɖɩ yɔ a-taa lɛɛlɛɛyɔ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ kala sɔsɔna nɛ ɛsɩndaa yɔ, pɩkaɣ-ŋ wɛʋ kɛlɛʋ se ŋpɔzɩ-ɩ nɛ ɛsɩnɩ-ŋ. Ðɩnɛ ɛlɛ ña-taa kaɣ tɛm kiya se ɛsɩm alɩwaatʋ ndʋ ɖeyi ɖeyi nɛ ɛzɩma ɖeyi ɖeyi pɩwɛɛ se ɛsɩnɩ-ŋ yɔ.—Keɣ. 27:1, 3.

8. Ɛzɩma Mira kɩɖaʋ wɩlɩɣ se ye ɖɩɖɔkʋʋ ɖa-laŋɩyɛ sɔnɔ yɔ pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ kala wena ɖɩkaɣ katʋʋ nɛ ɛsɩndaa yɔ a-taa? (Yakubu 1:2-4) (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁸ Ye ɖɩɖɔkʋʋ ɖa-laŋɩyɛ kala wena ɖɩkatɩɣ sɔnɔ yɔ a-taa yɔ, ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ kʋñɔŋ sɔsɔʋ ŋgʋ kɩwɛnɩ ɛsɩndaa yɔ kɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ. (Roma 5:3) Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ mbʋ? Koobiya sakɩyɛ yɔɔdaa se alɩwaatʋ ndʋ payɩ pakatɩ kaɖɛ naɖɩyɛ nɛ ɖɩtakɩ  pe-tisuu nɛ papɩzɩ nɛ pɔɖɔkɩ pa-laŋɩyɛ ɖɩ-taa yɔ, pɩsɩnɩ-wɛ nɛ pɔɖɔkɩ pa-laŋɩyɛ kaɖɛ lɛɛɖɛ nɖɩ pakatɩ pʋwayɩ yɔ ɖɩ-taa. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa sɩɣnɩ-wɛ nɛ pɔɖɔkɩ pa-laŋɩyɛ kaɖɛ naɖɩyɛ taa yɔ, piyeki nɛ tisuu mbʋ pɛwɛna se Yehowa sɔɔlɩ faaa se ɛsɩnɩ-wɛ yɔ pɩcɛyɩsɩ nɛ pɩkɩlɩ. Nɛ tisuu mbʋ, pɩsɩɣnɩ-wɛ nɛ pɔɖɔkɩ pa-laŋɩyɛ kaɖɛ lɛɛɖɛ nɖɩ ɖɩkɔŋ pʋwayɩ yɔ ɖɩ-taa. (Kalɩ Yakubu 1:2-4.) Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nʋmɔʋ lɩzɩyʋ nɔɔyʋ se Mira, ɛwɛ Alɩbanii ɛjaɖɛ taa. Eɖiɣzinaa se ɛzɩma ɛɛɖɔkɩ ɛ-laŋɩyɛ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkʋʋ ɛ-laŋɩyɛ kala wena ɛwɛɛ nɛ ɛkatɩɣ lɛɛlɛɛyɔ yɔ a-taa. Ɛyɔɔdaa se nabʋyʋ taa pɩlakɩ-ɩ ɛzɩ e-ɖeke ɛkatɩɣnɩ kala sakɩyɛ kpem mbʋ yɔ. Ɛlɛ pʋwayɩ ɛtɔzɩ mbʋ Yehowa labɩ pɩnzɩ 20 nzɩ sɩɖɛwa yɔ sɩ-taa nɛ ɛsɩnɩ-ɩ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ eheyi ɛ-tɩ se: ‘Wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋwɛɛ siɣsiɣ. Taayele nɛ yoŋ weyi Yehowa sɩnɩ-ŋ nɛ ŋwa pɩnzɩ nzɩ sɩ-tɩŋa sɩ-taa yɔ ɩpɩsɩ falaa pʋyʋ.’ Ña ɖɔɖɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋmaɣzɩ ɛzɩma Yehowa tɛmɩ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋɖɔkɩ ña-laŋɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ payɩ ŋɖɔkʋʋ ña-laŋɩyɛ kaɖɛ naɖɩyɛ taa yɔ, ña-taa ɛtɛ se ɛnaɣ nɛ ɛkaɣ-ŋ wazʋʋ pɩ-yɔɔ. (Mat. 5:10-12) Nɛ kʋñɔŋ sɔsɔʋ kaapaɣzɩɣ lɛ, ŋtɛm kpɛlɩkʋʋ ɛzɩma ŋɖɔkɩ ña-laŋɩyɛ yɔ nɛ ŋkaɣ tɛm ña-taa se ŋwoki pɩ-yɔɔ nɛ ŋɖɔkɩ ña-laŋɩyɛ.

9. Ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛ Antɩyɔɔsɩ ŋgʋ kɩwɛ Siirii yɔ, ɛzɩma ɖɩ-taa koobiya wɩlaa se panaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ?

⁹ Iyele nɛ ɖɩna mbʋ pɩɩlaba alɩwaatʋ ndʋ ñɔɔsɩ sɔsɔsɩ nasɩyɩ kaalɩwa nɛ situkuni Yuudee Krɩstʋ ñɩma yɔ. Ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩwɛ Antɩyɔɔsɩ ŋgʋ kɩwɛ Siirii yɔ ɖɩ-taa koobiya nɩwa se ñɔɔsɩ lɩ Yuudee lɛ, pɩtʋʋ fɛyɩ se Yuudee koobiya tɔm labɩ-wɛ pʋtɔdɩyɛ. Piyeba nɛ pala nabʋyʋ nɛ pasɩnɩ po-koobiya. Paɖʋwa se «paa weyi lɛ ɛha mbʋ ɛpɩzɩɣ yɔ, nɛ petiyini haɖɛ nɛ pɩsɩnɩ koobiya mba pɛwɛ Yuudee yɔ.» (Tʋma 11:27-30) Paa koobiya mba ñɔɔsɩ lɩ pɛ-tɛ yɔ paawɛ poliŋ taa yɔ, Antɩyɔɔsɩ koobiya kaatɛm pa-taa se pasɩɣnɩ-wɛ.—1 Yoh. 3:17, 18.

10. Alɩwaatʋ ndʋ asɛyʋʋ nakʋyʋ lakɩ nɛ pitukuni ɖo-koobiya yɔ, nʋmɔŋ weyi yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩnaɣ pa-pʋtɔdɩyɛ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁰ Sɔnɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnɩɣ se asɛyʋʋ nakʋyʋ laba nɛ kitukuni ɖo-koobiya yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla nabʋyʋ lɛɛ lɛɛ nɛ ɖɩsɩna; ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ ɖɩna se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖʋ nesi tʋmɩyɛ naɖɩyɛ, yaa ɖɩla haɖɛ nɛ ɖɩɖʋ nesi ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ, yaa ɖɩtɩmɩ koobiya mba asɛyʋʋ talɩ-wɛ yɔ pɔ-yɔɔ. b (Adu. 17:17) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Pɩnaɣ 2020 taa, palɩzɩ sɩnʋʋ kɔɔmiteewaa mba pɛcɛzɩ 950 yɔ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ se pɔcɔnɩ koobiya mba pɩpɔzaɣ-wɛ sɩnʋʋ COVID-19 kʋdɔŋ alɩwaatʋ taa yɔ pɔ-yɔɔ. Koobiya mba pɛwɛ sɩnʋʋ kɔɔmiitewaa mba pa-taa yɔ, pamʋnaa se ɖɩsam-wɛ. Po-koobiya tɔm labɩ-wɛ pʋtɔdɩyɛ nɛ patayɩ-wɛ wondu se pɩsɩnɩ-wɛ, nɛ pasɩnɩ-wɛ fezuu taa ɖɔɖɔ; nɛ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa lɛ, pɔñɔɔzaa yaa paɖaɣnɩ maʋ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ lona.—Kpaɣ-tʋ nɛ ŋmaɣzɩnɩ 2 Kɔrɛntɩ mba 8:1-4.

11. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ, ɛzɩma tɩyɛ ɖɩɖʋʋ ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ hɩɖɛ?

¹¹ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɖo-koobiya pʋtɔdɩyɛ asɛyʋʋ nakʋyʋ wayɩ yɔ, ɛyaa lalaa naɣ kɩlaŋ weyi ɖɩlakɩ yɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Pɩnaɣ 2019 taa helim sɔsɔm mbʋ payaɣ se Dorian yɔ pɩmaba nɛ pɩyɔkɩ Kewiyaɣ kpaaŋ nakʋyʋ lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ ndʋ payaɣ se Bahamas yɔ tɩ-taa. Alɩwaatʋ ndʋ koobiya maɣaɣ kpaaŋ ŋgʋ yɔ, pɔpɔzɩ tʋmɩyɛ ñʋʋdʋ nɔɔyʋ se eheyi-wɛ liidiye nɖɩ ɛmʋʋ nɛ ɛlabɩ-wɛ tʋma naayɛ yɔ, ɛlɛ tɩkɛ Yehowa Aseɣɖe tʋ. Eheyi-wɛ se: «Mɔnsɔɔlaa  se mankpaɣ . . . mo-wondu nɛ man-tʋmlaɖaa nɛ malabɩ-mɩ tʋmɩyɛ nɖɩ falaa. . . . Mɔnsɔɔlaa se mala mbʋ nɛ mansɩnɩ mɩ-ɛgbɛyɛ. Mana ɛzɩma ɩmaɣzɩɣ mɩ-taabalaa yɔɔ lɛ, pitukuni-m siŋŋ.» Ɛjaɖɛ yɔɔ, ɛyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ ɩɩsɩŋ Yehowa. Ɛlɛ pa-taa sakɩyɛ naɣ mbʋ Yehowa Aseɣɖe tɩnaa lakɩ nɛ pasɩɣnɩ lalaa yɔ. Ða-taa wɛ leleŋ siŋŋ se alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩhɔ ɛyaa nɛ pɩkɔnɩ weyi ‘ɛ-pʋtɔdɩyɛ naʋ paɣlaa yɔ’ ɛ-cɔlɔ.—Efɛz. 2:4.

12. Ye ɖɩñakɩ pana se ɖɩna lalaa pʋtɔdɩyɛ sɔnɔ yɔ, ɛzɩma tɩyɛ pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ nɛ ɖɩɖaŋ kʋñɔŋ sɔsɔʋ? (Natʋ 13:16, 17)

¹² Ɛbɛ yɔɔ pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɖɩna lalaa pʋtɔdɩyɛ kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa? Bibl wɩlɩɣ se mba pekiziɣ se paaɖʋʋ nesi ɛjaɖɛ yɔɔ kominawaa yɔ, pakatɩɣ kala lɛɛlɛɛyɔ nɛ pakaɣ katʋʋ kala kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa. (Kalɩ Natʋ 13:16, 17.) Pɩtɩla pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɩnɩ ɖo-koobiya nɛ pɔcɔnɩ pa-kɩcɛyɩm ɖeɖe. Alɩwaatʋ ndʋ ɖe-Wiyaʋ Krɩstʋ Yesu kɔŋ se ɛhʋʋnɩ ɛyaa tɔm yɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɛna-ɖʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ nɛ eheyi-ɖʋ se «ɩmʋ Kewiyaɣ.»—Mat. 25:34-40.

13. Ɛzɩ Roma mba 15:7 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛzɩma kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma cɛyɩsɩ sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ?

¹³ Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa, paa weyi ɛɛnawa se Krɩstʋ ñɩma tɩŋa kaasɔɔlɩ ɖama. Ɛlɛ ɛzɩ pɩɩwɛ-wɛ kɛlɛʋ se pawɩlɩ ɖama sɔɔlɩm na? Ɛyaa ndɩ ndɩ kaawɛnɩ Roma ɛgbɛyɛ taa. Nabɛyɛ kaakɛ Yuuda mba, nɛ pawɩlɩ-wɛ ɖooo pa-pɩjatʋ taa se pɩwɛɛ se paña Moyizi Paɣtʋ; ɛlɛ lalaa ñaakɛ ajɛɛ lɛɛna taa mba, nɛ sɔnzɩ nzɩ sɩ-taa pacaɣaa nɛ papaɣlɩ yɔ sɩɩwɛ ndɩ kpem. Pɩtɩla Krɩstʋ ñɩma mba, pa-taa nabɛyɛ kaakɛ yomaa nɛ lalaa kaawɛ pa-tɩ yɔɔ; halɩ pɩtɩla pa-taa nabɛyɛ kaawɛnɩ yomaa. Paa Krɩstʋ ñɩma mba pɛ-wɛtʋ kaawɛ ndɩ ndɩ yɔ, ɛzɩma tɩyɛ powobi pɩ-yɔɔ nɛ pawɩlɩ ɖama sɔɔlɩm? Apostoloo Pɔɔlɩ seɣti-wɛ se ‘pamʋ ɖama camɩyɛ.’ (Kalɩ Roma mba 15:7.) Suwe ɛcaɣaɣ yɔɔdʋʋ? Tɔm piye nɖɩ pɛɖɛzaa se «ɩmʋ» yɔ, ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se pamʋ nɔɔyʋ camɩyɛ yaa pamʋ-ɩ ɛgɔndʋ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛ ɖɩɣa nakɛyɛ taa yaa taabalaa nabɛyɛ hɛkʋ taa. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Onezim kaakɛ Fileemɔɔ yom nɛ eese ɛ-cɔlɔ; Pɔɔlɩ heyi Fileemɔɔ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɛmʋ-ɩ yɔ, ɛtɔm se: «Mʋ-ɩ camɩyɛ.» (Filem. 17) Nɛ Prisiili nɛ Akiila pamʋ Apoloosi camɩyɛ nɛ «pakpaɣ-ɩ nɛ pawɩlɩ-ɩ» Ɛsɔ nʋmɔŋ, Apoloosi taatɩlɩ tɔm sakɩyɛ Krɩstʋ wɩlɩtʋ yɔɔ. (Tʋma 18:26) Krɩstʋ ñɩma mba, patɩha nʋmɔʋ se pɛ-wɛtʋ ndɩ ndɩ ɩtayɩ pɛ-hɛkʋ taa ɛlɛ pamʋ ɖama camɩyɛ.

14. Ɛzɩma Anna nɛ ɛ-walʋ palɩzɩ sɔɔlɩm nɛ pawɩlɩ?

¹⁴ Ða ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ ɖo-koobiya sɔɔlɩm ye ɖɩɖʋʋ-wɛ nɛ taabalɩyɛ nɛ ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩcakɩ yɔ. Pɩkaɣ-wɛ seɣtuu nɛ pawɩlɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ sɔɔlɩm. (2 Kɔr. 6:11-13) Iyele nɛ ɖɩna Anna nɛ ɛ-walʋ pa-kɩɖaʋ. Paakɛ Ɛsɔtɔm tiyiyaa Afrika wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ ɛjaɖɛ naɖɩyɛ taa; petiyini-wɛ Afrika wɩsɩ ɖɩɖʋyɛ taa ɛjaɖɛ lɛɛɖɛ taa nɛ pitileɖi lɛ, COVID-19 kʋdɔŋ paɣzɩ. Kʋdɔŋ yɔɔ lɛ, pa nɛ koobiya pataapɩzɩɣ se pakatɩ ɖama nɛ pala kediɣzisi nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩtaawɛɛ-wɛ kɛlɛʋ se patɩlɩ peeɖe koobiya. Ɛzɩma koobu ɛnʋ nɛ ɛ-walʋ palɩzɩ sɔɔlɩm nɛ pawɩlɩ? Patɩŋnɩ vidéoconférence yɔɔ nɛ payaa peeɖe koobiya nɛ peheyi-wɛ se pɔsɔɔlɩ siŋŋ se patɩlɩ-wɛ camɩyɛ. Pitukuni hɔŋ weyi ɩwɛ peeɖe yɔ siŋŋ nɛ piyeba nɛ papaɣzɩ Ɛsɔtɔm tiyiyaa mba yaʋ ɖoŋ ɖoŋ nɛ petiyiɣni-wɛ messagewaa. Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔtɔm tiyiyaa mba pañaɣ pana se patɩlɩ pɛ-ɛgbɛyɛ kɩfaɖɛ taa koobiya? Anna yɔɔdaa se: «Mantɩsɔɔ koobiya mba pawɩlɩ ma nɛ mɔ-hɔʋ sɔɔlɩm alɩwaatʋ kɩbandʋ nɛ alɩwaatʋ kɩdɛkɛdɩtʋ taa yɔ pɔ-yɔɔ kaaʋ, pa-kɩɖaŋ seɣti-m se mawɩlɩ lalaa sɔɔlɩm.»

15. Ðo-koobiya tɩŋa sɔɔlʋʋ hɔɔlʋʋ taa lɛ, ɛbɛ Vanessa kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ŋ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁵ Ða-taa sakɩyɛ wɛ agbaa wena a-taa koobiya lɩnɩ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa nɛ pɛwɛnɩ wɛtʋ ndɩ  ndɩ yɔ. Ye ɖɩkaŋ ɖa-lɩmaɣza pɛ-wɛtʋ kɩbandʋ yɔɔ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɔɔlɩ pa-tɩŋa nɛ pɩkɩlɩ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Vanessa, ɛwɛ Nuvɛɛlɩ Zelandɩ ɛjaɖɛ taa. Pɩɩwɛ-ɩ kaɖɛ se ɛɖʋ taabalɩyɛ nɛ ɛ-ɛgbɛyɛ taa koobiya nabɛyɛ. Ɛlɛ pʋwayɩ lɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se mbʋ ɛzɩ eeposi ɛ-tɩ nɛ ɛyaa mba pɛ-wɛtʋ ɖʋʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ lɛ, ɛkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɛ nɛ wɛ pacakɩ nɛ pɩkɩlɩɣ. Ɛlabɩ mbʋ lɛ, pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛna mbʋ Yehowa naɣ koobiya mba pɔ-yɔɔ nɛ ɛsɔɔlʋʋ-wɛ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ ma-walʋ pɩsɩ egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ yɔ, ɖa nɛ koobiya sakɩyɛ mba pɛwɛnɩ wɛtʋ ndɩ ndɩ yɔ ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩcakɩ, piyeba nɛ pɩwɛ-m kɛlɛʋ se manɖʋ-wɛ nɛ taabalɩyɛ. Lɛɛlɛɛyɔ mɔnsɔɔlɩ ɛyaa mba pɛwɛnɩ wɛtʋ ndɩ ndɩ yɔ. Toovenim taa lɛ Yehowa sɔɔlɩ mbʋ ɖɔɖɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛyaa mba ɛha waɖɛ se pɛsɛɛ-ɩ yɔ, pa-tɩŋa pɛwɛnɩ wɛtʋ ndɩ ndɩ.» Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñakɩ pana se ɖɩna ɛyaa lalaa ɛzɩ Yehowa naɣʋ-wɛ yɔ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩsɔɔlɩ-wɛ.—2 Kɔr. 8:24.

16. Ɛbɛ yɔɔ pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɖɩsɔɔlɩ ɖo-koobiya kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁶ Kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɖɩsɔɔlɩ ɖo-koobiya. Alɩwaatʋ ndʋ kʋñɔŋ ŋgʋ kɩpaɣzɩɣ yɔ, ɛzɩma tɩyɛ Yehowa kaɣ ɖɔ-yɔɔ kandɩyʋʋ? Iyele nɛ ɖɩna mbʋ Yehowa kaaheyi ɛ-samaɣ se kala alɩwaatʋ ndʋ caanaʋ taa Babilɔɔnɩ mba kaawobi ka-wayɩ yɔ; eheyi-kɛ se: «Man-samaɣ, wolo, sʋʋ ño-kuduyuŋ pɩ-taa ñɩŋ taa; nɛ ŋɖɩɣ nɔnɔsɩ ñɔ-yɔɔ. Mɛsɩ ña-tɩ alɩwaatʋ pazɩ pɩkɔɔ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ pana ɖɛwa yɔ.» (Iza. 26:20) Pɩtɩla pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩɖɔ lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa. ‘Pɩ-taa kuduyuŋ’ pɩzɩɣ nɛ pɩkɛnɩ ɖa-agbaa. Kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa, Yehowa labɩ tamaɣ se ɛkaɣ ɖɔ-yɔɔ kandɩyʋʋ ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkpɛndɩ ɖo-koobiya yɔɔ nɛ ɖɩsɛɣ-ɩ yɔ. Ye mbʋ, pɩpɔzʋʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɔɔlɩ ɖo-koobiya siŋŋ lɛɛlɛɛyɔ. Mbʋ pɩzɩɣna nɛ pɩya ɖa-ñʋʋ.

17. Ye ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ lɛɛlɛɛyɔ yɔ, ɛbɛ ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩla kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa?

¹⁷ «Yehowa kɩyakʋ sɔsɔʋ» kaɣ yebu nɛ ɛyaa kpeekpe nɩɩ siziŋ. (Sof. 1:14, 15) Yehowa samaɣ ɖɔɖɔ kaɣ katʋʋ wɛtʋ kaɖɛ ñɩndʋ. Ɛlɛ ye ɖɩñɔɔzɩ ɖa-tɩ lɛɛlɛɛyɔ yɔ, ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩcaɣ ɖiɣ ɖiɣ nɛ ɖɩsɩnɩ lalaa. Ðɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ kala wena payɩ ɖɩkatɩɣ yɔ a-taa. Alɩwaatʋ ndʋ ɖo-koobiya lakɩ kʋñɔŋ yɔ, ɖɩkaɣ naʋ pa-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɖɩla ɖo-ɖoŋ ɖeɖe nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ nɛ pɔcɔnɩ pa-kɩcɛyɩm ɖeɖe. Nɛ ye ɖɩkpɛlɩkɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩsɔɔlɩ ɖo-koobiya lɛɛlɛɛyɔ yɔ, ɖɩkaɣ-wɛ wɩlʋʋ sɔɔlɩm cee wayɩ. Ðɩnɛ ɛlɛ Yehowa kaɣ-ɖʋ wazʋʋ nɛ ɛha-ɖʋ wezuu maatɛŋ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa, alɩwaatʋ ndʋ lɛ ɖɩkaɣ sɔʋ asɛyɩŋ nɛ kʋñɔmɩŋ tɩŋa yɔɔ.—Iza. 65:17.