1. Ɛzɩma tɩyɛ Krɩstʋ mba pɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛ ɛzɩ tɩʋ yɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

 «HELIM ɛɛpɛlɩɣ tɩʋ ŋgʋ kɩpɩzɩɣ nɛ kɩwɛlɩɣ kɩ-tɩ yɔ.» Eduuye nɖɩ ɖɩñɩkɩɣ niye wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩŋ nɩɩyɩ wɛna nɛ pɩsɩɣnɩ-ɩ se ɩtaapɛlɩ alɩwaatʋ ndʋ helim sɔsɔm nabʋyʋ makɩ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ndʋ yɔ: ɩwɛlɩɣ ɩ-tɩ. Ða ɖɔɖɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛ yɔɔ yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ kaɖɛ wɛtʋ natʋyʋ ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ nɛ pɩsa nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɣ Yehowa nɛ taa leleŋ. Ɛzɩma tɩyɛ? Pɩpɔzʋʋ se ɖɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzɩɣ yɔ, ɖɩlɛɣzɩ nɛ pɩmʋnɩ wɛtʋ ndʋ nɛ ɖɩña ɖɔɖɔ lalaa lɩmaɣza.

2. (a) Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ lɛɣzɩtʋ yɔ, wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩla lɛɣzɩtʋ nɛ pɩmʋnɩ-tʋ? (b) Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

² Ðɩkɛ Yehowa sɛyaa, pʋyɔɔ lɛ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ. Ðɩsɔɔlaa ɖɔɖɔ se ɖɩkɛ mba poluzuu pa-tɩ yɔ nɛ ɖɩkɛ ɖɔɖɔ pʋtɔdɩyɛ nayaa. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩsɩnɩ Krɩstʋ mba nabɛyɛ alɩwaatʋ ndʋ pakatɩ lɛɣzɩtʋ pe-wezuu caɣʋ taa yɔ. Ðɩkaɣ naʋ ɖɔɖɔ ɛzɩma wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩsɩnɩ-ɖʋ yɔ. Ɛlɛ kajalaɣ lɛ, iyele nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ Yehowa nɛ Yesu pɔ-cɔlɔ; pɛkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ nɛ mba hanɩ kɩɖaʋ ŋgʋ kɩtalɩ pilim yɔ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa.

3. Ɛzɩma ɖɩlaba nɛ ɖɩna se Yehowa kɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ?

³ Paya Yehowa se «Kaaʋ» mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛɖɔkʋʋ ɛ-tɩ kpam nɛ pɩɩcɛŋɛsɩɣ-ɩ. (Wp. 32:4) Paa mbʋ yɔ, ɛkɛ ɖɔɖɔ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ. Ɛjaɖɛ yɔɔ wɛtʋ wɛɛ nɛ tɩlɛɣzɩɣ lɛ, Yehowa wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ lɛɣzɩtʋ nɛ pʋmʋʋnɩ wɛtʋ ndʋ se pɩsa nɛ ɛ-tamaɣ la. Yehowa lɩzɩ ɛyaa ɛ-lɛzʋʋ, pʋyɔɔ lɛ ɛha-ɖʋ ɖɔɖɔ waɖɛ se alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ lɛɣzɩtʋ yɔ, ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩlɛɣzɩ nɛ pɩmʋnɩ-tʋ. Ɛha-ɖʋ Bibl paɣtʋ kila wena a-taa tʋ kpayɩ kpayɩ yɔ se asɩnɩ-ɖʋ  nɛ ɖɩkpaɣ lɩmaɣza kɩbana paa kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ. Yehowa maɣmaɣ kɩɖaʋ nɛ paɣtʋ kila wena ɛha-ɖʋ yɔ asɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩna se paa ɛkɛ «Kaaʋ» yɔ, ɛkɛ ɖɔɖɔ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ.

4. Kɩɖaʋ ŋgʋ wɩlɩɣ se Yehowa kɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ? (Levitiki 5:7, 11)

⁴ Yehowa nʋmɔŋ talɩ pilim nɛ ɩwɛ yɔɔ yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɛpɔzʋʋ ɛyaa se pala nabʋyʋ yɔ, ɛ-tɔm taa fɛyɩ kaɖɛ. Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma Yehowa wɩlaa se ɛnɩɣ Izrayɛɛlɩ mba tɔm taa yɔ. Ɛtaapɔzʋʋ ñɩm tɩnaa nɛ kʋñɔndɩnaa se pɩwɛɛ se mbʋ palaɣnɩ-ɩ kɩlaʋ yɔ pɩwɛɛ kɩmaŋ. Hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa lɛ, ɛha paa weyi waɖɛ se ɛlaa-ɩ kɩlaʋ ɛzɩ ɛ-wɛtʋ pɔzʋʋ yɔ.—Kalɩ Levitiki 5:7, 11.

5. Kɩɖaŋ weyi wɩlɩɣ se Yehowa wɛnɩ tɩ luzuu nɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ?

⁵ Yehowa wɛnɩ tɩ luzuu nɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ, nɛ wɛtʋ ndʋ tiseɣtiɣ-i se ɛkɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Yehowa caɣaɣ ɖɩzʋʋ ɛyaa kɩdɛkɛdaa Sodom lɛ, ɛwɩlɩ kpayɩ kpayɩ se ɛwɛnɩ tɩ luzuu. Ɛtɩŋnɩ e-tiyiyaa yɔɔ nɛ eheyi Lɔɔtɩ se ese nɛ ɛkpa pʋŋ egeetiye taa. Sɔɔndʋ kpaɣaɣ Lɔɔtɩ se ewolo peeɖe. Pʋyɔɔ etendi Yehowa se ɛha ɛ nɛ ɛ-hɔʋ nʋmɔʋ nɛ powolo Zowaarɩ tɛtʋ taa, tɩɩkɛ tɛtʋ cikpetu nɛ Yehowa kaaɖʋwa se ɛɖɩzɩɣ-tʋ. Yehowa pɩzaɣ se ɛtɔ se Lɔɔtɩ ɛla mbʋ ɖeyi ɖeyi ɛnʋ pɔzɩ-ɩ yɔ. Ɛlɛ Yehowa ha Lɔɔtɩ nʋmɔʋ se ewolo Zowaarɩ, nɛ ɛtɩɖɩzɩ tɛtʋ ndʋ. (Kiɖe 19:18-22) Pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋwayɩ, Yehowa na Niniivi mba pʋtɔdɩyɛ. Tɛtʋ ndʋ, tɩ-taa mba kaakɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa pʋyɔɔ etiyi nayʋ Yoonaa se ewolo nɛ eheyi-wɛ se pɩkazɩ pazɩ lɛ, pakaɣ pa nɛ pɛ-tɛtʋ ɖɩzʋʋ. Ɛlɛ Niniivi mba kpiɖaa lɛ, Yehowa na pa-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛtɩɖɩzɩ tɛtʋ ndʋ.—Yon. 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Kɩɖaŋ weyi ɩwɩlɩɣ se Yesu maɣzɩnɩ Yehowa nɛ ɛkɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ ɩ-taa nɩɩyɩ lɛ weyi?

⁶ Yesu maɣzɩnɩ Yehowa nɛ ɛkɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ. Paatiyi-i tɛtʋ yɔɔ se ɛkɔɔ nɛ esusi tɔm «Izrayɛɛlɩ ɖɩɣa taa heŋ kilebiŋ.» Ɛlɛ esusaɣ tɔm lɛ, ɛwɩlaa se ɛkɛ ɛyʋ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ. Kɩyakʋ nakʋyʋ halʋ nɔɔyʋ tendi-i se ɛwaa ɛ-pɛlɛ, eleeu nɔɔyʋ kaawɛɛ nɛ ‘ɛcɛyɩɣ-ɩ siŋŋ.’ Halʋ ɛnʋ, ɛtaakɛ Izrayɛɛlɩ tʋ. Yesu na ɛ-pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛwaa ɛ-pɛlɛ. (Mat. 15:21-28) Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ lɛɛkʋ. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu paɣzɩ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ yɔ, ɛyɔɔdaa se: «Weyi ekiziɣ-m . . . yɔ, mankaɣ-ɩ ɖɔɖɔ kizuu.» (Mat. 10:33) Ɛlɛ, ɛzɩ ekizi Pɩyɛɛrɩ weyi ɛkpɛzɩ tam nabudozo se ɛɛsɩŋɩ-ɩ yɔ? Aayɩ. Yesu kaanawa se Pɩyɛɛrɩ nɩ siziŋ siŋŋ mbʋ ɛlaba yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ɛɛkɛ ɖɔɖɔ ɛyʋ weyi ɛwɛ siɣsiɣ yɔ. Pefezi Yesu nɛ pɩtɛ lɛ, ɛlɩzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛwɩlɩ Pɩyɛɛrɩ nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se eyeba nɛ ɛlɛ taa tɛ se ɛkpaɣaa nɛ ekpeɣ-i nɛ ɛsɔɔlɩ-ɩ.—Luka 24:33, 34.

7. Ɛzɩ Filiipi mba 4:5 yɔɔdʋʋ yɔ, wɛtʋ ndʋ ɖɩsɔɔlaa se lalaa ɩsɩmnɩ-ɖʋ?

⁷ Ðɩnawa se Yehowa Ɛsɔ nɛ Yesu Krɩstʋ pɛkɛ mba pɩnɩɣ tɔm taa yɔ. Nɛ ɖa yɔ? Yehowa sɔɔlaa ɖɔɖɔ se ɖɩkɛ mba pɩnɩɣ tɔm taa yɔ. (Kalɩ Filiipi mba 4:5.) Bibl nakʋyʋ ɖɛzɩ mayaɣ ŋga ɛzʋnɔ: «Ɩtɩŋnɩ mɩ-wɛtʋ yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ se ɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ.» Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se: ‘Ɛyaa sɩmɩ-m se mɛnkɛ ɛyʋ weyi ɛnɩɣ tɔm taa, weyi ɛɛñɔʋnɩ ɛ-lɩmaɣza nɛ weyi  ɛ-tɔm fɛyɩ kaɖɛ yɔ? Yaa pasɩmɩ-m se mɛnkɛ ɛyʋ weyi ɛ-tɔm wɛ kaɖɛ nɛ weyi ɛ-ñʋʋ taa wɛ ɖoŋ yɔ? Ɛzɩma mamaɣzɩɣ se pɩpɔzʋʋ se pala nabʋyʋ yɔ, mañɩkɩɣ lalaa yɔɔ se pala mbʋ ɖeyi ɖeyi? Yaa alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ, mewelisiɣni lalaa nɛ meyeki se ɖɩla ɛzɩ pamaɣzʋʋ yɔ?’ Ðɩnɩɣ ɛyaa tɔm taa nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, ɖɩmaɣzɩɣnɩ Yehowa nɛ Yesu nɛ pɩkɩlɩ. Iyele nɛ ɖɩna hɔɔlɩŋ naalɛ weyi ɩ-taa pɩpɔzʋʋ se ɖɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ. Ɛnɩ yɔ: alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzɩɣ yɔ nɛ alɩwaatʋ ndʋ lɩmaɣza wena lalaa wɛna yɔ nɛ lɩmaɣza wena pakpakɩɣ yɔ awɛɣ ndɩ nɛ ɖa-ñɩna yɔ.

8. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzɩɣ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ? (Kalɩ ɖɔɖɔ pɩ-tɛɛ tɔm.)

⁸ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzɩɣ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ. Lɛɣzɩtʋ ndʋ, tɩpɩzɩɣ nɛ tɩkɔnɩ-ɖʋ kala wena a-yɔɔ ɖɩtɩmaɣzɩ kpa yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɔlɩ kʋdɔŋ sɔsɔʋ nakʋyʋ tuda. Yaa lɛɣzɩtʋ pɩzɩɣ nɛ tɩkɔɔ tɔsʋʋ nʋmɔʋ taa tuda yaa papɩzɩɣ nɛ pɛlɛɣzɩ komina ɖenɖe ɖɩwɛɛ yɔ nɛ piyele nɛ wezuu caɣʋ wɛɛ-ɖʋ kaɖɛ. (Ekl. 9:11; 1 Kɔr. 7:31) Halɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛgbɛyɛ lɛɣzɩɣ-ɖʋ teokrasɩ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ kaɖɛ. Paa lɛɣzɩtʋ ndʋ ɖɩtɩɩkatɩɣ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlɛɣzɩ nɛ pɩmʋnɩ wɛtʋ kɩfatʋ ndʋ ye ɖɩkpɛzɩɣ nɩŋgbanzɩ sɩnɛ sɩ-naanza yɔ: (1) ɖitisi se lɛɛlɛɛyɔ ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzaa, (2) ɖɩmaɣzɩɣ cee wayɩ yɔɔ, (3) ɖɩka ɖa-lɩmaɣza kɩbam mbʋ pɩtalɩɣ-ɖʋ ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ nɛ (4) ɖɩla nabʋyʋ nɛ ɖɩsɩnɩ lalaa. b Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖo-koobiya nabɛyɛ kpɛzɩ nɩŋgbanzɩ nzɩ nɛ pɩwazɩ-wɛ yɔ.

9. Ɛzɩma Ɛsɔtɔm tiyiyu nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ palaba nɛ papɩzɩ palʋbɩnɩ kala wena pataaɖʋna yɔ?

⁹ Tisi se lɛɛlɛɛyɔ ñɛ-wɛtʋ lɛɣzaa. Paatiyini Emanuele nɛ Francesca ɛjaɖɛ naɖɩyɛ taa se pɛkɛ Ɛsɔtɔm tiyiyaa. Patɩɩpaɣzɩ kʋnʋŋ kɩfalʋʋ kpɛlɩkʋʋ nɛ papaɣzɩ pɛ-ɛgbɛyɛ kɩfaɖɛ taa koobiya tɩlʋʋ lɛ, COVID-19 kʋdɔŋ paɣzɩ nɛ pɩɩpɔzaa se pɛwɛɛ pe-ɖeke nɛ pataañɔtɩnɩ lalaa. Pʋwayɩ lɛ, Francesca ɖoo sɩ yem tuda. Francesca kaasɔɔlɩ siŋŋ se ewolo nɛ ɛna ɛ-hɔʋ taa mba, ɛlɛ ɛtaapɩzɩɣ se ɛɖɔ nʋmɔʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ kʋdɔŋ kaawɛɛ. Ɛbɛ kaasɩnɩ-ɩ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ɛlʋbɩnɩ kala ana a-tɩŋa? Kajalaɣ lɛ, Emanuele nɛ Francesca pɛkpɛndaɣ nɛ patɩmɩɣnɩ Ɛsɔ se ɛha-wɛ lɔŋsɩnɖɛ nɛ papɩzɩ nɛ pɔɖɔkɩ pa-tɩ paa evemiye nɖɩ. Yehowa tɩŋnɩ fezuu taa tɔɔnaɣ ŋga kɔkɔŋaɣ alɩwaatʋ yɔɔ yɔ kɔ-yɔɔ nɛ ecosi pa-adɩma yɔɔ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Paapɔzɩ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ tɔm video nakʋyʋ taa, nɛ tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ tɩɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ. Ɛyɔɔdaa se: «Ye ɖitisi lɛɛ lɛɛ se ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzaa yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩlabɩnɩ wɛtʋ kɩfatʋ ndʋ tɩ-taa ɖɩwɛɛ yɔ tʋmɩyɛ camɩyɛ nɛ ɖɩwɛɛ taa leleŋ taa.» c Nabʋlɛ lɛ, pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se pañakɩ pana nɛ pɛwɛɛ niye tɔm susuu nɛ pɔrtaabɩlɩ hɔɔlʋʋ taa nɛ pɩkɩlɩ, nɛ halɩ paapaɣzɩ nɔɔyʋ Bibl kpɛlɩkɩnʋʋ. Nabudozo lɛ, petisaa nɛ pe-egeetiye taa koobiya sɩnɩ-wɛ nɛ paawɛnɩ ɛsɩmɩyɛ sɔɔlɩm mbʋ paba wɩlaɣ-wɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ tiyaɣni-wɛ message paa evemiye nɖɩ nɛ kɩ-taa lɛ ɛmaɣaɣ Bibl mayaɣ nakɛyɛ, nɛ ɛlabɩ mbʋ pɩnaɣ pilim. Ða ɖɔɖɔ, ye ɖitisaa se ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzaa yɔ, ɖɩkaɣ hiɣu taa leleŋ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlakɩ yɔ pɩ-taa.

10. Ɛzɩma koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ labɩ lɛɣzɩtʋ nɛ tɩmʋnɩ lɛɣzɩtʋ sɔsɔtʋ ndʋ ɛkatɩ e-wezuu caɣʋ taa yɔ?

¹⁰ Maɣzɩ cee wayɩ yɔɔ nɛ ŋka ña-lɩmaɣza kɩbam mbʋ pɩtalɩɣ-ŋ ñe-wezuu caɣʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ. Rumaanii koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ wɛ Japɔŋ, payaɣ-ɩ se Christina. Ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa  ewokaɣ kediɣzisi yɔ, Aŋglɛɛ pɔyɔɔdaɣ ɖɩ-taa. Pakpaɣ ɛgbɛyɛ nɖɩ nɛ pɔsɔzɩ ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa pɔyɔɔdʋʋ Japɔŋ kʋnʋŋ yɔ ɖɩ-yɔɔ lɛ, piitibi-i yɔɔɔ. Paa mbʋ yɔ, ɛtaawɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ mbʋ pɩlaba yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛlɛ, ewobi ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa pɔyɔɔdʋʋ Japɔŋ kʋnʋŋ yɔ ɖɩ-taa nɛ ɛla e-ɖoŋ ɖeɖe nɛ esusi tɔm mba pɔyɔɔdʋʋ kʋnʋŋ ŋgʋ yɔ. Ɛpɔzɩ halʋ weyi ɛ nɛ ɩ paalabɩ tʋmɩyɛ nɛ pɩɖɛɛ yɔ se ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ɛyɔɔdɩ Japɔŋ kʋnʋŋ camɩyɛ. Halʋ ɛnʋ etisaa se ɛtɩŋɩɣnɩ Bibl nɛ Nɩɩ wezuu leleŋ tam! hatʋ cabɩ takayaɣ yɔɔ nɛ ɛkpɛlɩkɩ Christina Japɔŋ kʋnʋŋ. Pɩtasɩna se Christina ɖɛnɩ ɛsɩndaa nɛ ɛpaɣzɩ Japɔŋ kʋnʋŋ yɔɔdʋʋ camɩyɛ lɛ, halʋ ɛnʋ ɛpaɣzɩ sɔɔlʋʋ ɖɔɖɔ toovenim. Ye ɖɩmaɣzɩɣ cee wayɩ yɔɔ nɛ ɖɩkaŋ ɖa-lɩmaɣza kɩbam mbʋ pɩtalɩɣ-ɖʋ ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, lɛɣzɩtʋ ndʋ ɖɩtaaɖʋna yɔ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩkɔnɩ wazasɩ nzɩ sɩ-yɔɔ ɖɩtaamaɣzɩ yɔ.

11. Abalʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ pakatɩ liidiye kʋñɔŋ lɛ, ɛbɛ sɩnɩ-wɛ nɛ palʋbɩnɩ wɛtʋ ndʋ?

¹¹ La nabʋyʋ nɛ ŋsɩnɩ lalaa. Koobu nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ pɛwɛ ɛjaɖɛ naɖɩyɛ taa nɛ paɖɩɣ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋma nʋmɔʋ peeɖe. Alɩwaatʋ ndʋ ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩkatɩ kala tɔsʋʋ nʋmɔʋ taa yɔ, koobu ɛnʋ nɛ ɛ-halʋ papaɣzɩ labʋ liidiye kʋñɔŋ. Ɛzɩma palabɩ lɛɣzɩtʋ nɛ tɩmʋnɩ wɛtʋ kɩfatʋ ndʋ? Kajalaɣ lɛ, pɛkpɛzɩ nɩŋgbanzɩ nzɩ siyeki se pacaɣ wezuu kɛlɛʋ yɔ. Pʋwayɩ lɛ, mbʋ ɛzɩ paakam pa-lɩmaɣza pa-maɣmaɣ pa-kʋñɔmɩŋ yɔɔ lɛ, pakpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se posusuu tɔm nɛ pɩkɩlɩ nɛ pɩsa nɛ pasɩnɩ lalaa. (Tʋma 20:35) Abalʋ yɔɔdaa se: «Ðɩkam ñʋʋ nɛ tɔm susuu tʋmɩyɛ, pʋyɔɔ lɛ ɖɩfɛyɩnɩ alɩwaatʋ sakɩyɛ se ɖɩmaɣzɩɣ ɖa-kʋñɔmɩŋ yɔɔ, ɛlɛ ɖɩwɛnɩ alɩwaatʋ sakɩyɛ se ɖɩka ñʋʋ nɛ Ɛsɔ sɔɔlɩm labʋ.» Alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-wɛtʋ lɛɣzɩɣ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɔzɩ se pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɩɣnɩ lalaa, kɔzɩ kɔzɩ lɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɩŋnɩ tɔm susuu yɔɔ nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ.

12. Ɛzɩma apostoloo Pɔɔlɩ kɩɖaʋ pɩzɩɣ kɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩla lɛɣzɩtʋ nɛ tɩmʋnɩ ɛyaa wɛtʋ ɖɔ-tɔm susuu taa?

¹² Pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛ yɔɔ yɔɔ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taa. Ɛyaa mba ɖisusuu tɔm yɔ, pɛwɛnɩ lɩmaɣza ndɩ ndɩ Ɛsɔ yɔɔ, palɩnɩ lona ndɩ ndɩ taa nɛ pɛwɛnɩ sɔnzɩ ndɩ ndɩ. Apostoloo Pɔɔlɩ kaalabɩ lɛɣzɩtʋ nɛ tɩmʋnɩ ɛyaa wɛtʋ, nɛ ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ ɛ-kɩɖaʋ taa. Yesu lɩzɩ Pɔɔlɩ se ɛkɛ «ajɛɛ tɛ apostoloo.» (Roma 11:13) Pʋyɔɔ Pɔɔlɩ susi tɔm Yuuda mba, Grɛɛkɩ mba, mba palabɩ sukuli yɔ, haɖaa, komina ñʋndɩnaa nɛ awiya. Pɩsa nɛ Pɔɔlɩ pɩzɩ nɛ etukuni ɛyaa mba pa-laŋa lɛ, ɛpɩsɩ «pɩtɩŋa payɩ ɛyaa ndɩ ndɩ cɔlɔ.» (1 Kɔr. 9:19-23) Ɛmaɣzaɣ ɛyaa mba ɛyɔɔdaɣna yɔ pɔ-sɔnzɩ, ɖenɖe palɩnaa yɔ nɛ pe-tisuu yɔɔ nɛ ɛlɛɣzaɣ ɛ-tɔm nɛ tɩmʋʋnɩ pɛ-wɛtʋ. Ða ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ niye tɔm susuu taa nɛ pɩkɩlɩ ye ɖɩwɛ yɔɔ yɔɔ nɛ ɖɩlɛɣzɩɣ ɖɔ-tɔm se tɩmʋnɩ mba ɖisusuu-wɛ tɔm yɔ pa-kɩcɛyɩm yɔ.

13. Kaɖɛ nɖɩ tɔm pɔyɔɔdɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 8:9 taa nɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩfɛɛ-ɖɩ ye ɖɩñaŋ lalaa lɩmaɣza yɔ?

¹³ Ye ɖɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩña lalaa lɩmaɣza. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Koobiya halɩñɩma nabɛyɛ sɔɔlɩ taʋ ajana wondu ndɩ ndɩ se pacanɩnɩ pa-tɩ, ŋgʋ lalaa ñatɩsɔɔlɩ mbʋ. Krɩstʋ mba nabɛyɛ sɔɔlɩ sʋlʋm ñɔʋ pazɩ, ɛlɛ lalaa ñalɩzaa se paañɔʋ. Krɩstʋ mba tɩŋa sɔɔlaa se pɛwɛɛnɩ tomnaɣ taa alaafɩya camɩyɛ, ɛlɛ nʋmɔŋ weyi palɩzɩɣ se patɩŋɩɣnɩ ɩ-yɔɔ nɛ pawaa pa-kʋdɔmɩŋ yɔ ɩwɛ ndɩ ndɩ. Ye ɖɩmaɣzɩɣ se ɖɩwɛnɩ toovenim paa ɛzɩmtaa nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩñɩɣ ɖo-koobiya yɔɔ nɛ pala mbʋ ɖɩlakɩ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ ɖiyele nɛ pituuli lalaa nɛ pɩkɔnɩ tayʋʋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɖɩtɩsɔɔlɩ kaaʋ se ɖɩla mbʋ. (Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 8:9; 10:23, 24) Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaŋ naalɛ weyi ɩwɩlɩɣ ɛzɩma Bibl paɣtʋ kila yɔɔ ɖɔm pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza wena amʋnaa yɔ nɛ ɖiyele nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ yɔ.

14. Bibl paɣtʋ kila wena pɩpɔzʋʋ se aɖiyi ɖo-wondu suu nɛ ɖa-tɩ ñɔɔzʋʋ?

 ¹⁴ Wondu suu nɛ tɩ ñɔɔzʋʋ. Yehowa tɩɖʋ-ɖʋ paɣtʋ wondu ndʋ ɖeyi ɖeyi pɩpɔzʋʋ se ɖisuu yɔ tɩ-yɔɔ, ɛlɛ ɛha-ɖʋ paɣtʋ kila wena a-yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩɖɔ yɔ. Pɩpɔzʋʋ se ɖo-wondu suu ɛɖʋ Ɛsɔ hɩɖɛ nɛ tɩwɩlɩ se ɖɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ, tɩmaɣna nɛ ‘tɩwɩlɩ se ɖɩwɛnɩ maɣzɩm mbʋ pɩmʋnaa yɔ.’ (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pɩy. 3:3) Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩtɩsɔɔlɩ se ɖisuu wondu ndʋ tɩhɔŋ ɛyaa lɩmaɣza se pɩkɔnɩ ɖɔ-yɔɔ yɔ. Bibl paɣtʋ kila kaɣ sɩnʋʋ ɖɔɖɔ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ pa-maɣmaɣ pataaɖʋ pa-paɣtʋ wondu suu nɛ ñɔsɩ hʋm nɛ ñɔsɩ labʋ yɔɔ. Ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ñɩnaɣ se pasɩnɩ piya evelisi nasɩyɩ, sɩsɩ hʋŋaɣ ñɔsɩ ɛzɩ piya evelisi lɛɛsɩ nzɩ sɩcɔ-sɩ nɛ sɩta yɔ sɩhʋŋʋʋ yɔ. Pahʋm-sɩ nɛ pitii ɛlɛ pɩtaawɛɛ cɔnʋʋ. Ɛzɩma ɛzʋtʋyaa pɩzaa nɛ pasɩnɩ-sɩ nɛ patɩɖʋ paɣtʋ? Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ tasɩ ɛzʋtʋyaa mba lɔŋ se peheyi koobiya mba se: «Ye ɩsɩŋ ɛyaa ɛsɩndaa nɛ ɩyɔɔdʋʋ nɛ ɛyaa mba paka pa-lɩmaɣza mɩ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ tɔm ndʋ ɩyɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ yɔ, pɩwɩlɩɣ se mi-wondu suu nɛ mɩ-tɩ ñɔɔzʋʋ tɩmʋna.» Ɛzʋtʋyaa tɩŋnɩ tɔm kɛlɛʋ ñɩndʋ ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ pɔcɔnɩ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe nɛ patɩɖʋ paɣtʋ natʋyʋ. d

15. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlɩzɩɣ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩcɔnɩ ɖo-tomnaɣ taa alaafɩya ɖeɖe yɔ, Bibl paɣtʋ nɛ paɣtʋ kila wena ɖiyiɣ-ɖʋ? (Roma mba 14:5)

¹⁵ Tomnaɣ taa alaafɩya yɔɔ cɔnʋʋ. Paa Krɩstʋ tʋ weyi lɛ pɩpɔzʋʋ se ɛlɩzɩ ɛzɩma pɩwɛɛ se ɛcɔŋnɩ e-tomnaɣ taa alaafɩya yɔɔ yɔ. (Gal. 6:5) Bibl paɣtʋ pazɩ yem tukuunini lɩmaɣza wena pɩpɔzʋʋ se Krɩstʋ tʋ ɛkpaɣ kɔyɛ labʋ nʋmɔʋ taa yɔ. Tɩ-taa natʋyʋ lɛ paɣtʋ ndʋ tɩtɔŋ se ɖɩsɔ calɩm nɛ ɖikizi feziŋ kɩdɛkɛdɩŋ yaʋ yɔ. (Tʋma 15:20; Gal. 5:19, 20) Hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa lɛ, paa Krɩstʋ tʋ weyi pɩpɔzʋʋ se ɛlɩzɩ kʋdɔmɩŋ waʋ nʋmɔʋ ŋgʋ ɛsɔɔlaa yɔ. Nabɛyɛ pɔzʋʋ  ɖɔkɔtɔnaa se pasɩnɩ-wɛ nɛ pɔcɔnɩ po-tomnaɣ taa alaafɩya ɖeɖe, ɛlɛ lalaa ñatɩŋɩɣnɩ nʋmɔŋ lɛɛŋ yɔɔ nɛ pɔcɔŋnɩ po-tomnaɣ taa alaafɩya ɖeɖe. Paa ɖa-taa ɛtɛm siŋŋ se kɔyɛ naɖɩyɛ lakɩ tʋmɩyɛ camɩyɛ yaa ɖɩɩlakɩ tʋmɩyɛ camɩyɛ yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩña waɖɛ nɖɩ ɖo-koobiya wɛna se pa-maɣmaɣ pakpaɣ lɩmaɣza kɔyɛ labʋ nʋmɔʋ taa yɔ. Hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa lɛ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɔzʋʋ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: (1) Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke kaɣnɩ waʋ kʋdɔmɩŋ caɣ caɣ. (Iza. 33:24) (2) Paa Krɩstʋ tʋ weyi lɛ pɩpɔzʋʋ se ɛ-taa «ɛtɛmnɩ [mbʋ ɛmaɣzɩɣ se pɩwɛɛ-ɩ ɖeu yɔ] kiya.» (Kalɩ Roma mba 14:5.) (3) Ðɩɩhʋʋnɩ ɛyaa lalaa tɔm yaa ɖɩɩsɩɣ pɩyɛ nɖɩ ɖituuluu yɔ pɛ-ɛsɩndaa. (Roma 14:13) (4) Krɩstʋ mba wɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm nɛ panɩɣ pɩ-taa se nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ ɛgbɛyɛ taa yɔ, kɔ-tɔm cɛyaa nɛ pɩkɩlɩ pa-maɣmaɣ pa-lɩmaɣza. (Roma 14:15, 19, 20) Ye ɖɩtɔzʋʋ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ, ɖɩkaɣ yebu nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɛ-hɛkʋ taa nɛ ɖiyele nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɛ ɛgbɛyɛ taa.

16. Ɛzɩma ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛwɩlɩ se ɛkɛ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɛ nɛ ɛzʋtʋyaa lalaa paakpakɩɣ lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ yɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)

¹⁶ Pɩpɔzʋʋ se ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ nɛ paha kɩɖaʋ kɩbaŋʋ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa. (1 Tim. 3:2, 3) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Pɩtɩpɔzɩ se ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ ɛmaɣzɩ se paa ɛzɩmtaa lɛ pakaɣ tisuu ɛ-lɩmaɣza yɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛkɩlɩ ɛzʋtʋyaa lalaa. Pɩpɔzʋʋ se eɖiɣzina se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛha e-fezuu paa ɛzʋtʋyʋ weyi nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩsɩɣnɩ-wɛ se pakpaɣ lɩmaɣza kɩbana yɔ. Nɛ ye ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ etisiɣ lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ yɔɔ nɛ ɖɩɩkaɖɩɣnɩ Bibl paɣtʋ kila yɔ, ɛzʋtʋyʋ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ ɛkaɣ ɖʋʋ nesi lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ, paa ɛ-lɩmaɣzɩyɛ ɛwɛ ndɩ yɔ.

17. Wazasɩ nzɩ Krɩstʋ ñɩma mba panɩɣ tɔm taa yɔ pehikiɣ?

¹⁷ Ye ɖɩkɛ mba panɩɣ tɔm taa yɔ pɩkɔŋnɩ-ɖʋ wazasɩ sakɩyɛ. Taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɣ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɛ-hɛkʋ taa nɛ laŋhɛzɩyɛ wɛɣ ɛgbɛyɛ taa. Ðihikiɣ taa leleŋ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ paa ɖɩwɛnɩ wɛtʋ ndɩ ndɩ nɛ ɖɩlɩnɩ sɔnzɩ ndɩ ndɩ taa yɔ, ɖɩkpɛndaa nɛ ɖɩsɛɣ Yehowa nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa. Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ɖa-taa wɛɣ leleŋ siŋŋ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩmaɣzɩɣnɩ Yehowa Ɛsɔ weyi ɛnɩɣ tɔm taa yɔ.