TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 30
HENDU 36 Ðɩcɔnɩ ɖa-laŋa yɔɔ camɩyɛ
Lɔŋ kɩbaŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Izrayɛɛlɩ awiya kɩɖaŋ taa yɔ
«Ɩkaɣ tasʋʋ naʋ tʋkaɣ ŋga kɛwɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɛ kañatʋ tʋ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, tʋkaɣ ŋga kɛwɛ weyi ɛsɛɣ Ɛsɔ nɛ weyi ɛɛsɛɣ-ɩ yɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ.»—MAL. 3:18.
MBƲ PƖ-YƆƆ PƖWƐƐ SE ŊKA ÑA-LƖMAƔZA YƆ
Ðɩkaɣ naʋ lɩmaɣza wena Yehowa kaawɛnɩ Izrayɛɛlɩ awiya yɔɔ yɔ se pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna mbʋ ɛsɔɔlaa se ɖɩla nɛ ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ yɔ.
1-2. Tɔm ndʋ Bibl heyiɣ-ɖʋ Izrayɛɛlɩ awiya naayɛ yɔɔ?
BIBL yɔɔdʋʋ abalaa mba paacɛzɩ 40 yɔ pɔ-tɔm se paatɔɔ kewiyitu Izrayɛɛlɩ yɔɔ. a Nɛ kɩkɛdɩɣ-ɖʋ kpayɩ mbʋ awiya ana a-taa naayɛ laba yɔ. Kɩyɔɔdʋʋ se halɩ awiya kɩbana kaalabɩ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ. Iyele nɛ ɖɩna wiyaʋ kɩbanʋ Daviid kɩɖaʋ. Yehowa yɔɔdaa se: «Ma-lɩmɖʋyʋ Daviid . . . [kaaɖɔkɩ] man-paɣtʋ nɛ ɛtɩŋ ma-wayɩ nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim, nɛ ɛla mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ pi-ɖeke mɛ-ɛsɩndaa.» (1 Awi. 14:8) Ŋgʋ Daviid kaalabɩ acɛyɛ nɛ abalʋ nɔɔyʋ halʋ, nɛ eyele nɛ pakʋ abalʋ ɛnʋ you taa.—2 Sam. 11:4, 14, 15.
2 Bibl heyiɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se awiya wena ataawɛɛ siɣsiɣ yɔ, a-taa sakɩyɛ labɩ lakasɩ kɩbanzɩ. Iyele nɛ ɖɩna Robowam kɩɖaʋ. Yehowa ɛsɩndaa lɛ, «Robowam labɩ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ.» (2 Kro. 12:14) Paa mbʋ yɔ, Robowam kaañam Yehowa paɣtʋ nɛ etiyooni Izrayɛɛlɩ cejewe 10, ɛlɛ eyebi-yɛ nɛ alɩzɩ wiyaʋ lɛlʋ. Ɛɛlaba ɖɔɖɔ nɛ tɛtʋ ndɩ ndɩ ndʋ tɩɩwɛ e-kewiyaɣ taa yɔ tɩkpa ɖoŋ se pɩsa nɛ ɛkandɩyɩ Ɛsɔ samaɣ yɔɔ.—1 Awi. 12:21-24; 2 Kro. 11:5-12.
3. (a) Tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ? (b) Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?
3 Ye mbʋ ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ tʋnɛ: Ye Izrayɛɛlɩ awiya ɩlabɩ lakasɩ kɩbanzɩ nɛ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔ, ɛzɩma Yehowa lakaɣ nɛ ɛnaɣ se wiyaʋ nɔɔyʋ wɛ siɣsiɣ ɛ-ɛsɩndaa yaa ɛfɛyɩ siɣsiɣ? Tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ cosuu kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩna mbʋ pɩcɛyaa se ɖɩla nɛ ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa yɔ. Ðɩkaɣ naʋ wɛtʋ 3 ndʋ Yehowa cɔŋnaɣ Izrayɛɛlɩ awiya yɔɔ se ɛna se awɛ siɣsiɣ yaa afɛyɩ siɣsiɣ yɔ: a-laŋɩyɛ taa wɛtʋ, ɛzɩma aakpiɖi a-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ nɛ ɛzɩma aañɔnɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ yɔ.
AASƆƆLƖ YEHOWA NƐ A-LAŊƖYƐ PILIM
4. Tʋkaɣ ŋga kaawɛ awiya wena aawɛ siɣsiɣ nɛ wena ataawɛɛ siɣsiɣ yɔ a-hɛkʋ taa?
4 Awiya wena alakaɣ mbʋ pɩwɛ ɖeu Yehowa ɛsɩndaa yɔ, asɛɣaɣ-ɩ nɛ a-laŋɩyɛ pilim. b Wiyaʋ kɩbanʋ Yozafaatɩ ‘ñɩnɩ Yehowa nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim.’ (2 Kro. 22:9) Bibl yɔɔdʋʋ Yoziyaasɩ tɔm se: «Wiyaʋ nɔɔyʋ taawɛɛ ɛzɩ ɛnʋ yɔ pʋcɔ nɛ pɩtalɩɣnɩ-ɩ, weyi ɛpɩsɩnɩ Yehowa yɔɔ nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim» yɔ. (2 Awi. 23:25) Piyele nɛ Salomɔɔ weyi ɛlɛ kɔm nɛ ɛla mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu ɛ-akpadɩyɩtʋ taa yɔ, suwe kɩyɔɔdɩ ɛ-yɔɔ? Kɩyɔɔdaa se: «Ɛ-laŋɩyɛ taañɔɔnɩ ɛ-Ɛsɔ Yehowa kpam.» (1 Awi. 11:4) Pɩtasɩ lɛ, kɩyɔɔdɩ Wiyaʋ Abiyam weyi ɛtaawɛɛ siɣsiɣ yɔ ɛ-tɔm se: «Ɛ-laŋɩyɛ taañɔɔnɩ ɛ-Ɛsɔ Yehowa kiya.»—1 Awi. 15:3.
5. Ye pɔtɔm se ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe?
5 Ye mbʋ, ye pɔtɔm se ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim yɔ pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Ɛyʋ weyi ɛsɛɣ Ɛsɔ nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim yɔ, ɛɛsɛɣ-ɩ yem mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛnawa se pɩpɔzʋʋ se ɛsɛɛ-ɩ. Ɛlɛ ɛsɛɣ-ɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɛtɛ ɛñaŋɩ-ɩ. Pɩtasɩ lɛ, ewoki pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɔɔlʋʋ-ɩ nɛ ɛñaŋɩ-ɩ e-wezuu kpeekpe.
6. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim? (Aduwa 4:23; Maatiyee 5:29, 30)
6 Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ awiya wena aawɛ siɣsiɣ yɔ nɛ ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim? Pɩwɛɛ se ɖikizi mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ kɩdɛkɛdɩŋ ɖɔ-yɔɔ yɔ. Aleɣya wena atɩmʋna yɔ, apɩzɩɣ ayele nɛ ɖa-laŋɩyɛ taa tayɩ. Mbʋ ɖɔɖɔ taabalɩyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ nɛ tomnaɣ yɔɔ ñɩm ñɩnʋʋ pɩzɩɣ piyele nɛ ɖa-laŋɩyɛ taa tayɩ. Ye ɖiɖiɣzinaa se nabʋyʋ paɣzɩ camʋʋ sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩla nabʋyʋ kpɛdɛyɛ nɛ ɖikizi-pʋ.—Kalɩ Aduwa 4:23; Maatiyee 5:29, 30.
7. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ɖikizi mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ kɩdɛkɛdɩŋ ɖɔ-yɔɔ yɔ?
7 Pɩtɩmʋna se ɖiyele nɛ ɖa-laŋɩyɛ taa tayɩ. Ye ɖɩtɩkpa ɖa-tɩ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖipeɣzi ɖa-tɩ nɛ ɖɩpaɣzɩ maɣzʋʋ se pɩtɩcɛyɩ se ɖikizi mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ kɩdɛkɛdɩŋ ɖɔ-yɔɔ yɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩlakɩ fezuu taa tʋma sakɩyɛ. Iyele nɛ ɖɩkpaɣ kɩɖaʋ nakʋyʋ. Kpaɣ se ŋwɛ awayɩ, nikaɣ wɛɛ siŋŋ nɛ helim wɛɛ nɛ pɩmakɩ ɖoŋ. Ŋtalɩ ɖɩɣa lɛ, ŋsʋʋ kuduyuu tɛɛ nɛ kɩ-tɛɛ soŋ camɩyɛ. Ɛlɛ ye ŋtɩɖɩɣ nɔnɔɔ, ɛbɛ kaɣ labʋ? Piileɖiɣ lɛ, nikaɣ sʋʋ ñɔ-yɔɔ kuduyuu tɛɛ peeɖe. Suwe ɖɩcaɣ yɔɔdʋʋ? Pɩtasɩna se pɩwɛɛ se ɖɩtɔkɩ fezuu taa tɔɔnaɣ nɛ ɖɩcɛyɩsɩ ɖa nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩla nabʋyʋ ɖɔɖɔ. Ɛzɩ ɖɩɖɩkʋʋ nɔnɔɔ se nikaɣ ɛtaasʋʋ ɖɔ-yɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ kɩdɛkɛdɩŋ ɖɔ-yɔɔ yɔ pɩtaasʋʋ ɖa-laŋɩyɛ taa nɛ pɩcamɩ sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ.—Efɛz. 2:2.
AAKPIÐI A-KƖWƐƐKƖM YƆƆ
8-9. Ɛzɩma Wiyaʋ Daviid nɛ Wiyaʋ Ezekiyaasɩ palaba alɩwaatʋ ndʋ peheyi-wɛ pa-kɩwɛɛkɩm tɔm yɔ? (Cɔnɩ kɩlɛmʋʋ.)
8 Ɛzɩ ɖɩnaʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, Wiyaʋ Daviid labɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm. Ɛlɛ nayʋ Naataanɩ heyi-i ndʋ Yehowa maɣzɩɣ ɛ-kɩwɛɛkɩm mbʋ pɩ-yɔɔ lɛ, eluzi ɛ-tɩ nɛ ekpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ. (2 Sam. 12:13) Tɔm ndʋ Daviid ma Keɣa 51 taa yɔ, tɩwɩlɩɣ se eekpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ toovenim taa. Daviid tɩcɛtɩ nɛ ɛla ɛzɩ ekpiɖaa yɔ se pɩsa nɛ epeɣzi Naataanɩ yaa se pɩsa nɛ pataahɔ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ.—Keɣ. 51:3, 4, 17.
9 Wiyaʋ Ezekiyaasɩ ɖɔɖɔ kaayʋsɩnɩ Yehowa. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Ɛ-laŋɩyɛ kpazɩ ɖɩ-tɩ, nɛ piyele nɛ pana kɔɔ ɛ nɛ Yuuda nɛ Yeruzalɛm pɔ-yɔɔ.» (2 Kro. 32:25) Ɛbɛ yɔɔ Ezekiyaasɩ kɔm nɛ ɛkpazɩ ɛ-tɩ? Pɩtɩla ɛkpazɩ ɛ-tɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛwɛnɩ ñɩm, ɛɛwabɩ Asiirii mba, yaa Yehowa yeba nɛ kʋdɔŋ ŋgʋ kɩɩkpa-ɩ yɔ kɩwaa. Pʋtɔma yɔ, tɩ kpazʋʋ kaayebina nɛ ɛwɩlɩ ɛ-ñɩm Babilɔɔnɩ mba, piyeba nɛ nayʋ Izaayii heyi-i se Yehowa taa wɩnɩ-ɩ. (2 Awi. 20:12-18) Ɛlɛ ɛzɩ Daviid yɔ, Ezekiyaasɩ luzi ɛ-tɩ nɛ ekpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ. (2 Kro. 32:26) Piyeba nɛ Yehowa kpaɣ-ɩ se ɛkɛ wiyaʋ siɣsiɣ tʋ weyi ‘ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ.’—2 Awi. 18:3.
Wiyaʋ Daviid nɛ Wiyaʋ Ezekiyaasɩ poluzi pa-tɩ nɛ pekpiɖi alɩwaatʋ ndʋ peheyi-wɛ se palabɩ kɩwɛɛkɩm yɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 8-9)
10. Peheyi Wiyaʋ Amaziya se mbʋ ɛlaba yɔ pɩfɛyɩ ɖeu lɛ, ɛzɩma ɛlaba?
10 Ɛlɛ Yuuda Wiyaʋ Amaziya ñatɩla ɛzɩ Daviid nɛ Ezekiyaasɩ yɔ. Ɛlabɩ mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ «ɛlɛ ɛtɩla mbʋ nɛ laŋɩyɛ pilim.» (2 Kro. 25:2) Ɛbɛ ɛlaba nɛ pɩfɛyɩ ɖeu? Yehowa sɩnɩ-ɩ nɛ ɛwa Edom mba nɛ pɩtɛ lɛ, ɛpaɣzɩ sɛʋ pɛ-ɛsɔnaa. c Yehowa tɛ nayʋ heyi-i se mbʋ ɛlaba yɔ pɩfɛyɩ ɖeu lɛ, etiwelisini-i nɛ ɛɖɔɔnɩ-ɩ.—2 Kro. 25:14-16.
11. Ɛzɩ 2 Kɔrɛntɩ mba 7:9, 11 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla pʋcɔ nɛ Yehowa kpeɣ-ɖʋ ɖa-kɩwɛɛkɩm? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmɩŋ.)
11 Ɛbɛ kɩɖaŋ ɛnɩ ɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Pɩwɛɛ se ɖikpiɖi ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩtaatasɩ-pʋ labʋ. Ye ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ɩtasɩ-ɖʋ lɔŋ nɩɩyɩ, paa pɩkɛ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa ɖɩmaɣzɩɣ se kɩ-tɔm tɩcɛyɩ yɔ, ɛzɩma pɩwɛɛ se ɖɩla? Pɩtɩpɔzɩ se ɖɩmaɣzɩ se Yehowa tɩsɔɔlɩ-ɖʋ yaa ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa taa wɛnɩ-ɖʋ nɛ natʋyʋ. Halɩ Izrayɛɛlɩ awiya wena aawɛ siɣsiɣ yɔ, pɩɩpɔzaa se patasɩ-yɛ lɔŋ nɛ pekizini-yɛ tɔm. (Ebr. 12:6) Ye pasɩɣzɩ-ɖʋ lɔŋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa yɔ, pɩwɛɛ se (1) ɖiluzi ɖa-tɩ nɛ ɖɩmʋ lɔŋ sɩɣzʋʋ mbʋ, (2) ɖɩla lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ (3) ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɣ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim. Ye ɖikpiɖi ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ yɔ, Yehowa kaɣ-ɖʋ kpeɣu.—Kalɩ 2 Kɔrɛntɩ mba 7:9, 11.
Ye pasɩɣzɩ-ɖʋ lɔŋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ taa yɔ, pɩwɛɛ se (1) ɖiluzi ɖa-tɩ nɛ ɖɩmʋ lɔŋ sɩɣzʋʋ mbʋ, (2) ɖɩla lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ (3) ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɣ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim (Cɔnɩ tayʋʋ 11) f
AAÑƆNƖ TOOVENIM ƐSƆ SƐTƲ
12. Ɛbɛ kaayeba nɛ awiya wena aawɛ siɣsiɣ yɔ, awɛɛ ndɩ nɛ wena ataawɛɛ siɣsiɣ yɔ?
12 Awiya wena Yehowa kaakpaɣaa se aawɛ siɣsiɣ yɔ, aañɔnɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ. Nɛ aaseɣti Ɛsɔ samaɣ se kala mbʋ. Ɛzɩ ɖɩnaʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pɩkɛ toovenim se aawɛnɩ ɛjandʋ. Ɛlɛ aañɔnɩ Yehowa kpam nɛ añaɣ pana siŋŋ se aɖɩzɩ sɩɩnaa latʋ ɛjaɖɛ taa. d
13. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa kaakpaɣ Wiyaʋ Ahaabɩ se ɛfɛyɩ siɣsiɣ?
13 Ɛbɛ yɔɔ Yehowa kaakpaɣ awiya naayɛ se afɛyɩ siɣsiɣ? Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩtɩkɛ a-lakasɩ tɩŋa taawɛɛnɩ ɖeu. Halɩ wiyaʋ kɩdɛkɛdʋ Ahaabɩ luzi ɛ-tɩ alɩwaatʋ natʋyʋ nɛ ekpiɖi se ɛɖʋ nesi nɛ pakʋ Naabɔɔtɩ. (1 Awi. 21:27-29) Ɛɛma ɖɔɖɔ tɛtʋ ndɩ ndɩ nɛ ɛlʋ Izrayɛɛlɩ yɔɔ nɛ ɛwa yoŋ sakɩyɛ. (1 Awi. 20:21, 29; 22:39) Ɛlɛ Ahaabɩ kaalabɩ nabʋyʋ nɛ pɩfɛyɩ ɖeu paa ññɩɩ. Eeyeba nɛ ɛ-halʋ wɛɛnɩ ɖoŋ ɛ-yɔɔ nɛ ɛɖʋ nesi cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ. Nɛ etikpiɖi kɩwɛɛkɩm mbʋ pɩ-yɔɔ kpa.—1 Awi. 21:25, 26.
14. (a) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa kpaɣ Wiyaʋ Robowam se ɛtaawɛɛ siɣsiɣ? (b) Ɛbɛ awiya wena ataawɛɛ siɣsiɣ yɔ, a-taa sakɩyɛ kaalaba?
14 Iyele nɛ ɖɩna Robowam kɩɖaʋ; ɛɛkɛ wiyaʋ weyi ɛtaawɛɛ siɣsiɣ yɔ. Ɛzɩ ɖɩnaʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛɛlabɩ tʋma kɩbana sakɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛtɔkaɣ kewiyitu yɔ. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ e-kewiyitu kɔm nɛ tɩka camɩyɛ yɔ, ekizi Yehowa paɣtʋ yɔɔ ɖɔm nɛ ɛpaɣzɩ sɛʋ cɛtɩm ɛsɔnaa. (2 Kro. 12:1) Pʋwayɩ lɛ, ɛpaɣzɩ siduu cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ taa. (1 Awi. 14:21-24) Pɩtɩkɛ Robowam nɛ Ahaabɩ pe-ɖeke paakɛnɩ awiya wena aaposini toovenim Ɛsɔ sɛtʋ yɔ. Toovenim taa lɛ, awiya wena ataawɛɛ siɣsiɣ yɔ, a-taa sakɩyɛ kaasɛ cɛtɩm ɛsɔnaa nɛ aseɣti lalaa se pala mbʋ. Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se Yehowa ɛsɩndaa lɛ, pʋcɔ nɛ Yehowa kpaɣ wiyaʋ nɔɔyʋ se ɛkɛ kɩbanʋ yaa kɩdɛkɛdʋ lɛ, pɩlɩɣnɩ ɛzɩma ɛñɔnɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ yɔ pɩ-cɔlɔ.
15. Ɛbɛ yɔɔ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ tɔm cɛyɩ Yehowa ɛsɩndaa?
15 Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔ sɛtʋ tɔm kaacɛyɩ Yehowa ɛsɩndaa mbʋ? Lɩmaɣzɩyɛ naɖɩyɛ lɛ se wiyaʋ sʋʋtʋ pɩɩkɛnaa se ɛsɩnɩ Ɛsɔ samaɣ nɛ kɛsɛɛ-ɩ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ samaɣ sɛɣ cɛtɩm ɛsɔnaa yɔ, pituyuu-kɛ se kala kɩwɛɛkɩm sɔsɔm lɛɛbʋ nɛ kala lalaa lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ. (Ozee 4:1, 2) Pɩtasɩ ɖɔɖɔ lɛ, Izrayɛɛlɩ awiya nɛ Izrayɛɛlɩ mba paaha pa-tɩ Yehowa. Pʋyɔɔ alɩwaatʋ ndʋ peyeki Yehowa sɛʋ nɛ pɛsɛɣ cɛtɩm ɛsɔnaa yɔ, Bibl yɔɔdʋʋ se palabɩ acɛyɛ. (Yer. 3:8, 9) Ɛyʋ weyi ɛlakɩ acɛyɛ yɔ, ɛyʋsʋʋnɩ ɛ-tɛŋga nɛ ɛɖʋʋ-kɛ wɩzasɩ siŋŋ. Mbʋ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛyʋ weyi ɛha ɛ-tɩ Yehowa yɔ ɛɖʋʋ nesi cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ yɔ, ɛyʋsʋʋnɩ Yehowa nɛ ɛɖʋʋ-ɩ wɩzasɩ siŋŋ. e—Wp. 4:23, 24.
16. Yehowa ɛsɩndaa lɛ, tʋkaɣ ŋga wɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɛ kañatʋ tʋ pɛ-hɛkʋ taa?
16 Lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ? Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩpɔzʋʋ se ɖɩtɛ ɖa-taa nɛ ɖikizi cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ. Ɛlɛ pɩpɔzʋʋ ɖɔɖɔ se ɖɩñɔɔnɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ nɛ ɖɩwɛɛ kpekpeka tɩ-taa. Yehowa ɛsɩndaa lɛ, tʋkaɣ ŋga wɛ ɛyʋ kɩbanʋ nɛ ɛyʋ kɩdɛkɛdʋ pɛ-hɛkʋ taa? Nayʋ Malakii yɔɔdɩ pɩ-tɔm kpayɩ kpayɩ. Ɛmawa se: «Ɩkaɣ tasʋʋ naʋ tʋkaɣ ŋga kɛwɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɛ kañatʋ tʋ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, tʋkaɣ ŋga kɛwɛ weyi ɛsɛɣ Ɛsɔ nɛ weyi ɛɛsɛɣ-ɩ yɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ.» (Mal. 3:18) Ye mbʋ, pɩtɩpɔzɩ se ɖiyele nɛ nabʋyʋ yaa ɖɛ-ɛjandʋ maɣmaɣ yele nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ nɛ ɖiyele Ɛsɔ sɛʋ. Ye ɖiyebi Yehowa sɛʋ yɔ, pɩkɛnɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm.
17. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlɩzɩɣ weyi ɖɩcaɣ se ɖa nɛ ɩ ɖɩɖɔkɩ nesi yɔ?
17 Ye ŋkɛ ɛɖanɛ nɛ ŋcaɣ se ŋɖɔkɩ nesi yɔ, maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma Malakii tɔm pɩzɩɣ nɛ tɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋlɩzɩ ɛyʋ kɩbanʋ yɔ. Maɣzɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: Pɩtɩla ɛyʋ ɛnʋ ɛwɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ natʋyʋ, ɛlɛ ye ɛɛsɛɣ Ɛsɔ toovenim tʋ yɔ, ɛzɩ Yehowa ɛsɩndaa lɛ, ɛkɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ na? (2 Kɔr. 6:14) Ye ña nɛ ɩ ɩɖɔkɩ nesi yɔ, ɛkaɣ wɛnʋʋ ɖoŋ kɩbaŋ ñɔ-yɔɔ fezuu taa? Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Pɩtɩla Wiyaʋ Salomɔɔ halaa mba pɛsɛɣaɣ cɛtɩm ɛsɔnaa yɔ, paawɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ natʋyʋ. Ɛlɛ pataasɛɣ Yehowa nɛ pazɩ pazɩ lɛ, pɛlɛɣzɩ Salomɔɔ laŋɩyɛ nɛ ɛpaɣzɩ sɛʋ cɛtɩm ɛsɔnaa.—1 Awi. 11:1, 4.
18. Ɛbɛ pɩwɛɛ se lʋlɩyaa ɩwɩlɩ pe-piya?
18 Lʋlɩyaa, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩtɩŋnɩ Bibl taa kɛdɛsɩ nzɩ sɩyɔɔdʋʋ awiya tɔm yɔ sɩ-yɔɔ nɛ iseɣti mi-piya nɛ sɩwɛɛ kpekpeka Yehowa sɛtʋ taa. Ɩsɩnɩ-sɩ nɛ sɩnɩɩ pɩ-taa se awiya wena Yehowa kaakpaɣaa se awɛ siɣsiɣ yɔ, aañɔnɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ nɛ aaseɣti lalaa se pala mbʋ ɖɔɖɔ. Tɩŋnɩ tɔm ndʋ ŋyɔɔdʋʋ yɔ nɛ mbʋ ŋlakɩ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋsɩnɩ ñe-piya nɛ sɩñɔnɩ Yehowa. Sɩnɩ-sɩ nɛ sɩna se fezuu taa tʋma ɛzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ, kediɣzisi wobu nɛ tɔm susuu mbʋ yɔ tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ ɛyʋ wezuu caɣʋ taa. (Mat. 6:33) Pɩtɩkɛ mbʋ yɔ, ñe-piya ɩɩkaɣ nɩʋ pɩ-taa se pɩcɛyaa se sɩ-maɣmaɣ sɩcɛyɩsɩ sɩ nɛ Yehowa pa-taabalɩyɛ; ɛlɛ sɩmaɣzɩɣ se sɩsɛɣ Yehowa mbʋ pʋyɔɔ yɔ sɩ-lʋlɩyaa kɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa. Mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlɩɩ pɩ-taa yɔ lɛ se sɩɩsɩɣ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ kajalaɣ lone taa yaa halɩ sɩpɩzɩɣ nɛ sikizi toovenim.
19. Ɛbɛ ɛyʋ weyi eyebi Yehowa sɛʋ yɔ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtasɩ labʋ? (Kalɩ ɖɔɖɔ aɖakaɣ « Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɩsɩ Yehowa cɔlɔ!»)
19 Ye nɔɔyʋ eyebi Yehowa sɛʋ yɔ, ɛzɩ pɩwɩlɩɣ se ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛɖaɣnɩ kɛʋ Yehowa taabalʋ? Aayɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛpɩzɩɣ nɛ ekpiɖi nɛ ɛɖaɣnɩ paɣzʋʋ Yehowa sɛʋ. Pɩsa nɛ ɛla mbʋ lɛ, pɩpɔzʋʋ se eluzi ɛ-tɩ nɛ etisi nɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa sɩnɩ-ɩ. (Yak. 5:14) Mbʋ pɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ mbʋ lɛ se ɛñaɣ pana nɛ ɛɖaɣnɩ kɛʋ Yehowa taabalʋ.
20. Ye ɖɩmaɣzɩɣnɩ awiya wena aawɛ siɣsiɣ yɔ, lɩmaɣza wena Yehowa kaɣ wɛnʋʋ ɖɔ-yɔɔ?
20 Ye mbʋ, lɔŋ weyi ɖɩkpɛlɩkɩ Izrayɛɛlɩ awiya kɩɖaŋ taa? Ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñɔɔnɩ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ ɛzɩ awiya wena aawɛ siɣsiɣ yɔ. Ye mbʋ, iyele nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa picoɖuu-ɖʋ yɔ ɩ-taa, ɖikpiɖi ɖa-kɩwɛɛkɩm yɔɔ nɛ ɖɩla lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ. Nɛ tɛtɛ nɛ ɖɩtaasɔɔ se pɩcɛyaa se ɖɩñɔɔnɩ Ɛsɔ toovenim tʋ kʋɖʋm koŋ. Ye ŋɖɔkɩ ñe-siɣsiɣ wɛtʋ kpam Yehowa ɛsɩndaa yɔ, ɛkaɣ-ŋ kpaɣʋ ɛzɩ weyi ɛlakɩ mbʋ pɩtʋʋzɩ ɛ-ɛsɩndaa yɔ.
HENDU 45 Ndʋ memidiɣ ma-laŋɩyɛ taa yɔ
a Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, tɔm loyaɣ «Izrayɛɛlɩ awiya» wɩlɩɣ awiya wena payɩ atɔɔ kewiyitu Yehowa samaɣ yɔɔ yɔ; paa pɩtɩɩkɛ Yuuda cejewe 2 kewiyaɣ taa, Izrayɛɛlɩ cejewe 10 kewiyaɣ taa yaa cejewe 12 ana a-tɩŋa a-taa yɔ.
b TƆM TƆBƲƲ: Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Bibl lakɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm piye «laŋɩyɛ» se kɩyɔɔdɩ ɛyʋ weyi ɖɩkɛnɩ ɖooo ɖa-taa kiŋ yɔ ɛ-tɔm. Nɛ pɩ-taa nabʋyʋ lɛ mbʋ ɖe-liu wɛɛ yɔ, ɖa-lɩmaɣza, ɖɛ-wɛtʋ, mbʋ piseɣtiɣ-ɖʋ nɛ ɖɩlakɩ nabʋyʋ yɔ nɛ ɖa-kaɖʋsɩ.
c Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, awiya wena atɩkɛnɩ Izrayɛɛlɩ awiya yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ asɛɣaɣ ajɛɛ wena awakaɣ yɔ a-ɛsɔnaa.
d Wiyaʋ Aazaa kaalabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm sakɩyɛ. (2 Kro. 16:7, 10) Paa mbʋ yɔ, Bibl yɔɔdʋʋ se ɛɛlabɩ mbʋ pɩtʋʋzɩ Ɛsɔ ɛsɩndaa yɔ. Paa kiɖe tɛɛ eekizi lɔŋ sɩɣzʋʋ yɔ, pɩwɛ ɛzɩ pʋwayɩ ekpiɖaa yɔ. Yehowa kaana wɛtʋ kɩbandʋ ɛ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɩkɔ tɔm ñʋʋ se Aazaa sɛ Yehowa ɖeke nɛ ɛñaɣ pana siŋŋ nɛ ɛɖɩzɩ sɩɩnaa latʋ e-kewiyaɣ taa.—1 Awi. 15:11-13; 2 Kro. 14:2-5.
e Ðɩnawa se ɛzɩma Yehowa sɔɔlaa se pɛsɛɛ-ɩ yɔ pɩ-tɔm cɛyɩ ɛ-ɛsɩndaa siŋŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Moyizi Paɣtʋ taa kajalaɣ ñɩndʋ nɛ naalɛ ñɩndʋ kiziɣni Yehowa sɛyaa se pataasɛɛ nɔɔyʋ yaa nabʋyʋ nɛ pɩtasɩnɩ-ɩ.—Ejl. 20:1-6.
f KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM: Ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ nɔɔyʋ kɛ evebu, ɛwɛɛ nɛ ɛtasɩɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ lɔŋ pɩlɩɩnɩ ɛ-sʋlʋm ñɔʋ yɔɔ. Koobu ɛnʋ eluzi ɛ-tɩ nɛ ɛmʋ lɔŋ tasʋʋ mbʋ, ɛla lɛɣzɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɛɣ Yehowa siɣsiɣ.
