1-2. Anɩ Sadɔɔkɩ kaakɛnaa? (1 Kroniiki 12:​22, 26-28)

 MAƔZƖ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Samaɣ sɔsɔɔ nakɛyɛ kpeɣlaa se kasɩɩ Daviid wiyaʋ Izrayɛɛlɩ kpeekpe yɔɔ; kɛcɛzɩ 340 000. Paacaɣ piyisi nzɩ sɩ-yɔɔ nɛ kaaŋ yɔ sɩ-yɔɔ kɩyakɩŋ 3. Piyisi nzɩ sɩñɔtɩnɩ Ebrɔŋ. Abalaa mba, pɛwɛɛ nɛ pohoŋuu, pɛkɛdɩɣ nɛ peteɣ taa leleŋ hendu nɛ pasaŋ Yehowa. (1 Kro. 12:39) Evebu nɔɔyʋ kaawɛ samaɣ sɔsɔɔ ŋga ka-taa, payaɣ-ɩ se Sadɔɔkɩ nɛ pʋtɔma yɔ, ɛyaa sakɩyɛ taana se ɛwɛ peeɖe. Ɛlɛ, Yehowa ñaanawa se Sadɔɔkɩ wɛ peeɖe nɛ ɛsɔɔlaa se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩtɩlɩ se Sadɔɔkɩ kaawɛ peeɖe. (Kalɩ 1 Kroniiki 12:​22, 26-28.) Anɩ Sadɔɔkɩ kaakɛnaa?

² Sadɔɔkɩ kaakɛ cɔjɔ nɛ ɛ nɛ Cɔjɔ Kɩlɩm Abiyaataarɩ paakpɛndaa nɛ pala tʋmɩyɛ. Sadɔɔkɩ kaakɛ ɖɔɖɔ weyi ɛnɩɣ natʋ taa yɔ nɛ ɛpɩzaɣ se ɛtɩlɩ Ɛsɔ sɔɔlɩm; pɩtasɩ lɛ Ɛsɔ kaaha-ɩ lɔŋsɩnɖɛ sakɩyɛ. (2 Sam. 15:27) Ɛyaa wokaɣ Sadɔɔkɩ cɔlɔ nɛ pɔpɔzʋʋ lɔŋ tasʋʋ. Ɛɛwɛ ɖɔɖɔ abalɩtʋ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma Sadɔɔkɩ wɩlaa se ɛwɛ abalɩtʋ yɔ.

3. (a) Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ Yehowa sɛyaa abalɩtʋ? (b) Ɛbɛ tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

³ Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa, Sataŋ wɛɛ nɛ ɛñakɩ pana kpem se ɛla nɛ tisuu mbʋ ɖɩwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ pɩhɛɛ. (1 Pɩy. 5:8) Pʋyɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ-ɖʋ abalɩtʋ se pɩsa nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ kpam nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ Yehowa ɖɩzɩɣ Sataŋ nɛ ɛ-ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ yɔ. (Keɣ. 31:24) Iyele nɛ ɖɩna wɛtʋ 3 ndʋ tɩ-taa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ abalɩtʋ ɛzɩ Sadɔɔkɩ yɔ.

 ÐƲ NESI ƐSƆ KEWIYAƔ

4. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ se Yehowa sɛyaa ɩwɛɛ abalɩtʋ pʋcɔ nɛ paɖʋ nesi Ɛsɔ Kewiyaɣ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁴ Ða Yehowa sɛyaa lɛ, ɖɩɖʋʋ nesi Ɛsɔ Kewiyaɣ nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim; ɛlɛ ɖoŋ ɖoŋ lɛ, pʋcɔ nɛ ɖɩla mbʋ lɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɛɛ abalɩtʋ. (Mat. 6:33) Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: pɩpɔzʋʋ-ɖʋ abalɩtʋ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa se pɩsa nɛ ɖɩɖɔ Yehowa paɣtʋ yɔɔ nɛ ɖisusi ɖɔɖɔ Kewiyaɣ tɔm kɩbandʋ. (1 Tes. 2:2) Pɩtasɩ lɛ, politiki nɔɔhɔnɖɛ yeba nɛ tayʋʋ wɛɛ ɛyaa hɛkʋ taa nɛ pɩkɩlɩ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩpɔzʋʋ-ɖʋ abalɩtʋ se pɩsa nɛ ɖɩtaatɩnɩ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ yɔɔ. (Yoh. 18:36) Yehowa sɛyaa sakɩyɛ lesi pa-ñɩm, pamabɩ pa-taa nabɛyɛ nɛ paɖɩɣ pa-taa nabɛyɛ salaka mbʋ pʋyɔɔ yɔ pekizaa se paalakɩ politiki yaa sɔɔjatʋ.

5. Ɛbɛ yɔɔ pɩɩpɔzaa se Sadɔɔkɩ ɛwɛɛ abalɩtʋ pʋcɔ nɛ ɛɖʋ Daviid nesi?

⁵ Pɩtɩkɛ Daviid kewiyitu sɩʋ ɖeke yɔɔ Sadɔɔkɩ wobi Ebrɔŋ. Ɛlɛ ɛkpɛndɩnɩ ɖɔɖɔ e-you wondu se ye pɩpɔzʋʋ se eyoo yɔ, eyoo. (1 Kro. 12:38) Ɛɛsɔɔlɩ faaa se ɛtɩŋ Daviid you taa nɛ ɛlʋbɩnɩ Izrayɛɛlɩ koyindinaa. Pɩtɩla, Sadɔɔkɩ taawɛɛ niye you labʋ taa, ɛlɛ ɛɛwɛ abalɩtʋ siŋŋ.

6. Ɛzɩma tɩyɛ Daviid ha Sadɔɔkɩ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ abalɩtʋ wɛʋ hɔɔlʋʋ taa? (Keɣa 138:3)

⁶ Ɛbɛ kaasɩnɩ cɔjɔ Sadɔɔkɩ nɛ ɛwɛɛ abalɩtʋ mbʋ? Ɛyaa mba paawɛ ɖoŋ nɛ pɛtɛ pɛwɛɛ abalɩtʋ yɔ, paacɔ-ɩ nɛ pata. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛkpɛlɩkɩ lɔŋ pa-kɩɖaŋ taa. Ðɩna kɩɖaʋ nakʋyʋ: Daviid ‘ɖiyaɣ Izrayɛɛlɩ yoŋ’ nɛ abalɩtʋ, piyeba nɛ Izrayɛɛlɩ mba tɩŋa sɔɔlɩ se paɖʋ-ɩ nesi nɛ pa-laŋɩyɛ pilim. (1 Kro. 11:​1, 2) Daviid taɣaɣ Yehowa liu paa ɛzɩmtaa se ɛsɩnɩ-ɩ nɛ eyooni e-koyindinaa. (Keɣ. 28:7; kalɩ Keɣa 138:3.) Sadɔɔkɩ kaakpɛlɩkɩ lɔŋ ɖɔɖɔ ɛ-alɩwaatʋ taa ñɩma mba paawɛ abalɩtʋ yɔ pɔ-cɔlɔ: pa-taa nabɛyɛ lɛ Yehoyiyada nɛ ɛ-pɩyalʋ Benayaa weyi ɛɛkɛ you laɖʋ kɩbanʋ yɔ nɛ cejewe ñʋndɩnaa 22 lalaa mba paaɖʋ Daviid nesi yɔ.  (1 Kro. 11:​22-25; 12:​26-28) Abalaa mba, pa-tɩŋa paatɛm pa-taa se pasɩɣ Daviid wiyaʋ nɛ pakandɩyɩ ɛ-yɔɔ.

7. (a) Mba ha-ɖʋ abalɩtʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ɖa-alɩwaatʋ taa? (b) Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ video taa yɔ, ɛbɛ koobu Nsilu kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ŋ?

⁷ Ye ɖɩmaɣzɩɣ mba palabɩ abalɩtʋ nɛ patɩnɩ Yehowa kewiyitu tɔɔʋ yɔɔ yɔ pa-kɩɖaŋ yɔɔ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛ ɖoŋ nɛ ɖɩtɛ ɖɩwɛɛ abalɩtʋ. Ðe-Wiyaʋ Krɩstʋ Yesu labɩ abalɩtʋ nɛ ekizi se ɛɛɖʋʋ ɛ-nɔɔ Sataŋ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-tɛ politiki nɔɔhɔnɖɛ taa. (Mat. 4:​8-11; Yoh. 6:​14, 15) Ɛtaɣaɣ Yehowa liu paa ɛzɩmtaa se ɛha-ɩ ɖoŋ nɛ ɛla mbʋ pɩtʋʋzaa yɔ. Ða-alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa, ɖɩwɛnɩ ɖɔɖɔ evebiya nɛ pɛlaa sakɩyɛ mba pekizaa se paalakɩ sɔɔjatʋ yaa paaɖʋʋ pɔ-nɔɔ politiki tɔm taa yɔ, nɛ pahaɣ-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ. Ðiseɣtiɣ-ŋ se ŋkalɩ pa-taa nabɛyɛ tɔm jw.org yɔɔ. a

SƖNƖ ÑO-KOOBIYA

8. Alɩwaatʋ ndʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩpɔzɩ se ɛzʋtʋyaa ɩla abalɩtʋ nɛ pɩsa nɛ pasɩnɩ po-koobiya?

⁸ Yehowa sɛyaa sɔɔlɩ ɖama sɩnʋʋ. (2 Kɔr. 8:4) Ɛlɛ, nabʋyʋ taa pɩpɔzʋʋ abalɩtʋ pʋcɔ nɛ pasɩnɩ ɖama. Alɩwaatʋ ndʋ you nakʋyʋ tuluu yɔ, ɛzʋtʋyaa naɣ se pɩpɔzʋʋ se pakpazɩ po-koobiya ɖoŋ nɛ pasɩnɩ-wɛ. Nɛ peɖiɣziɣna ɖɔɖɔ se pʋtɔma yɔ, pɩpɔzʋʋ-wɛ fezuu taa yaa tomnaɣ yɔɔ wondu. Ɛzʋtʋyaa sɔɔlɩ po-koobiya, pʋyɔɔ lɛ pasɩɣnɩ-wɛ nɛ pehiɣ mbʋ pɩpɔzʋʋ-wɛ yɔ paa pɩɖʋʋ pa-maɣmaɣ pe-weziŋ kaɖɛ taa yɔ. (Yoh. 15:​12, 13) Alɩwaatʋ ndʋ palakɩ mbʋ yɔ, pamaɣzɩɣnɩ kɩɖaʋ ŋgʋ Sadɔɔkɩ ha abalɩtʋ wɛʋ hɔɔlʋʋ taa yɔ.

9. Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ 2 Samɩyɛɛlɩ 15:​27-29 taa yɔ, ɛbɛ Daviid heyi Sadɔɔkɩ se ɛla? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁹ Daviid wezuu kaasʋ kaɖɛ taa. Ɛ-pɩyalʋ Absalɔm kaatɛm ɛ-taa se ɛkʋʋ-ɩ nɛ ɛmʋ kewiyaɣ. (2 Sam. 15:​12, 13) Pɩɩcɛyaa se Daviid ɛlɩɩ Yeruzalɛm taa kpɛdɛyɛ nɛ ese. Peeɖe ɛya ɛ-lɩmɖʋyaa nɛ eheyi-wɛ se: «Ɩkʋyɩ nɛ ɖise,  pɩtɩkɛ mbʋ yɔ ɖa-taa nɔɔyʋ ɛɛkaɣ lɩʋ Absalɔm nesi tɛɛ!» (2 Sam. 15:14) Lɩmɖʋyaa ɖɛɣaɣ lɛ, Daviid ɖiɣzina se pɩpɔzʋʋ se nɔɔyʋ ɛcaɣ Yeruzalɛm nɛ ɛna mbʋ Absalɔm ɖʋwa se ɛlakɩ yɔ nɛ eheyi-i. Pʋyɔɔ eheyi Sadɔɔkɩ nɛ cɔjɔnaa lalaa se papɩsɩ tɛtʋ taa nɛ pɛkɛ cɔŋɩyaa. (Kalɩ 2 Samɩyɛɛlɩ 15:​27-29.) Pɩɩwɛɛ se patɩlɩ labʋ. Mbʋ Daviid kaaheyi cɔjɔnaa mba se pala yɔ, pɩɩwɛ kaɖɛ kpem nɛ halɩ pɩɖʋwaɣ pe-weziŋ kaɖɛ taa. Absalɔm kaawɛ puuyaɣ, ɛɛkɛ piɖeni men-ɖeke tʋ weyi ɛlɩ ɛ-caa wayɩ yɔ. Ye ɛɛnawa se Sadɔɔkɩ nɛ cɔjɔnaa lalaa pɛwɛɛ nɛ pɔcɔŋʋʋ-ɩ se pɩsa nɛ pakandɩyɩ Daviid yɔɔ yɔ, maɣzɩ nɛ ŋna mbʋ ɛpɩzaɣ se ɛlabɩ-wɛ yɔ!

10. Ɛbɛ Sadɔɔkɩ nɛ mba paawɛ ɛ-cɔlɔ yɔ palaba nɛ pakandɩyɩ Daviid yɔɔ?

¹⁰ Daviid heyi Sadɔɔkɩ nɛ ɛ-taabalʋ siɣsiɣ tʋ lɛlʋ weyi payaɣ se Usaayii yɔ se pasɩnɩ-ɩ nɛ ɛla nabʋyʋ. (2 Sam. 15:​32-37) Usaayii ɖɔm Daviid lɔŋ tasʋʋ yɔɔ nɛ ɛla ɛzɩ ɛwɛɛ nɛ ɛtɩnɩɣ Absalɔm yɔɔ yɔ nɛ ɛtasɩ-ɩ lɔŋ se pɩsɩnɩ-ɩ nɛ eyooni Daviid; ŋgʋ toovenim taa lɛ, Daviid pɩsɩɣaɣnaɣ se ɛñɔɔzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛla you. Absalɔm welisi Usaayii lɔŋ tasʋʋ nɛ pɩtɛ lɛ, Usaayii heyi Sadɔɔkɩ nɛ Abiyaataarɩ ɛzɩma pɩɖɔma yɔ. (2 Sam. 17:​8-16) Ðɩnɛ ɛlɛ, Sadɔɔkɩ nɛ Abiyaataarɩ petiyi nɛ peheyi Daviid you lɛɣtʋ ndʋ Absalɔm laba yɔ. (2 Sam. 17:17) Yehowa sɩnɩ Sadɔɔkɩ nɛ cɔjɔnaa lalaa nɛ pakandɩyɩ Daviid yɔɔ.—2 Sam. 17:​21, 22.

11. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Sadɔɔkɩ abalɩtʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩsɩɣnɩ ɖo-koobiya yɔ?

¹¹ Ye ɖo-koobiya ɩwɛ kaɖɛ naɖɩyɛ taa nɛ pɩpɔzɩ se ɖɩsɩnɩ-wɛ yɔ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ abalɩtʋ ɛzɩ Sadɔɔkɩ yɔ? (1) Ðɩɖɔ lɔŋ tasʋʋ yɔɔ. Kaɖɛ alɩwaatʋ taa, pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa. Ye mbʋ, pɩwɛɛ se ɖɩɖɔ lɔŋ weyi ɖɛ-ɛgbɛyɛ piliŋa tasɩɣ-ɖʋ yɔ ɩ-yɔɔ. (Ebr. 13:17) Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pɩcɛyaa se ɛzʋtʋyaa ɩtazɩɣ ɖʋtʋ ndʋ palaba se pɩsɩnɩ koobiya nɛ pɔñɔɔzɩ pa-tɩ nɛ paɖaŋ asɛyɩŋ yɔ tɩ-taa, nɛ patazɩ ɖɔɖɔ lɔŋ weyi ɛgbɛyɛ tasaa pɩlɩɩnɩ mbʋ pɩwɛɛ se pala ye asɛyʋʋ nakʋyʋ ɛcaɣ labʋ yɔ ɩ-taa. (1 Kɔr. 14:​33, 40) (2) Ðɩwɛɛ abalɩtʋ ɛlɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɩlɩ  labʋ. (Adu. 22:3) Pʋcɔ nɛ ɖɩla nabʋyʋ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ camɩyɛ. Ðɩtaala mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩɖʋ ɖe-wezuu kaɖɛ taa falaa yem yɔ. (3) Ðɩtaa Yehowa liu. Ðɩtɔzɩ se Yehowa sɔɔlɩ siŋŋ se ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɩwɛɛ pɛɛyɛ taa. Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɔ-yɔɔ.

12-13. Ɛbɛ ŋkpɛlɩkɩ Viktor nɛ Vitalii pa-kɩɖaŋ taa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹² Iyele nɛ ɖɩna Viktor nɛ Vitalii pa-kɩɖaŋ, pɛkɛ koobiya mba pañakaɣ pana nɛ powokini po-koobiya tɔɔnaɣ nɛ lɩm Ukrɛɛnɩ ɛjaɖɛ taa yɔ. Viktor yɔɔdaa se: «Ðɩñɩnaɣ tɔɔnaɣ paa le. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, pɔtɔwaɣ malɩfanaa ɖɔ-cɔlɔ. Koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ ha tɔɔnaɣ. Tɔɔnaɣ ŋga, kasɩnɩ koobiya sakɩyɛ nɛ pɛwɛɛnɩ mbʋ pɩwɛɛ se pɔtɔɔ nɛ pɛwɛɛ wezuu yɔ alɩwaatʋ natʋyʋ. Ðɩɖʋwaɣ wondu ɖɔ-lɔɔɖɩyɛ taa lɛ, pɔtɔ bɔmbɩ nakʋyʋ nɛ kɩtɔlɩ ɖɔ-cɔlɔ, pɩɩñɔtɩnɩ-ɖʋ ɛzɩ mɛtanaa 20 mbʋ yɔ. Evemiye kpeekpe, mɛwɛɛ nɛ mentendiɣ Yehowa se ɛha-m abalɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ-m yɔ nɛ mowolo pɩ-yɔɔ nɛ mansɩɣnɩ koobiya.»

¹³ Vitalii yɔɔdaa se: «Pɩɩpɔzɩ-ɖʋ abalɩtʋ siŋŋ. Nʋmɔʋ ŋgʋ mancalɩ ɖɔm yɔ, kɩkpaɣ-m ñɩɣtʋ 12. Nʋmɔʋ ɖɔm kpeekpe taa, mɛwɛɛ nɛ mantɩmɩɣnɩ Yehowa.» Vitalii kaawɛ abalɩtʋ, ɛlɛ ɛtɩlaɣ labʋ ɖɔɖɔ. Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: «Maawɛɛ nɛ mɔnpɔzʋʋ Yehowa paa ɛzɩmtaa se ɛha-m lɔŋsɩnɖɛ nɛ ɛsɩnɩ-m nɛ mɛwɛɛnɩ tɩ luzuu. Habɛɛ wena komina ha nʋmɔʋ se pɔɖɔ a-yɔɔ yɔ, a-ɖeke a-yɔɔ mɔnɖɔŋaɣ. Alɩwaatʋ ndʋ mana koobiya lakaɣ tʋmɩyɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa yɔ, pɩkpazɩ men-tisuu ɖoŋ. Pakʋsaɣ wondu habɩyɛ yɔɔ, pekpeɣlaɣ tɔɔnaɣ nɛ wondu lɛɛtʋ nɛ paɖʋʋ lɔɔɖɩyɛ taa nɛ paaha-ɖʋ tɔɔnaɣ ɖa-nʋmɔʋ ɖɔm taa nɛ pawɩlɩɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ lona wena a-taa pɩwɛɛ se ɖɩhɛzɩ yɔ.»

WƐƐ SIƔSIƔ YEHOWA ƐSƖNDAA

14. Ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ yeki Yehowa sɛʋ yɔ?

¹⁴ Takɩm sɔsɔm mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩtalɩ-ɖʋ nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ yɔ, pɩ-taa nabʋyʋ lɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɔ-hɔʋ taa tʋ nɔɔyʋ yaa ɖa-taabalʋ kɩbanʋ nɔɔyʋ yeki Yehowa sɛʋ yɔ. (Keɣ. 78:40; Adu. 24:10) Ye taabalɩyɛ kɩbanɖɛ kaawɛ ɖa nɛ ɛyʋ ɛnʋ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kaɖɛ siŋŋ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa. Ye ŋkatɩ kaɖɛ wɛtʋ ndʋ yɔ, Sadɔɔkɩ siɣsiɣ wɛtʋ kɩɖaʋ pɩzɩɣ nɛ kɩkpazɩ-ŋ ɖoŋ.

15. Ɛbɛ yɔɔ pɩɩpɔzɩ Sadɔɔkɩ abalɩtʋ se pɩsa nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɛɛ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa? (1 Awiya 1:​5-8)

¹⁵ Sadɔɔkɩ kaaɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa alɩwaatʋ ndʋ ɛ-taabalʋ kʋsɔɔlʋ Abiyaataarɩ lɩzaa se ɛɛɖɔkʋʋ e-siɣsiɣ wɛtʋ yɔ. Pɩlabɩ mbʋ alɩwaatʋ ndʋ Daviid kewiyitu tɔɔʋ caɣaɣ tɛm yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Daviid kaakpadɩyaa nɛ ɛcaɣaɣ sɩbʋ yɔ, ɛ-pɩyalʋ Adoniya ñɩnaɣ se ɛmʋ kewiyaɣ kpelaɣ, ŋgʋ Salomɔɔ Yehowa kaayɔɔdaa se ɛcɛlɩɣ-kɛ. (1 Kro. 22:​9, 10) Abiyaataarɩ ñalɩzɩ se ɛtɩnɩɣ Adoniya yɔɔ. (Kalɩ 1 Awiya 1:​5-8.) Mbʋ Abiyaataarɩ laba yɔ, pɩwɩlɩɣ se pɩtɩkɛ Daviid ɖeke ɛtɩwɩlɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ, ɛlɛ ɛtɩwɩlɩ ɖɔɖɔ e-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩɩkɔnɩ Sadɔɔkɩ laŋwɛɛkɩyɛ nɛ pitibi-i yɔɔɔ kpem yɔ. Ɛ nɛ Abiyaataarɩ paakpɛndaa nɛ pala cɔjɔtʋ tʋmɩyɛ ɛzɩ pɩnzɩ 40 mbʋ yɔ. (2 Sam. 8:17) Ɛ nɛ ɩ paacɔnɩ «Ɛsɔ toovenim tʋ Aɖakaɣ» yɔɔ. (2 Sam. 15:29) Kiɖe tɛɛ lɛ, abalaa mba pa-naalɛ paaɖʋ nesi Daviid kewiyitu tɔɔʋ nɛ pala tʋma sakɩyɛ Yehowa sɛtʋ taa.—2 Sam. 19:​11-14.

16. Pɩtɩla ɛbɛ kaasɩnɩ Sadɔɔkɩ nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɛɛ siɣsiɣ?

¹⁶ Sadɔɔkɩ wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɛɛ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa paa Abiyaataarɩ ɛtaaɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ yɔ. Daviid kaanawa se ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtaa Sadɔɔkɩ liu paa ɛzɩmtaa. Alɩwaatʋ ndʋ Daviid nɩ mbʋ Adoniya ɖʋwa se ɛlakɩ yɔ, ɛlɩzɩ Sadɔɔkɩ, Naataanɩ nɛ Benayaa se powolo nɛ pataa num Salomɔɔ nɛ ɛpɩsɩ wiyaʋ. (1 Awi. 1:​32-34) Pɩtɩla, kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ Yehowa sɛyaa lalaa hawa yɔ kɩɩkpazɩ Sadɔɔkɩ ɖoŋ. Yehowa  sɛyaa mba, paawobi pɩ-yɔɔ nɛ pɛwɛɛ siɣsiɣ ɛ-ɛsɩndaa nɛ paɖʋ nesi Daviid; pa-taa nɔɔyʋ lɛ Naataanɩ. (1 Awi. 1:​38, 39) Salomɔɔ pɩsɩ wiyaʋ lɛ, «ɛlɩzɩ Sadɔɔkɩ nɛ [ɛkɛ] cɔjɔ, Abiyaataarɩ lone taa.»—1 Awi. 2:35.

17. Ye ñɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ ɛlɩzaa se eyeki Yehowa sɛʋ yɔ, ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋmaɣzɩnɩ Sadɔɔkɩ?

¹⁷ Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋmaɣzɩnɩ Sadɔɔkɩ? Ye ñɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ ɛlɩzaa se eyeki Yehowa sɛʋ yɔ, wɩlɩ Yehowa se ña lɛ ŋlɩzaa se ŋwɛɣ siɣsiɣ ɛ-ɛsɩndaa. (Yoz. 24:15) Yehowa kaɣ-ŋ haʋ ɖoŋ nɛ abalɩtʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ-ŋ yɔ. Tɩmɩɣnɩ-ɩ nɛ ŋñɔtʋʋnɩ ɛ-sɛyaa lalaa mba pɛwɛ siɣsiɣ ɛ-ɛsɩndaa yɔ. Ñe-siɣsiɣ wɛtʋ mʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa nɛ ɛkaɣ-ŋ wazʋʋ pɩ-yɔɔ.—2 Sam. 22:26.

18. Mbʋ pɩtalɩ Marco nɛ Sidse yɔ, ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ŋ?

¹⁸ Iyele nɛ ɖɩna Marco nɛ ɛ-halʋ Sidse pa-kɩɖaʋ. Pɛ-pɛlaa 2 kizi toovenim. Marco yɔɔdaa se: «Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ ŋlʋlʋʋ piya yɔ, ŋsɔɔlʋʋ-sɩ siŋŋ. Ŋlakɩ mbʋ payɩ ŋpɩzɩɣ yɔ se ŋkandɩyɩ sɩ-yɔɔ nɛ kaɖɛ naɖɩyɛ ɛtaatalɩ-sɩ. Pʋyɔɔ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ sɩlɩzɩɣ se siyeki Yehowa sɛʋ yɔ, pɩhaɣ-ŋ laŋwɛɛkɩyɛ siŋŋ.» Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: «Ɛlɛ Yehowa kaawɛ ɖɔ-cɔlɔ. Eyeba nɛ alɩwaatʋ ndʋ pitiki-m yɔɔɔ yɔ, ma-halʋ ñɛwɛɣ ɖoŋ, nɛ alɩwaatʋ ndʋ pitiki ma-halʋ yɔɔɔ yɔ, ma mɛwɛɣ ɖoŋ.» Sidse yɔɔdaa se: «Ye Yehowa ɛtaaha-ɖʋ ɖoŋ weyi pɩpɔzaɣ-ɖʋ yɔ, ɖɩtaapɩzɩ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-laŋɩyɛ. Maawɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa siŋŋ nɛ mamaɣzaɣ se mɔn-cɔlɔ pɩlɩnaa nɛ mɛn-pɛlaa yele Yehowa sɛʋ, pʋyɔɔ mantɩmnɩ Yehowa nɛ meheyi-i ɛzɩma pɩlakɩ-m yɔ. Pɩlabɩ alɩwaatʋ pazɩ lɛ, koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ kɔɔ mɔn-cɔlɔ, maayebi-i naʋ pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ. Nɛ ɛtɩnɩ e-nesi mɔ-yɔɔ, ɛcɔnɩ-m nɛ eheyi-m se: “Sidse, tɔzɩ se pɩtɩkɛ ñɔ-cɔlɔ pɩlɩnaa.” Yehowa sɩnɩ-m nɛ mañaɣ pana se mantaalesi man-taa leleŋ ɛ-sɛtʋ taa.»

19. Ɛbɛ ŋtɛm ña-taa se ŋlakɩ?

¹⁹ Yehowa sɔɔlaa se ɛ-sɛyaa tɩŋa ɩwɛɛ abalɩtʋ ɛzɩ Sadɔɔkɩ yɔ. (2 Tim. 1:7) Paa mbʋ yɔ, ɛtɩsɔɔlɩ se ɖɩtaa ɖa-maɣmaɣ ɖo-ɖoŋ liu. Ɛsɔɔlaa se ɖɩtaa-ɩ liu. Ye mbʋ, alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ wɛtʋ natʋyʋ nɛ pɩpɔzʋʋ-ŋ abalɩtʋ yɔ, pɩsɩnɩ Yehowa yɔɔ. Ña-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ɛkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋwɛɛ abalɩtʋ ɛzɩ Sadɔɔkɩ yɔ.—1 Pɩy. 5:10.