1, 2. (a) Ɛbɛ yɔɔ Izrayɛɛlɩ piya kaasɩm tɔm ndʋ tɩwɛ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:4 taa yɔ camɩyɛ? (b) Ɛbɛ yɔɔ Moyizi kaayɔɔdɩ tɔm ndʋ?

YUDA mba tɩŋaɣnɩ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:4 taa tɔm yɔɔ nɛ palakɩ ŋgee adɩma naayɛ. Nɛ palabɩ mbʋ pɩnzɩ sakɩyɛ. Palakaɣ adɩma ana paa ɖooye, tanaŋ nɛ ɖanaɣ. Papaɣzaɣ-yɛ nɛ Ebree tɔm piye Shema, piyeba nɛ payaa adɩma ana se Shema. Patɩŋaɣnɩ a-yɔɔ nɛ pawɩlɩɣ se Ɛsɔ ɖeke koŋ pɛsɛɣ.

² Tɔm ndʋ tɩɩwɛ adɩma ana a-taa yɔ, tɩɩkɛ tɔm ndʋ Moyizi heyi Izrayɛɛlɩ samaɣ alɩwaatʋ ndʋ kekpeɣli Mowaabʋ pʋʋ cɔlɔ pɩnaɣ 1473 P.P.Y. yɔ tɩ-taa natʋyʋ. Pɩɩkɛ alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ piya caɣaɣ tɛzʋʋ Yɔɔrdaŋ pɔɔ se sɩmʋ Kanaŋ tɛtʋ yɔ. (Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:1) Moyizi kaaɖiyi-sɩ pɩnzɩ 40 nɛ ɛñɩnaɣ se sɩwɛɛ abalɩtʋ nɛ sɩlʋbɩnɩ kala wena sɩkaɣ katʋʋ nɛ ɛzɩdaa yɔ. Pɩɩwɛɛ se sɩtaa sɩ-Ɛsɔ Yehowa liu nɛ sɩwɛɛ siɣsiɣ ɛ-ɛzɩdaa. Ye mbʋ, tɔm ndʋ Moyizi tɛzɩnaa yɔ, tɩsɩnɩ Izrayɛɛlɩ piya nɛ sɩla mbʋ. Moyizi yɔɔdɩ paɣtʋ hiu nɛ paɣtʋ lɛɛtʋ ndʋ Yehowa kaacɛlɩ Izrayɛɛlɩ piya yɔ tɩ-tɔm nɛ pɩtɛ lɛ,  ɛyɔɔdɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ tɩwɛ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:4, 5 taa yɔ.—Kalɩ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:4, 5.

3. Tɔm ndʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

³ Alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ piya kpeɣli Moyizi cɔlɔ yɔ, ɛzɩ sɩtaatɩlɩ se Yehowa kɛ ‘sɩ-Ɛsɔ kʋyʋm koŋ’? Toovenim taa lɛ, sɩɩtɩlaa. Izrayɛɛlɩ piya nzɩ sɩɩwɛ siɣsiɣ yɔ, sɩsɛɣaɣ Ɛsɔ kʋɖʋm ɖeke koŋ na, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se Abraham, Izaakɩ nɛ Yakɔɔb tɛ Ɛsɔ. Ye mbʋ, ɛbɛ yɔɔ Moyizi tɔzɩ-sɩ se Yehowa sɩ-Ɛsɔ kɛ “Ɛsɔ kʋyʋm koŋ”? Nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga wɛ tɔm ndʋ nɛ ɛzɩma pɩwɛɛ se sɩsɔɔlɩ Yehowa nɛ sɩ-laŋɩyɛ pilim, si-ciyam pilim, si-ɖoŋ pilim yɔ pɛ-hɛkʋ taa ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ kalɩtʋ 5 taa yɔ? Nɛ ɛzɩma tɔm ndʋ tɩwɛ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:4, 5 taa yɔ titukuuni-ɖʋ sɔnɔ?

4, 5. (a) Ye pɔtɔm se Yehowa kɛ “kʋyʋm koŋ”, pʋ-tɔbʋʋ lɛ suwe? (b) Ɛzɩma tɩyɛ Yehowa wɛ ndɩ nɛ ɛsɔnaa lalaa?

⁴ Kʋyʋm koŋ. Ye pɔtɔm se Yehowa kɛ “Ɛsɔ kʋyʋm koŋ” yɔ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se e-ɖeke ɛkɛnɩ Ɛsɔ nɛ ɛ-wayɩ lɛ ɛsɔ nɔɔyʋ fɛyɩ. Pɩtɩkɛ cɛtɩm wɩlɩtʋ ndʋ tɩtɔŋ se Ɛsɔ kɛ Trinita yɔ, tɩ-tɔm Moyizi yɔɔdʋʋ cɩnɛ. Yehowa lɩzɩnɩ ɛsɔdaa nɛ tataa, nɛ ɛnʋ kɛnɩ kedeŋa kpeekpe Wiyaʋ. E-ɖeke ɛkɛnɩ Ɛsɔ toovenim tʋ nɛ ɛsɔ nɔɔyʋ fɛyɩ ɛzɩ ɛnʋ yɔ. (2 Samɩyɛɛlɩ 7:22) Ye mbʋ, Moyizi tɔzaɣ Izrayɛɛlɩ piya se Yehowa ɖeke pɩwɛɛ se sɩsɛɛ. Pɩtɩpɔzɩ se sɩmaɣzɩnɩ ɛyaa mba paacɔ-sɩ nɛ pata nɛ pɛsɛɣ ɛsɔnaa ndɩ ndɩ yɔ. Ɛyaa mba, pamaɣzaɣ se cɛtɩm ɛsɔnaa mba, pɛwɛnɩ ɖoŋ kedeŋa yɔɔ wondu natʋyʋ yɔɔ.

⁵ Ðɩna kɩɖaŋ nɩɩyɩ. Egipiti mba sɛɣaɣ wɩsɩ tɛ ɛsɔ Ra, ɛsɔmɩndʋ tɛ ɛsɔ Nut, tɛtʋ tɛ ɛsɔ Geb, Niili tɛ ɛsɔ Hapi, nɛ pɛsɛɣaɣ ɖɔɖɔ kpɩna sakɩyɛ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa kɔnɩ kɩjɩkpɩŋ hiu Egipiti yɔɔ yɔ, ɛwɩlaa se ɛkɩlɩ cɛtɩm ɛsɔnaa mba ɖoŋ. Kanaŋ mba ɛsɔ sɔsɔ lɛ Baalɩ nɛ pamaɣzaɣ se ɛnʋ yekina nɛ tɔɔnasɩ lakɩ; ɛɛkɛ ɖɔɖɔ ɛsɔmɩndʋ, tɛʋ, nɛ kancʋʋlaɣ tɛ ɛsɔ. Hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa lɛ, ɛyaa kpakaɣ Baalɩ ɖɔɖɔ ɛzɩ pɛ-ɛsɔ sɔsɔ yɔ. (Kɩgalʋʋ 25:3) Pɩɩwɛɛ se Izrayɛɛlɩ piya ɩtɔzɩ se sɩ-Ɛsɔ Yehowa ɖeke kɛnɩnɩ Ɛsɔ toovenim tʋ.—Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 4:35, 39.

6, 7. (a) Ye pɔtɔm se Yehowa kɛ “kʋyʋm koŋ,” pʋ-tɔbʋʋ ɖɔɖɔ lɛ suwe? (b) Nɛ ɛzɩma Yehowa wɩlaa se ɛkɛ “kʋyʋm koŋ”?

⁶ Ɛɛlɛɣzɩɣ nɛ papɩzɩɣ pataa-ɩ liu. Ye pɔtɔm se Yehowa kɛ “kʋyʋm koŋ” yɔ, pɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtaa ɛ-tamaɣ nɛ ɛ-lakasɩ liu paa ɛzɩmtaa. Yehowa ɛɛlɛɣzɩɣ nɛ ɛcakɩ ɛ-tɔm yɔɔ. Paa ɛzɩmtaa lɛ ɛwɛ siɣsiɣ, papɩzɩɣ nɛ pataa-ɩ liu, nɛ ɛkɛ toovenim tʋ. Yehowa kaaheyi Abraham se e-liɖe taa mba kaɣ mʋʋ Kanaŋ tɛtʋ; nɛ ɛtɩŋnɩ maamaaci lakasɩ sɔsɔsɩ yɔɔ se e-lidaʋ tɔm ndʋ tɩla. Paa pɩlabɩ pɩnzɩ 430 yɔ, Yehowa yeba nɛ tɔm ndʋ tɩla.—Kiɖe Tɛɛ Tɔm 12:1, 2, 7; Egipiti Lɩʋ 12:40, 41.

⁷ Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa lɩzɩ Izrayɛɛlɩ piya pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋwayɩ se sɩkɛ ɛ-aseɣɖe tɩnaa yɔ, ɛyɔɔdaa se: “Ma-maɣmaɣ men-keem mɛwɛɛ. Ɛsɔ nɔɔyʋ tɩlɛyɩ-m wɛʋ nɛ ma-wayɩ lɛ, Ɛsɔ nɔɔyʋ ɛɛkaɣ wɛʋ.” Yehowa wɩlaa se ɛ-tamaɣ ɛɛlɛɣzɩɣ kpa; pʋyɔɔ ɛsɔzaa se: “Ðooo tam lɛ, ma lɛ ma.” (Izaayii 43:10, 13; 44:6; 48:12) Pɩɩkɛnɩ Izrayɛɛlɩ piya waɖɛ sɔsɔɖɛ siŋŋ se sɩsɛɛ Yehowa weyi ɛɛlɛɣzɩɣ nɛ papɩzɩɣ pataa-ɩ liu yɔ; nɛ ɖa ɖɔɖɔ ɖɩwɛnɩ waɖɛ nɖɩ sɔnɔ.—Malakiya 3:6; Yakubu 1:17.

8, 9. (a) Ɛbɛ Yehowa pɔzʋʋ ɛ-sɛyaa se pala? (b) Ɛzɩma Yesu wɩlaa se tɔm ndʋ tɩcɛyaa?

⁸ Moyizi tɔzɩ Izrayɛɛlɩ samaɣ se Yehowa  ɛɛlɛɣzɩɣ; ɛsɔɔlɩ-kɛ nɛ ɛcɔŋnɩ kɔ-yɔɔ. Ye mbʋ, pɩmʋnaa se Yehowa ɛpɔzɩ-kɛ se kɛsɛɛ e-ɖeke koŋ nɛ kɔsɔɔlɩ-ɩ nɛ ka-laŋɩyɛ pilim, ke-ciyam pilim nɛ ko-ɖoŋ kpeekpe. Pɩɩwɛɛ ɖɔɖɔ se piya ɩla mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ sɩ-caanaa wɩlaɣ-sɩ ɛzɩma sɩsɛɛ Yehowa ɖeke yɔ.—Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:6-9.

⁹ Yehowa ɛɛlɛɣzɩɣ ɛ-tamaɣ nɛ mbʋ pɩkɛ ɛ-sɔɔlɩm yɔ; ye mbʋ, mbʋ ɛpɔzʋʋ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ nʋmɔʋ taa sɔnɔ yɔ, pɩtɩlɛɣzɩ. Pɩsa nɛ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ kɛdɩnɩ-ɩ lɛ, pɩwɛɛ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩsɛɛ e-ɖeke koŋ nɛ ɖɩsɔɔlɩ-ɩ nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim, ɖa-maɣzɩm pilim nɛ ɖo-ɖoŋ kpeekpe. Yesu yɔɔdaa se pɩ-tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ. (Kalɩ Maarkɩ 12:28-31.) Ye mbʋ, iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ ɖa-lakasɩ taa se Yehowa “ɖɛ-Ɛsɔ kɛ kʋyʋm koŋ” yɔ.

10, 11. (a) Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se Yehowa ɖeke koŋ ɖɩsɛɣ? (b) Alɩwaatʋ ndʋ Ebree evebiya nabɛyɛ kaawɛ Babilooni yɔ, ɛzɩma pawɩlaa se Yehowa ɖeke koŋ pɛsɛɣ?

¹⁰ Yehowa ɖeke koŋ kɛnɩnɩ ɖɛ-Ɛsɔ nɛ e-ɖeke koŋ pɩwɛɛ se ɖɩsɛɛnɩ ɖa-laŋɩyɛ pilim. Ðɩɩsɛɣ ɛsɔ nɔɔyʋ nɛ pɩtasɩnɩ-ɩ nɛ ɖiisidiɣ cɛtɩm wɩlɩtʋ nɛ sɔnzɩ nasɩyɩ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ taa. Ðɩɩpɩzɩɣ ɖɩkpaɣ Yehowa nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ ɛsɔnaa lalaa kpa. E-ɖeke ɛkɛnɩnɩ Ɛsɔ toovenim tʋ, nɛ e-ɖeke koŋ pɩwɛɛ se ɖɩsɛɛ.—Kalɩ Natʋ 4:11.

¹¹ Danɩyɛɛlɩ takayaɣ kɛdɩɣ Ebree evebiya naanza tɔm: Danɩyɛɛlɩ, Anaanɩya, Misaayɛɛlɩ nɛ Azariya. Pawɩlaa se Yehowa ɖeke pɛsɛɣ nɛ pʋyɔɔ lɛ pekizi se paatɔkɩ azuluma tɔɔnaɣ nɛ paasɛɣ ɖɔɖɔ Nebukadɩnezaarɩ sika sɩʋ kpelaɣ. Palɩzaa se Yehowa pasɩɣ kajalaɣ lone taa pe-wezuu caɣʋ taa nɛ e-ɖeke pɔñɔʋna kpam.—Danɩyɛɛlɩ 1:1–3:23, 91-97.

12. Ye ɖɩñɩnɩɣ se ɖɩsɛɛ Yehowa ɖeke koŋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ we?

¹² Yehowa pɩwɛɛ se ɖɩsɩɩ kajalaɣ lone taa ɖe-wezuu caɣʋ taa. Ye ɖɩsɔɔlaa se ɖɩsɛɛ Yehowa ɖeke koŋ kɔyɔ, pɩwɛɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ɖitaayele nɛ nabʋyʋ mʋ lone nɖɩ. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩmʋ lone nɖɩ? Paɣtʋ hiu ndʋ Yehowa cɛlɩ ɛ-samaɣ yɔ tɩ-taa, eyeba nɛ katɩlɩ se pɩtɩmʋna se kɛwɛɛnɩ ɛsɔnaa nabɛyɛ nɛ pɩtasɩnɩ-ɩ nɛ pɩtɩpɔzɩ ɖɔɖɔ se kalaa sɩɩnaa. (Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 5:6-10) Sɔnɔ, mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɛ sɩɩnaa latʋ yɔ pɩɖɔwa; nɛ nabʋyʋ taa pɩwɛ kaɖɛ se ɛyʋ ɛtɩlɩ se pɩkɛ sɩɩnaa latʋ. Ɛlɛ Yehowa paɣtʋ tɩlɛɣzɩ, ɛkpɛndɩ ɛkɛ “kʋyʋm koŋ.” Iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖikizi sɩɩnaa laʋ yɔ.

13. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩpaɣzɩ sɔɔlʋʋ nɛ pɩkɩlɩ Yehowa?

¹³ Pɔyɔɔdɩ mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛkɩ Krɩstʋ mba nɛ Yehowa pa-taabalɩyɛ yɔ pɩ-tɔm Koloosi 3:5 taa. (Kalɩ Koloosi 3:5.) Tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ peeɖe yɔ, tɩwɩlɩɣ se ɛza naɣ naɣ kɛ ɖɔɖɔ sɩɩnaa latʋ. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ ye ɖɩsɔɔlɩ nabʋyʋ kadadayaɣ ɛzɩ liidiye yaa ñɩm mbʋ yɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɖe-wezuu caɣʋ yɔɔ nɛ pɩpɩsɩ ɖɛ-ɛsɔ. Lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ nzɩ payɩ paya mayaɣ ŋga ka-taa yɔ, sɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɛza naɣ naɣ yaa sɩɩnaa latʋ. Ye ɖɩsɔɔlɩ lakasɩ nzɩ kadadayaɣ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩpaɣzɩ-sɩ sɔɔlʋʋ nɛ pɩkɩlɩ Ɛsɔ. Nɛ ye pɩlabɩ mbʋ yɔ, Yehowa ɛɛtasɩɣ kɛʋ “ɖɛ-Ɛsɔ kʋyʋm koŋ.” Ðɩtɩsɔɔlɩ kpa se pɩla mbʋ.

14. Tɔm ndʋ apostoloo Yohanɛɛsɩ heyi-ɖʋ se ɛpaɣ-ɖʋ?

¹⁴ Apostoloo Yohanɛɛsɩ ñɩɣ niye tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ɛpaɣ-ɖʋ se ye nɔɔyʋ ɛsɔɔlɩ ɛjaɖɛ yɔɔ wondu, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se “tomnaɣ nandʋ sɔɔlɩm nɛ ɛza naɣ naɣ, ñɩm kuuni” yɔ, “Caa sɔɔlɩm fɛyɩ  ɛ-taa.” (1 Yohanɛɛsɩ 2:15, 16) Ye mbʋ, pɩwɛɛ se ɖiwiliɣ ɖa-taa ɖoŋ ɖoŋ nɛ ɖɩna se ɖɩpaɣzɩ sɔɔlʋʋ ɛjaɖɛ yɔɔ aleɣya, taabalɩyɛ nɛ wondu suu na. Ye ɖɩlakɩ sukuli kɩɖaɣlʋʋ se ɖɩñɩnɩ wondu sɔsɔtʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ pɩwɩlɩ se ɖɩsɔɔlɩ ɛjaɖɛ. (Yeremii 45:4, 5) Ðɩñɔtɩnɩ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ kpam. Pʋyɔɔ lɛ, pɩcɛyaa kpem se ɖɩtɔzɩ tɔm ndʋ Moyizi kaaheyi Izrayɛɛlɩ piya yɔ tɩ-yɔɔ. Ye ɖɩnɩ pʋ-tɔbʋʋ camɩyɛ nɛ ɖitisi se Yehowa “ɖɛ-Ɛsɔ kɛ kʋyʋm koŋ” yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩsɛɛ e-ɖeke koŋ ɛzɩ ɛsɔɔlʋʋ yɔ.—Ebree 12:28, 29.

15. Ɛbɛ yɔɔ apostoloo Pɔɔlɩ tɔzɩ Krɩstʋ mba se Yehowa kɛ Ɛsɔ “kʋyʋm koŋ?”

¹⁵ Ye pɔtɔm se Yehowa kɛ “kʋyʋm koŋ” yɔ, pɩwɩlɩɣ se ɛsɔɔlaa se ɛ-sɛyaa ɩwɛɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa nɛ pɛwɛɛnɩ kaɖʋwa kʋɖʋmaɣ pe-wezuu caɣʋ taa. Yuda mba, Grɛɛkɩ mba, Roma mba nɛ ajɛɛ lɛɛna taa mba kaawɛnɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa. Pʋcɔ nɛ papɩsɩɣ Krɩstʋ mba lɛ, paawɛ Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ndɩ ndɩ taa, palakɩ sɔnzɩ ndɩ ndɩ, nɛ mbʋ paasɔɔlaa yɔ pɩɩwɛ ɖɔɖɔ ndɩ ndɩ. Ye mbʋ, pɩɩwɛ pa-taa nabɛyɛ kaɖɛ se peyele mbʋ payɩ palakaɣ yɔ nɛ pɔɖɔ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ nʋmɔʋ taa. Pʋyɔɔ apostoloo Pɔɔlɩ tɔzɩ-wɛ se Krɩstʋ mba sɛɣ Ɛsɔ kʋɖʋm koŋ na, ɛnʋ lɛ Yehowa.—Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ 8:5, 6.

16, 17. (a) Natʋ tɔm ndʋ wɛɛ nɛ tɩlakɩ sɔnɔ? (b) Nɛ ɛbɛ lɩ pɩ-taa? (c) Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛkɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ?

¹⁶ Ɛzɩma pɩwɛ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa sɔnɔ? Nayʋ Izaayii kaayɔɔdaa se kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa lɛ, ajɛɛ kpeekpe taa ɛyaa kaɣ lɔtʋʋ nɛ powolo Yehowa pʋʋ yɔɔ  yaa toovenim Ɛsɔ sɛtʋ taa. Nɛ pakaɣ yɔɔdʋʋ se: “[Yehowa] ɛwɩlɩ-ɖʋ ɛ-nʋmɔŋ nɛ ɖɩɖɔ ɛ-nʋmɔsɔkasɩ taa.” (Izaayii 2:2, 3) Ða-taa wɛ leleŋ kpem se natʋ tɔm ndʋ tɩwɛɛ nɛ tɩlakɩ ɖɛ-ɛzɩdaa. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se ɖo-koobiya lɩnɩ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa, pɔyɔɔdʋʋ kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ nɛ pɛwɛɛnɩ sɔnzɩ ndɩ ndɩ. Paa mbʋ yɔ, ɖɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɖɩsɛɣ Yehowa. Ɛlɛ ɛzɩma ɖɩwɛ ndɩ ndɩ yɔ pʋyɔɔ lɛ, nabʋyʋ taa pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɔnɩ tɩlasɩ nasɩyɩ.

¹⁷ Lɩmaɣza wena ŋwɛnɩ ño-koobiya mba pɔ-sɔnzɩ wɛ ndɩ kpem nɛ ñɛ-nzɩ yɔ pɔ-yɔɔ? Pʋtɔma yɔ, pa-kʋnʋŋ, po-wondu suu, pa-lakasɩ nɛ pɔ-tɔɔnasɩ wɛ ndɩ kpem nɛ ɛzɩma pɩwɛ ñɛ-tɛ yɔ. Ŋseɣ-wɛ nɛ ŋɖʋʋ taabalɩyɛ nɛ mba ña nɛ wɛ ɩlɩnɩ lone kʋɖʋmɖɩyɛ taa nɛ ɩkpɛndɩ sɔnzɩ yɔ pe-ɖeke na? Nɛ mba pɛkɛ ɛzʋtʋyaa ñɛ-ɛgbɛyɛ taa, ñe-egeetiye taa yaa ñɛ-ɛgbɛyɛ piliŋa taa yɔ, ye ŋkɩlɩ-wɛ yaa ye pɔ-sɔnzɩ yaa po-tomnaɣ tɔlɩm ɛwɛ ndɩ yɔ, lɩmaɣza wena ŋwɛɣnɩ pɔ-yɔɔ? Ŋkaɣ yebu nɛ wɛtʋ ndʋ, tɩwɛɛkɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kɛwɛ Yehowa sɛyaa hɛkʋ taa yɔ?

18, 19. (a) Lɔŋ weyi patasɩ-ɖʋ Efɛɛzɩ 4:1-3 taa? (b) Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ ɛgbɛyɛ taa?

¹⁸ Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ tɩlasɩ nzɩ? Ñɩm kaawɛ Efɛɛzɩ tɛtʋ taa nɛ ɛyaa mba paawɛ peeɖe yɔ, paalɩnɩ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa. Pɔɔlɩ kaatasɩ koobiya mba pɛwɛ peeɖe yɔ lɔŋ kɩbaŋ nɩɩyɩ. (Kalɩ Efɛɛzɩ 4:1-3.) Yʋsɩ se kajalaɣ lɛ, Pɔɔlɩ ya wɛtʋ kɩbandʋ ɛzɩ tɩ luzuu, laŋɩyɛ kɩbanɖɛ, tɩ ɖɔkʋʋ nɛ sɔɔlɩm. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpaɣ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ tilima wena ayeki se kuduyuu ɛsɩŋ camɩyɛ yɔ. Ɛlɛ pɩtasɩnɩ tilima lɛ, pɩwɛɛ se pɔñɔɔzʋʋ kuduyuu ŋgʋ ɖoŋ ɖoŋ pʋcɔ nɛ kɩwɛɛ ɖoŋ. Pɔɔlɩ seɣti Efɛɛzɩ Krɩstʋ mba se pɛcɛyɩ pa-tɩ nɛ ‘pɛkpɛndɩ fezuu nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa.’

¹⁹ Ða-taa paa anɩ pɩwɛɛ se ɛñaɣ pana nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ ɛgbɛyɛ taa. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla? Kajalaɣ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩ-tɔm Pɔɔlɩ yɔɔdaa yɔ: tɩ luzuu, laŋɩyɛ kɩbanɖɛ, tɩ ɖɔkʋʋ nɛ sɔɔlɩm. Pʋwayɩ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ “laŋhɛzɩyɛ” wɛɛ ɖɛ-hɛkʋ taa. Pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩcɔnɩ ɖama kɩɩnɩnʋ mbʋ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkɔɔ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ pi-ɖeɖe. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, piyeki nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ pɛwɛɛ ɖɛ-hɛkʋ taa.

20. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ se pɔtɔm se Yehowa “ɖɛ-Ɛsɔ kɛ kʋyʋm koŋ” yɔ, ɖɩnɩ pʋ-tɔbʋʋ?

²⁰ Yehowa “ɖɛ-Ɛsɔ kɛ kʋyʋm koŋ.” Pɩkɛ tɔm kɩcɛyɩtʋ kpem. Tɩɩkpazɩ Izrayɛɛlɩ piya ɖoŋ nɛ sɩwa kala wena sɩkataa yɔ nɛ sɩsʋʋ Kanaŋ tɛtʋ taa. Ye ɖɩkpaɣ tɔm ndʋ nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ kɔyɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ kala wena ɖɩkaɣ katʋʋ kʋñɔŋ sɔsɔʋ alɩwaatʋ taa yɔ. Pɩkaɣ yebu ɖɔɖɔ nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ ɖɛ-hɛkʋ taa Paradisuu taa. Iyele nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim, ɖa-maɣzɩm pilim nɛ ɖo-ɖoŋ kpeekpe. Ðɩñaɣ pana ɖɔɖɔ nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɛ-hɛkʋ taa. Ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩla mbʋ yɔ, ɖɩkaɣ wɛʋ mba Yesu kaɣ-wɛ kpaɣʋ ɛzɩ heŋ yɔ pa-taa. Yesu kaɣ-wɛ heyuu se: “Ɩkɔɔ, man-Caa ɛyaa kɩbama, nɛ ɩmʋ kewiyaɣ ŋga paañɔɔzɩ-mɩ nɛ pasɩɩ ɖooo ɛjaɖɛ kiɖe tɛɛ yɔ.”—Maatiyee 25:34.