1. Kala wena ɖa-taa sakɩyɛ katɩɣ?

 WIÐIYI ŋtɛm ña-tɩ ɖʋʋ fezuu taa kaɖʋwa nakɛyɛ ɛlɛ pɩlabɩ-ŋ kaɖɛ se ŋtalɩ-kɛ? b Ye ɛɛɛ yɔ, tɩlɩ se pɩtɩkɛ ñe-ɖeke ŋkatɩnɩ wɛtʋ ndʋ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Philip kaasɔɔlaa se ɛñɔɔzɩ ɛ-adɩma nɛ awɛɛ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ, nɛ ɛɛsɔɔlaa ɖɔɖɔ se ɛtɩmɩɣ ɖoŋ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ; ɛlɛ pɩɩwɛ-ɩ kaɖɛ se ehikiɣ alɩwaatʋ nɛ ɛtɩmɩɣ. Erika kaaɖʋ ɛ-tɩ kaɖʋwa se ɛtalɩɣ tɔm susuu kediɣzisi taa alɩwaatʋ yɔɔ; paa mbʋ yɔ sakɩyɛ taa lɛ ɛtaatalɩɣ sɩ-taa alɩwaatʋ yɔɔ. Tomáš ñaañaɣ pana tam sakɩyɛ se ɛkalɩ Bibl tɩŋa. Ɛyɔɔdaa se: «Tobi lɛ, Bibl kalʋʋ taahaɣ-m taa leleŋ. Mañaɣ pana tam nabudozo se mantalɩ kaɖʋwa ŋga, ɛlɛ kaɖɛ nɛ kaɖɛ pʋcɔ nɛ mankalɩ nɛ mantalɩ Levitiki takayaɣ.»

2. Ye ɖɩɖʋ ɖa-tɩ fezuu taa kaɖʋwa nakɛyɛ nɛ ɖɩtɩtalɩtɩ-kɛ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩtɩpɔzɩ se pitibi-ɖʋ yɔɔɔ?

² Ye alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-taa ŋwɛnɩ kaɖʋwa nakɛyɛ ɛlɛ ŋtɩtalɩtɩ-kɛ yɔ, ɖitendi-ŋ pitaatibi-ŋ yɔɔɔ. Halɩ pʋcɔ nɛ ŋtalɩ kaɖʋwa kɛlɛʋ ñɩŋga nakɛyɛ lɛ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ, pɩpɔzʋʋ alɩwaatʋ nɛ pana ñaɣʋ siŋŋ. Halɩ nɛ sɔnɔ ŋsɔɔlʋʋ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa ŋga yɔ, pɩwɩlɩɣ se ña nɛ Yehowa mɩ-taabalɩyɛ tɔm cɛyɩ ñɛ-ɛsɩndaa nɛ ŋsɔɔlaa se ŋha-ɩ mbʋ pɩkpaɖɩ ɖeu yɔ. Ña-pana ñaɣʋ mʋ ñɩm Yehowa ɛsɩndaa. Toovenim taa lɛ, ɛɛɖaŋɩɣ se ŋla nɛ pɩcɛzɩ mbʋ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla yɔ. (Keɣa 102:14; Mik. 6:8) Pʋyɔɔ lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ŋñɩnɩɣ se ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa nakɛyɛ yɔ, pɩwɛɛ se ŋɖʋ ña-tɩ ŋga ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtalɩ yɔ. Ŋɖʋʋ ña-tɩ kaɖʋwa nakɛyɛ nɛ pɩtɛ lɛ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋtalɩ-kɛ? Iyele nɛ ɖɩtazɩ lɔŋ tasʋʋ nabʋyʋ taa.

3. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se ŋsɔɔlɩ se ŋtalɩ ña-kaɖʋsɩ?

³ Pɩsa nɛ ŋtalɩ ñe-fezuu taa kaɖʋsɩ lɛ, pɩcɛyaa se ŋsɔɔlɩ siŋŋ se ŋtalɩ-sɩ. Alɩwaatʋ ndʋ ŋsɔɔlʋʋ siŋŋ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa yɔ, ŋkaɣ ñaɣʋ pana se ŋtalɩ-kɛ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpaɣ sɔɔlɩm mbʋ nɔɔyʋ wɛna se ɛtalɩ ɛ-kaɖʋwa yɔ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ helim mbʋ pituyuu mɛlɛ nakʋyʋ se kɩtalɩ ɖenɖe kiwoki yɔ. Ye helim ewobi pɩ-yɔɔ nɛ pɩmakɩ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se mɛlɛ sayʋ kaɣ talʋʋ ɖenɖe ɛsɔɔlaa se ewolo yɔ. Nɛ ye helim ɛmakɩ ɖoŋ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtalɩ peeɖe lɔŋ. Mbʋ ɖɔɖɔ, ye ɖɩsɔɔlɩ siŋŋ se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋsɩ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɖɩkaɣ-sɩ talʋʋ lɔŋ nɛ pɩkɩlɩ. Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se David nɛ ɛwɛ Salvadɔɔrɩ ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: «Ye ŋsɔɔlaa se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa yɔ, ŋkaɣ ñaɣʋ pana siŋŋ se ŋtalɩ-kɛ. Ŋñakɩ pana siŋŋ se nabʋyʋ ɛtaaɖɩɣ-ŋ nʋmɔʋ se ŋtaatalɩ-kɛ.» Ye mbʋ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋsɔɔlɩ siŋŋ se ŋtalɩ ña-kaɖʋsɩ?

4. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩmɩ nɛ ɖɩpɔzɩ? (Filiipi mba 2:13) (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁴ Tɩmɩ nɛ pɩsa nɛ ŋsɔɔlɩ siŋŋ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa. Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ eyele nɛ ŋsɔɔlɩ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa. (Kalɩ Filiipi mba 2:13.) Nabʋyʋ taa lɛ ɖɩɖʋʋ ɖa-tɩ kaɖʋwa nakɛyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se pɩpɔzʋʋ se ɖɩla mbʋ, nɛ pɩkɛ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ. Ɛlɛ pɩtɩla yɔ ɖɩfɛyɩnɩ sɔɔlɩm mbʋ piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩtalɩ-kɛ yɔ. Mbʋ talɩnɩ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ, payaɣ-ɩ se Norina nɛ ɛwɛ Ugandaa ɛjaɖɛ taa. Ɛɛɖʋ ɛ-tɩ kaɖʋwa se ɛkpɛlɩkɩɣnɩ nɔɔyʋ Bibl, ɛlɛ ɛtaawɛɛnɩ sɔɔlɩm mbʋ piseɣtiɣ-i se ɛla mbʋ yɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛmaɣzaɣ se ɛtɩkɛ wɩlɩyʋ kɩbanʋ. Ɛbɛ sɩnɩ-ɩ? Ɛkɛdaa se: «Manpaɣzɩ tɩmnʋʋ Yehowa paa evemiye nɖɩ se ɛsɩnɩ-m nɛ sɔɔlɩm mbʋ mɛwɛna se mɛnkpɛlɩkɩnɩ nɔɔyʋ Bibl yɔ pɩpaɣlɩ nɛ pɩkɩlɩ. Alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, mañaɣ pana se mɛwɛɛ niye tɔm wɩlʋʋ taa nɛ pɩkɩlɩ. Fenasɩ pazɩ wayɩ lɛ, menɖiɣzina se sɔɔlɩm mbʋ piseɣtiɣ-m se mɛnkpɛlɩkɩnɩ nɔɔyʋ Bibl yɔ pɩpaɣlaa nɛ pɩkɩlɩ. Pɩnaɣ ŋga ka-taa, manpaɣzɩ Bibl kpɛlɩkɩnʋʋ ɛyaa naalɛ.»

5. Pɩsa nɛ sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛna se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa yɔ pɩpaɣlɩ nɛ pɩkɩlɩ lɛ, ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ?

⁵ Maɣzɩɣ mbʋ Yehowa labɩ-ŋ yɔ pɩ-yɔɔ. (Keɣa 142:5) Apostoloo Pɔɔlɩ maɣzaɣ lootiye nɖɩ Yehowa labɩ-ɩ yɔ ɖɩ-yɔɔ, nɛ piseɣti-i se ɛla Yehowa tʋma nɛ pɩkɩlɩ. (1 Kɔr. 15:9, 10; 1 Tim. 1:12-14) Mbʋ ɖɔɖɔ, ye ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋmaɣzɩɣ mbʋ Yehowa labɩ-ŋ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, ŋkaɣ sɔɔlʋʋ siŋŋ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa. (Keɣa 115:12) Koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ wɛ Honduras ɛjaɖɛ taa; iyele nɛ ɖɩna mbʋ pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛtalɩ kaɖʋwa ŋga ɛɖʋ ɛ-tɩ se ɛpɩsɩɣ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Mamaɣzɩ ɛzɩma Yehowa sɔɔlɩ-m siŋŋ yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛhɔmɩ-m nɛ ɛkɔnɩ ɛ-samaɣ taa. Ɛcɔŋnɩ mɔ-yɔɔ nɛ ɛkandɩyɩɣ mɔ-yɔɔ. Mamaɣzɩ pɩ-yɔɔ mbʋ lɛ, sɔɔlɩm mbʋ mɛwɛnɩ ɛ-yɔɔ yɔ pɩpaɣlɩ nɛ pɩkɩlɩ nɛ mɔnsɔɔlɩ se mañaɣ pana siŋŋ nɛ manpaɣzɩ nʋmɔʋ lɩzʋʋ tʋmɩyɛ.»

6. Ɛbɛ ɖɔɖɔ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩsɔɔlɩ se ɖɩtalɩ kaɖʋwa ŋga ɖɩɖʋ ɖa-tɩ yɔ?

⁶ Maɣzɩɣ wazasɩ nzɩ ŋhikiɣ alɩwaatʋ ndʋ ŋtalɩɣ ña-kaɖʋwa yɔ sɩ-yɔɔ. Na mbʋ pɩsɩnɩ Erika weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ se ɛɛɖʋ ɛ-tɩ kaɖʋwa  se ɛñakɩ pana nɛ ɛtalɩɣ tɔm susuu kediɣzisi taa alɩwaatʋ yɔɔ yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Menɖiɣzinaa se alɩwaatʋ ndʋ mantaatalɩɣ lɔŋ tɔm susuu kediɣzisi taa yɔ, wazasɩ sakɩyɛ ɖɛɣaɣ mɔ-yɔɔ. Ɛlɛ ye mantalɩ sɩ-taa lɔŋ yɔ, manpɩzɩɣ nɛ mankpaɣ alɩwaatʋ nɛ ma nɛ koobiya ɖɩcaɣ. Manpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ mewelisi lɔŋ kɩbaŋ weyi patasɩɣ yɔ nɛ ɩkaɣ-m sɩnʋʋ nɛ mehiɣ taa leleŋ tɔm susuu taa nɛ mɛwɛɛ niye nɛ pɩkɩlɩ.» Erika maɣzɩ wazasɩ nzɩ ehikiɣ ye ɛtalɩ kediɣzisi taa alɩwaatʋ yɔɔ yɔ sɩ-yɔɔ lɛ, pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛtalɩ ɛ-kaɖʋwa ŋga. Wazasɩ nzɩ yɔɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋmaɣzɩ? Ye ña-kaɖʋwa etukuuni Bibl kalʋʋ yaa adɩma labʋ yɔ, maɣzɩ ɛzɩma pɩkaɣ cɛyɩsʋʋ ña nɛ Yehowa mɩ-taabalɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ. (Keɣa 144:18, 19) Ye ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa se ŋñakɩ pana nɛ ŋwɛɛnɩ Krɩstʋ mba wɛtʋ kɩbandʋ natʋyʋ yɔ, maɣzɩ ɛzɩma tɩkaɣ yebu nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ña nɛ lalaa mɩ-hɛkʋ taa nɛ pɩkɩlɩ yɔ pɩ-yɔɔ. (Kol. 3:14) Pɩwɛɣ ɖeu se ŋma lɩmaɣza wena payɩ a-yɔɔ ŋsɔɔlaa se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa yɔ. Kalɩɣ lɩmaɣza ana ɖoŋ ɖoŋ. Tomáš weyi ɖɩyɔɔdɩ ɛ-tɔm nɛ pɩɖɛɛ yɔ ɛtɔm se: «Alɩwaatʋ ndʋ mɛwɛɣnɩ lɩmaɣza sakɩyɛ wena a-yɔɔ pɩpɔzʋʋ se mañaɣ pana nɛ mantalɩ kaɖʋwa nakɛyɛ yɔ, mañakɩ pana siŋŋ se mantalɩ-kɛ.»

7. Ɛbɛ sɩnɩ Julio nɛ ɛ-halʋ nɛ patalɩ pa-kaɖʋwa?

⁷ Kpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ ña nɛ mba peseɣtiɣ-ŋ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa yɔ ɩcakɩ. (Adu. 13:20) Maɣzɩ mbʋ pɩsɩnɩ Julio nɛ ɛ-halʋ nɛ patalɩ kaɖʋwa ŋga paɖʋ pa-tɩ se pawalɩsɩɣ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Ɛyɔɔdaa se: «Ðɩlɩzɩ taabalaa mba peseɣtaɣ-ɖʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa yɔ, nɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩlakaɣ kɛdaɣ pɩlɩɩnɩ ɖa-kaɖʋwa yɔɔ. Pa-taa sakɩyɛ kaatɛm talʋʋ kaɖʋsɩ nzɩ sɩ-ɖɔndɩ, pʋyɔɔ lɛ papɩzaɣ se patasɩ-ɖʋ lɔŋ weyi ɩwazɩɣ-ɖʋ yɔ. Pɔpɔzaɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se pana se ɖʋtʋ ndʋ ɖɩwɛna yɔ, ɛzɩma tɩwɛɛ nɛ tɩɖɔŋ; nɛ pakpazaɣ-ɖʋ ɖoŋ alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzaɣ se pakpazɩ-ɖʋ ɖoŋ yɔ.»

8. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtalɩ kaɖʋwa nakɛyɛ yɔ, ye tɩ-taa ɖeke ɖɩñakɩ pana se ɖɩtalɩ-kɛ yɔ, ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩlɩɩ pɩ-taa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

⁸ Ɛlɛ toovenim taa lɛ, ɖa-tɩŋa payɩ, kɩyakɩŋ nɩɩyɩ wɛɛ lɛ piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩsɔɔlɩ se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa. Ɛzɩ pɩwɩlɩɣ se ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla nabʋyʋ nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa na? Aayɩ. Iyele nɛ ɖɩkpaɣ kɩɖaʋ nakʋyʋ: Helim pɩzɩɣ nɛ pɩkɛ ɖoŋ weyi etuyuu mɛlɛ nakʋyʋ se kɩtalɩ ɖenɖe kiwoki yɔ. Ɛlɛ nabʋyʋ taa lɛ, helim makɩ ɖoŋ yaa hɛɛɛ; nɛ kɩyakɩŋ nɩɩyɩ lɛ pɩtɩla helim ɛtɩɩmakɩ kpem. Ɛzɩ pɩwɩlɩɣ se mɛlɛ sayʋ ɛɛtasɩɣ pɩzʋʋ nɛ ɛsaa-kʋ nɛ ewobini ɛsɩndaa? Aayɩ, pɩɩwɩlɩɣ mbʋ paa ɛzɩmtaa. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Mɛlɛnaa nabɛyɛ wɛɛ lɛ pɛwɛnɩ motɛɛrɩ; lalaa ñɛwɛnɩ ɖaŋ weyi pasaɣnɩ-wɛ yɔ. Mɛlɛ sayʋ pɩzɩɣ nɛ ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ wondu ndʋ nɛ ewokini ɛsɩndaa se ɛtalɩ ɖenɖe ɛsɔɔlaa se ɛtalɩ yɔ. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpaɣ sɔɔlɩm mbʋ piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa yɔ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ helim. Kɩyakɩŋ nɩɩyɩ wɛɛ lɛ ɖɩsɔɔlʋʋ se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa nɛ pɩkɩlɩ kɩyakɩŋ lɛɛŋ. Nɛ kɩyakɩŋ nɩɩyɩ lɛ, pɩtɩla piiseɣtiɣ-ɖʋ paa ññɩɩ. Pʋyɔɔ lɛ, ye alɩwaatʋ ndʋ piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa yɔ tɩ-taa ɖeke ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, pɩtɩla yɔ ɖɩɩkaɣ-kɛ talʋʋ kpa. Ɛlɛ ɛzɩ mɛlɛ sayʋ  tɩŋʋʋnɩ nʋmɔŋ lɛɛŋ yɔɔ se ɛtalɩ ɖenɖe ewoki yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩla mbʋ yɔ. Toovenim taa lɛ, pɩ-labʋ ɛɛkaɣ wɛʋ kɛlɛʋ, ɛlɛ ña-taa kaɣ labʋ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋtalɩɣ ña-kaɖʋwa yɔ. Pʋcɔ nɛ ɖɩtazɩ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla yɔ pɩ-taa lɛ, iyele nɛ ɖɩtazɩ tɔm ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ yɔ tɩ-taa.

9. Ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa ŋgʋ piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩla mbʋ yɔ, ɛzɩ pɩwɛɛkɩ nabʋyʋ? Lɩzɩ pɩ-taa.

⁹ Yehowa sɔɔlaa se ɖɩsɛɛ-ɩ nɛ taa leleŋ nɛ laŋɩyɛ faaa. (Keɣa 99:2; 2 Kɔr. 9:7) Ye mbʋ, ɛzɩ pɩpɔzʋʋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩtalɩ fezuu taa kaɖʋwa ŋga ɖɩɖʋ ɖa-tɩ yɔ paa piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩla mbʋ yɔ? Iyele nɛ ɖɩna apostoloo Pɔɔlɩ kɩɖaʋ. Ɛyɔɔdaa se: «Mamakɩ mon-tomnaɣ nɛ manpɩsɩɣ-kɛ yom.» (1 Kɔr. 9:25-27) Halɩ alɩwaatʋ ndʋ pitaaseɣtiɣ Pɔɔlɩ se ɛla mbʋ Yehowa sɔɔlaa se ɛla yɔ, ɛñaɣ pana nɛ ɛla mbʋ. Ɛzɩ Yehowa taa kaalabɩ leleŋ nɛ Pɔɔlɩ Ɛsɔ sɛtʋ na? Ɛɛɛ! Nɛ Yehowa wazɩ-ɩ ɛ-pana ñaɣʋ yɔɔ.—2 Tim. 4:7, 8.

10. Ye ɖɩñakɩ pana se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ piiseɣtiɣ-ɖʋ yɔ, wazasɩ nzɩ ɖihikiɣ?

¹⁰ Mbʋ ɖɔɖɔ, alɩwaatʋ ndʋ Yehowa naɣ-ɖʋ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa ŋgʋ piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩla mbʋ yɔ, pɩkɛdɩɣnɩ-ɩ. Pɩkɛdɩɣnɩ-ɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛnawa se paa pɩtɩkɛ paa ɛzɩmtaa ɖɩsɔɔlɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩlakɩ yɔ, ɖiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩlakɩ-ɖɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩsɔɔlɩ-ɩ. Yehowa kaɣ-ɖʋ wazʋʋ ɖa-pana ñaɣʋ yɔɔ ɛzɩ ɛɛwazʋʋ ɖɔɖɔ Pɔɔlɩ yɔ. (Keɣa 125:5) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɛzɩma Yehowa wɛɛ nɛ ɛwazɩɣ-ɖʋ yɔ lɛ, halɩ pɩtɩla ɖɩkaɣ paɣzʋʋ sɔɔlʋʋ tʋmɩyɛ nɖɩ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Lucyna nɛ ɛwɛ Pɔlɔɔñɩ ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se: «Nabʋyʋ taa lɛ, mantɩsɔɔlɩ se malɩɩ tɔm susuu, kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ pɩnɩ-m yɔ. Ɛlɛ mañakɩ pana nɛ malɩɩ tɔm susuu lɛ, taa leleŋ weyi mehikiɣ yɔ ɛkɛ kʋjɔʋ kɩbaŋʋ kpem.» Pʋyɔɔ lɛ, iyele nɛ ɖɩna mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla alɩwaatʋ ndʋ piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa yɔ.

11. Ɛzɩma tɩyɛ Yehowa pɩzɩɣ ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ tɩ ɖɔkʋʋ nɛ pɩkɩlɩ?

¹¹ Tɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋwɛɛnɩ tɩ ɖɔkʋʋ. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, tɩ ɖɔkʋʋ wɩlɩɣ ɛzɩma ɛyʋ kpaɣ ɛ-tɩ se ɛtaala mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ. Ɛlɛ, pɩpɔzʋʋ-ɖʋ ɖɔɖɔ tɩ ɖɔkʋʋ se pɩsa nɛ ɖɩla mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ, kɔzɩ kɔzɩ ye tʋmɩyɛ naɖɩyɛ labʋ ɛwɛ kaɖɛ yaa ye piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩlabɩ-ɖɩ yɔ. Tɔzɩ se tɩ ɖɔkʋʋ kɛ piye nɖɩ fezuu kiɖeɖeu lʋlʋʋ yɔ ɖɩ-hɔɔlʋʋ nakʋyʋ; pʋyɔɔ lɛ, pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ. (Luka 11:13; Gal. 5:22, 23) David weyi ɖɩyɔɔdɩ ɛ-tɔm nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛkɛdɩ ɛzɩma adɩma sɩnɩ-ɩ yɔ pɩ-tɔm. Ɛɛsɔɔlaa se ɛla tɩ yɔɔ kpɛlɩkʋʋ ɖoŋ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ. Ɛyɔɔdaa se: «Mɔnpɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-m nɛ mɛwɛɛnɩ tɩ ɖɔkʋʋ. Ɛsɩnɩ-m nɛ mala kpɛlɩkʋʋ ɖʋtʋ kɩbandʋ nɛ mɔnɖɔŋ tɩ-yɔɔ camɩyɛ.»

12. Ɛzɩma tɩyɛ Eklezɩyastɩ 11:4 sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtalɩ ɖe-fezuu taa kaɖʋsɩ?

¹² Taaɖaŋ alɩwaatʋ ndʋ pɩtɩŋa pɩɖɔŋ camɩyɛ yɔ. Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa, pɩtʋʋ fɛyɩ se alɩwaatʋ natʋyʋ fɛyɩ se pɩtɩŋa pɩkaɣ ɖɔm camɩyɛ. Ye ɖɩɖaŋ alɩwaatʋ ndʋ yɔ, pɩtɩla yɔ ɖɩɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa kpa. (Kalɩ Eklezɩyastɩ 11:4.) Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Dayniel. Ɛyɔɔdaa se: «Alɩwaatʋ natʋyʋ fɛyɩ se pɩtɩŋa pɩɖɔŋ camɩyɛ. Pʋyɔɔ lɛ pɩtɩpɔzɩ se ɖɩɖaŋ, ɛlɛ ɖa-tʋmɩyɛ lɛ se ɖɩpaɣzɩ.» Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ lɛlʋ se Paul nɛ ɛwɛ Ugandaa ɛjaɖɛ taa; ɛyɔɔdɩ lɩmaɣzɩyɛ lɛɛɖɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ pɩtɩpɔzɩ se ɖiheyi ɖa-tɩ se pʋwayɩ lɛ ɖɩɩla yɔ ɖɩ-tɔm. Ɛyɔɔdaa se: «Paa kaɖɛ wɛtʋ ɛwɛɛ ɛlɛ ɖɩpaɣzɩ yɔ, ɖɩhaɣ Yehowa nabʋyʋ se ɛwazɩ pɩ-yɔɔ.»—Mal. 3:10.

13. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɣ ɖeu se ɛyʋ ɛpaɣzɩnɩ kaɖʋsɩ cikpesi?

¹³ Paɣzɩnɩ pʋyʋ cikpem. Pɩtɩla yɔ, piiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩwɛ-ɖʋ kaɖɛ siŋŋ se ɖɩtalɩ-kɛ. Ye pɩwɛ mbʋ ñɔ-hɔɔlʋʋ taa yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtayɩ ka-taa nɛ kapɩsɩ kaɖʋsɩ cikpesi. Ye ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa se ŋñakɩ pana nɛ ŋwɛɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ natʋyʋ yɔ, pɩwɛɣ ɖeu se kajalaɣ taa lɛ, ŋtɩŋɩɣnɩ nʋmɔŋ  cikpeŋ nɩɩyɩ yɔɔ nɛ ŋlɩzɩɣ wɛtʋ ndʋ nɛ ŋwɩlɩɣ. Ye ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa se ŋkalɩɣ Bibl tɩŋa yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla ɖʋtʋ nɛ ŋpaɣzɩ kpaɣʋ alɩwaatʋ pazɩ pazɩ nɛ ŋkalɩɣ-kʋ. Tomáš weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdɩ kiɖe tɛɛ yɔ, pɩɩwɛ-ɩ kaɖɛ se ɛtalɩ kaɖʋwa ŋga ɛɛɖʋ ɛ-tɩ se ɛkalɩɣ Bibl tɩŋa pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ taa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Menɖiɣzinaa se hɔɔlɩŋ weyi maaɖʋwa se mankalɩɣ paa evemiye nɖɩ yɔ ɩkɩlɩ ɖɔʋ. Pʋyɔɔ lɛ, mankpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se manɖaɣnɩɣ paɣzʋʋ, ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, malabɩ ɖʋtʋ se mankalɩɣ masɩ nasɩyɩ pazɩ na paa evemiye nɖɩ nɛ mamaɣzɩ sɩ-yɔɔ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se Bibl kalʋʋ paɣzɩ-m haʋ taa leleŋ.» Bibl kalʋʋ paɣzɩ haʋ Tomáš taa leleŋ lɛ, ɛpaɣzɩ kpaɣʋ alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ ɛkalɩɣ-kʋ. Pɩkɔɔ nɛ pɩtɛmna se ɛkalɩ Bibl tɩŋa. c

14. Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩla nɛ piyele nɛ pɩwɛ-ŋ kaɖɛ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa?

¹⁴ Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se paa ɖɩwɛnɩ sɔɔlɩm ɛzɩma nɛ paa ɖɩɩmalɩsɩ ɖa-tɩ ɛzɩma yɔ nabʋyʋ pɩzɩɣ pɩla nɛ piyele nɛ pɩwɛɛ-ɖʋ kaɖɛ se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: «Kʋñɔŋ» yaa mbʋ ɛyʋ tɩɖʋna yɔ pɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩɩwɛɣnɩ alɩwaatʋ se ɖɩla mbʋ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa yɔ. (Ekl. 9:11) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkatɩ kaɖɛ naɖɩyɛ nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ nɛ ɖɩɩwɛɣnɩ ɖoŋ sakɩyɛ. (Adu. 24:10) Ðɩtɩtalɩ pilim nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla lakasɩ nasɩyɩ nɛ sɩɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa. (Roma 7:23) Yaa pɩtɩla yɔ pɩnɩ-ɖʋ. (Mat. 26:43) Ɛbɛ pɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwa mbʋ pɩpɩzɩɣ piyele se ɖɩtaatalɩ ɖa-kaɖʋwa yɔ?

15. Ye nabʋyʋ ɛlaba nɛ pɩwɛ-ŋ kaɖɛ se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩtɩpɔzɩ se ŋyele pana ñaɣʋ? (Keɣa 144:14)

¹⁵ Tɔzɩ se ye nabʋyʋ ɛlaba nɛ pɩɖɩkɩ-ŋ nʋmɔʋ se ŋtaatalɩ ña-kaɖʋwa yɔ, pɩtɩwɩlɩ se ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋtalɩ-kɛ. Bibl yɔɔdʋʋ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkatɩɣ kala ɖoŋ ɖoŋ. Ɛlɛ kɩwɩlɩɣ ɖɔɖɔ kpayɩ kpayɩ se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa. (Kalɩ Keɣa 144:14.) Koobu abalɩñɩnʋ Philip weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛtɔm se: «Maakaŋ ma-lɩmaɣza tam ɛzɩma mantɩtalɩ man-kaɖʋwa yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛlɛ, mankaŋ-yɛ tam ɛzɩma manɖaɣnɩ  paɣzʋʋ pana ñaɣʋ se mantalɩ-kɛ yɔ pɩ-yɔɔ.» David weyi ɛ-tɔm ɖɩyɔɔdaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛyɔɔdaa se: «Mbʋ pɩpɩzɩɣ piyele nɛ pɩwɛ-m kaɖɛ se mantalɩ man-kaɖʋwa yɔ, maakpakɩɣ-pʋ se pɩkɛ mbʋ pɩɖɩkɩ-m nʋmɔʋ yɔ, ɛlɛ ɛzɩ mbʋ pɩhaɣ-m waɖɛ se mawɩlɩ Yehowa se mɔnsɔɔlɩ-ɩ siŋŋ yɔ.» Ɛɛɛ, ye ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋñakɩ pana se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ kala yɔ, ŋwɩlɩɣ Yehowa se ŋsɔɔlaa se ñɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ-ɩ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa naɣ-ŋ ŋwɛɛ nɛ ŋñakɩ pana se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa yɔ, ɛ-taa lakɩ leleŋ siŋŋ!

16. Ye nabʋyʋ ɛlaba nɛ pɩɖɩkɩ-ŋ nʋmɔʋ se ŋtaatalɩ ña-kaɖʋwa yɔ, lɔŋ weyi ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpɛlɩkɩ pɩ-taa?

¹⁶ Ye nabʋyʋ ɛlaba nɛ pɩɖɩkɩ-ŋ nʋmɔʋ se ŋtaatalɩ ña-kaɖʋwa yɔ, kpɛlɩkɩ lɔŋ pɩ-taa. Maɣzɩ nɛ ŋna se ɛbɛ cɔlɔ pɩlɩnaa, nɛ ŋpɔzɩ ña-tɩ se: ‘Ɛbɛ manpɩzɩɣ mala nɛ pɩsa nɛ pɩtaatasɩ labʋ mbʋ?’ (Adu. 27:12) Ɛlɛ nabʋyʋ taa ye pɩwɛ-ŋ kaɖɛ kpem se ŋtalɩ ña-kaɖʋwa nakɛyɛ yɔ, pɩtɩla yɔ pɩwɩlɩɣ se ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa ŋga kɛcɛzɩ ño-ɖoŋ yɔ. Ye pɩwɛ mbʋ ñɔ-hɔɔlʋʋ taa yɔ, pʋbʋ kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ŋɖaɣnɩ maɣzʋʋ ña-kaɖʋwa yɔɔ nɛ ŋna se ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtalɩ-kɛ yaa ŋŋpɩzɩɣ. d Ye ŋɖʋ ña-tɩ kaɖʋwa ŋga kakɩlɩ-ŋ nɛ ŋtɩpɩzɩ nɛ ŋtalɩ-kɛ yɔ, Yehowa ɛɛmaɣzɩɣ se ŋkɛ kaapɩzaɣ.—2 Kɔr. 8:12.

17. Mbʋ ɖɩtɛm labʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtɔzʋʋ pɩ-yɔɔ?

¹⁷ Tɔzʋʋ mbʋ ŋtɛm labʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Ɛsɔ tɩkɛ weyi ɛfɛyɩ siɣsiɣ yɔ se ɛsɔɔ mɩ-tʋmɩyɛ» yɔɔ. (Ebr. 6:10) Pʋyɔɔ lɛ, pɩtɩpɔzɩ se ña ɖɔɖɔ ŋsɔɔ mbʋ ŋlaba yɔ pɩ-yɔɔ. Maɣzɩɣ kaɖʋsɩ nzɩ ŋtɛm talʋʋ yɔ sɩ-yɔɔ: ŋñaɣ pana nɛ taabalɩyɛ wɛɛ ña nɛ Yehowa mɩ-hɛkʋ taa, ŋsusuu ɛyaa lalaa ɛ-tɔm, ŋha-ɩ ña-tɩ nɛ pamɩyɩsɩ-ŋ lɩm. Ɛzɩma ŋñaɣ pana nɛ ŋtalɩ fezuu taa kaɖʋsɩ nzɩ ŋɖʋ ña-tɩ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋɖɛɣnɩ ɛsɩndaa nɛ ŋtalɩ kaɖʋwa ŋga ŋɖʋ ña-tɩ lɛɛlɛɛyɔ yɔ.—Fil. 3:16.

18. Ðɩɩñakɩ pana se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa lɛ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ nɛ ɖɩla? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹⁸ Yehowa kaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋpɩzɩ nɛ ŋtalɩ ña-kaɖʋwa ɛzɩ mɛlɛ sayʋ talʋʋ ɖenɖe ewoki yɔ nɛ taa leleŋ yɔ. Tɔzɩ se mɛlɛ sayaa sakɩyɛ hikiɣ ɖɔɖɔ taa leleŋ pa-nʋmɔʋ ɖɔm taa. Mbʋ ɖɔɖɔ, paa ɛzɩmtaa lɛ ñaɣ pana nɛ ŋnaɣ ɛzɩma Yehowa wɛɛ nɛ ɛsɩɣnɩ-ŋ yɔ nɛ pɩkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ŋhiɣ taa leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ŋñakɩ pana se ŋtalɩ ña-kaɖʋsɩ yɔ. (2 Kɔr. 4:7) Ye ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋñakɩ pana yɔ ŋkaɣ hiɣu wazasɩ sɔsɔsɩ nɛ pɩkɩlɩ.—Gal. 6:9.