1. Alɩwaatʋ ndʋ ɛyaa kɔŋ ɖe-kediɣzisi kajalaɣ ɖeɖe yɔ, ɛbɛ panaɣ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

 MAƔZƖ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ nɛ ŋna: Abalʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ powobi kediɣzaɣ kajalaɣ ɖeɖe Yehowa Aseɣɖe tɩnaa Kewiyaɣ kpaaŋ nakʋyʋ taa. Pana ɛzɩma koobiya mʋʋ ɛyaa camɩyɛ nɛ ɛzɩma pɔsɔɔlɩ ɖama yɔ lɛ, pitukuni pa-laŋa siŋŋ. Pɛwɛ nʋmɔʋ taa nɛ papɩsɩɣ ɖɩɣa lɛ, halʋ heyi ɛ-walʋ se: ‘Ɛyaa panɛ pɛwɛ ndɩ kpem nɛ ɛyaa lalaa mba ɖɩtɛm katʋʋ yɔ nɛ pɩɩkɛdɩnɩ-m kpem se mɛwɛ pɛ-hɛkʋ taa.’

2. Ɛbɛ yɔɔ pituuli ɛyaa nabɛyɛ?

² Sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ taa mba hɛkʋ taa yɔ, pɩwɛ ŋgee kpem. Toovenim taa lɛ, Yehowa Aseɣɖe tɩnaa tɩtalɩ pilim. (1 Yoh. 1:8) Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩwɛɣ nɛ ɖɩtɩlɩɣ ɛgbɛyɛ taa mba nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, pɩtɩla ɖɩkaɣ naʋ pɛ-ɛjandʋ nɛ pɩkɩlɩɣ. (Roma 3:23) Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se ɛyaa nabɛyɛ yeba nɛ lalaa ɛjandʋ tuuli-wɛ.

3. Wɛtʋ ndʋ patɩlɩɣnɩ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa toovenim mba? (Yohanɛɛsɩ 13:34, 35)

³ Ðaɣnɩ cɔnʋʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-mayaɣ nɛ ŋna. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 13:34, 35.) Wɛtʋ ndʋ patɩlɩɣnɩ Krɩstʋ wayɩ tɩŋɩyaa toovenim mba? Ndʋ lɛ sɔɔlɩm, pɩtɩkɛ pilim wɛtʋ. Yʋsɩ ɖɔɖɔ se Yesu tɩyɔɔdɩ se: ‘Pʋnɛ piyekina se ɩtɩlɩ se ɩkɛ mɔn-tɔmkpɛlɩkɩyaa.’ Ɛtɔm se: «Pʋnɛ piyekina se ɛyaa tɩŋa ɩtɩlɩ se ɩkɛ mɔn-tɔmkpɛlɩkɩyaa.» Yesu tɩŋnɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ se sɔɔlɩm siŋŋ mbʋ pɩwɛɣ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa hɛkʋ taa yɔ pɩkaɣ yebu nɛ pa-maɣmaɣ peɖiɣzina se mba kɛnɩ ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa toovenim  mba; pɩtasɩ lɛ, pɩkaɣ yebu nɛ ɛyaa lalaa mba pɛfɛyɩ ɛgbɛyɛ taa yɔ peɖiɣzina se mba kɛnɩ Krɩstʋ mba toovenim mba.

4. Tɔm ndʋ ɛyaa nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pɔsɔɔlɩ se patɩlɩ toovenim Krɩstʋ mba yɔɔ?

⁴ Ɛyaa mba patɩkɛ Yehowa Aseɣɖe tɩnaa yɔ pa-taa nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pɔpɔzɩ pa-tɩ se: ‘Ɛzɩma sɔɔlɩm yeki se patɩlɩ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa toovenim mba? Ɛzɩma Yesu lɩzɩ sɔɔlɩm nɛ ɛwɩlɩ ɛ-apostoloowaa? Nɛ sɔnɔ, ɛzɩma tɩyɛ ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛmaɣzɩnɩ Yesu kɩɖaʋ?’ Pɩwɛɣ ɖeu se ɖa Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa ɖɩmaɣzɩ tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ cosuu yɔɔ. Ye ɖɩlabɩ mbʋ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩlɩzɩ sɔɔlɩm nɛ ɖɩwɩlɩ kiya nɛ pɩkɩlɩ, kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɖama ɛjandʋ yɔ.—Efɛz. 5:2.

5. Tɔm ndʋ Yesu yɔɔdɩ Yohanɛɛsɩ 15:12, 13 taa yɔ, lɩzɩ tɩ-tɔbʋʋ.

⁵ Yesu yeba nɛ pɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ se sɔɔlɩm mbʋ pakaɣ tɩlɩnʋʋ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa yɔ pɩkaɣ wɛʋ ŋgee. (Kalɩ Yohanɛɛsɩ 15:12, 13.) Tɩlɩ se Yesu ɖʋ-wɛ paɣtʋ se: «Ɩsɔɔlɩ ɖama ɛzɩ mɔnsɔɔlʋʋ-mɩ yɔ.» Tɔm ndʋ tɩ-tɔbʋʋ lɛ suwe? Ɛzɩ Yesu lɩzʋʋ pɩ-taa yɔ, pɩkɛ sɔɔlɩm mbʋ piseɣtiɣ ɛyʋ se ɛsɔɔlɩ ɛyaa lalaa nɛ pɩkɩlɩ ɛ-maɣmaɣ yɔ, yaa sɔɔlɩm mbʋ piseɣtiɣ Krɩstʋ tʋ se ye pɩpɔzʋʋ yɔ, ɛsɩ e-koobu Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ yɔɔ yɔ. b

6. Ɛzɩma Ɛsɔtɔm ñɩkɩɣ niye se sɔɔlɩm tɔm cɛyaa?

⁶ Ɛsɔtɔm wɩlɩɣ-ɖʋ se sɔɔlɩm tɔm cɛyɩ siŋŋ. Ɛyaa sakɩyɛ sɔzʋʋ Bibl masɩ nzɩ pakɩlɩ sɔɔlʋʋ yɔ sɩ-yɔɔ masɩ sɩnɛ: «Ɛsɔ kɛ sɔɔlɩm.» (1 Yoh. 4:8) «Sɔɔlɩ ña-taabalʋ ɛzɩ ña-maɣmaɣ yɔ.» (Mat. 22:39) «Sɔɔlɩm huuzuu kɩwɛɛkɩm sakɩyɛ yɔɔ.» (1 Pɩy. 4:8) «Sɔɔlɩm ɛɛtɛŋ kpa.» (1 Kɔr. 13:8) Masɩ nzɩ, nɛ masɩ lɛɛsɩ wɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖɩlɩzɩɣ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ nɛ ɖɩwɩlɩɣ.

7. Ɛbɛ yɔɔ Sataŋ ɛɛpɩzɩɣ kpa nɛ ekpeɣli ɛyaa nɛ eyele nɛ sɔɔlɩm siŋŋ wɛɛ pɛ-hɛkʋ taa?

 ⁷ Ɛyaa sakɩyɛ pɔzʋʋ se: ‘Ɛzɩma ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ? Ɛsɔ sɛtʋ agbaa tɩŋa yɔɔdʋʋ se awɩlɩɣ toovenim, ɛlɛ tɔm ndʋ a-taa paa nɖɩ lɛ ɖɩwɩlɩɣ Ɛsɔ yɔɔ yɔ tɩwɛ ndɩ.’ Sataŋ yeba nɛ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ agbaa sakɩyɛ ñɔ; pʋyɔɔ lɛ, pɩlakɩ ɛyaa kaɖɛ se patɩlɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ. Ɛlɛ Sataŋ ɛɛpɩzɩɣ kpa nɛ eyele nɛ ɛyaa lɩɩnɩ ɛjaɖɛ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa nɛ pɛkpɛndɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa nɛ pɔsɔɔlɩ ɖama. Yehowa ɖeke pɩzɩɣna nɛ ɛla mbʋ. Ðɩsɩm tɔm ndʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, Yehowa cɔlɔ sɔɔlɩm lɩnaa. Mba ɛhaɣ e-fezuu kiɖeɖeu nɛ ɛwazɩɣ-wɛ yɔ, pe-ɖeke pɛ-hɛkʋ taa sɔɔlɩm siŋŋ pɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛ. (1 Yoh. 4:7) Pʋyɔɔ Yesu yɔɔdaa se ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa ɖeke kaɣnɩ ɖama sɔɔlʋʋ siŋŋ.

8-9. Ɛyaa sakɩyɛ na sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ Yehowa Aseɣɖe tɩnaa hɛkʋ taa yɔ lɛ, ɖoŋ weyi pɩwɛnɩ pɔ-yɔɔ?

⁸ Ɛzɩ Yesu kaayɔɔdʋʋ yɔ, sɔɔlɩm siŋŋ mbʋ pɩwɛ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa hɛkʋ taa yɔ pɩsɩnɩ ɛyaa sakɩyɛ nɛ peɖiɣzina se mba kɛnɩ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa toovenim mba. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Ian. Ɛtɔzʋʋ kigbeɣluu ŋgʋ ɛcalɩ wobu yɔ kɩ-yɔɔ; paalabɩ-kʋ hola aleɣya kadaɣ nakɛyɛ taa ɛ-ɖɩɣa cɔlɔ kpam. Fenasɩ pazɩ yem pʋcɔ nɛ palakɩ kigbeɣluu ŋgʋ lɛ, Ian kaawobi kadaɣ ŋga ka-taa nɛ ɛcɔnɩ hola aleɣya naayɛ. Ɛyɔɔdaa se: «Ɛyaa mba paawobi kigbeɣluu ŋgʋ kɩ-taa yɔ, pa-lakasɩ kaawɛ ndɩ kpem nɛ ɛyaa mba paawoba nɛ pɔcɔnɩ hola aleɣya ana yɔ. Yehowa Aseɣɖe tɩnaa mba, pañaŋaɣ ɛyaa nɛ paasu wondu camɩyɛ, nɛ pe-piya kaawɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ.» Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: «Kɔzɩ kɔzɩ lɛ ɛyaa mba, paawɛ taa leleŋ nɛ laŋhɛzɩyɛ taa. Mbʋ maasɔɔlɩ me-wezuu caɣʋ taa. Maatɔzʋʋ tɔm ndʋ pɔyɔɔdɩ puwiye yɔ tɩ-taa natʋyʋ yɔɔ, ɛlɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa mba, pa-lakasɩ kaatukuni ma-laŋɩyɛ nɛ maasɔʋ pɩ-yɔɔ.» c Toovenim taa lɛ ɖɩsɔɔlɩ ɖama siŋŋ, mbʋ yebina nɛ ɖɩwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ. Ðɩsɔɔlɩ ɖo-koobiya, pʋyɔɔ ɖɩlakɩ-wɛ camɩyɛ lakasɩ nɛ ɖɩñaŋ-wɛ.

⁹ Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se John. Alɩwaatʋ ndʋ ɛpaɣzɩ wobu kediɣzisi yɔ, mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩɩlabɩ-ɩ ɖɔɖɔ. Ɛyɔɔdaa se: «Mba payɩ paawɛ peeɖe yɔ pamʋwaɣ ɛyaa camɩyɛ nɛ piitukuni ma-laŋɩyɛ. Mamaɣzaɣ se patalɩ pilim. Paasɔɔlɩ ɖama siŋŋ nɛ piiyeba nɛ man-taa tɛ se malɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ yɔɔ.» d Kɩɖaŋ ɛnɩ nɛ kɩɖaŋ lɛɛŋ sakɩyɛ wɩlɩɣ se Yehowa samaɣ taa mba kɛnɩ toovenim Krɩstʋ mba.

10. Kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ taa ɖɩwɛnɩ waɖɛ se ɖɩlɩzɩ Krɩstʋ mba sɔɔlɩm nɛ ɖɩwɩlɩ? (Kalɩ ɖɔɖɔ pɩ-tɛɛ tɔm.)

¹⁰ Ɛzɩ ɖɩnaʋ kiɖe tɛɛ yɔ, ɖo-koobiya Krɩstʋ mba taa nɔɔyʋ tɩtalɩ pilim. Nabʋyʋ taa, papɩzɩɣ nɛ pɔyɔɔdɩ natʋyʋ yaa pala nabʋyʋ nɛ pɩɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ. e (Yak. 3:2) Kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɖɩwɛnɩ waɖɛ se ɖɩtɩŋnɩ ɖa-lakasɩ nɛ ɖɔ-yɔɔdaɣ yɔɔ nɛ ɖɩlɩzɩ Krɩstʋ mba sɔɔlɩm nɛ ɖɩwɩlɩ. Hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa lɛ, lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Yesu kɩɖaʋ taa?—Yoh. 13:15.

11. Wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ palɩzaa nɛ pawɩlɩ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)

¹¹ Yesu taaɖaŋɩɣ se ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa ɩla mbʋ pɩtalɩ pilim yɔ. Ɛlɛ ɛsɩnɩ-wɛ nɛ sɔɔlɩm se pɔñɔɔzɩ pɛ-ɛyʋtʋ ndʋ tɩfɛyɩ ɖeu yɔ nɛ pɩsa nɛ pɔ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa. Kɩyakʋ nakʋyʋ Yesu apostoloowaa naalɛ, Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ peheyi po-ɖoo se ɛpɔzɩ Yesu nɛ ɛlɛ ha-wɛ lona sɔsɔna Kewiyaɣ taa. (Mat. 20:20, 21) Yakubu  nɛ Yohanɛɛsɩ pa-lakasɩ nzɩ sɩwɩlaa se paawɛnɩ tɩ kpazʋʋ nɛ paasɔɔlaa se pɔ-tɔm ɩcɛyɩ nɛ pɩkpaɖɩ ɛyaa lalaa.—Adu. 16:18.

12. Ɛzɩ Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ pe-ɖeke palɩzɩnɩ wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ nɛ pawɩlɩ? Lɩzɩ pɩ-taa.

¹² Pɩtɩkɛ Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ pe-ɖeke palɩzɩnɩ wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ nɛ pawɩlɩ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. Na ɛzɩma apostoloowaa lalaa laba yɔ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Alɩwaatʋ ndʋ hiu lalaa nɩ-tʋ lɛ, pa-taa wɩɩnɩ koobiya mba pa-naalɛ.» (Mat. 20:24) Pʋtɔma yɔ, Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ nɛ apostoloowaa lalaa paahɔmnɩ ɖama tɔm. Pɩtɩla apostoloowaa lalaa yɔɔdɩ tɔm ɛzɩ tʋnɛ yɔ: ‘Ɩmaɣzɩɣ se mba ɩkɛnaa nɛ ɩpɔzʋʋ se paha-mɩ lona sɔsɔna Kewiyaɣ taa? Pɩtɩkɛ mi-ɖeke ɩsɩnɩnɩ Yesu tʋmɩyɛ labʋ nɛ kpekpeka. Ða ɖɔɖɔ ɖɩmʋnaa se paha-ɖʋ ŋgee wala wena ɩpɔzʋʋ yɔ!’ Paa pɩtɩɩkɛ suwe yɔ, alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, apostoloowaa yeba nɛ tɔm ndʋ tɩwɛɛkɩ koobiye sɔɔlɩm mbʋ pɩɩwɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ.

13. Alɩwaatʋ ndʋ picoɖi apostoloowaa yɔ, ɛzɩma Yesu laba? (Maatiyee 20:25-28)

¹³ Ɛzɩma Yesu cɔnɩ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe? Ɛtɩkɔ pana. Ɛtɩyɔɔdɩ se ɛlɩzɩɣ ɛyaa lalaa mba pɛwɛnɩ tɩ luzuu siŋŋ nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ pakaɣ wɩlʋʋ ɖama sɔɔlɩm yɔ nɛ papɩsɩ apostoloowaa mba pakpaɖɩ ɖeu yɔ. Ɛlɛ, Yesu ɖʋ suuɖu nɛ ɛcɔlɩ pa-lɩmaɣza mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛnawa se pɔsɔɔlaa se pala mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ. (Kalɩ Maatiyee 20:25-28.) Paa pɩtaakɛ kajalaɣ ɖeɖe nɛ kɛdɛzaɣ ɖeɖe lɛ apostoloowaa hɔmnɩ ɖama tɔm se pana weyi ɛkɩlɩ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, Yesu wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-wɛ sɔɔlɩm.—Mark. 9:34; Luka 22:24.

14. Wɛtʋ ndʋ taa Yesu apostoloowaa caɣaa nɛ papaɣlɩ?

¹⁴ Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yesu maɣzɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa apostoloowaa caɣaa nɛ papaɣlɩ yɔ tɩ-yɔɔ. (Yoh. 2:24, 25) Ðenɖe pacaɣaa nɛ papaɣlɩ yɔ peeɖe Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa wɩlaɣ se hɩɖɛ sɛʋ nɛ lone sɔsɔɖɛ wɛnʋʋ tɔm cɛyɩ siŋŋ. (Mat. 23:6; kpaɣ-tʋ nɛ ŋmaɣzɩnɩ video Les premiers sièges dans les synagogues, kɩwɛ Maatiyee 23:6 yɔɔ tɔm kɩsɔzɩtʋ taa, Bible d’étude.) Yuuda Ɛsɔ sɛtʋ ñʋndɩnaa mba, pamaɣzaɣ ɖɔɖɔ se pɛwɛ siɣsiɣ nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa lalaa. f (Luka 18:9-12) Yesu nɩ pɩ-taa se lɩmaɣza ana apɩzaɣ se awɛɛnɩ ɖoŋ lɩmaɣza wena apostoloowaa wɛnɩ pa-maɣmaɣ pa-tɩ yɔɔ nɛ ɛyaa lalaa yɔɔ yɔ a-yɔɔ. (Adu. 19:11) Ɛɛtaaɖaŋɩɣ se pɩɩkaɣ coɖuu ɛ-tɔmkpɛlɩkɩyaa kaaʋ, nɛ alɩwaatʋ ndʋ picoɖi-wɛ yɔ ɛɖʋ suuɖu. Ɛɛnawa se pɔsɔɔlaa se pala mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ. Pʋyɔɔ ɛɖʋ suuɖu nɛ ɛwɩlɩ-wɛ se mbʋ ɛzɩ paasɔɔlɩ paa ɛzɩmtaa se pakɩlɩ ɛyaa lalaa lɛ, pɩwɛɛ se poluzi pa-tɩ nɛ pɩkɩlɩ nɛ pɔsɔɔlɩ lalaa.

15. Lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ pɔ-tɔm taa?

¹⁵ Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ Yakubu nɛ Yohanɛɛsɩ pɔ-tɔm taa. Pɔpɔzʋʋ Yesu se ɛha-wɛ lona sɔsɔna Kewiyaɣ taa yɔ, patɩla camɩyɛ. Ɛlɛ apostoloowaa lalaa ɖɔɖɔ tɩla camɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, peyeba nɛ wɛtʋ ndʋ tɩwɛɛkɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ ŋga kaawɛ pɛ-hɛkʋ taa yɔ. Paa mbʋ yɔ, Yesu labɩ apostoloowaa 12 mba pa-tɩŋa camɩyɛ lakasɩ nɛ ɛwɩlɩ-wɛ sɔɔlɩm. Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Pɩtɩkɛ mbʋ ɛyaa lalaa lakɩ yɔ pi-ɖeke pɩ-tɔm cɛyɩna, ɛlɛ ɛzɩma ɖɩlakɩ alɩwaatʋ ndʋ picoɖuu-wɛ yɔ pɩ-tɔm cɛyaa ɖɔɖɔ. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ? Alɩwaatʋ ndʋ koobu Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ lakɩ nabʋyʋ nɛ pɩwɩzɩ-ɖʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se: ‘Ɛzɩ ɛbɛ yɔɔ ɛ-lakasɩ ɖʋ-m ɖɩwɩzɩyɛ siŋŋ mbʋ? Ɛzɩ pɩwɩlɩɣ se mɛwɛnɩ wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ natʋyʋ nɛ pɩpɔzʋʋ se mañaɣ pana nɛ mawabɩ-tʋ? Ɛzɩ pɩtɩla ɛyʋ weyi ɛɖʋ-m ɖɩwɩzɩyɛ yɔ, ɛwɛɛ nɛ ɛkatɩɣ kaɖɛ naɖɩyɛ? Paa pɩlakɩ-m ɛzɩ mɛwɛnɩ toovenim se pɩwɩzɩ-m yɔ, manpɩzɩɣ nɛ malɩzɩ sɔɔlɩm mbʋ pɩ-taa piɖeni men-ɖeke wɛtʋ fɛyɩ yɔ nɛ mawɩlɩ nɛ mɔnsɔɔ mbʋ ɛlabɩ-m yɔ pɩ-yɔɔ?’ Ðiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩɣ ɛyaa lalaa sɔɔlɩm nɛ pɩkɩlɩɣ lɛ, ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩkɛ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa toovenim mba nɛ pɩkɩlɩ.

16. Lɔŋ lɛɛŋ weyi Yesu kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

¹⁶ Yesu kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩnɩɣ ɖo-koobiya Krɩstʋ mba tɔm taa. (Adu. 20:5) Pɩkɛ toovenim se Yesu pɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ mbʋ pɩwɛ ɛyaa laŋa taa yɔ. Ða lɛ, ɖɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ. Ɛlɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖo-koobiya lakɩ nabʋyʋ nɛ pɩwɩzɩ-ɖʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩɖʋ suuɖu. (Efɛz. 4:1, 2; 1 Pɩy. 3:8) Ye ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩtɩlɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa pacaɣaa nɛ papaɣlɩ yɔ, pɩwɛɣ-ɖʋ kɛlɛʋ nɛ pɩkɩlɩ se ɖɩla mbʋ. Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ nakʋyʋ.

17. Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ nɔɔyʋ ñaɣ pana nɛ ɛtɩlɩ e-koobu Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ camɩyɛ lɛ, ɛzɩma pɩwazɩ-ɩ?

¹⁷ Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ nɔɔyʋ lakɩ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ Afrika wɩsɩ ɖɩlɩyɛ taa. Ɛtɔzʋʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ yɔɔ. Kiɖe tɛɛ lɛ, ɛmaɣzaɣ se koobu abalɩñɩnʋ ɛnʋ ɛfɛyɩnɩ camɩyɛ lakasɩ. Ɛzɩma egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ ɛnʋ ɛlaba? Ɛyɔɔdaa se: «Mbʋ ɛzɩ maakizi ñɔtɩnʋʋ koobu abalɩñɩnʋ ɛnʋ lɛ, mankpaɣ lɩmaɣza se mañakɩ pana nɛ mantɩlɩ-ɩ camɩyɛ.» Ɛlabɩ mbʋ lɛ, ɛkɔm nɛ ɛtɩlɩ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa koobu abalɩñɩnʋ ɛnʋ ɛcaɣaa nɛ ɛpaɣlɩ nɛ tɩwɛɛnɩ ɖoŋ ɛ-ɛyʋtʋ yɔɔ yɔ tɩ-taa natʋyʋ. Egeetiye  yɔɔ cɔnɩyʋ ɛnʋ ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: «Mana ɛzɩma koobu abalɩñɩnʋ ɛnʋ ɛñaɣ pana siŋŋ se ɛwa wɛtʋ kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ tɩwɛnɩ ɖoŋ ɛ-yɔɔ yɔ nɛ ɛzɩma ɛɖɛnɩ ɛsɩndaa siŋŋ hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ lɛ, piyeba nɛ mɔnsɔɔlɩ-ɩ. Ðɩpɩsɩ taabalaa kɩbama.» Toovenim taa lɛ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñakɩ pana se ɖɩnɩɩ ɖo-koobiya Krɩstʋ mba tɔm taa yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ pɩwɛɣ-ɖʋ kɛlɛʋ nɛ pɩkɩlɩ se ɖɩwɩlɩ-wɛ sɔɔlɩm.

18. Ye ɖo-koobu Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ ɛlabɩ nabʋyʋ nɛ pɩɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ, tɔm ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ? (Aduwa 26:20)

¹⁸ Nabʋyʋ taa, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ se pɩpɔzʋʋ se ɖɩñɔtɩnɩ ɖo-koobu Krɩstʋ tʋ weyi ɛɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ yɔ nɛ ɖɩyɔɔdɩnɩ-ɩ. Ɛlɛ kajalaɣ taa lɛ, pɩwɛɣ ɖeu se ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ tɔm ɛzɩ tʋnɛ yɔ: ‘Manɩ mbʋ pɩlaba yɔ pɩ-taa camɩyɛ na?’ (Adu. 18:13) ‘Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩla se koobu ɛnʋ ɛtɩɖʋ ɛ-taa faɖaɖa se ɛɖʋʋ-m ɖɩwɩzɩyɛ na?’ (Ekl. 7:20) ‘Wiɖiyi pɩtɛm ma ɖɔɖɔ coɖuu mbʋ?’ (Ekl. 7:21, 22) ‘Ye mɔñɔtɩnɩ ɛyʋ ɛnʋ se mɔyɔɔdʋʋnɩ-ɩ, ɛzɩ pɩkaɣ yebu nɛ tɔm tɛzɩ wɛɛkʋʋ kɩwɛɛkʋ na?’ (Kalɩ Aduwa 26:20.) Ye ɖɩkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩmaɣzɩ tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩkɔ tɔm ñʋʋ se pɩwɛɛ se sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ ɖo-koobu ɛnʋ ɛ-yɔɔ yɔ piseɣti-ɖʋ nɛ ɖɩsɔɔ mbʋ ɛlabɩ-ɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ.

19. Ɛbɛ ŋtɛm ña-taa se ŋlakɩ?

¹⁹ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa sɔɔlɩ ɖama nɛ patɩŋɩɣnɩ pɩ-yɔɔ nɛ pawɩlɩɣ se mba kɛnɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa toovenim mba. Ða-taa paa anɩ pɩzɩɣ nɛ ɛwɩlɩ se ɖɛkɛnɩ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa toovenim mba ye ɖɩwɩlɩɣ ɖo-koobiya sɔɔlɩm mbʋ pɩ-taa piɖeni men-ɖeke wɛtʋ fɛyɩ yɔ paa pɛwɛnɩ ɛjandʋ yɔ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyaa lalaa nɛ patɩlɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ nɛ pɛkpɛndɩ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɖɩsɛɛ sɔɔlɩm tɛ Ɛsɔ Yehowa. Iyele nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm mbʋ patɩlɩɣnɩ toovenim Krɩstʋ mba yɔ.