Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

Lɔ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza

Lɔ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza

“Ɩɖaŋ mɩ-tɩ nɛ nɔɔyʋ etaapeɣzi-mɩ nɛ pɔbɔtʋ tɔm nɛ ɛsʋzɩ-mɩ yomiye taa . . . ɛzɩ ɛjaɖɛ yɔɔ pɩɖɔŋʋʋ yɔ.”—KOL. 2:8.

HENDU: 38, 31

1. Lɔŋ weyi apostoloo Pɔɔlɩ tasɩ e-koobiya Krɩstʋ ñɩma? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.)

PƖTƲƲ fɛyɩ se apostoloo Pɔɔlɩ ma ɛ-takayaɣ Koloosi ñɩma alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɩzɩ lɩʋ Roma salaka taa yɔ, yaa pɩnaɣ 60 nɛ piwolo pɩnaɣ 61 taa mbʋ yɔ. Ɛñɩɣ niye ɛ-takayaɣ ŋga ka-taa se pɩcɛyaa se pɛwɛɛnɩ “fezuu kiɖeɖeu lɔŋsɩnɖɛ.” (Kol. 1:9ABT) Pɔɔlɩ tasɩ-wɛ heyuu se: “Mɔyɔɔdʋʋ mbʋ se nɔɔyʋ etaayiɣdi-mɩ nɛ nɔɔ nini. Ɩɖaŋ mɩ-tɩ nɛ nɔɔyʋ etaapeɣzi-mɩ nɛ pɔbɔtʋ tɔm nɛ ɛsʋzɩ-mɩ yomiye taa, ɛzɩ ɛyaa lakasɩ pɔzʋʋ yɔ, ɛzɩ ɛjaɖɛ yɔɔ pɩɖɔŋʋʋ yɔ, nɛ paatɩŋɩɣ Krɩstʋ nʋmɔʋ yɔ.” (Kol. 2:4, 8) Ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛyɔɔdɩ mbʋ pʋyɔɔ lɩmaɣza naayɛ fɛyɩ ɖeu, paa ɛyaa sakɩyɛ ɩwɛnɩ-yɛ yɔ; nɛ ɛzɩma ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza pɩzɩɣ nɛ apeɣzi ɛyaa mantɩtalɩ pilimwaa kɛlɛʋ yɔ. A-taa naayɛ yeki se ɛyʋ ɛmaɣzɩ se ɛkɛ lɔŋsɩnɖʋ siŋŋ nɛ ɛkpaɖɩ ɖɔɖɔ lalaa. Ɛ-takayaɣ ŋga ka-kaɖʋwa lɛ se kasɩnɩ koobiya nɛ pɔlɔ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza nɛ lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ.—Kol. 2:16, 17, 23.

2. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza naayɛ tɔm?

2 Mba pɛwɛnɩ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza yɔ peniŋ Ɛsɔ paɣtʋ yaa pa-paa fɛyɩnɩ-tʋ, nɛ pɛ-wɛtʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩcamɩ ɖe-tisuu pazɩ pazɩ. Sɔnɔ lɩmaɣza ana awɛ paa le. Patɩŋɩɣnɩ teelee, intɛrnɛɛtɩ, tʋma nɛ sukulinaa yɔɔ nɛ peseɣtiɣ ɛyaa se pɛwɛɛnɩ lɩmaɣza ana. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩkandɩyɩ ɖa-maɣzɩm yɔɔ nɛ lɩmaɣza ana ataacamɩ-ɖʋ yɔ. Ðɩkaɣ yɔɔdʋʋ a-taa kagbanzɩ tɔm nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ yɛ yɔ.

PƖCƐYAA SE ÐITISI ƐSƆ YƆƆ?

3. (a) Lɩmaɣza wena ɛyaa sakɩyɛ wɛnɩ sɔnɔ? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ?

3 “Manpɩzɩɣ mɛnkɛ ɛyʋ kɩbanʋ paa maatisiɣ Ɛsɔ yɔɔ yɔ.” Ajɛɛ sakɩyɛ taa ɛyaa yɔɔdʋʋ ɖoŋ ɖoŋ se paatisiɣ Ɛsɔ yɔɔ nɛ pa-paa fɛyɩnɩ Ɛsɔ sɛtʋ tɔm. Pɩtɩla patɩtazɩ tɔm taa camɩyɛ se pana se Ɛsɔ wɛɛ yaa ɛfɛyɩ nɛ pɔsɔɔlaa se pɛwɛɛ pa-tɩ yɔɔ nɛ pala mbʋ pɩkɛdɩnɩ-wɛ yɔ. (Kalɩ Keɣa 9B:4.) Lalaa ñamaɣzɩɣ se pɛkɛ ɛjaɖɛ yɔɔ lɔŋsɩnɖaa nɛ pɔyɔɔdʋʋ se: “Paa maatisiɣ Ɛsɔ yɔɔ yɔ, manpɩzɩɣ nɛ mancaɣ wezuu kɩbaŋʋ.”

4. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ weyi ɛmaɣzɩɣ se Lɩzɩyʋ nɔɔyʋ fɛyɩ yɔ?

4 Ɛyaa mba paatisiɣ Ɛsɔ yɔɔ yɔ pɔyɔɔdʋʋ se Lɩzɩyʋ nɔɔyʋ fɛyɩ. Ɛzɩ pɛwɛnɩ toovenim na? Alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ kaatazɩɣ ɛjaɖɛ yɔɔ lɛɛtʋ ndɩ ndɩ taa se ɛna se wezuu lɩ kɩ-tɩ yɔɔ yaa palɩzɩ-kʋ kɩlɩzʋ lɛ, pɩpɩzɩɣ nɛ pisidi ɛ-lɩmaɣza mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ ɛkaɣ lɩʋ yɔ tɩɖɔ sakɩyɛ. Ɛlɛ toovenim taa lɛ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ cosuu wɛ kɛlɛʋ yem. Ye ɛyʋ ɛmaɣnɩ ɖɩɣa yɔ, pɩwɛ kɛlɛʋ se ɖɩnɩɩ pɩ-taa se mbʋ pifeziɣ yɔ nɔɔyʋ lɩzɩnɩ-pʋ ɖɔɖɔ. Toovenim lɛ, cellules waa yaa kuludasɩ nzɩ sɩlakɩ tʋmɩyɛ mbʋ pifeziɣ payɩ yɔ pɩ-taa yɔ, sɩ-wɛtʋ wɛ piti siŋŋ nɛ pɩkpaɖɩ paa ɖɩɣa ŋga, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, paa kuludaɣ ŋga lɛ, kapɩzɩɣ nɛ kalʋlɩ lɛɛsɩ ka-taa ke-ɖeke nɛ sɩɖaɣnɩ ɖɔʋ. Pɩwɩlɩɣ se kuludaɣ sɩm ɛzɩma kaawɛ ɖeyi ɖeyi yɔ nɛ kaɖaɣnɩ lʋlʋʋ lɛɛsɩ ɛzɩ ŋga ɖɔɖɔ yɔ. Alabɩ kuludasɩ nzɩ mbʋ? Bibl cosuu se: “Paa ɖɩɣa ŋga lɛ, nɔɔyʋ manɩ-kɛ, nɛ weyi ɛma pɩtɩŋa payɩ yɔ, ɛnʋ lɛ Ɛsɔ.”​—Ebr. 3:4.

5. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyʋ weyi ɛmaɣzɩɣ se paa ɛfɛyɩnɩ tisuu Ɛsɔ yɔɔ yɔ, ɛ-maɣmaɣ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ?

5 Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ weyi ɛmaɣzɩɣ se paa ɛfɛyɩnɩ tisuu Ɛsɔ yɔɔ yɔ ɛ-maɣmaɣ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ? Toovenim se Bibl yɔɔdʋʋ se mba pɛfɛyɩnɩ tisuu yɔ, nabʋyʋ taa papɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛnɩ lakasɩ kɩbanzɩ. (Roma 2:14, 15) Pɩtɩla pɔsɔɔlɩ pa-lʋlɩyaa nɛ pañaŋ-wɛ. Ɛlɛ apɩzɩɣ nɛ ɛtɔ se paɣtʋ ndʋ eyeki se tiɖiyi e-wezuu caɣʋ yɔ, tɩwɛ ɖeu nɛ tɩkpaɖɩ ndʋ ɖa-Lɩzɩyʋ kʋsɔɔlʋ ɖʋwa se pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩtɩlɩ kɩbam nɛ kɩdɛkɛdɩm yɔ? (Iza. 33:22) Sɔnɔ, mba pamaɣzɩɣ camɩyɛ yɔ, pa-taa sakɩyɛ kaɣ tisuu se pʋtɔdɩyɛ wɛtʋ ndʋ tɩwɛ ɛjaɖɛ yɔɔ sɔnɔ yɔ tɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se pɩcɛyaa se Ɛsɔ ɛsɩnɩ ɛyʋ pʋcɔ nɛ piɖeni-i. (Kalɩ Yereemii 10:23.) Ye mbʋ pɩtɩpɔzɩ se ɖɩmaɣzɩ se paa ɛyʋ etitisi Ɛsɔ yɔɔ nɛ ɛɖɔŋ ɛ-paɣtʋ yɔɔ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩlɩ mbʋ payɩ pɩwɛ ɖeu yɔ.​—Keɣa 145:3.

ƐSƆ SƐTƲ TƆM CƐYAA?

6. Lɩmaɣza wena ɛyaa sakɩyɛ wɛnɩ Ɛsɔ sɛtʋ yɔɔ?

6 “Paa ɖɩfɛyɩ Ɛsɔ sɛtʋ natʋyʋ taa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ koboyaɣ.” Ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣzɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩkɛdɩɣnɩ ɛyaa sakɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pamaɣzɩɣ se Ɛsɔ sɛtʋ eeyeki se ɛyʋ ɛmaɣzɩɣ tɔm yɔɔ nɛ piwolo poliŋ nɛ tɩ-alɩwaatʋ ɖɛwa. Pɩtasɩ lɛ, Ɛsɔ sɛtʋ agbaa sakɩyɛ tɩŋnɩ miŋ maatɛŋ wɩlɩtʋ, hɔɔlʋʋ hiu ñɩŋgʋ haɖɛ pɔzʋʋ nɛ politiki tʋma sazʋʋ yɔɔ nɛ aposi ɛyaa nɛ Ɛsɔ. Pʋyɔɔ ɛyaa mba pamaɣzɩɣ se paa pɛfɛyɩ Ɛsɔ sɛtʋ natʋyʋ taa yɔ, papɩzɩɣ nɛ pehiɣ koboyaɣ yɔ, pɛwɛɛ nɛ pɔɖɔʋ. Mba pɛwɛnɩ lɩmaɣza ana yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ pɔyɔɔdʋʋ se: “Mɔnsɔɔlɩ Ɛsɔtɔm ɛlɛ mantɩsɔɔlɩ se mɛwɛɛ Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ naɖɩyɛ taa.”

7. Ɛzɩma toovenim Ɛsɔ sɛtʋ kɔŋnɩ koboyaɣ?

7 Toovenim se ye ɛyʋ ɛfɛyɩ Ɛsɔ sɛtʋ natʋyʋ taa yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ehiɣ koboyaɣ na? Ɛɛɛ, ye ɛyʋ ɛfɛyɩ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ natʋyʋ taa yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ehiɣ koboyaɣ. Ɛlɛ ye taabalɩyɛ ɛfɛyɩ ɛ nɛ Yehowa weyi ɛkɛ “Ɛsɔ koboyaɣ tʋ” yɔ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, ɛɛpɩzɩɣ nɛ ehiɣ koboyaɣ siŋŋ. (1 Tim. 1:11) Mbʋ payɩ Ɛsɔ lakɩ yɔ, ɛlakɩ-pʋ se pɩwazɩ lalaa. Ɛ-sɛyaa wɛ koboyaɣ taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pahaɣ pa-tɩ faaa nɛ pasɩɣnɩ lalaa. (Tʋma 20:35) Yele nɛ ɖɩyɔɔdɩ mbʋ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ lakɩ se koboyaɣ ɛwɛɛ hɔŋ taa yɔ pɩ-tɔm. Toovenim Ɛsɔ sɛtʋ seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩɖʋ hɩɖɛ nɛ ɖɩha ñamtʋ ɖɛ-tɛŋga, ɖɩɖɔ ɖe-nesi ɖɔkʋʋ ɖuutu yɔɔ, ɖikizi acɛyɛ labʋ, ɖɩfalɩsɩ ɖe-piya camɩyɛ nɛ sɩña lalaa nɛ ɖɩwɩlɩ lalaa sɔɔlɩm siŋŋ. Piyeba nɛ koboyaɣ nɛ nɔɔ kʋyʋmaɣ wɛɛ mba pɛwɛ Krɩstʋ ɛgbɛyɛ toovenim ñɩnɖɛ taa yɔ pɛ-hɛkʋ taa, nɛ pɛwɛɛ ɖɔɖɔ ɛzɩ hɔʋ kʋyʋmʋʋ taa ñɩma yɔ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ.​—Kalɩ Izaayii 65:13, 14.

8. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ Maatiyee 5:3 nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyʋ nɛ ɛtɩlɩ mbʋ pɩhaɣ koboyaɣ siŋŋ yɔ?

8 Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ mba pɛwɛnɩ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩtɔŋ se paa ɛyʋ ɛɛsɛɣ Ɛsɔ yɔ, ɛpɩzɩɣ ehiɣ koboyaɣ yɔ? Yele nɛ ɖɩmaɣzɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ. Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩha ɛyʋ koboyaɣ? Nabɛyɛ maɣzɩɣ se tʋmɩyɛ nɖɩ palakɩ yɔ, hola aleɣya nɛ aleɣya lɛɛna labʋ pɩzɩɣna nɛ pɩkɔnɩ-wɛ koboyaɣ. Lalaa ñamaɣzɩɣ se ye pɔcɔŋnɩ pɔ-hɔʋ yɔɔ camɩyɛ nɛ pɛwɛɛnɩ taabalaa yɔ, mbʋ yekina nɛ pehiɣ koboyaɣ. Toovenim se pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩha ɛyʋ taa leleŋ, ɛlɛ wezuu caɣʋ wɛnɩ kaɖʋwa ŋga kapɩzɩɣ nɛ kaha ɛyʋ tamtam koboyaɣ yɔ. Ɛyʋ wɛ ndɩ nɛ kpɩnɛ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛñɩnɩ nɛ ɛtɩlɩ ɛ-Lɩzɩyʋ nɛ ɛsɛɛ-ɩ nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim. Ɛzɩma pama-ɖʋ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩla ɖa-Lɩzɩyʋ sɔɔlɩm pʋcɔ nɛ ɖihiɣ koboyaɣ. (Kalɩ Maatiyee 5:3.) Kɩɖaʋ nakʋyʋ: Alɩwaatʋ ndʋ toovenim Ɛsɔ sɛyaa kpeɣliɣ nɛ pɛsɛɣ Yehowa yɔ, pehikiɣ taa leleŋ nɛ pɩkpazɩɣ-wɛ ɖoŋ siŋŋ. (Keɣa 132:1) Nɔɔ kʋyʋmaɣ wɛ ɖɔɖɔ pɛ-hɛkʋ taa ɛzɩ hɔʋ kʋɖʋmʋʋ taa ñɩma yɔ, pɛwɛnɩ wezuu caɣʋ kɩbaŋʋ nɛ lidaʋ kɩbaŋʋ.

PƖCƐYAA SE PAÐƲ-ÐƲ PAƔTƲ ƐZƖMA ÐƖCAƔ WEZUU YƆ PƖ-YƆƆ?

9. (a) Sɔnɔ, lɩmaɣza wena ɛyaa wɛnɩ kʋzʋʋ yɔɔ? (b) Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔ paɣtʋ yɔɔdʋʋ se mba patɩɖɔkɩ nesi yɔ se pataasʋʋnɩ ɖama?

9 “Ɛbɛ yɔɔ pɩtɩpɔzɩ se ɛyʋ ɛsʋʋnɩ weyi ɛtɩkɛ ɛ-tɛŋga yɔ?” Nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pɔpɔzɩ-ɖʋ se: “Ye pɩwɛɛ se ɛyʋ ɛnɩɩ wezuu leleŋ, ɛbɛ yɔɔ pɩtɩpɔzɩ se ɛyʋ ɛsʋʋnɩ weyi ɛtɩkɛ ɛ-tɛŋga yɔ?” Pɩfɛyɩ ɖeu se ɛyʋ ɛmaɣzɩ se Krɩstʋ tʋ pɩzɩɣ nɛ ɛcaɣ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ wezuu. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Bibl yɔɔdɩ kpayɩ se kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ wezuu caɣʋ fɛyɩ ɖɛʋ. * (Kalɩ 1 Tesalooniiki 4:3-8.) Yehowa wɛnɩ waɖɛ se ɛɖʋ-ɖʋ paɣtʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛnʋ lɩzɩnɩ-ɖʋ. Ðʋtʋ ndʋ Ɛsɔ labɩ nesi ɖɔkʋʋ nʋmɔʋ taa yɔ, halʋ nɛ ɛ-walʋ pe-ɖeke tɩhaɣ waɖɛ se pasʋʋnɩ ɖama. Ɛsɔ ɖʋ-ɖʋ paɣtʋ ndʋ tɩwazɩɣ-ɖʋ yɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛsɔɔlɩ-ɖʋ. Hɔŋ weyi ɩɖɔŋ paɣtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ ɩ-taa lɛ, sɔɔlɩm, ñamtʋ nɛ pɛɛyɛ wɛna. Ɛsɔ tɩsɔɔlɩ mba paɖʋʋ pa-taa nɛ pamaɣnɩ ɛ-paɣtʋ yɔɔ yɔ kaaʋ.​—Ebr. 13:4.

10. Ɛbɛ pɩwɛɛ se Krɩstʋ tʋ ɛla nɛ ɛtaatɔlɩ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ kpaca taa?

10 Bibl wɩlɩɣ-ɖʋ mbʋ pɩwɛɛ se ɖɩla nɛ ɖɩtaatɔlɩ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ kpaca taa yɔ. Pɩ-taa nabʋyʋ lɛ se ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ mbʋ ɖɛ-ɛsa naɣ yɔ. Yesu yɔɔdaa se: “Meheyiɣ-mɩ se weyi ɛcɔnɩ halʋ nɔɔyʋ nɛ e-liu tɛɛ kɔtɩnɩ-ɩ kɔyɔ, ɛtɛmɩ-ɩ sʋnʋʋ ɛ-laŋɩyɛ taa. Ye ña-nɩwaŋ ɛsɩyɛ ɛɖʋzʋʋ-ŋ kɩwɛɛkɩm taa kɔyɔ, kpɛzɩ-ɖɩ ŋlɔ ɖooo poliŋ.” (Mat. 5:28, 29) Ye mbʋ pɩcɛyaa se Krɩstʋ tʋ ɛtaacɔnɩ kʋzʋʋ kɩlɛmɩŋ yaa etaawelisi minziikiwaa mba pasandɩɣ kʋzʋʋ kɩdɛkɛdʋʋ yɔ. Apostoloo Pɔɔlɩ heyi e-koobiya Krɩstʋ ñɩma se: ‘Ɩñazɩ mɩ-tataa pilinzi nɛ ise hayitu labʋ.’ (Kol. 3:5) Pɩtasɩ lɛ, pɩwɛɛ ɖɔɖɔ se ɖɩcɔnɩ ɖɔ-yɔɔdaɣ nɛ ɖa-maɣzɩm yɔɔ camɩyɛ.​—Efɛz. 5:3-5.

PƖWƐƐ SE ÐƖLA TƲMƖYƐ NÐƖ ÐIYEKI NƐ ÐIHIƔ LIIDIYE SAKƖYƐ YAA ÐA-HƖÐƐ SƐƐ YƆ?

11. Ɛbɛ tuzuu ɛyaa se pañɩnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkɔŋnɩ-wɛ liidiye sakɩyɛ yɔ?

11 “Tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkɔŋnɩ liidiye sakɩyɛ yaa ɖiyeki nɛ ɛyʋ hɩɖɛ sɛɣ yɔ nɖɩ haɣnɩ koboyaɣ.” Ɛyaa sakɩyɛ seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩñɩnɩ tʋma wena akɔŋnɩ-ɖʋ liidiye sakɩyɛ yɔ. Pamaɣzɩɣ se tʋma ana ayeki nɛ ɖa-hɩɖɛ sɛɛ, ɛyaa ñam-ɖʋ yaa ɖɩpɩsɩ ñɩm tɩnaa. Ɛzɩma ɛyaa sakɩyɛ ɖʋʋ pa-tɩ kaɖʋsɩ nzɩ sɔnɔ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ Krɩstʋ tʋ nɔɔyʋ paɣzɩ wɛnʋʋ ɖɔɖɔ lɩmaɣza ana.

12. Tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkɔŋnɩ liidiye sakɩyɛ yɔ ɖɩ-labʋ haɣnɩ koboyaɣ yaa we?

12 Pɩkɛ toovenim se ye ɛyʋ ɛlakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖiyeki se ɛyaa ɛñamɩ-ɩ yaa ɛ-hɩɖɛ ɛsɛɛ yɔ, pɩkɔŋnɩ tamtam koboyaɣ na? Aayɩ. Taasɔɔ se Sataŋ weyi ɛwɛ pana taa siŋŋ sɔnɔ yɔ, ɛnʋ seɣtiɣni ɛyaa se pɔtɔɔ kewiyitu lalaa yɔɔ nɛ pa-hɩla sɛɛ. (Mat. 4:8, 9; Natʋ 12:12) Mba pakpakɩɣ po-ɖoŋ nɛ pa-alɩwaatʋ nɛ pasɩɣnɩ ɛyaa se peyele nɛ Ɛsɔ lɔŋsɩnɖɛ wazɩ-wɛ nɛ pehiɣ tamtam wezuu yɔ, pehikiɣ taa leleŋ weyi yɔ, ɛcɛzɩ taa leleŋ weyi liidiye sakɩyɛ tʋmɩyɛ kɔŋna yɔ. Pɩtasɩ lɛ, ɛjaɖɛ seɣtiɣ ɛyaa se palʋ nɛ pɛcɛzɩ lalaa. Pʋyɔɔ lɛ, ɛyaa ɖʋʋ ɛsɩyɛ po-koobiya yɔɔ nɛ pañakɩ pana se papɩsɩnɩ-wɛ nɛ wayɩ, ɛlɛ mbʋ pɩlɩɣ pɩ-taa yɔ “pɩkɛ falaa.”​—Ekl. 4:4.

13. (a) Lɩmaɣza wena pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛnɩ tʋmɩyɛ labʋ yɔɔ? (b) Tɔm ndʋ Pɔɔlɩ yɔɔdɩ Tesalooniiki takayaɣ kajalaɣ ñɩŋga taa yɔ, tɩwɩlɩɣ se ɛbɛ kaaha-ɩ taa leleŋ siŋŋ?

13 Toovenim lɛ, pɩcɛyaa se ɖa-tɩŋa payɩ ɖɩla tʋmɩyɛ nɛ ɖɩcɔnɩ ɖa-tɩ yɔɔ, nɛ pɩtɩwɛɛkɩ pʋyʋ se ɖɩlɩzɩ se ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩsɔɔlaa yɔ. Ɛlɛ pɩtɩpɔzɩ se ɖe-wezuu caɣʋ taa lɛ, tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩlakɩ yɔ ɖɩ-tɔm ɛkɩlɩnɩ cɛyʋʋ ɖɛ-ɛsɩndaa. Yesu yɔɔdaa se: “Nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ ɛwɛɛnɩ caanaa naalɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, yaa ɛsɔɔlʋʋ lɛlʋ nɛ ɛpaɖɩ lɛlʋ, yaa ɛmalɩɣnɩ lɛlʋ nɛ ese lɛlʋ. Ɩɩpɩzɩɣ ɩla Ɛsɔ nɛ liidiye pa-tʋmɩyɛ.” (Mat. 6:24) Ye ɖɩsɩɣ Yehowa sɛtʋ kajalaɣ lone taa nɛ ɖɩkpakɩɣ ɖa-alɩwaatʋ nɛ ɖɩsɩɣnɩ lalaa se pɔɖɔ ɛ-paɣtʋ yɔɔ yɔ, pɩhaɣ-ɖʋ taa leleŋ weyi yɔ, ɛ-wayɩ fɛyɩ. Apostoloo Pɔɔlɩ kaahiɣ taa leleŋ ɛnɩ. Ɛɛkɛ evebu lɛ, ɛñakaɣ pana se ɛkɛ Yuuda Ɛsɔ sɛtʋ taa sɔsɔ nɔɔyʋ, ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛpaɣzɩ kpɛlɩkɩyaa labʋ tʋmɩyɛ nɛ ɛnaɣ ɛzɩma Ɛsɔtɔm lɛɣzɩɣ tɔm mʋyaa wezuu caɣʋ lɛ, pɩɩha-ɩ taa leleŋ siŋŋ. (Kalɩ 1 Tesalooniiki 2:13, 19, 20.) Tʋmɩyɛ naɖɩyɛ fɛyɩ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩha ɛyʋ taa leleŋ ɛnɩ.

Ɛzɩma ɖɩhaɣ ɖa-tɩ faaa nɛ ɖɩsɩɣnɩ lalaa se Ɛsɔ lɔŋsɩnɖɛ ɛwazɩ-wɛ yɔ, mbʋ haɣnɩ taa leleŋ weyi ɛ-wayɩ fɛyɩ yɔ (Cɔnɩ tayʋʋ 12, 13)

ƐYƲ PƖZƖƔ EYELE NƐ KƲÑƆMƖŊ WEYI ƖWƐ ƐJAÐƐ YƆƆ YƆ ƖSƖƖ TƖNAƔ NA?

14. Ɛbɛ yɔɔ nabɛyɛ maɣzɩɣ se ye ɛyʋ ɛpɩzɩɣ nɛ eyele nɛ kʋñɔmɩŋ sɩɩ tɩnaɣ yɔ pɩwɛɣ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ?

14 “Ɛyaa pɩzɩɣ nɛ peyele nɛ pa-kʋñɔmɩŋ sɩɩ tɩnaɣ.” Ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣzɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩkɛdɩɣnɩ ɛyaa sakɩyɛ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ye tɔm ndʋ tɩkɛ toovenim yɔ, pɩtɩtasɩ cɛyʋʋ se Ɛsɔ eɖiyi nɔɔyʋ nɛ ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛla mbʋ ɛsɔɔlaa yɔ. Akɔnta nakʋyʋ lɩzaa nɛ kɩwɩlɩ se yoŋ, kañatʋ lakasɩ, kʋdɔmɩŋ nɛ kʋñɔndʋtʋ pɩtɩŋa payɩ pɩwɛɛ nɛ pɩpasɩɣ nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛyaa pɩzɩɣ nɛ pamaɣzɩ se toovenim, ɛyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛla nɛ kʋñɔmɩŋ sɩɩ tɩnaɣ. Takayaɣ nakɛyɛ ñɔyɔɔdaa se: “Ɛjaɖɛ kpeekpe wɛɛ nɛ ɖɩñɔɔzʋʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyaa kpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se pɔñɔɔzʋʋ ɛjaɖɛ nɛ ɖiɖe nɛ pɩkpaɖɩ ɛzɩ pɩɩwɛʋ yɔ. Ɛzɩ tɔm tʋnɛ tɩwɩlɩɣ se toovenim lɛ, ɛyʋ paɣzɩ wabʋ kʋñɔmɩŋ weyi ɩwɛ ɛjaɖɛ yɔɔ pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ? Pʋcɔ nɛ ɖicosi tɔm pɔzʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ lɛ iyele nɛ ɖɩtasɩ tɔm taa tazʋʋ camɩyɛ.

15. Ɛbɛ wɩlɩɣ se ɛyaa kʋñɔmɩŋ wɛɛ nɛ ɩkpaɣ ɖoŋ kɩkpaʋ?

15 Yoŋ: Yoŋ sɔsɔŋ naalɛ weyi ɩlabɩ kedeŋa kpeekpe yɔɔ yɔ, pakʋ ɛyaa mba ɩ-taa yɔ, pɛcɛzɩ ɛyaa miiliyɔɔwaa 60 mbʋ yɔ. Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ Caama you naalɛ ñɩŋgʋ tɛma nɛ sɔnɔ, ɛyaa tɩpɩzɩ nɛ patɩlɩ mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩwɛɛ se pala nɛ paɖɩɣ kaʋ you yɔ. Kpaɣnɩ pɩnaɣ 2015 nɛ sɔnɔ ɛyaa mba you nɛ nazɩm yɔɔ lɛ, pesewa nɛ peyele pa-ɖɩsɩ yɔ patalɩ ɛyaa miiliyɔɔwaa 65 mbʋ yɔ. Nɛ pɩnaɣ 2015 taa ɖeke lɛ, ɛyaa mba paasewa nɛ peyele pa-ɖɩsɩ yɔ paatalɩ ɛzɩ ɛyaa miiliyɔɔwaa 12 nɛ kudokiŋ 400 mbʋ yɔ. Kañatʋ lakasɩ: Paa kañatʋ lakasɩ nasɩyɩ ɩpasɩ ɛjaɖɛ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa yɔ, lɛɛsɩ ñɛwɛɛ nɛ sɩkpaɣ ɖoŋ kɩkpaʋ ɛzɩ mba patɩŋɩɣnɩ intɛrnɛɛtɩ yɔɔ nɛ palakɩ lalaa kañatʋ yɔ, hɔŋ taa puuyaɣ lakasɩ nɛ ɛtɛlɛmwaa lakasɩ mbʋ yɔ. Pɩtasɩ lɛ, ɛyaa sakɩyɛ nawa se mulum lakasɩ wɛɛ nɛ sɩkpaɣ ɖoŋ kɩkpaʋ. Ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛɖɩzɩ kañatʋ lakasɩ kpa. Kʋdɔmɩŋ: Kʋdɔmɩŋ nɩɩyɩ lɛ, ɛyaa pɩzaa nɛ palʋbɩnɩ-ɩ nɛ ɩɩkɩlɩɣ ɛyaa kʋʋ ɛzɩ ɖooo lɛ yɔ. Ɛlɛ pɩnaɣ 2013 taa akɔnta nakʋyʋ yɔɔdaa se ɛyaa mba patɩtalɩ pɩnzɩ 60 yɔ, paa pɩnaɣ ŋga lɛ, kʋdɔmɩŋ ɛzɩ laŋɩyɛ kʋdɔŋ, tension kʋdɔŋ, kamaɣ kʋdɔŋ nɛ sikiɖi kʋdɔŋ kʋʋ pa-taa ɛyaa miiliyɔɔwaa nakʋ. Kʋñɔndʋtʋ: Ɛgbɛyɛ nɖɩ payaɣ se Banque Mondiale yɔ, ɖɩyɔɔdaa se kʋñɔndʋtʋ ɖaɣnɩ kpaʋ ɖoŋ Afrika taa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩnaɣ 1990 taa mba paakɛ kʋñɔndɩnaa kpem yɔ paakpɛndɩ miiliyɔɔwaa 280, ɛlɛ pɩtalɩ pɩnaɣ 2012 lɛ paɖaɣnɩ ɖɔʋ nɛ patalɩ miiliyɔɔwaa 330.

16. (a) Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke pɩzɩɣna nɛ keyele nɛ ɛyaa kʋñɔmɩŋ sɩɩ tɩnaɣ? (b) Izaayii nɛ keɣa maɖʋ nɔɔyʋ pɛkɛdaa se Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ kɔnʋʋ wazasɩ nzɩ?

16 Sɔnɔ tɔsʋʋ agbaa nɛ politiki agbaa wena awɛɛ yɔ ‘piɖeni men-ɖeke’ wɛtʋ ɖiyiɣni-yɛ. Pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se paakaɣ pɩzʋʋ nɛ pala you, kañatʋ lakasɩ, kʋdɔmɩŋ nɛ kʋñɔndʋtʋ sɩɩ tɩnaɣ; ɛlɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖeke koŋ kaɣnɩ pɩzʋʋ nɛ kala mbʋ. Na mbʋ Yehowa kaɣ labʋ yɔ. You: Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ yebu nɛ mbʋ pɩkɔŋnɩ you ɛjaɖɛ yɔɔ, ɛzɩ piɖeni men-ɖeke wɛtʋ, mulum lakasɩ, ɛjaɖɛ sɔɔlʋʋ nɛ cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ mbʋ yɔ, pɩsɩɩ tɩnaɣ nɛ halɩ kakaɣ ɖɩzʋʋ Sataŋ maɣmaɣ. (Keɣa 45:9, 10) Kañatʋ lakasɩ: Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖiɣni wɩlʋʋ ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ ɛzɩma pɔsɔɔlɩ ɖama nɛ pataa ɖama liu yɔ, nɛ komina nakʋyʋ tɩpɩzɩ nɛ kɩla mbʋ. (Iza. 11:9) Kʋdɔmɩŋ: Yehowa kaɣ wazʋʋ ɛ-samaɣ nɛ nɔɔyʋ ɛɛtasɩɣ kʋdɔŋ hɩnʋʋ kpa. (Iza. 35:5, 6) Kʋñɔndʋtʋ: Yehowa kaɣ yebu nɛ kʋñɔŋ sɩɩ tɩnaɣ. Ɛkaɣ cɔnʋʋ ɛ-samaɣ tomnaɣ taa nɛ fezuu taa kɩcɛyɩm ɖeɖe. Pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩkɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩkpaɖɩ ɛjaɖɛ yɔɔ ñɩm payɩ yɔ.​—Keɣa 71:12, 13.

“TƖLƖ ƐZƖMA PƖWƐƐ SE ŊCOSI TƆM YƆƆ YƆ”

17. Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋlɔ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza?

17 Alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza wena apɩzɩɣ nɛ acamɩ ñe-tisuu yɔ, tazɩ nɛ ŋna tɔm ndʋ Ɛsɔtɔm yɔɔdʋʋ lɩmaɣza ana a-yɔɔ yɔ nɛ pʋwayɩ lɛ, ŋyele nɛ koobu weyi ɛpɩ fezuu taa yɔ, ɛsɩnɩ-ŋ. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma lɩmaɣza ana apɩzɩɣ nɛ apeɣzi-ŋ yɔ, mbʋ pɩwɩlɩɣ se atɩtʋʋzɩ yɔ, nɛ ŋna mbʋ pɩwɛɛ se ŋla nɛ ŋlɔ-yɛ yɔ. Ye ɖɩɖɔŋ lɔŋ weyi Apostoloo Pɔɔlɩ tasɩ Koloosi ɛgbɛyɛ yɔ ɩ-yɔɔ yɔ, ɖa-tɩŋa ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpa ɖa-tɩ nɛ ɛjaɖɛ yɔɔ lɩmaɣza. Eheyi-wɛ se: “Ɩɖɔ lɔŋ ɖɔnɛ agbaaɣdaa mba cɔlɔ . . . Ɩtɩlɩ paa weyi lɛ tɔm cosuu camɩyɛ.”​—Kol. 4:5, 6.

^ tay. 9 Ɛyaa sakɩyɛ tɩtɩlɩ se tɔm ndʋ tɩwɛ Biblwaa nabɛyɛ taa Yohanɛɛsɩ 7:53-8:11 yɔ posuyi-tʋ kisuyuu nɛ tɩtaawɛɛ kajalaɣ Bibl taa. Nabɛyɛ tɩŋɩɣnɩ tɔm ndʋ pama hɔɔlʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ tɩ-yɔɔ nɛ pɔyɔɔdʋʋ se ɛyʋ weyi ɛfɛyɩnɩ kɩwɛɛkɩm yɔ e-ɖeke ɛpɩzɩɣna nɛ ɛkʋ ɛyʋ lɛlʋ tɔm se ɛlabɩ acɛyɛ. Ɛlɛ paɣtʋ ndʋ Ɛsɔ kaaha Izrayɛɛlɩ samaɣ yɔ tɩyɔɔdɩ kpayɩ se: “Ye pakpa abalʋ, ɛsʋnɩ lɛlʋ halʋ yɔ, pa-naalɛ pasɩkɩ.”​—Wp. 22:22.