Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 45

Ðiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ

Ðiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ

“Ɩwɩlɩ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ nɛ ɩna ɖama pʋtɔdɩyɛ.” —ZEK. 7:9; nwt.

HENDU 107 Ɛsɔ ha-ɖʋ sɔɔlɩm kɩɖaʋ sɔsɔʋ

LƖMAƔZA SƆSƆNA *

1-2. Lɩmaɣza kɩbana wena yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɩlɩ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ?

LƖMAƔZA kɩbana naayɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɩlɩ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ. Lɩmaɣza ana a-taa naayɛ lɛ wena? Na ɛzɩma Bibl taa aduwa anɛ acosuu tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ yɔ: “[Sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ] nɛ toovenim tɔm pataale ñɔ-cɔlɔ. . . . Nɛ ŋhiɣ kʋjɔʋ nɛ ŋpɩzɩ Ɛsɔ ɛsɩndaa nɛ ɛyaa ɛsɩndaa.” “Ɛyʋ weyi ɛwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, ɛ-maɣmaɣ pɩwazɩɣ.” “Weyi ɛlakɩ toovenim nɛ [ɛñɩnɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ] yɔ, ɛkaɣ hiɣu wezuu.”—Adu. 3:3, 4; 11:17; nwt, pɩ-tɛɛ tɔm; 21:21.

2 Aduwa ana ayɔɔdʋʋ lɩmaɣza naadozo wena a-yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɩlɩ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ a-tɔm. Kajalaɣ lɛ, ye ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, piyeki nɛ ɖɩmʋ ñɩm Ɛsɔ ɛsɩndaa. Nabʋlɛ lɛ, ye ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, pɩwazɩɣ ɖa-maɣmaɣ. Wazasɩ nzɩ, sɩ-taa nakɛyɛ lɛ se piyeki nɛ taabalɩyɛ wɛɛ ɖa nɛ ɛyaa lalaa ɖɛ-hɛkʋ taa tam. Nabudozo lɛ, ye ɖɩwɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, ɖɩkaɣ hiɣu wazasɩ cee wayɩ; wazasɩ nzɩ, sɩ-taa nakɛyɛ lɛ wezuu maatɛŋ. Toovenim taa lɛ, ɖɩwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana wena a-yɔɔ pɩpɔzʋʋ se ɖɩɖɔ Yehowa lɔŋ tasʋʋ pʋnɛ pɩ-yɔɔ yɔ: “Ɩwɩlɩ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ nɛ ɩna ɖama pʋtɔdɩyɛ.”—Zek. 7:9; nwt.

3. Tɔm ndʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

3 Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ cosuu tɔm pɔzʋʋ naanza yɔɔ. Mba pɩpɔzʋʋ se ɖɩwɩlɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ? Lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Ruti takayaɣ taa pɩlɩɩnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ wɩlʋʋ yɔɔ? Sɔnɔ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɩlɩ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ? Mba pawɩlɩɣ lalaa sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, wazasɩ nzɩ pehikiɣ?

MBA PƖPƆZƲƲ SE ÐƖWƖLƖ SƆƆLƖM SIƔSIƔ ÑƖMBƲ?

4. Sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ wɩlʋʋ nʋmɔʋ taa lɛ, ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa? (Maarkɩ 10:29, 30)

4 Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩnɩɩ pɩ-taa se mba pɔsɔɔlɩ Yehowa nɛ pɛsɛɣ-ɩ yɔ, pe-ɖeke ɛwɩlɩɣ ɛ-sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ. (Dan. 9:4) Ðɩsɔɔlaa se “ɛzɩ piya kʋsɔɔlɩsɩ yɔ, [ɖɩpɩsɩ] mba pamaɣzɩɣnɩ Ɛsɔ yɔ.” (Efɛz. 5:1) Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩsɔɔlaa se ɖɩwɩlɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ ɖo-koobiya Krɩstʋ ñɩma.—Kalɩ Maarkɩ 10:29, 30.

5-6. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ɛzɩma ɛyaa nɩɣ tɔm loyaɣ “siɣsiɣ wɛtʋ” tɔbʋʋ?

5 Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋtisiɣ se ye ɖɩnɩ mbʋ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ kɛnaa yɔ pɩ-taa nɛ pɩkpaɖɩ yɔ, ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩwɩlɩ-pʋ ɖo-koobiya Krɩstʋ ñɩma nɛ pɩkpaɖɩ. Pɩsa nɛ ɖɩnɩɩ mbʋ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ kɛnaa yɔ pɩ-taa nɛ pɩkpaɖɩ lɛ, iyele nɛ ɖɩna ɛzɩma pakpaɣ-pʋ nɛ pamaɣzɩnɩ siɣsiɣ wɛtʋ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ se ɛzɩma ɛyaa nɩɣ tɔm loyaɣ “siɣsiɣ wɛtʋ” tɔbʋʋ ɖoŋ ɖoŋ yɔ. Iyele nɛ ɖɩna kɩɖaʋ nakʋyʋ.

 6 Sɔnɔ, ye ɛyʋ nɔɔyʋ ɛlabɩ tʋmɩyɛ, tʋmɩyɛ ɖɩlaɖɛ naɖɩyɛ taa pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩyɔɔdɩ se ɛyʋ ɛnʋ ɛkɛ tʋmlaɖʋ weyi ɛwɛ siɣsiɣ yɔ. Paa mbʋ yɔ, pɩnzɩ nzɩ payɩ ɛlabɩ tʋmɩyɛ peeɖe yɔ sɩ-taa, pɩtɩla wiɖiyi ɛtɩkatɩ mba patʋlɩ tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ kpa. Pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, pɩtɩkɛ paa ɛzɩmtaa etisiɣ mba patʋlɩ tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ pa-lɩmaɣza yɔɔ. Ɛtɩsɔɔlɩ tʋmɩyɛ nɖɩ, ɛlɛ ɛ-taa wɛ leleŋ se ɛwɛnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖiyeki se ehiɣ liidiye yɔ. Ye etihiɣ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkpaɖɩ ɖeu yɔ ɖoŋlɛɛɖɛ yɔ, ɛkaɣ wobu pɩ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ tʋmɩyɛ peeɖe pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛmʋʋ hɛzʋʋ yɔ.

7-8. (a) Ɛbɛ seɣtiɣ ɛyʋ nɔɔyʋ se ɛwɩlɩ lalaa sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ? (b) Ɛbɛ yɔɔ ɖɩkaɣ tazʋʋ Ruti takayaɣ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa?

7 Tʋkaɣ ŋga kɛwɛ siɣsiɣ wɛtʋ ndʋ tɩ-tɔm ɖɩyɔɔdɩ  tayʋʋ 6 taa yɔ nɛ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ pɛ-hɛkʋ taa yɔ, ŋga lɛ mbʋ piseɣtiɣ ɛyʋ nɔɔyʋ nɛ ɛwɩlɩɣ lalaa wɛtʋ ndʋ yɔ. Ɛbɛ seɣti Bibl taa Ɛsɔ sɛyaa nɛ pawɩlɩ ɖama sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ? Mba pawɩlɩ lalaa sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, patɩpɔzɩ-wɛ kɩpɔzʋʋ se pala mbʋ, ɛlɛ pa-laŋa seɣtini-wɛ nɛ pala mbʋ. Iyele nɛ ɖɩna Daviid kɩɖaʋ. Ɛ-laŋɩyɛ seɣti-i nɛ ɛwɩlɩ ɛ-taabalʋ kʋsɔɔlʋ Yonataanɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ, paa Yonataanɩ caa kaañɩnaɣ se ɛkʋ Daviid yɔ. Yonataanɩ sɩba nɛ pɩla pɩnzɩ sakɩyɛ pʋwayɩ lɛ, Daviid wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ Yonataanɩ pɩyalʋ Mefiibosɛɛtɩ.—1 Sam. 20:9, 14, 15; 2 Sam. 4:4; 8:15; 9:1, 6, 7.

8 Ye ɖɩtazɩ Bibl taa Ruti takayaɣ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ pɩlɩɩnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔɔ. Ɛyaa mba pɔ-tɔm pɔyɔɔdɩ takayaɣ ŋga ka-taa yɔ, lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ pɔ-cɔlɔ pɩlɩɩnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔɔ? Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlabɩnɩ tʋmɩyɛ lɔŋ ɛnɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ taa? *

LƆŊ WEYI ÐƖPƖZƖƔ NƐ ÐƖKPƐLƖKƖ RUTI TAKAYAƔ TAA PƖLƖƖNƖ ƐZƖMA ÐƖWƖLƖ ÐAMA SƆƆLƖM SIƔSIƔ ÑƖMBƲ YƆ PƖ-YƆƆ?

9. Ɛbɛ yɔɔ Nawomii maɣzaa se Yehowa wɛna nɛ ɛkaɖɩɣnɩ-ɩ?

9 Pɛkɛdɩ Nawomii, e-wolu Ruti nɛ Bowaazɩ pɔ-tɔm Ruti takayaɣ taa. Bowaazɩ kaakɛ abalʋ weyi eseɣ Ɛsɔ sɔɔndʋ yɔ, nɛ ɛɛkɛ ɖɔɖɔ Nawomii walʋ hɔʋ taa tʋ nɔɔyʋ. Ñɔɔsɩ nasɩyɩ kaalɩ Izrayɛɛlɩ tɛtʋ taa nɛ pʋyɔɔ lɛ, Nawomii nɛ ɛ-walʋ nɛ pa-pɩyalaa naalɛ pakʋyɩ nɛ powolo pacaɣ Mowaabʋ tɛtʋ taa. Paawɛ peeɖe lɛ, Nawomii walʋ sɩ. Ɛ-pɩyalaa mba pa-naalɛ pɔkɔɔ nɛ pakpaɣ halaa, ɛlɛ pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se paba ɖɔɖɔ pɔkɔm nɛ pasɩ. (Ruti 1:3-5; 2:1) Asɛyɩŋ ɛnɩ iiyeba nɛ pitii Nawomii yɔɔɔ kpem. Piitibi-i yɔɔɔ kpem nɛ ɛmaɣzɩ se Yehowa wɛna nɛ ɛkaɖɩɣnɩ-ɩ. Na ɛzɩma ɛɛlɩzɩ lɩmaɣza wena ɛwɛnɩ Ɛsɔ yɔɔ yɔ nɛ ɛyɔɔdɩ yɔ. Ɛtɔm se: “[Yehowa] nee kpa mɔ-yɔɔ.” “Ðoŋ Tɩŋa Tʋ haɣzɩ-m ñaŋ.” Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: “Ma weyi [Yehowa] tisi-m hadɛ yɔ nɛ Ðoŋ Tɩŋa Tʋ wɩlɩ-m kʋñɔŋ yɔ.”—Ruti 1:13, 20, 21.

10. Nawomii yɔɔdɩ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ lɛ, ɛzɩma Yehowa laba?

10 Nawomii yɔɔdɩ tɔm kɩdɛkɛdɩtʋ ndʋ lɛ, ɛzɩma Yehowa laba? Etiyele Nawomii sɩnʋʋ. Ɛlɛ, ɛnɩ e-siziŋ. Yehowa nɩɣ pɩ-taa se “tɔm cɛtʋʋ [yaa nazɩm] pɩsɩɣ lɔŋsɩnɖʋ kɩmɛlɛŋ.” (Ekl. 7:7) Paa mbʋ yɔ, pɩɩpɔzaa se pasɩnɩ Nawomii nɛ pɩsa nɛ eɖiɣzina se Yehowa wɛ ɛ-cɔlɔ. Ɛzɩma Ɛsɔ sɩnɩ-ɩ? (1 Sam. 2:8) Eseɣti Ruti se ɛsɩnɩ Nawomii nɛ ɛwɩlɩ-ɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ. Ruti tisi faaa nɛ ɛsɩnɩ ɛ-waŋ nɛ sɔɔlɩm se pɩsa nɛ pɩtaakɩlɩ ɛlɛ tibu yɔɔɔ nɛ ɛtɩlɩ se Yehowa tiyebi-i sɔɔlʋʋ. Lɔŋ weyi Ruti kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

11. Koobiya mba palakɩ camɩyɛ lakasɩ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pañakɩ pana se pasɩnɩ mba pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ?

11 Ye ɖɩwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩsɩnɩ mba pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ. Ɛzɩ Ruti kaañɔnʋʋ Nawomii yɔ, sɔnɔ mbʋ ɖɔɖɔ koobiya mba palakɩ camɩyɛ lakasɩ yɔ petisiɣ faaa nɛ pɔñɔʋnɩ ɛgbɛyɛ taa ñɩma mba pitibi-wɛ yɔɔɔ yaa mba pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ. Pɔsɔɔlɩ po-koobiya nɛ pɔsɔɔlaa se pala mbʋ payɩ papɩzɩɣ yɔ nɛ pasɩnɩ-wɛ. (Adu. 12:25; 24:10) Pɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ apostoloo Pɔɔlɩ lɔŋ tasʋʋ pʋnɛ: “Ɩyɔɔdɩnɩ nɔɔ kɩbaŋa mba pa-laŋa wɛɛkaa yɔ, ɩsɩnɩ ajamaa, ɩwɛɛ suuɖu nɛ ɛyaa tɩŋa.”—1 Tes. 5:14.

Alɩwaatʋ ndʋ pitiki koobu nɔɔyʋ yɔɔɔ yɔ, ye ɖiwelisiɣni-i camɩyɛ yɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩnɩ-ɩ (Cɔnɩ tayʋʋ 12)

12. Ðoŋ ɖoŋ lɛ, nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩkpaɖaa nɛ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ŋsɩnɩ koobu weyi pitibi-i yɔɔɔ yɔ, ŋgʋ lɛ ŋgʋ?

12 Ðoŋ ɖoŋ lɛ, nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩkpaɖaa nɛ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋnɩ kɩ-yɔɔ nɛ ŋsɩnɩ koobiya abalɩñɩma yaa halɩñɩma mba pitibi-wɛ yɔɔɔ yɔ, ŋgʋ lɛ se pɩwɛɛ se ŋwelisini-wɛ camɩyɛ nɛ ŋyele nɛ patɩlɩ se ŋsɔɔlɩ-wɛ. Yehowa taa lakɩ leleŋ siŋŋ nɛ mbʋ ŋwɛɛ nɛ ŋlakɩ se ŋsɩnɩ ɛ-sɛyaa yɔ; pamʋ ñɩm siŋŋ ɛ-ɛsɩndaa. (Keɣa 40:2) Aduwa 19:17 yɔɔdʋʋ se: “Weyi ɛnaɣ kʋñɔndʋ pʋtɔdɩyɛ yɔ, ɛkɩndɩɣ [Yehowa] na, weyi ɛkaɣ-ɩ pɩsɩnʋʋ pi-ɖeɖe yɔ.”

Ruti ñɔnɩ ɛ-waŋ Nawomii, ŋgʋ Orpa ñɛwɛɛ nɛ ɛpɩsɩɣ Mowaabʋ. Ruti heyi Nawomii se: “Ŋwoki ɖenɖe yɔ, mowoki” (Cɔnɩ tayʋʋ 13)

13. (a) Tʋkaɣ ŋga wɛ Ruti nɛ Orpa pɛ-hɛkʋ taa? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ Ruti kpaɣaa yɔ ɖɩwɩlaa se ɛwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ? (Cɔnɩ takayaɣ huyuu yɔɔ kɩlɛmʋʋ.)

13 Ye ɖɩmaɣzɩɣ mbʋ pɩtalɩ Nawomii alɩwaatʋ ndʋ ɛ-walʋ nɛ ɛ-pɩyalaa naalɛ pasɩba nɛ pɩtɛ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩnɩɩ mbʋ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ kɛnaa yɔ pɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ. Nawomii nɩwa se “[Yehowa] na ɛ-ɛyaa samaɣ pʋtɔdɩyɛ nɛ ɛha-kɛ tɔɔnaɣ” lɛ, ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛpɩsɩɣ ɛ-ɛjaɖɛ taa. (Ruti 1:6) Ɛ nɛ e-wolaa mba pa-naalɛ paacalɩnɩ kpaɣʋ nʋmɔʋ nɛ papɩsɩɣ. Ɛlɛ paawɛ nʋmɔʋ taa lɛ, Nawomii heyi halaa mba pa-naalɛ tam nabudozo se papɩsɩ nɛ powolo Mowaabʋ. Ɛbɛ laba? Bibl yɔɔdʋʋ se: “Orpa kpɛlɩ ɛ-waŋ yɔɔ nɛ ɛpɩsɩ; ɛlɛ Ruti ñɔɔnɩ ɛ-waŋ.” (Ruti 1:7-14) Orpa ɖɔm tɔm ndʋ Nawomii heyi-i yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ɛpɩsɩ Mowaabʋ. Ɛlɛ Ruti ñalaba nɛ pɩkpaɖɩ mbʋ Nawomii heyi-i se ɛla yɔ. Ɛnʋ ɖɔɖɔ ɛpɩzaɣ se ɛpɩsɩ ɛ-tɛ, ɛlɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛcakɩ Nawomii cɔlɔ nɛ ɛsɩnɩ-ɩ. (Ruti 1:16, 17) Patɩkpa Ruti nɛ ɖoŋ se ɛñɔɔnɩ Nawomii, ɛlɛ ɛ-maɣmaɣ ɛsɔɔlɩna nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛlakɩ mbʋ. Lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ Ruti kpaɣaa yɔ, ɖɩwɩlaa se ɛwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ. Mbʋ Ruti laba yɔ, lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

14. (a) Sɔnɔ, ɛbɛ koobiya kʋsɔɔlaa lɩzɩɣ se palakɩ? (b) Ɛzɩ Ebree mba 13:16 yɔɔdʋʋ yɔ, kɩlaŋ weyi kɛdɩɣnɩ Ɛsɔ?

14 Ye ɖɩwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, ɖɩlakɩ nɛ pɩcɛzɩ mbʋ pɔpɔzɩ-ɖʋ yɔ. Ɛzɩ pɩɩwɛʋ caanaʋ taa yɔ, sɔnɔ ɖo-koobiya sakɩyɛ lɩzaa se pawɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ po-koobiya Krɩstʋ ñɩma, halɩ pɩkpɛndɩnɩ koobiya mba paasɩŋ yɔ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Alɩwaatʋ ndʋ panɩɣ se asɛyʋʋ nakʋyʋ labɩ ɖoli yɔ, pañɩnɩɣ kpɛdɛyɛ se pana se ɛbɛ papɩzɩɣ pala nɛ paɖʋ nesi. Alɩwaatʋ ndʋ ɛgbɛyɛ taa tʋ nɔɔyʋ katɩɣ wɛtʋ kaɖɛ ñɩndʋ natʋyʋ yɔ, pañɩnɩɣ lɛɛ lɛɛ nɛ pana kɩcɛyɩm mbʋ pɩ-taa ɛwɛɛ yɔ; nɛ palakɩ nabʋyʋ ɖeyi ɖeyi nɛ pasɩnɩ-ɩ. Ɛzɩ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Masedonii mba kaalabʋ yɔ, palakɩ nɛ pɩcɛzɩɣ mbʋ pɔpɔzʋʋ-wɛ se pala yɔ. Palaɣ kɩlaŋ, nɛ halɩ pahaɣ “nɛ [pɩcɛzɩɣ] mbʋ pɛwɛna yɔ,” se pɩsa nɛ pasɩnɩ po-koobiya mba pɛwɛ tanɩm taa yɔ. (2 Kɔr. 8:3) Yehowa taa lakɩ leleŋ siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ ɛnaɣ se pawɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ mbʋ po-koobiya yɔ!—Kalɩ Ebree mba 13:16.

ƐZƖMA ÐƖPƖZƖƔ NƐ ÐƖWƖLƖ ÐAMA SƆƆLƖM SIƔSIƔ ÑƖMBƲ SƆNƆ?

15-16. Ɛzɩma Ruti wɩlaa se ɛɛsɔɔlaa se ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛñaɣ pana nɛ ɛsɩnɩ Nawomii?

15 Ye ɖɩtazɩ ɛzɩma Ruti sɩnɩ Nawomii yɔ pɩ-taa yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ kɩbaŋ sakɩyɛ. Iyele nɛ ɖɩna lɔŋ ɛnɩ ɩ-taa nɩɩyɩ.

16 Wolo pɩ-yɔɔ nɛ ŋñakɩ pana se ŋsɩnɩ ño-koobu. Alɩwaatʋ ndʋ Ruti heyi ɛ-waŋ Nawomii se ɛtɩŋɩɣ-ɩ nɛ powolo Yuuda yɔ, kajalaɣ taa lɛ, ɛlɛ kizaa. Ɛlɛ Ruti tiyele ñɩnʋʋ se ɛsɩnɩ-ɩ. Ɛbɛ lɩ pɩ-taa? “Nawomii nawa se Ruti tɛm ɛ-taa pɩŋŋ se ɛ nɛ ɩ powolo lɛ, eyebi-i cɛyʋʋ se ɛpɩsɩ ɛ-ñɩma cɔlɔ.”—Ruti 1:15-18.

17. Ɛbɛ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ se ɖitaayele ɖo-koobu nɔɔyʋ sɩnʋʋ?

17 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ: Pɩsa nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyaa mba pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ lɛ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ suuɖu, ɛlɛ pɩtɩpɔzɩ se ɖiyele-wɛ sɩnʋʋ. Ye koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ ɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ, kajalaɣ taa lɛ ɛpɩzɩɣ nɛ ekizi se ɖɩtaasɩnɩ-ɩ. * Paa mbʋ yɔ, ye ɖɩwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ seɣtuu nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩñɔɔnɩ-ɩ. (Gal. 6:2) Ðɩwɛnɩ lidaʋ se alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, ɛkaɣ tisuu nɛ ɖɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɖɩhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ.

18. Ɛbɛ pɩzaɣ se pɩcɛyɩ Ruti?

18 Taayele nɛ pɩwɩzɩ-ŋ. Alɩwaatʋ ndʋ Nawomii nɛ Ruti patalɩ Bɛtɩlɛhɛm yɔ, Nawomii katɩ e-kooka taa ñɩma mba ɛ nɛ wɛ paawɛ peeɖe yɔ. Ɛkatɩ-wɛ lɛ eheyi-wɛ se: “Mɛnɖɛɣaɣ lɛ, ma nɛ ñɩm ɖo, nɛ [Yehowa] pɩsɩnɩ-m ndaakpasɩ.” (Ruti 1:21) Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩpɩzaɣ se pɩla Ruti alɩwaatʋ ndʋ ɛnɩ Nawomii tɔm ndʋ yɔ! Ruti kaalabɩ mbʋ payɩ ɛpɩzaɣ yɔ se ɛsɩnɩ Nawomii. Ruti kpɛndɩ Nawomii yɔɔ nɛ pewii, ɛhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ nɛ ɛ nɛ ɩ pɔɖɔ nʋmɔʋ kɩyakɩŋ sakɩyɛ. Paa Ruti kaalabɩ pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ yɔ, Nawomii yɔɔdaa se: “[Yehowa] pɩsɩna-m ndaakpasɩ.” Paa Ruti kaawɛ Nawomii cɔlɔ kpam alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, tɔm ndʋ Nawomii yɔɔdaa yɔ, tiyeba nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ mbʋ Ruti laba nɛ ɛsɩnɩ-ɩ yɔ, pɩtɩmʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa yɔ. Pɩpɩzaɣ se pɩcɛyɩ Ruti siŋŋ. Paa mbʋ yɔ, ɛñɔnɩ Nawomii kpam.

19. Ye ɛyʋ nɔɔyʋ ɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ, ɛbɛ kaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩñɔɔnɩ-ɩ kpam?

19 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ: Sɔnɔ ye koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ ɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ, kiɖe tɛɛ lɛ ɛpɩzɩɣ nɛ ɛyɔɔdɩ tɔm natʋyʋ nɛ pɩɖʋ-ɖʋ ɖɩwɩzɩyɛ, paa ɖɩɩlabɩ mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ se ɖɩsɩnɩ-ɩ yɔ. Ɛlɛ ɖɩñakɩ pana se pɩtaawɩzɩ-ɖʋ. Ðɩñɔʋnɩ ɖo-koobu halɩñɩnʋ weyi ɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ, nɛ ɖɩpɔzʋʋ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩna nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ yɔ.—Adu. 17:17.

Sɔnɔ, ɛzɩma ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa pɩzɩɣ nɛ pamaɣzɩnɩ Bowaazɩ? (Cɔnɩ tayʋʋ 20-21)

20. Ɛbɛ kaaha Ruti ɖoŋ weyi pɩɩpɔzɩ-ɩ yɔ se ɛtaalɔ lidaʋ?

20 Yɔɔdɩ tɔm ndʋ tɩkpazɩɣ-ɖoŋ yɔ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ. Ruti wɩlɩ Nawomii sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ, ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ pɩpɔzʋʋ se pakpazɩ ɖoŋ Ruti maɣmaɣ. Nɛ Yehowa seɣti Bowaazɩ se ɛkpazɩ-ɩ ɖoŋ. Bowaazɩ heyi Ruti se: “[Yehowa] ɛhɛyɩ-ŋ ña-tʋmɩyɛ yɔɔ nɛ ŋmʋ [Yehowa] Izrayɛɛlɩ tɛ Ɛsɔ cɔlɔ kɩhɛyʋʋ sɔsɔʋ, weyi ŋkɔm ɛ-cɔlɔ nɛ ŋɖʋ-ɩ kʋyʋʋ yɔ.” Tɔm kɩbandʋ ndʋ, tɩɩhɛzɩ Ruti laŋɩyɛ siŋŋ. Ruti cosi Bowaazɩ se: “Ŋhɛzɩ ma-laŋɩyɛ nɛ ña-lɩmɖʋyʋ yɔɔdɩnʋʋ.” (Ruti 2:12, 13) Bowaazɩ yɔɔdɩ tɔm ndʋ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ, nɛ tɩha Ruti ɖoŋ weyi pɩɩpɔzɩ-ɩ yɔ se ɛtaalɔ lidaʋ.

21. Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Izaayii 32:1, 2 taa yɔ, ɛbɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa lakɩ?

21 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ: Ɛyaa mba pawɩlɩɣ lalaa sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, nabʋyʋ taa pɩpɔzʋʋ se pakpazɩ ɖoŋ paba ɖɔɖɔ. Bowaazɩ kaasam Ruti alɩwaatʋ ndʋ ɛnawa se ɛlɛ labɩ Nawomii camɩyɛ lakasɩ yɔ. Sɔnɔ ɖɔɖɔ, ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa saŋ ɛgbɛyɛ taa koobiya alɩwaatʋ ndʋ panaɣ se paba sɩɣnɩ ɛyaa lalaa nɛ sɔɔlɩm yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa saŋ koobiya alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ nɛ nɔɔ kɩbaŋa yɔ, pɩhaɣ paba ɖoŋ weyi pɩpɔzʋʋ-wɛ yɔ se powolo pɩ-yɔɔ nɛ palakɩ mbʋ.—Kalɩ Izaayii 32:1, 2.

MBA PAWƖLƖƔ SƆƆLƖM SIƔSIƔ ÑƖMBƲ LALAA YƆ, WAZASƖ NZƖ PEHIKIƔ?

22-23. Ɛzɩma Nawomii wɛtʋ kaalɛɣzaa, nɛ ɛbɛ yɔɔ? (Keɣa 135:23, 26)

22 Alɩwaatʋ natʋyʋ wayɩ lɛ, Bowaazɩ labɩ Ruti nɛ Nawomii kʋjɔʋ nakʋyʋ; ɛha-wɛ tɔɔnaɣ. (Ruti 2:14-18) Bowaazɩ labɩ-wɛ kʋjɔʋ ŋgʋ lɛ, ɛzɩma Nawomii laba? Ɛyɔɔdaa se: [Yehowa] ɛwazɩ ɛ-yɔɔ, ɛnʋ weyi eeyeki [wɩlʋʋ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ] ɛsadɩnaa nɛ sɩɖaa yɔ.” (Ruti 2:20a) Lɩmaɣza wena Nawomii kaawɛna yɔ alɛɣzɩ kpem. Kiɖe tɛɛ lɛ, ɛɛyɔɔdɩnɩ wɩzasɩ se: “[Yehowa] tisi-m hadɛ.” Ɛlɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ɛyɔɔdɩnɩ taa leleŋ se: “Yehowa eeyeki wɩlʋʋ sɔɔlɩm [siɣsiɣ ñɩmbʋ].” Ɛzɩ ɛbɛ kaayeba nɛ Nawomii lɩmaɣza lɛɣzɩ mbʋ?

23 Nawomii kɔm nɛ ɛpaɣzɩ nɩʋ pɩ-taa se Yehowa tɩlɔ-ɩ kpa. Alɩwaatʋ ndʋ pɔɖɔŋaɣ nʋmɔʋ se papɩsɩ Yuuda yɔ, Yehowa tɩŋnɩ Ruti yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-ɩ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ. (Ruti 1:16) Pɩtasɩ lɛ, Nawomii na Yehowa nesi alɩwaatʋ ndʋ Bowaazɩ ɖʋ sɔɔlɩm nɛ ɛha ɛ nɛ Ruti tɔɔnaɣ yɔ. Bowaazɩ kaakɛ ‘mba pɛwɛnɩ nɔɔ se paya Ruti nɛ Nawomii pa-ñʋʋ yɔ’ pa-taa nɔɔyʋ. * (Ruti 2:19, 20b) Nawomii pɩzaɣ se ɛmaɣzɩ se: ‘Lɛɛlɛɛyɔ manɩ pɩ-taa se Yehowa tɩlɔ-m kpa. Ɛwɛ mɔn-cɔlɔ alɩwaatʋ tʋnɛ tɩ-tɩŋa tɩ-taa!’ (Kalɩ Keɣa 135:23, 26.) Pɩtʋʋ fɛyɩ se Nawomii kaawɛnɩ ɛsɩmɩyɛ siŋŋ se Ruti nɛ Bowaazɩ patiyebi-i sɩnʋʋ! Pa-tɩŋa pa-taa kaalabɩ leleŋ siŋŋ se Nawomii ɖaɣnɩ hiɣu taa leleŋ nɛ ɖoŋ Yehowa sɛtʋ taa.

24. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩsɔɔlaa se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ ɖo-koobiya Krɩstʋ ñɩma?

24 Lɔŋ weyi ɖɩkpɛlɩkɩ Ruti takayaɣ taa pɩlɩɩnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔɔ? Ye ɖɩwɛnɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ yɔ, piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖitaayele sɩnʋʋ ɖo-koobiya Krɩstʋ ñɩma mba pɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ. Piseɣtiɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se ɖɩlaa kɩlaŋ nɛ pɩsa nɛ ɖɩsɩnɩ-wɛ. Pɩcɛyaa se ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ɩkpazɩɣ ɖoŋ mba pawɩlɩɣ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ lalaa yɔ alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ nɛ nɔɔ kɩbaŋa. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ se mba pɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ paɖaɣnɩ kpaʋ ɖoŋ fezuu taa yɔ, ɖa-taa lakɩ leleŋ siŋŋ. (Tʋma 20:35) Ɛlɛ, lɩmaɣzɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ yɔɔ ɖiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩɣ lalaa sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ? Ðiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɩlɩɣ lalaa sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɖɩsɔɔlaa se ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa nɛ ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ; ‘ɛ-sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ ɖɔ pɩdɩɩfɛyɩ.’—Ejl. 34:6; nwt; Keɣa 32:22.

HENDU 130 Ðikpeɣ nɛ sɔɔlɩm

^ par. 5 Yehowa sɔɔlaa se ɖɩwɩlɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ ɖo-koobiya ɛgbɛyɛ taa. Ye ɖɩtazaa nɛ ɖɩna ɛzɩma caanaʋ taa Ɛsɔ sɛyaa nabɛyɛ lɩzɩ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ nɛ pawɩlɩ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩnɩɩ mbʋ sɔɔlɩm siɣsiɣ ñɩmbʋ kɛnaa yɔ pɩ-taa nɛ pɩkɩlɩ. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ Ruti, Nawomii nɛ Bowaazɩ pa-kɩɖaŋ taa yɔ.

^ par. 8 Pɩsa nɛ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩwazɩ-ŋ camɩyɛ lɛ, ɖiseɣtiɣ-ŋ se ŋkalɩ Ruti takayaɣ ñʋŋ 1 nɛ 2.

^ par. 17 Nawomii kɩɖaʋ taa ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩtazɩɣ, pʋyɔɔ ɖɩyɔɔdʋʋ koobiya halɩñɩma mba pɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ pɔ-tɔm. Ɛlɛ lɔŋ weyi ɩwɛ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa yɔ, itukuuni ɖɔɖɔ koobiya abalɩñɩma.

^ par. 23 Pɩsa nɛ ŋtɩlɩ tɔm sakɩyɛ waɖɛ nɖɩ Bowaazɩ kaawɛna se ɛya Ruti nɛ Nawomii pa-ñʋʋ yɔ ɖɩ-yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ lɛ, kalɩ tɔm ñʋʋ 5, “Halʋ kɩbanʋ,” kɩwɛ Maɣzɩnɩ pe-tisuu takayaɣ taa.