TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 45
HENDU 138 Ñʋʋ nɛ panzɩ keɖeɣa
Kpɛlɩkɩ lɔŋ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa kɛdɛzaɣ tɔm taa
«Pɩtɩkɛ akpadɩyaa cɔlɔ panaɣ lɔŋsɩnɖɛ na? Nɛ pɩtɩkɛ wezuu kɩɖaɣlʋʋ kɔŋnɩnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ na?»—YƆƆB 12:12.
LƖMAƔZƖYƐ SƆSƆÐƐ
Ðɩkaɣ naʋ se ye ɖɩñaŋ Yehowa yɔ, ɖihikiɣ wazasɩ lɛɛlɛɛyɔ; nɛ cee wayɩ lɛ, ɖɩkaɣ hiɣu wezuu maatɛŋ.
1. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ akpadɩyaa cɔlɔ?
PƖPƆZƲƲ ɖa-tɩŋa payɩ lɔŋ tasʋʋ se pɩsa nɛ ɖɩkpaɣ lɩmaɣza wena a-tɔm cɛyaa yɔ ɖe-wezuu caɣʋ taa. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ lɔŋ tasʋʋ mbʋ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa nɛ Krɩstʋ ñɩma lalaa mba papɩ fezuu taa yɔ pɔ-cɔlɔ. Ye ɛyaa mba pakɩlɩ-ɖʋ pɩnzɩ yɔ, pɩfɛyɩ se ɖɩmaɣzɩ se pɔ-lɔŋ tasʋʋ ɛɛwazɩɣ-ɖʋ sɔnɔ. Yehowa sɔɔlaa se ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ akpadɩyaa cɔlɔ. Pacaɣ wezuu alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ pɩkɩlɩ-ɖʋ, piyeba nɛ pɛkpɛlɩkɩ lɔŋ pe-wezuu caɣʋ taa, pɛwɛɛnɩ tɔm taa nɩʋ lɛɣtʋ nɛ lɔŋsɩnɖɛ.—Yɔɔb 12:12.
2. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?
2 Bibl alɩwaatʋ taa, Yehowa kaatɩŋnɩ ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa yɔɔ nɛ ɛkpazɩ ɛ-samaɣ ɖoŋ nɛ eɖiyi-kɛ. Iyele nɛ ɖɩna Moyizi, Daviid nɛ apostoloo Yohanɛɛsɩ pa-kɩɖaŋ. Pataacaɣ wezuu alɩwaatʋ kʋɖʋmtʋ taa, nɛ pataawɛɛ wɛtʋ kʋɖʋmtʋ taa. Paawɛ pe-wezuu caɣʋ tɩnaɣ yɔɔ lɛ, patasɩ lɔŋ kɩbaŋ ɛyaa mba patɩtalɩ pa-pɩnzɩ yɔ. Abalaa akpadɩyaa mba, pa-taa paa weyi yɔɔdaa se pɩcɛyaa se ɖɩɖɔ Ɛsɔ paɣtʋ yɔɔ. Yehowa yeba nɛ pama pɔ-tɔm ndʋ Bibl taa se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ tɩ-taa. Paa ɖɩkɛ evebu yaa akpadɩyʋ yɔ, ye ɖɩtazɩɣ pɔ-lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩ-taa yɔ, pɩwazɩɣ-ɖʋ. (Roma 15:4; 2 Tim. 3:16) Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ tazʋʋ tɔm kɛdɛzaɣ ñɩndʋ ndʋ abalaa akpadɩyaa mba pa-naadozo pɔyɔɔdaa yɔ tɩ-taa, nɛ ɖɩna lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ tɔm ndʋ tɩ-taa yɔ.
‘ŊKAƔ CAƔƲ WEZUU NƐ PILEÐI’
3. Tʋma wena Moyizi labɩ Ɛsɔ nɛ ɛ-samaɣ?
3 Moyizi sɛ Yehowa nɛ ɛ-laŋɩyɛ pilim. Ɛɛkɛ nayʋ, tɔm hʋyʋ, sɔɔjanaa ñʋʋdʋ nɛ tɔm mayʋ. Moyizi kpɛlɩkɩ lɔŋ sakɩyɛ e-wezuu caɣʋ taa. Eɖiyi Izrayɛɛlɩ samaɣ nɛ ɛlɩzɩ-kɛ yomiye taa Ejipiti, nɛ ɛɛnanɩ ɛ-ɛsa Yehowa piti lakasɩ sakɩyɛ. Yehowa tɩŋnɩ ɛ-yɔɔ nɛ ɛma Bibl taa kajalaɣ takayɩsɩ 5, Keɣa 90 nɛ pɩtɩla Keɣa 91. Pɩtɩla, ɛnʋ manɩ ɖɔɖɔ Yɔɔb takayaɣ.
4. Mba Moyizi kpazɩ ɖoŋ, nɛ ɛbɛ yɔɔ?
4 Pɩɩkazɩ pazɩ se Moyizi ɛsɩ lɛ, ekpeɣli Izrayɛɛlɩ mba tɩŋa se ɛtɔzɩ-wɛ mbʋ mbʋ Yehowa laba nɛ pana pe-wezuu caɣʋ taa yɔ pɩ-yɔɔ; alɩwaatʋ ndʋ lɛ, ɛɛwɛnɩ pɩnzɩ 120. Mba pewelisini-i yɔ, pa-taa nabɛyɛ kaana maamaaci lakasɩ sakɩyɛ nzɩ Yehowa kaalaba pe-evebitu taa yɔ nɛ ɛzɩma ɛɛhɔm Ejipiti mba nɩŋgbaŋʋʋ yɔ. (Ejl. 7:3, 4) Teŋgu kɩsɛɛmʋʋ kaatayɩ nabʋlɛ nɛ pɔɖɔ kɩ-taa, nɛ paana ɛzɩma Yehowa ɖɩzɩ Farawɔɔ nɛ ɛ-sɔɔjanaa yɔ. (Ejl. 14:29-31) Paawɛ kañɩmbusuu taa lɛ, Yehowa kaakandɩyɩ pɔ-yɔɔ nɛ ɛcɔnɩ pɔ-yɔɔ. (Wp. 8:3, 4) Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, Izrayɛɛlɩ mba caɣ sʋʋ Lidaʋ Tɛtʋ taa. Pʋyɔɔ lɛ pʋcɔ nɛ Moyizi sɩ lɛ, ɛɛsɔɔlaa se ɛkpazɩ samaɣ ɖoŋ. a
5. Moyizi kɛdɛzaɣ tɔm ndʋ tɩwɛ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 30:19, 20 taa yɔ, tiyeba se Izrayɛɛlɩ mba taa ɛtɛmnɩ tɔm ndʋ?
5 Tɔm ndʋ Moyizi yɔɔdaa? (Kalɩ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 30:19, 20.) Ɛtɔzɩ Izrayɛɛlɩ mba se lidaʋ kɩbaŋʋ nakʋyʋ ɖaŋ-wɛ nɛ ɛsɩndaa. Yehowa wazɩɣ-wɛ nɛ pacaɣ wezuu alɩwaatʋ sakɩyɛ tɛtʋ ndʋ ɛlabɩ-wɛ tamaɣ se ɛcɛlɩɣ-wɛ yɔ tɩ-taa. Nɛ tɛtʋ ndʋ, tɩɩwɛ kajʋka nɛ tɩlʋlʋʋ tɔɔnasɩ sakɩyɛ. Moyizi kɛdɩ-wɛ tɩ-tɔm se: «Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa wɛ tɛtʋ sɔsɔtʋ nɛ kɩbandʋ ndɩ ndɩ ndʋ ɩtɩma yɔ, ɖɩsɩ nzɩ wondu kɩbandʋ ndɩ ndɩ su sɩ-taa yɔ, wondu ndʋ ɩtɩla tʋmɩyɛ naɖɩyɛ pʋcɔ nɛ ihiɣ-tʋ yɔ, lɔkɔnaa mba itihuyi yɔ nɛ viiñi hayɩm nɛ oliivi tɩŋ weyi ɩtɩsɔ yɔ.»—Wp. 6:10, 11.
6. Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔ ha nʋmɔʋ ajɛɛ lɛɛna se awa Izrayɛɛlɩ mba?
6 Moyizi paɣ ɖɔɖɔ Izrayɛɛlɩ mba. Pɩsa nɛ powolo pɩ-yɔɔ nɛ pacaɣ tɛtʋ kɩbandʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, pɩpɔzʋʋ se paña Yehowa paɣtʋ. Moyizi seɣti-wɛ se pewelisini Yehowa nɛ ‘pɔñɔɔnɩ-ɩ cɩŋ cɩŋ,’ nɛ pɩwɩlɩ se ‘palɩzɩ wezuu.’ Ɛlɛ Izrayɛɛlɩ mba tɩña Yehowa. Pʋyɔɔ pʋwayɩ, Yehowa ha nʋmɔʋ Asiirii mba nɛ Babilɔɔnɩ mba se pawabɩ-wɛ nɛ pakpaɣ-wɛ nɛ powoni yomiye taa.—2 Awi. 17:6-8, 13, 14; 2 Kro. 36:15-17, 20.
7. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ tɔm ndʋ Moyizi yɔɔdaa yɔ tɩ-taa? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)
7 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ñamtʋ yakɩ ɖa-ñʋʋ. Ɛzɩ Izrayɛɛlɩ mba kaañɔtɩnʋʋ lidaʋ tɛtʋ kpam yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩñɔtɩnɩ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ nɖɩ Yehowa labɩ-ɖʋ ɖɩ-tamaɣ yɔ kpam. Pɩkazɩ pazɩ lɛ, tɛtʋ kaɣ ɖaɣnʋʋ pɩsʋʋ paradisuu. (Iza. 35:1; Luka 23:43) Sataŋ nɛ ɛ-aleewaa paakaɣ tasʋʋ wɛʋ. (Natʋ 20:2, 3) Cɛtɩm Ɛsɔ sɛtʋ ɛɛkaɣ tasʋʋ wɛʋ se tiposi ɛyaa nɛ Yehowa. (Natʋ 17:16) Ɛyaa kominawaa ɩɩtasɩɣ wɛʋ se pawɩlɩ ñaŋ mba pɔ-yɔɔ pɔtɔkɩ kewiyitu yɔ. (Natʋ 19:19, 20) Kañatʋ tɩnaa ɩɩkaɣ wɛʋ paradisuu taa. (Keɣ. 37:10, 11) Paa le, ɛyaa tɩŋa kaɣ ñam Yehowa paɣtʋ, nɛ pɩkaɣ yebu nɛ ɛyaa wɛɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ laŋhɛzɩyɛ taa. Ɛyaa kaɣ ɖama sɔɔlʋʋ nɛ pataa ɖama liu. (Iza. 11:9) Pɩkɛnɩ lidaʋ kɩbaŋʋ kpem. Kɔzɩ kɔzɩ lɛ, ye ɖɩñaŋ Yehowa yɔ, pɩtɩkɛ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ ɖɩkaɣ caɣʋ wezuu paradisuu taa tɛtʋ yɔɔ, ɛlɛ ɖɩkaɣ caɣʋ wezuu tam tam.—Keɣ. 37:29; Yoh. 3:16.
Ye ɖɩñaŋ Yehowa yɔ, pɩtɩkɛ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ ɖɩkaɣ caɣʋ wezuu paradisuu taa tɛtʋ yɔɔ, ɛlɛ ɖɩkaɣ caɣʋ wezuu tam tam (Cɔnɩ tayʋʋ 7)
8. Ɛzɩma wezuu maatɛŋ lidaʋ sɩnɩ Ɛsɔtɔm tiyiyu nɔɔyʋ? (Yuudi 20, 21)
8 Ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ wezuu maatɛŋ tamaɣ ŋga Ɛsɔ labɩ-ɖʋ yɔ kɔ-yɔɔ yɔ, ɖɩkaɣ sɔɔlʋʋ se ɖɩñɔɔnɩ-ɩ paa kaɖɛ nɖɩ ɖɩtɩɩkataa yɔ. (Kalɩ Yuudi 20, 21.) Tamaɣ ŋga, kapɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ kaha-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖɩlʋbɩnɩ ɖɛ-ɛjandʋ. Ɛsɔtɔm tiyiyu nɔɔyʋ labɩ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ Afrika taa pɩnzɩ sakɩyɛ. Ɛlʋkaɣnɩ ɛjandʋ natʋyʋ, ɛyɔɔdaa se: «Menɖiɣzinaa se ye mantɩña Yehowa yɔ, maapɩzɩɣ nɛ mancaɣ wezuu tam tam paradisuu taa. Pɩsɩnɩ-m nɛ mowolo pɩ-yɔɔ nɛ malʋkɩnɩ mɛ-ɛjandʋ nɛ mantɩmɩɣnɩ Yehowa siŋŋ tɩ-yɔɔ. Ɛsɩnɩ-m nɛ manpɩzɩ nɛ mawabɩ-tʋ.»
«PƖKAƔ-Ŋ ÐENUU»
9. Kala wena Daviid katɩ e-wezuu caɣʋ taa?
9 Daviid kaakɛ wiyaʋ sɔsɔ nɔɔyʋ. Ɛɛkɛ ɖɔɖɔ minziiki maɖʋ, koosi mayʋ, you laɖʋ nɛ nayʋ. Ɛɛkatɩ kala sakɩyɛ. Pɩɩwɛɛ se ese pɩnzɩ sakɩyɛ nɛ ɛya e-wezuu ñʋʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Wiyaʋ Sɔɔlɩ sʋsaɣ-ɩ. Daviid pɩsɩ wiyaʋ lɛ, pɩɩwɛɛ se ɛtasɩ seu nɛ ɛya e-wezuu ñʋʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛ-pɩyalʋ Absalɔm ñɩnaɣ se ɛmʋ kewiyitu yɔ. Paa Daviid kaakatɩ kala nɛ ɛlʋkɩnɩ ɛ-ɛjandʋ ɖɔɖɔ yɔ, ɛɛwɛ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ ɛ-sɩm wiye. Yehowa yɔɔdɩ ɛ-tɔm se: «Ɛkɛ ɛyʋ weyi ɛ-tɔm kɛdɩnɩ-m yɔ.» Ye mbʋ, pɩmʋnaa se ɖiwelisi Daviid lɔŋ tasʋʋ.—Tʋma 13:22; 1 Awi. 15:5.
10. Ɛbɛ yɔɔ Daviid tasɩ lɔŋ ɛ-pɩyalʋ Salomɔɔ?
10 Iyele nɛ ɖɩna lɔŋ weyi Daviid tasɩ ɛ-pɩyalʋ Salomɔɔ weyi ɛkaɣ kewiyitu tɔɔʋ ɛ-sɩm wayɩ yɔ. Yehowa lɩzɩ Salomɔɔ se ɛma templo ŋgʋ kɩ-taa ɛyaa pɩzɩɣ nɛ pɛsɛɛ-ɩ yɔ. (1 Kro. 22:5) Salomɔɔ kaɣaɣ katʋʋ kala. Suwe Daviid heyi-i? Iyele nɛ ɖɩna.
11. (a) Ɛzɩ 1 Awiya 2:2, 3 yɔɔdʋʋ yɔ, lɔŋ weyi Daviid tasɩ Salomɔɔ? (b) Nɛ ɛbɛ laba alɩwaatʋ ndʋ Salomɔɔ ñaŋaɣ Yehowa yɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)
11 Tɔm ndʋ Daviid yɔɔdaa? (Kalɩ 1 Awiya 2:2, 3.) Daviid heyi ɛ-pɩyalʋ se ye ɛñaŋ Yehowa yɔ, pɩkaɣ-ɩ ɖenuu e-wezuu caɣʋ taa. Nɛ piiɖeni Salomɔɔ siŋŋ pɩnzɩ sakɩyɛ. (1 Kro. 29:23-25) Ɛma templo kɩbaŋʋ, ɛma Bibl taa takayɩsɩ nasɩyɩ, nɛ palabɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm ndʋ ɛyɔɔdaa yɔ tɩ-taa natʋyʋ Bibl hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa. Lɔŋsɩnɖɛ nɛ ñɩm mbʋ ɛɛwɛna yɔ piyeba nɛ ɛ-hɩɖɛ sɛɛ. (1 Awi. 4:34) Ɛlɛ ɛzɩ Daviid yɔɔdʋʋ yɔ, ye Salomɔɔ ɛñaŋ Ɛsɔ Yehowa yɔ, pi-ɖeke pɩkaɣnɩ yebu nɛ piɖeni-i. Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se pʋwayɩ, Salomɔɔ kɔm nɛ ɛpaɣzɩ ɛsɔnaa lalaa sɛʋ. Pɩtaakɛdɩnɩ Yehowa, piyeba nɛ eyele haʋ Salomɔɔ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩsɩɣaɣnɩ-ɩ se eɖiyi samaɣ nɛ siɣsiɣ wɛtʋ nɛ ɛlabɩ-kɛ camɩyɛ lakasɩ yɔ.—1 Awi. 11:9, 10; 12:4.
Kɛdɛzaɣ tɔm ndʋ Daviid heyi ɛ-pɩyalʋ Salomɔɔ yɔ tɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩna se ye ɖɩñaŋ Yehowa yɔ, ɛkaɣ-ɖʋ haʋ lɔŋsɩnɖɛ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkpaɣ lɩmaɣza kɩbana (Cɔnɩ tayʋʋ 11-12) b
12. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ tɔm ndʋ Daviid yɔɔdaa yɔ tɩ-taa?
12 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ñamtʋ yeki se piɖeni-ɖʋ. (Keɣ. 1:1-3) Pɩkɛ toovenim se Yehowa tɩlabɩ-ɖʋ tamaɣ se ɛhaɣ-ɖʋ ñɩm nɛ hɩɖɛ sɛʋ ɛzɩ ɛhaʋ Salomɔɔ yɔ. Ɛlɛ ye ɖɩñaŋ Ɛsɔ yɔ, ɛkaɣ-ɖʋ haʋ lɔŋsɩnɖɛ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkpaɣ lɩmaɣza kɩbana. (Adu. 2:6, 7; Yak. 1:5) Ɛ-paɣtʋ kila pɩzɩɣ nɛ aɖiyi-ɖʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩcaɣ kpaɣʋ lɩmaɣza tʋmɩyɛ, sukuli labʋ, liidiye ñɩnʋʋ nɛ aleɣya pɔ-hɔɔlʋʋ taa yɔ. Ye ɖɩlakɩnɩ tʋmɩyɛ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɖɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ yɔ, pɩkaɣ kandɩyʋʋ ɖɔ-yɔɔ se ɖɩtaala mbʋ pɩkɔŋnɩ kaɖɛ ɖa nɛ ɩ ɖa-taabalɩyɛ nɛ ɖilesi wezuu maatɛŋ yɔ. (Adu. 2:10, 11) Ðɩkaɣ wɛnʋʋ taabalaa kɩbama. Nɛ ɖɩkaɣ hiɣu lɔŋ tasʋʋ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ se pɩsa nɛ ɖɔ-hɔʋ wɛɛ koboyaɣ taa yɔ.
13. Ɛbɛ sɩnɩ Carmen nɛ piɖeni-i e-wezuu caɣʋ taa?
13 Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Carmen, ɛwɛ Moozambiiki ɛjaɖɛ taa. Ɛmaɣzaɣ se sukuli kɩɖaɣlʋʋ labʋ yekina nɛ piɖeni ɛyʋ e-wezuu caɣʋ taa. Ewobi sukuli kɩtɛzʋʋ nakʋyʋ taa se ɛkpɛlɩkɩ kuduyuŋ anjaʋwaa lɩzʋʋ. Ɛyɔɔdaa se: «Maasɔɔlɩ mbʋ maawɛɛ nɛ mɛnkpɛlɩkɩɣ yɔ. Ɛlɛ pɩmʋwaɣ-m alɩwaatʋ nɛ ɖoŋ siŋŋ. Mowokaɣ sukuli kpaɣnɩ tanaŋ tɛɛ ñɩɣtʋ 7 nɛ hɔɔlʋʋ nɛ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ ɖanaɣ ñɩɣtʋ 6 yɔɔ. Pɩɩwɛ-m kaɖɛ se mowoki kediɣzisi nɛ pɩɩcamɩ ma nɛ Yehowa ɖa-taabalɩyɛ. Ma-laŋɩyɛ taa lɛ, maaɖiɣzinaa se mantaaɖɔŋ Yehowa lɔŋ tasʋʋ yɔɔ.» (Mat. 6:24) Ɛtɩmɩ ɛ-wɛtʋ yɔɔ nɛ ɛñɩnɩ tɔm ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa. Ɛtasɩ yɔɔdʋʋ se: «Ɛgbɛyɛ taa koobiya mba papɩ fezuu taa yɔ nɛ mon-ɖoo patasɩ-m lɔŋ nɛ pɩtɛ lɛ, mankpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se meyeki sukuli kɩtɛzʋʋ nɛ mɛnsɛɛ Yehowa alɩwaatʋ tɩŋa. Pɩsɩnɩ-m nɛ mankpaɣ lɩmaɣza wena akpaɖɩ ɖeu yɔ me-wezuu caɣʋ taa, nɛ maakpiɖiɣ kaaʋ.»
14. Tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ Moyizi nɛ Daviid pɔyɔɔdaa?
14 Moyizi nɛ Daviid paasɔɔlɩ Yehowa nɛ paanawa se pɩcɛyɩ siŋŋ se ɛyʋ ɛñamɩ-ɩ. Pe-wezuu caɣʋ kɛdɛzaɣ tɔm taa, peseɣti ɛyaa lalaa se pamaɣzɩnɩ-wɛ nɛ pɔñɔɔnɩ Ɛsɔ Yehowa. Pa-naalɛ papaɣ ɖɔɖɔ ɛyaa lalaa se ye patiwolo pɩ-yɔɔ nɛ pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa yɔ, paapɩzɩɣ nɛ pɛkɛ ɛ-taabalaa yaa ɛɛkaɣ-wɛ wazʋʋ. Pɔ-lɔŋ tasʋʋ wazɩɣ ɖa ɖɔɖɔ sɔnɔ. Pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋwayɩ, Yehowa sɛyʋ lɛlʋ ɖɔɖɔ wɩlaa se pɩcɛyɩ siŋŋ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa.
«NABƲYƲ FƐYƖ NƐ PƖHAƔ-M TAA LELEŊ SIŊŊ NƐ PƖKƖLƖ»
15. Ɛbɛ nɛ ɛbɛ apostoloo Yohanɛɛsɩ na e-wezuu caɣʋ taa?
15 Yohanɛɛsɩ kaakɛ apostoloo weyi Yesu Krɩstʋ kaasɔɔlɩ siŋŋ yɔ. (Mat. 10:2; Yoh. 19:26) Yohanɛɛsɩ kaasɩ Yesu ɛ-tɔm susuu tʋmɩyɛ taa; ɛɛna Yesu maamaaci lakasɩ nɛ ɛ-ɛsa nɛ ɛñɔɔnɩ-ɩ kpam kaɖɛ alɩwaatʋ taa. Alɩwaatʋ ndʋ pakʋwaɣ Yesu yɔ, ɛɛwɛɛ nɛ ɛnaɣ nɛ ɛna-ɩ ɖɔɖɔ e-femtu wayɩ. Ɛɛna ɖɔɖɔ ɛzɩma Krɩstʋ ɛgbɛyɛ calɩ ñɔʋ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa nɛ ɖɩpaɣlɩ nɛ pɩkɔɔ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ posusi tɔm kɩbandʋ «wondu kɩlɩzɩtʋ tɩŋa ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ.»—Kol. 1:23.
16. Mba Yohanɛɛsɩ takayɩsɩ wazaa?
16 Yohanɛɛsɩ caɣ wezuu nɛ pileɖi, nɛ ɛ-akpadɩyɩtʋ taa, ehiɣ waɖɛ nɛ ɛɖʋ nesi nɛ pama Ɛsɔtɔm. Ɛnʋ manɩ «natʋ ndʋ tɩ-yɔɔ Yesu Krɩstʋ kulaa yɔ» tɩ-takayaɣ. (Natʋ 1:1) Ɛnʋ manɩ ɖɔɖɔ Evaŋgilim ŋgʋ paya-kʋ nɛ ɛ-hɩɖɛ yɔ. Fezuu ɖiyi-i ɖɔɖɔ nɛ ɛma takayɩsɩ lɛɛsɩ 3. Ɛma ɛ-takayaɣ 3 ñɩŋga Krɩstʋ tʋ siɣsiɣ tʋ weyi payaɣ se Gayuusi yɔ, nɛ ɛɛsɔɔlɩ-ɩ ɛzɩ ɛ-maɣmaɣ ɛ-pɩɣa yɔ. (3 Yoh. 1) Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛkpakaɣ Krɩstʋ mba sakɩyɛ ɛzɩ ɛ-maɣmaɣ e-piya yɔ. Tɔm ndʋ akpadɩyʋ siɣsiɣ tʋ ɛnʋ ɛmawa yɔ, tɩkpazɩɣ Yesu wayɩ tɩŋɩyaa tɩŋa ɖoŋ halɩ nɛ sɔnɔ.
17. Ɛzɩ 3 Yohanɛɛsɩ 4 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ haɣ ɛyʋ taa leleŋ?
17 Tɔm ndʋ Yohanɛɛsɩ mawa? (Kalɩ 3 Yohanɛɛsɩ 4.) Yohanɛɛsɩ yɔɔdɩ taa leleŋ weyi ɖihikiɣ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩñaŋ Ɛsɔ yɔ ɩ-tɔm. Alɩwaatʋ ndʋ Yohanɛɛsɩ maɣaɣ ɛ-takayaɣ naadozo ñɩŋga yɔ, ɛyaa nabɛyɛ yɛlaɣnɩ cɛtɩm wɩlɩtʋ nɛ pɔkɔŋnɩ tayʋʋ ɛgbɛyɛ taa. Paa mbʋ yɔ, nabɛyɛ wobi pɩ-yɔɔ nɛ «[pɔɖɔŋ] toovenim taa.» Pañam Yehowa nɛ powolo pɩ-yɔɔ nɛ «[pɔɖɔ] ɛzɩ ɛ-paɣtʋ pɔzʋʋ yɔ.» (2 Yoh. 4, 6) Pɩtɩkɛ Yohanɛɛsɩ ɖeke Krɩstʋ ñɩma siɣsiɣ tɩnaa mba pɔ-ɖɔnɛ ha taa leleŋ, ɛlɛ ɖɩha ɖɔɖɔ Yehowa taa leleŋ.—Adu. 27:11.
18. Tɔm ndʋ Yohanɛɛsɩ yɔɔdaa yɔ, ɛbɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?
18 Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Siɣsiɣ wɛtʋ yeki nɛ ɖihiɣ taa leleŋ. (1 Yoh. 5:3) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Ða-taa wɛ leleŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩnawa se ɖiyeki nɛ Yehowa taa lakɩ leleŋ. Ɛ-taa wɛ leleŋ siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖikiziɣ se ɖɩɩlakɩ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu nɛ ɖɩñaŋ ɛ-paɣtʋ yɔ. (Adu. 23:15) Ɛsɔ tiyiyaa ɖɔɖɔ taa lakɩ leleŋ. (Luka 15:10) Ða ɖɔɖɔ ɖa-taa lakɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ lalaa pɔɖɔkʋʋ pe-siɣsiɣ wɛtʋ, kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ pakatɩɣ kala nɛ takɩm yɔ. (2 Tes. 1:4) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩtɛŋ yɔ, ɖa-taa kaɣ labʋ leleŋ se ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa ɛsɩndaa.
19. Suwe Rachel yɔɔdɩ waɖɛ nɖɩ ɖɩwɛna se ɖɩwɩlɩ ɛyaa lalaa toovenim tɔm yɔ ɖɩ-yɔɔ? (Cɔnɩ ɖɔɖɔ kɩlɛmʋʋ.)
19 Ða-taa lakɩ leleŋ kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖisusuu ɛyaa lalaa toovenim tɔm yɔ. Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Rachel, ɛwɛ Dominiiki ɛjaɖɛ taa. Ɛyɔɔdaa se pɩkɛnɩ-ɖʋ hɩɖɛ ɖʋʋ siŋŋ se ɖɩwɩlɩ ɛyaa lalaa Ɛsɔ kɩbanʋ weyi ɖɩsɛɣ yɔ ɛ-tɔm. Ɛmaɣzaɣ ɛyaa mba ɛsɩnaa nɛ papaɣzɩ Yehowa sɛʋ yɔ pɔ-yɔɔ lɛ ɛyɔɔdɩ se: «Pɩwɛ-m kaɖɛ se mɔyɔɔdɩ taa leleŋ weyi mehikiɣ alɩwaatʋ ndʋ manaɣ mba mawɩlɩɣ-wɛ tɔm yɔ pɛɖɛɣnɩ ɛsɩndaa nɛ pɔsɔɔlʋʋ Yehowa, pataɣ-ɩ liu nɛ pɛlɛɣzɩɣ pe-wezuu caɣʋ se pɩsa nɛ ɛ-taa la leleŋ yɔ ɩ-tɔm. Taa leleŋ ɛnɩ ɩcɛzɩ pana wena payɩ mañaɣaa yaa kɩlaŋ weyi payɩ malawa se pɩsa nɛ mawɩlɩ-wɛ tɔm yɔ.»
Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩwɩlɩɣ lalaa se pɔsɔɔlɩ Yehowa nɛ pañamɩ-ɩ yɔ, ɖihikiɣ taa leleŋ (Cɔnɩ tayʋʋ 19)
YELE NƐ ƐYAA SIƔSIƔ TƖNAA KƐDƐZAƔ TƆM WAZƖ-Ŋ
20. Hɔɔlɩŋ weyi taa ɖa nɛ Moyizi, Daviid nɛ Yohanɛɛsɩ ɖɩnɩɣzɩnɩ ɖama?
20 Moyizi, Daviid nɛ Yohanɛɛsɩ paacaɣ wezuu alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, tɩwɛ ndɩ nɛ ɖa-alɩwaatʋ, nɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa paacaɣ wezuu yɔ tɩwɛ ndɩ nɛ ɖa-ñɩndʋ. Ɛlɛ ɖa nɛ wɛ ɖɩnɩɣzɩnɩ ɖama hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa. Paasɛ Ɛsɔ toovenim tʋ nɛ ɛnʋ ɖɩsɛɣ ɖɔɖɔ. Ɛzɩ mba yɔ, ɖɩtɩmɩɣnɩ Yehowa, ɖɩtaɣ-ɩ liu nɛ ɖiyeki se ɛwɩlɩ-ɖʋ nʋmɔʋ. Nɛ ɛzɩ abalaa mba yɔ, ɖa-taa tɛma se Yehowa wazɩɣ mba pañaŋɩ-ɩ yɔ siŋŋ.
21. Wazasɩ nzɩ ɖaŋ mba pɔɖɔŋ lɔŋ weyi Moyizi, Daviid nɛ Yohanɛɛsɩ patasaa yɔ ɩ-yɔɔ yɔ?
21 Tɛtɛ nɛ ɖɩɖɔ lɔŋ weyi abalaa mba pɛ-kɛdɛzaɣ tɔm kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ ɩ-yɔɔ nɛ ɖɩña Yehowa paɣtʋ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, pɩkaɣ-ɖʋ ɖenuu mbʋ payɩ ɖɩlakɩ yɔ pɩ-taa. Ðɩkaɣ caɣʋ «wezuu nɛ pileɖi;» ɛɛɛ, ɖɩkaɣ caɣʋ wezuu tam tam. (Wp. 30:20) Nɛ ɖɩkaɣ hiɣu taa leleŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɩlakɩ mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ ɖa-Caa sɔɔlɩm tʋ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, weyi ɛkaɣ-ɖʋ wazʋʋ nɛ pɩcɛzɩ mbʋ pɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ yɔ.—Efɛz. 3:20.
HENDU 129 Ðiwoki pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ kpam
a Izrayɛɛlɩ ñɩma mba pana Yehowa piti lakasɩ Teŋgu Kɩsɛɛmʋʋ nɔɔ yɔ, pɔ-hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ taawɛɛ wezuu nɛ pana Lidaʋ Tɛtʋ. (Kɩg. 14:22, 23) Yehowa kaayɔɔdaa se ɛyaa mba paawɛnɩ kpaɣnɩ pɩnzɩ 20 nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pakaɣ sɩbʋ kañɩmbusuu taa. (Kɩg. 14:29) Ɛlɛ Yozuwee nɛ Kalɛɛb nɛ ɛyaa mba pataatalɩ pɩnzɩ 20 yɔ pa-taa sakɩyɛ nɛ Leevi cejewiye taa mba sakɩyɛ kaacaɣ wezuu nɛ pana ɛzɩma Yehowa tamaɣ laba alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ mba tɛzɩ Yɔɔrdaŋ Pɔɔ nɛ pasʋʋ Kanaŋ tɛtʋ taa yɔ.—Wp. 1:24-40.
b KƖLƐMƖŊ YƆƆ TƆM: Nɩmɩyɛ yɔɔ: Daviid wɛɛ nɛ eheyiɣ ɛ-pɩyalʋ Salomɔɔ ɛ-kɛdɛzaɣ tɔm se pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ. Nɩwaŋ yɔɔ: Koobiya wɛɛ nɛ pɛkpɛlɩkɩɣ tɔm Nʋmɔʋ lɩzɩyaa sukuli nakʋyʋ taa.
