Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

TƆM ÑƲƲ ŊGƲ ÐƖKPƐLƖKƖƔ YƆ 42

Ɛbɛ Yehowa sɔɔlaa se ŋpɩsɩ nɛ ɛ-sɔɔlɩm la?

Ɛbɛ Yehowa sɔɔlaa se ŋpɩsɩ nɛ ɛ-sɔɔlɩm la?

“Ɛsɔ kɛnɩ weyi ɛhaɣ-mɩ ɖoŋ . . . se ɩsɔɔlɩ nɛ ɩtɛ ɩwɛɛnɩ ɖoŋ nɛ ɩla mbʋ payɩ ɛsɔɔlaa yɔ.”—FIL. 2:13.

HENDU 104 Ɛsɔ haɣ-ɖʋ e-fezuu kiɖeɖeu

LƖMAƔZA SƆSƆNA *

1. Ɛbɛ Yehowa pɩzɩɣ ɛla se pɩsa nɛ ɛ-kaɖʋwa la?

YEHOWA pɩzɩɣ nɛ ɛpɩsɩ mbʋ payɩ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ eyele nɛ ɛ-kaɖʋwa la. Mbʋ mbʋ Yehowa pɩsaa yɔ pɩ-taa nabʋyʋ yɔ: Wɩlɩyʋ, Laŋɩyɛ hɛzɩyʋ, nɛ Tɔm susuyu. (Iza. 48:17; 2 Kɔr. 7:6; Gal. 3:8) Ɛlɛ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɛtɩŋɩɣnɩ ɛyaa yɔɔ se eyele nɛ ɛ-kaɖʋwa la. (Mat. 24:14; 28:19, 20; 2 Kɔr. 1:3, 4) Yehowa pɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɛha ɖa-taa paa anɩ lɔŋsɩnɖɛ nɛ ɖoŋ weyi pɩpɔzʋʋ yɔ, se ɛpɩsɩ mbʋ payɩ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ ɛ-sɔɔlɩm la. Pɩtɩŋa mbʋ yɔ, pɩkɛ Yehowa hɩɖɛ tɔbʋʋ nɩʋ hɔɔlʋʋ nakʋyʋ ɛzɩ Bibl taa tazɩyaa nabɛyɛ yɔɔdʋʋ yɔ.

2. (a) Ɛbɛ pɩzɩɣ piyele nɛ ɖɩpɩtɩ nabʋyʋ taa se Yehowa wɛɛ nɛ ɛlakɩnɩ-ɖʋ tʋmɩyɛ? (b) Ɛbɛ tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

2 Ða-tɩŋa payɩ ɖɩsɔɔlaa se Yehowa ɛtɩŋnɩ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɛ-sɔɔlɩm la, ɛlɛ nabɛyɛ pɩzɩɣ papɩtɩ se Yehowa wɛɛ nɛ ɛlakɩnɩ-wɛ tʋmɩyɛ. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pamaɣzɩɣ se pa-pɩnzɩ, wɛtʋ ndʋ tɩ-taa pɛwɛɛ yɔ nɛ ɛzɩma pɛfɛyɩ niye yɔ, pʋyɔɔ lɛ paapɩzɩɣ nɛ palakɩ tʋma sakɩyɛ ɛzɩ pɔsɔɔlʋʋ yɔ. Lalaa lɛ, pa-taa wɛ leleŋ nɛ mbʋ pɛwɛɛ nɛ palakɩ yɔ, nɛ paanaɣ se pɩcɛyaa se pɛɖɛɛnɩ ɛsɩndaa. Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛha ɖa-taa paa anɩ mbʋ pɩpɔzʋʋ-ɩ yɔ se eyele nɛ ɛ-kaɖʋwa la yɔ. Pʋwayɩ lɛ, ɖɩkaɣ tazʋʋ Bibl kɛdɛsɩ nasɩyɩ taa nɛ ɖɩna ɛzɩma Yehowa yeba se ɛ-sɛyaa halaa nɛ abalaa ɩsɔɔlɩ nɛ pɛwɛɛnɩ ɖoŋ nɛ pala tʋma yɔ. Kɛdɛzaɣ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩha Yehowa nʋmɔʋ se ɛlabɩnɩ-ɖʋ tʋmɩyɛ yɔ.

NƲMƆŊ WEYI Ɩ-YƆƆ YEHOWA TƖŊƖƔNA NƐ ƐHAƔ-ÐƲ MBƲ PƖPƆZƲƲ-ÐƲ YƆ

3. Ɛzɩ pɔyɔɔdʋʋ Filiipi mba 2:13 taa yɔ, ɛzɩma Yehowa pɩzɩɣ eyele nɛ ɖɩsɔɔlɩ se ɖɩla mbʋ payɩ ɛsɔɔlaa yɔ?

3 Kalɩ Filiipi mba 2:13. * Yehowa pɩzɩɣ eyele nɛ ɖɩsɔɔlɩ se ɖɩla mbʋ payɩ ɛsɔɔlaa yɔ. Ɛzɩma ɛpɩzɩɣ nɛ ɛla mbʋ? Pɩtɩla ɖɩyʋsaa se kɩcɛyɩm nabʋyʋ wɛ ɛgbɛyɛ taa. Yaa ɛzʋtʋyaa kalɩ takayaɣ nakɛyɛ, ŋga ɛgbɛyɛ piliŋa tiyinaa yɔ nɛ ka-taa lɛ, pɔyɔɔdaa se pɩpɔzʋʋ sɩnʋʋ lone naɖɩyɛ taa. Nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se, ‘Ɛbɛ manpɩzɩɣ mala nɛ manɖʋ nesi nɛ pɔcɔnɩ kɩcɛyɩm mbʋ pi-ɖeɖe?’ Yaa pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, paɖʋ-ɖʋ tʋmɩyɛ kaɖɛ ñɩnɖɛ naɖɩyɛ nɛ ɖɩɩsɩŋ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩlabɩ-ɖɩ camɩyɛ yaa ɖɩɩpɩzɩɣ. Yaa ɖɩkalɩ Bibl hɔɔlʋʋ nakʋyʋ nɛ ɖɩtɛ lɛ, ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ se, ‘Ɛzɩma manpɩzɩɣ nɛ malabɩnɩ tʋmɩyɛ Bibl hɔɔlʋʋ kʋnɛ nɛ mansɩnɩ lalaa?’ Yehowa ɛɛkaɣ-ɖʋ kpaʋ nɛ ɖoŋ se ɖɩla nabʋyʋ. Ɛlɛ, alɩwaatʋ ndʋ Yehowa naɣ se ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ mbʋ ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩla yɔ pɩ-yɔɔ lɛ, ɛpɩzɩɣ eyele nɛ ɖɩsɔɔlɩ nɛ ɖɩla mbʋ pɩ-yɔɔ ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩmaɣzɩɣ yɔ.

4. Ɛzɩma Yehowa pɩzɩɣ eyele nɛ ɖɩwɛɛnɩ ɖoŋ nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɛsɔɔlaa yɔ?

4 Yehowa pɩzɩɣ eyele ɖɔɖɔ nɛ ɖɩwɛɛnɩ ɖoŋ se ɖɩla mbʋ payɩ ɛsɔɔlaa yɔ. (Iza. 40:29) Ɛpɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ eyele nɛ ɖɩwɛɛ niye nɛ pɩkɩlɩ. (Ejl. 35:30-35) Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ ɛ-ɛgbɛyɛ yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ-ɖʋ ɛzɩma ɖɩla tʋma naayɛ yɔ. Ye ŋŋsɩŋ ɛzɩma ŋkpaɣna nɛ ŋla tʋmɩyɛ naɖɩyɛ yɔ, pɔzɩ sɩnʋʋ. Pɩtasɩ lɛ, pɔzɩ ɖa-Caa kʋjɔŋ laɖʋ weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ faaa se ɛha-ŋ “ɖoŋ weyi ɩcɛzɩ ɛyʋ ɖoŋ yɔ.” (2 Kɔr. 4:7; Luka 11:13) Kɩɖaŋ sakɩyɛ wɛ Bibl taa nɛ ɩwɩlɩɣ ɛzɩma Yehowa kaasɩnɩ abalaa nɛ halaa, nɛ eyele nɛ pɔsɔɔlɩ nɛ pɛwɛɛnɩ ɖoŋ se pala mbʋ payɩ ɛsɔɔlaa yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɩtazɩɣ Bibl kɛdɛsɩ nzɩ sɩ-taa nasɩyɩ taa lɛ, maɣzɩ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ Yehowa pɩzɩɣ ɛtɩŋna nɛ ɛlabɩnɩ-ŋ tʋmɩyɛ ɛzɩ ɛyaa mba yɔ, ɩ-yɔɔ.

MBƲ YEHOWA SƖNƖ ABALAA NƐ PAPƖSƖ YƆ

5. Ɛbɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ ɛzɩma Yehowa labɩnɩ Moyizi tʋmɩyɛ nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛlabɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ se ɛkɛ ɛ-samaɣ ñʋʋ yaɖʋ yɔ pɩ-yɔɔ?

5 Yehowa yeba nɛ Moyizi pɩsɩ Izrayɛɛlɩ piya ñʋʋ yaɖʋ. Ɛlɛ ɛzɩmtaa Yehowa labɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ? Ɛzɩ alɩwaatʋ ndʋ “pawɩlɩ Moyizi Ejipiti mba lɔŋsɩnɖɛ kpeekpe” nɛ pɩtɛ yɔ, Yehowa labɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ na? (Tʋma 7:22-25) Aayɩ, Yehowa sɩnɩ Moyizi nɛ ɛpɩsɩ ɛyʋ weyi eluzuu ɛ-tɩ, nɛ ɛwɛɛnɩ hɛɛ wɛtʋ yɔ, pʋcɔ nɛ ɛlabɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ. (Tʋma 7:30, 34-36) Yehowa ha Moyizi abalɩtʋ se ɛpɩzɩ nɛ ɛsɩŋ Ejipiti mba ñʋʋdʋ weyi ɛkpaɖɩ ɖoŋ yɔ ɛ-ɛsɩndaa. (Ejl. 9:13-19) Ɛbɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ ɛzɩma Yehowa labɩnɩ Moyizi tʋmɩyɛ nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛlabɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ? Yehowa lakɩnɩ tʋmɩyɛ ɛyaa mba pañakɩ pana se pamaɣzɩnɩ ɛ-wɛtʋ nɛ mba pataɣ-ɩ liu se ɛha-wɛ ɖoŋ yɔ.—Fil. 4:13.

6. Ɛzɩma Yehowa labɩnɩ tʋmɩyɛ Barizilayii nɛ ɛsɩnɩ Wiyaʋ Daviid yɔ, ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

6 Pɩlabɩ pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋwayɩ lɛ, Yehowa labɩnɩ tʋmɩyɛ Barizilayii se ɛsɩnɩ Wiyaʋ Daviid. Daviid nɛ ɛ-ɛyaa paawɛɛ nɛ peseɣ se Daviid pɩyalʋ Absalɔm ɛtaakɔnɩ pe-weziŋ kaɖɛ lɛ, ‘ñɔɔsɩ nɛ lɔkɔtʋ ɖɛɛ-wɛ nɛ pɩnɩɩ-wɛ siŋŋ.’ Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, Barizilayii kaakpadɩyaa ɛlɛ ɛ nɛ ɛyaa lalaa paɖʋ pe-weziŋ kaɖɛ taa nɛ pasɩnɩ Daviid nɛ ɛ-ɛyaa. Barizilayii tɩmaɣzɩ se ɛzɩma ɛkpadɩyaa yɔ pʋyɔɔ lɛ, Yehowa ɛɛtasɩɣ-ɩ labɩnʋʋ tʋmɩyɛ. Ɛlɛ, ɛkpaɣ mbʋ ɛɛwɛna yɔ nɛ ɛha faaa se pɩsɩnɩ Ɛsɔ sɛyaa mba paawɛ kɩcɛyɩm taa yɔ. (2 Sam. 17:27-29) Ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Paa pɩnzɩ ɛzɩma ɖɩtɩɩwɛna yɔ, Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛtɩŋnɩ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɛcɔnɩ ɖo-koobiya kɩcɛyɩm ɖeɖe, paa patɩɩwɛ ɖɛ-tɛ yaa ɛjaɖɛ lɛɛɖɛ taa nɛ pɛtɛɖɩɣ nabʋyʋ yɔ. (Adu. 3:27, 28; 19:17) Paa ɖa-maɣmaɣ ɖɩɩpɩzɩɣ se ɖɩsɩnɩ-wɛ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla haɖɛ nɛ ɖɩɖʋnɩ nesi ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ Kewiyaɣ tʋma se pɩsa nɛ pasɩnɩ mba pɛwɛ kɩcɛyɩm taa yɔ, alɩwaatʋ ndʋ pɩpɔzʋʋ yɔ.—2 Kɔr. 8:14, 15; 9:11.

7. (a) Ɛzɩma Yehowa labɩnɩ tʋmɩyɛ Siimeyɔɔ? (b) Nɛ ɛzɩma pɩkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ?

7 Yehowa ha lidaʋ abalʋ akpadɩyʋ siɣsiɣ tʋ Siimeyɔɔ weyi ɛɛwɛ Yeruzalɛm yɔ se ɛkaɣ naʋ Mesiya pʋcɔ nɛ ɛsɩ. Lidaʋ tɔm ndʋ, pɩtʋʋ fɛyɩ se tɩɩkpazɩ Siimeyɔɔ ɖoŋ siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛpaɣzʋʋ ɖaŋʋʋ Mesiya yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ. Tisuu nɛ laŋɩyɛ ɖɔkʋʋ mbʋ Siimeyɔɔ kaawɛna yɔ, Yehowa kɔm nɛ ɛwazɩ-ɩ pɩ-yɔɔ. Kɩyakʋ nakʋyʋ “fezuu ɖoŋ taa lɛ” ɛkɔɔ templo taa. Siimeyɔɔ talaa lɛ, ɛna pɩɣa Yesu ŋga kakaɣ pɩsʋʋ Krɩstʋ yɔ, nɛ Yehowa labɩnɩ Siimeyɔɔ tʋmɩyɛ nɛ ɛyɔɔdɩ kɔ-yɔɔ natʋ tɔm. (Luka 2:25-35) Pɩtɩla Siimeyɔɔ tɩtasɩ caɣʋ wezuu pʋwayɩ nɛ pɩɖaɣlɩ se ɛna ɛzɩma Yesu labɩ ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, paa mbʋ yɔ ɛ-taa kaawɛ leleŋ nɛ waɖɛ nɖɩ paha-ɩ yɔ, nɛ ɛkaɣ wɛnʋʋ wala sɔsɔna cee wayɩ ɖɔɖɔ. Ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa lɛ, abalʋ siɣsiɣ tʋ ɛnʋ ɛkaɣ naʋ ɛzɩma Yesu kewiyitu tɔɔʋ kaɣ wazʋʋ hɔŋ kpeekpe tɛtʋ yɔɔ yɔ. (Kiɖe 22:18) Ða ɖɔɖɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩla leleŋ nɛ wala wena payɩ Yehowa haɣ-ɖʋ ɛ-tʋmɩyɛ taa yɔ.

8. Ɛzɩma Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛlabɩnɩ-ɖʋ tʋmɩyɛ ɛzɩ ɛɛlabɩnʋʋ tʋmɩyɛ Barnaabaasɩ yɔ?

8 Payaɣaɣ abalʋ kʋjɔʋ tʋ nɔɔyʋ kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa se Yosɛɛfʋ. Abalʋ ɛnʋ, ɛɛha ɛ-tɩ faaa nɛ Yehowa labɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ. (Tʋma 4:36, 37) Pɩtɩla ɛzɩma Yosɛɛfʋ kaawɛ niye laŋɩyɛ hɛzʋʋ nʋmɔʋ taa yɔ, pʋyɔɔ apostoloowaa yaɣaɣ-ɩ se Barnaabaasɩ, pʋ-tɔbʋʋ se “Laŋɩyɛ Hɛzʋʋ Pɩyalʋ.” Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Sɔɔlɩ pɩsɩ Krɩstʋ tʋ nɛ pɩtɛ lɛ, sɔɔndʋ kpaɣaɣ koobiya sakɩyɛ se pɔñɔtɩnɩ-ɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, paasɩmɩ-ɩ se ɛnazaɣ ɛgbɛyɛ siŋŋ. Paa mbʋ yɔ, Barnaabaasɩ hɛzɩ Sɔɔlɩ laŋɩyɛ nɛ ɛsɩnɩ-ɩ, nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se Barnaabaasɩ camɩyɛ lakasɩ nzɩ sɩɩkɛdɩnɩ Sɔɔlɩ siŋŋ. (Tʋma 9:21, 26-28) Pʋwayɩ, ɛzʋtʋyaa mba paawɛ Yeruzalɛm yɔ panawa se pɩɩpɔzaa se pakpazɩ ɖoŋ koobiya mba paawɛ poliŋ lona taa, ɛzɩ Antɩyɔɔsɩ nɛ Siirii mbʋ yɔ. Anɩ paatiyaa? Barnaabaasɩ! Palɩzɩ camɩyɛ. Bibl yɔɔdɩ Barnaabaasɩ yɔɔ se “ɛpaɣzɩ pa-tɩŋa kpazʋʋ ɖoŋ se pɛtɛ pa-taa nɛ pɔñɔɔnɩ Kɩbaɣlʋ nɛ laŋɩyɛ pilim.” (Tʋma 11:22-24) Mbʋ ɖɔɖɔ sɔnɔ Yehowa pɩzɩɣ ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkɛ ‘laŋɩyɛ hɛzʋʋ pɩyalaa’ ɖo-koobiya Krɩstʋ ñɩma. Ɛpɩzɩɣ ɛtɩŋnɩ ɖɔ-yɔɔ nɛ ɛkpazɩ ɖoŋ mba pelesi pɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa nabɛyɛ yɔ. Yaa ɛpɩzɩɣ nɛ eseɣti-ɖʋ se ɖiwolo ɖɩna kʋdɔndʋ nɔɔyʋ yaa ɛyʋ weyi pitibi-i yɔɔɔ yɔ yaa ɖɩyaa-ɩ kaŋgalaafu yɔɔ nɛ ɖiheyi-i laŋɩyɛ hɛzʋʋ tɔm natʋyʋ pazɩ. Ŋkaɣ yebu nɛ Yehowa labɩnɩ-ŋ tʋmɩyɛ ɛzɩ ɛɛlabɩnʋʋ tʋmɩyɛ Barnaabaasɩ yɔ?—1 Tes. 5:14.

9. Ɛzɩma Yehowa sɩnɩ koobu Vasily nɛ ɛpɩsɩ fezuu taa ninɖiɣyu weyi ɛwɛ niye yɔ, ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

9 Payaɣ koobu abalɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Vasily. Yehowa sɩnɩ-ɩ nɛ ɛpɩsɩ fezuu taa ninɖiɣyu weyi ɛwɛ niye yɔ. Paha Vasily waɖɛ se ɛkɛ ɛzʋtʋyʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛnɩ pɩnzɩ 26 lɛ, sɔɔndʋ wɛɛ nɛ pɩkpaɣ-ɩ se ɛfɛyɩ niye se ɛsɩnɩ koobiya fezuu taa, kɔzɩ kɔzɩ mba paawɛ kala taa yɔ. Ɛlɛ, ɛmʋ falɩsʋʋ kɩbam ɛzʋtʋyaa mba paawɛ niye yɔ, pɔ-cɔlɔ nɛ Kewiyaɣ Ɛsɔ Sɛtʋ Sukuli ŋgʋ ɛɛlaba yɔ kɩ-taa. Vasily ñaɣ pana siŋŋ nɛ ɛɖɛɛnɩ ɛsɩndaa. Halɩ ɛɖʋ ɛ-tɩ kaɖʋsɩ cikpesi. Ɛtalɩɣ paa kaɖʋwa ŋga nɛ pɩtɛ lɛ, sɔɔndʋ ndʋ tɩkpaɣaɣ-ɩ yɔ tɩpasɩ. Lɛɛlɛɛyɔ ɛyɔɔdaa se: “Mbʋ pɩkpaɣaɣ-m sɔɔndʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, mbʋ haɣnɩ-m taa leleŋ siŋŋ lɛɛlɛɛyɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Yehowa sɩɣnɩ-m nɛ mehiɣ mayaɣ kɩbaŋa nɛ mɛhɛzɩnɩ koobu abalɩñɩnʋ yaa halɩñɩnʋ nɔɔyʋ laŋɩyɛ ɛgbɛyɛ taa lɛ, pɩhaɣ-m taa leleŋ siŋŋ.” Koobiya abalaa, ye ɩmaɣzɩɣnɩ Vasily nɛ iyeki mɩ-tɩ se Yehowa ɛlabɩnɩ-mɩ tʋmɩyɛ yɔ, ɛpɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ-mɩ nɛ ɩwɛɛ niye nɛ ɩla tʋma ɛgbɛyɛ taa nɛ pɩkpaɖɩ.

MBƲ YEHOWA SƖNƖ HALAA NƐ PAPƖSƖ YƆ

10. (a) Ɛbɛ Abigayɛɛlɩ laba? (b) Nɛ lɔŋ weyi ɛ-kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ŋ?

10 Wiyaʋ Sɔɔlɩ wɛɛ nɛ ɛɖɔɔnʋʋ Daviid nɛ ɛ-ɛyaa, nɛ pɩpɔzaɣ se pasɩnɩ-wɛ. Daviid ɛyaa pɔzɩ Izrayɛɛlɩ abalʋ ñɩm tʋ Naabaalɩ se ɛha-wɛ tɔɔnaɣ pazɩ, paa pɩtɩɩkɛ ŋga yɔ. Sɔɔndʋ taakpaɣ-wɛ se pɔpɔzɩ-ɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mba kaawɛna nɛ pɔcɔŋnɩ Naabaalɩ wondu yɔɔ kañɩmbusuu taa. Ɛlɛ, piɖeni men-ɖeke tʋ Naabaalɩ kizi se ɛɛhaɣ-wɛ nabʋyʋ. Daviid mʋ pana siŋŋ nɛ ɛkpaɣ lɩmaɣza se ewoki nɛ ɛkʋ Naabaalɩ nɛ ɛ-ɖɩɣa taa abalaa kpeekpe. (1 Sam. 25:3-13, 22) Paa mbʋ yɔ, Naabaalɩ halʋ Abigayɛɛlɩ kaawɛ lɛɣtʋ nɛ eɖe pɩdɩɩfɛyɩ. Ɛwɩlɩ abalɩtʋ siŋŋ nɛ ɛtɔlɩ Daviid nɩŋgbanzɩ tɛɛ nɛ etendi-i se ɛtaakpa kɩmɩyɛ nɛ ɛkpɛdɩ calɩm. Ɛtasɩ-ɩ lɔŋ nɛ nɔɔ kɩbaŋa se eyele nɛ Yehowa cɔnɩ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe. Ɛzɩma Abigayɛɛlɩ wɩlɩ tɩ luzuu ɛ-yɔɔdaɣ taa, nɛ mbʋ ɛlabɩnɩ lɛɣtʋ yɔ, pitukuni Daviid laŋɩyɛ. Eɖiɣzinaa se Yehowa tiyini Abigayɛɛlɩ. (1 Sam. 25:23-28, 32-34) Abigayɛɛlɩ ñaɣ pana nɛ ɛwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ tiyeba nɛ Yehowa labɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ yɔ. Mbʋ ɖɔɖɔ Krɩstʋ ñɩma halɩñɩma mba pañakɩ pana se pɛwɛɛ lɛɣtʋ, nɛ pa-lakasɩ yaa pɛ-wɛtʋ ɛtaaɖʋ lalaa ɖɩwɩzɩyɛ yɔ, Yehowa pɩzɩɣ ɛtɩŋnɩ pɔ-yɔɔ nɛ ɛkpazɩ pɔ-hɔŋ nɛ ɛgbɛyɛ taa ñɩma lalaa ɖoŋ.—Adu. 24:3; Tiiti 2:3-5.

11. (a) Ɛbɛ Saalum pɛlaa laba? (b) Nɛ mba wɛɛ nɛ pamaɣzɩɣnɩ-wɛ sɔnɔ?

11 Pɩnzɩ mɩnɩŋ sakɩyɛ pʋwayɩ lɛ, Yehowa yele nɛ Saalum pɛlaa wɛɛ mba ɛlabɩnɩ tʋmɩyɛ se pɔñɔɔzɩ Yeruzalɛm kolonzi yɔ pa-taa. (Neh. 2:20; 3:12) Paa pa-caa kaakɛ sɔsɔ samaɣ taa yɔ, Saalum pɛlaa kaatisi faaa se palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ, paa ɖɩɩwɛ ɖoŋ nɛ ɖɩpɩzaɣ se ɖɩkɔnɩ-wɛ kaɖɛ yɔ. (Neh. 4:9-12) Paawɛ ndɩ kpem nɛ Tekowa ñɩma mba pa-hɩla kaasɛwa nɛ pataasɔɔlɩ se poluzi pa-tɩ nɛ ‘paɖʋ nesi’ tʋmɩyɛ yɔ! (Neh. 3:5) Maɣzɩ taa leleŋ weyi Saalum pɛlaa hiɣ alɩwaatʋ ndʋ tʋmɩyɛ tɛm kɩyakɩŋ 52 taa ɖeke yɔ ɩ-yɔɔ nɛ ŋna! (Neh. 6:15) Ða-alɩwaatʋ taa koobiya halɩñɩma mba pɔsɔɔlɩ faaa yɔ, pa-taa wɛ leleŋ se paɖʋʋ nesi ŋgee Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ naɖɩyɛ. Pamaɣ kuduyuŋ weyi ɩ-taa pɛsɛɣ Yehowa yɔ, nɛ pɔcɔŋnɩ ɩ-yɔɔ. Ɛzɩma pɛwɛ niye, pɛwɛɛ kpekpeka nɛ pɛwɛɛ siɣsiɣ ɖɔɖɔ yɔ, piyeba nɛ tʋmɩyɛ ɖɛɣnɩ ɛsɩndaa.

12. Ɛzɩma Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛlabɩnɩ-ɖʋ tʋmɩyɛ ɛzɩ ɛɛlabɩnʋʋ tʋmɩyɛ Tabiita yɔ?

12 Yehowa seɣti Tabiita nɛ ɛkɛ weyi “ɛlakaɣ camɩyɛ lakasɩ” yɔ, nɛ ɛhaɣ “pʋtɔdɩyɛ naʋ kʋjɔŋ” kɔzɩ kɔzɩ lelaa. (Tʋma 9:36) Ɛɛkɛ kʋjɔŋ sakɩyɛ laɖʋ nɛ ɛlakɩ camɩyɛ lakasɩ siŋŋ, piyeba nɛ ɛyaa sakɩyɛ wii siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ ɛsɩba yɔ. Ɛlɛ, pa-taa labɩ leleŋ pɩdɩɩfɛyɩ alɩwaatʋ ndʋ apostoloo Pɩyɛɛrɩ fezi-i yɔ. (Tʋma 9:39-41) Ɛbɛ Tabiita kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Paa ɖɩkɛ pɩɣa yaa sɔsɔ, halʋ yaa abalʋ yɔ, ɖa-tɩŋa ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nabʋyʋ nɛ ɖɩsɩnɩ ɖo-koobiya.—Ebr. 13:16.

13. (a) Ɛzɩma Yehowa labɩnɩ tʋmɩyɛ koobu halɩñɩnʋ Ruth weyi ɛɛwɛ fɛyɛ yɔ? (b) Nɛ suwe Ruth yɔɔdaa?

13 Payaɣ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ se Ruth; ɛɛwɛ fɛyɛ nɛ ɛɛsɔɔlaa ɖɔɖɔ se ɛpɩsɩ Ɛsɔtɔm tiyiyu. Ɛɛkɛ pɩɣa peleɣa lɛ, ewokaɣ kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa nɛ ɛtayɩɣ traktɩwaa. Ɛyɔɔdaa se: “Maasɔɔlɩ tʋmɩyɛ nɖɩ siŋŋ.” Ɛlɛ, pɩɩwɛ-ɩ kaɖɛ se ɛyɔɔdɩnɩ ɛyaa pɔ-nɔnɔsɩ tɛɛ nɛ eheyi-wɛ Ɛsɔ Kewiyaɣ yɔɔ tɔm. Paa Ruth kaawɛ fɛyɛ yɔ, ɛkɔm nɛ ɛpɩsɩ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ alɩwaatʋ ndʋ ɛwɛnɩ pɩnzɩ 18 yɔ. Pɩtalɩ pɩnaɣ 1946 lɛ, ewolo Gileyaadɩ sukuli nɛ pʋwayɩ lɛ, ɛla tʋmɩyɛ Hawayii nɛ Japɔŋ ajɛɛ taa. Yehowa labɩnɩ-ɩ tʋmɩyɛ siŋŋ nɛ eyele nɛ tɔm kɩbandʋ yɛlɩ ajɛɛ ana a-taa. Pɩnzɩ nzɩ Ruth kpaɣaa nɛ esusini tɔm yɔ sɩñɔtɩnɩ 80. Ɛyɔɔdaa se: “Yehowa kpazɩ-m ɖoŋ paa ɛzɩmtaa. Ɛsɩnɩ-m nɛ mawa mɛn-fɛyɛ. Maapɩtɩɣ paa ññɩɩ se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛlabɩnɩ paa weyi tʋmɩyɛ, ye ɛyʋ ɛnʋ ɛtaɣ-ɩ liu yɔ.”

YELE NƐ YEHOWA LABƖNƖ-Ŋ TƲMƖYƐ

14. Ɛzɩ Koloosi mba 1:29 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla ye ɖɩsɔɔlaa se Yehowa ɛlabɩnɩ-ɖʋ tʋmɩyɛ yɔ?

14 Kpaɣnɩ caanaʋ taa nɛ pɩtalɩ sɔnɔ, Yehowa labɩnɩ tʋmɩyɛ ɛ-sɛyaa hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa. Ɛzɩma tɩyɛ ɛkaɣ-ŋ labɩnʋʋ tʋmɩyɛ? Hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ kaɣ lɩnʋʋ ɛzɩma ŋlʋkɩnɩ kpekpeka yɔ pɩ-cɔlɔ. (Kalɩ Koloosi mba 1:29.) Ye ŋsɔɔlaa se Yehowa ɛlabɩnɩ-ŋ tʋmɩyɛ yɔ, ɛpɩzɩɣ eyele nɛ ŋpɩsɩ tɔm susuyu weyi ɛwɛ kpekpeka yɔ, wɩlɩyʋ kɩbanʋ, laŋɩyɛ hɛzɩyʋ kɩbanʋ, tʋmlaɖʋ weyi ɛwɛ niye yɔ, taabalʋ kɩbanʋ yaa mbʋ payɩ ɛsɔɔlaa se ŋpɩsɩ nɛ ɛ-sɔɔlɩm la yɔ.

15. Ɛzɩ 1 Timootee 4:12, 15 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se piya evelisi itendi Yehowa se ɛsɩnɩ-sɩ nɛ sɩla?

15 Ɛbɛ piya evelisi nzɩ siɖiɣni paɣlʋʋ yɔ sɩpɩzɩɣ nɛ sɩla? Tʋma sakɩyɛ wɛɛ nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩpɔzaa se abalaa ɖoŋ ñɩma sakɩyɛ ɩñaɣ pana nɛ pɛwɛɛnɩ wala nɛ pɩkpaɖɩ nɛ pɛkɛ ɛzɩ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa mbʋ yɔ, nɛ pasɩnɩ ɛgbɛyɛ. Agbaa sakɩyɛ taa lɛ, ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa ɖɔwa nɛ pɩkɩlɩ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖaa. Piya evelisi, mɩ-taa nabɛyɛ pɩzɩɣ nɛ pañaɣ pana nɛ pɔsɔɔlɩ se pɛwɛɛnɩ wala ɛgbɛyɛ taa nɛ pɩkpaɖɩ yaa we? Nabʋyʋ taa piya evelisi nasɩyɩ yɔɔdʋʋ se: “Man-taa wɛ leleŋ se mɛntɛm kɛʋ tɔm susuyu.” Ye lɩmaɣza ana ɖɔɖɔ ŋwɛna yɔ, tendi Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋsɔɔlɩ se ŋñaɣ pana nɛ ŋpɩsɩ ɛgbɛyɛ taa tʋmlaɖʋ nɛ ɛha-ŋ ɖoŋ nɛ ŋla mbʋ payɩ ŋpɩzɩɣ yɔ ɛ-sɛtʋ taa. (Ekl. 12:1) Ðɩsɔɔlaa se ŋsɩnɩ-ɖʋ!—Kalɩ 1 Timootee 4:12, 15.

16. (a) Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩpɔzɩ Yehowa? (b) Nɛ ɛbɛ yɔɔ?

16 Yehowa pɩzɩɣ eyele nɛ ŋpɩsɩ mbʋ ɛsɔɔlaa yɔ se pɩsa nɛ ɛ-sɔɔlɩm la. Ye mbʋ, pɔzɩ-ɩ se ɛsɩnɩ-ŋ nɛ ŋsɔɔlɩ nɛ ŋla ɛ-tʋmɩyɛ nɛ pʋwayɩ lɛ, ŋpɔzɩ-ɩ se ɛha-ŋ ɖoŋ weyi pɩpɔzʋʋ-ŋ yɔ. Paa ŋkɛ pɩɣa yaa sɔsɔ yɔ, kpaɣ ña-alɩwaatʋ, ño-ɖoŋ nɛ ñɩm lɛɛbʋ mbʋ payɩ ŋwɛna yɔ nɛ ŋɖʋnɩ hɩɖɛ Yehowa lɛɛlɛɛyɔ. (Ekl. 9:10) Alɩwaatʋ ndʋ pahaɣ-ŋ waɖɛ se ŋla Yehowa tʋmɩyɛ nɛ pɩkpaɖɩ yɔ, taakizi kpaagbaa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ŋmaɣzɩɣ se ŋŋkaɣ pɩzʋʋ se ŋlabɩ-ɖɩ. Pɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ sɔsɔɖɛ siŋŋ se ɖɩla mbʋ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩɖʋnɩ hɩɖɛ ɖa-Caa kʋsɔɔlʋ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ!

HENDU 127 Ɛyʋ weyi pɩmʋnaa se mɛnkɛ yɔ

^ tay. 5 Pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ ŋtɩtasɩ wɛnʋʋ ɖoŋ se ŋla tʋma Yehowa sɛtʋ taa ɛzɩ ŋtɩɩlakʋʋ yɔ? Ŋpɔzʋʋ ña-tɩ se ɛzɩ ŋtasɩ wɛʋ wazaɣ Yehowa ɛsɩndaa? Yaa pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ pɩtɩtasɩ cɛyʋʋ se ŋɖaɣnɩ labʋ tʋma sakɩyɛ ɛzɩ Yehowa sɔɔlʋʋ yɔ? Tɔm ñʋʋ kʋnɛ, kɩkaɣ tazʋʋ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ weyi ɩ-yɔɔ Yehowa pɩzɩɣ ɛtɩŋna nɛ eyele nɛ ŋsɔɔlɩ nɛ ŋwɛɛnɩ ɖoŋ nɛ ŋpɩsɩ mbʋ pɩpɔzʋʋ yɔ nɛ ɛ-kaɖʋwa la yɔ, ɩ-taa.

^ tay. 3 Paa kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa Krɩstʋ ñɩma Pɔɔlɩ kaama ɛ-takayaɣ yɔ, toovenim taa lɛ, ɛ-tɔm tukuuni Yehowa sɛyaa tɩŋa payɩ.