1, 2. (a) Kala wena ɛyaa sakɩyɛ katɩɣ sɔnɔ? (b) Nɛ ɛbɛ lɩɣ pɩ-taa? (c) Lidaʋ ŋgʋ Izaayii 41:10, 13 haɣ-ɖʋ?

KOOBU halɩñɩnʋ nɔɔyʋ kɛ paa ɖooye nʋmɔʋ lɩzɩyʋ nɛ ɛ-walʋ kɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyʋ. Ɛyɔɔdaa se: “Ðɩɩwɛnɩ fezuu taa ɖʋtʋ kɩbandʋ, paa mbʋ yɔ maawɛɛ nɛ malʋkɩnɩ nɩɣzɛ pɩnzɩ sakɩyɛ. Piyeba nɛ maahikiɣ ɖom. Pɩɩwɛnɩ ɖoŋ ɖɔɖɔ mɔn-tɔnʋʋ taa alaafɩya yɔɔ nɛ taabalɩyɛ nɖɩ ɖɩɩwɛ ma nɛ lalaa ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ɖɩ-yɔɔ, nɛ nabʋyʋ taa lɛ, pɩlakaɣ-m ɛzɩ mɔlɔ pɩtɩŋa nɛ mense yɔ.”

² Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋnɩɩ koobu halɩñɩnʋ ɛnʋ ɛ-tɔm taa? Pɩlabɩ pʋtɔdɩyɛ se Sataŋ ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa, wɛtʋ ndɩ ndɩ haɣ-ɖʋ nɩɣzɛ nɛ tiyeki nɛ pitiki-ɖʋ yɔɔɔ. Nɩɣzɛ wɛ ɛzɩ paɖɩʋ kpɩnɛ naɖɩyɛ nimiye se ɖɩtaapɩzɩ nɛ ɖiwolo ɖoli yɔ. (Ad. 12:25) Ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩha-ŋ nɩɣzɛ? Pʋtɔma yɔ, ñɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ sɩba nɛ ŋwɛɛ nɛ ŋwiɣ-i, yaa ŋwɛɛ nɛ ŋlʋkɩnɩ kʋdɔŋ sɔsɔʋ nakʋyʋ. Pɩtɩla yɔ, ŋlakɩ liidiye kʋñɔŋ nɛ pʋyɔɔ lɛ pɩlakɩ-ŋ kaɖɛ se ŋcɔnɩ ñɔ-hɔʋ yɔɔ; yaa pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ ŋwɛɛ nɛ ŋkatɩɣ nazɩm nabʋyʋ. Alɩwaatʋ wɛɣ nɛ tɩɖɛɣ lɛ wɛtʋ ndʋ, tɩpɩzɩɣ tiyele nɛ pitibi-ŋ yɔɔɔ. Tɩpɩzɩɣ tiyele ɖɔɖɔ nɛ ŋlesi taa leleŋ weyi ŋŋwɛna yɔ. Ɛlɛ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwɛɛnɩ lidaʋ se Ɛsɔ kaɣ-ŋ sɩnʋʋ.—Kalɩ Izaayii 41:10, 13.

3, 4. (a) Ye Bibl ɛlabɩnɩ tɔm piye “nesi” tʋmɩyɛ yɔ, ɛbɛ pɩwɩlɩɣ? (b) Ɛbɛ pɩzɩɣ piyele nɛ ɖe-nesi tii yɔbɩ?

³ Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Bibl tɩŋɩɣnɩ ɛyʋ tomnaɣ pilinzi yɔɔ nɛ kɩwɩlɩɣ  wɛtʋ ndʋ ɛyʋ wɛna yaa lakasɩ nzɩ ɛlakɩ yɔ. Pɔyɔɔdɩ nesi tɔm tam sakɩyɛ Bibl taa. Alɩwaatʋ ndʋ Bibl tɔŋ se pakpazɩ nɔɔyʋ nesi ɖoŋ yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɩlɩ se peseɣti-i, yaa paha-ɩ abalɩtʋ se ɛpɩzɩ nɛ ɛla nabʋyʋ. (1 Sam. 23:16; Ɛsd. 1:6) Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɩlɩ ɖɔɖɔ se ɛyʋ ɛnʋ ɛwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana nɛ lidaʋ cee wayɩ yɔɔ.

⁴ Ye pɔtɔm se pɩyɔbɩ nɔɔyʋ nesi yɔ, nabʋyʋ taa lɛ, pɩwɩlɩɣ se pitibi-i yɔɔɔ yaa ɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yaa elesi lidaʋ. (4 Aw. 15:7; Ebr. 12:12) Nɛ ye nɔɔyʋ ɛwɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, ɖoŋ ɖoŋ lɛ ɛmaɣzɩɣ se ɛtɛzɩɣ lɔʋ nɛ ese. Ye ŋkatɩ kaɖɛ wɛtʋ natʋyʋ nɛ tɩhaɣ-ŋ nɩɣzɛ yaa tiyeki se pitibi-ŋ yɔɔɔ yaa pɩkɔŋnɩ-ŋ kaɖɛ fezuu taa yɔ, le ŋpɩzɩɣ ŋhiɣ sɩnʋʋ nɛ ŋwɛɛ abalɩtʋ? Ɛbɛ pɩzɩɣ piseɣti-ŋ nɛ pɩsɩnɩ-ŋ se ŋpɩzɩ nɛ ŋɖɔkɩ ña-tɩ nɛ ŋtaalesi taa leleŋ weyi ŋwɛna yɔ?

5. (a) Ye ɖɩkatɩɣ kala yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla? (b) Nɛ tɔm ndʋ yɔɔ pɩwɛɛ se ɖɩtɔzɩ? (c) Tɔm ndʋ taa ɖɩkaɣ tazʋʋ ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

⁵ Kalɩ Sofoniya 3:16, 17. Ye ɖɩkatɩɣ kala yɔ, pɩtɩpɔzɩ se ɖiyele nɛ ɖe-nesi tii yɔbɩ, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se ɖitaayele nɛ sɔɔndʋ kpa-ɖʋ nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ. Ða-Caa kʋsɔɔlʋ Yehowa heyiɣ-ɖʋ se ‘ɖɩɖʋzɩ ɖɛ-ɛhʋyɛ yaa ɖa-nɩɣzɛ kpeekpe e-nesi tɛɛ.’ (1 Pɩy. 5:7) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɔzɩ tɔm ndʋ Ɛsɔ kaaheyi Izrayɛɛlɩ piya yɔ tɩ-yɔɔ. Eheyi-sɩ se: “[Yehowa] nesi tɩkɛ titiɖe nɛ ɛɛpɩzɩɣ ñʋʋ yabʋ.” (Iz. 59:1) Paa ɛzɩmtaa lɛ, ɛyakɩ ɛ-sɛyaa siɣsiɣ ñɩma ñʋʋ. Ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ Bibl taa kɩɖaŋ naadozo weyi ɩwɩlɩɣ se Yehowa pɩzɩɣ nɛ ɛsɩnɩ ɛ-sɛyaa nɛ pala ɛ-sɔɔlɩm paa pakatɩɣ kala sɔsɔna yɔ. Ðɩɩtazɩɣ kɩɖaŋ ɛnɩ ɩ-taa lɛ, maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma ɩpɩzɩɣ nɛ ɩkpazɩ-ŋ ɖoŋ yɔ.

6, 7. Ɛzɩma pɩɖɔma nɛ Izrayɛɛlɩ piya wa Amaalɛɛkɩ mba yɔ, ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

⁶ Yehowa lɩzɩ Izrayɛɛlɩ piya yomiye taa Egipiti nɛ pitileɖi lɛ, Amaalɛɛkɩ mba kʋyɩ se poyouni-sɩ. Yozuwee kaawɛ abalɩtʋ, nɛ Moyizi heyi-i se ɛɖɛɛ Izrayɛɛlɩ piya nɔɔ you ŋgʋ kɩ-taa. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, Moyizi kpaɣ Aarɔɔnɩ nɛ Huuri nɛ pakpa piyaɣ nakɛyɛ yɔɔ ɖenɖe papɩzɩɣ nɛ pana you laɖaa yɔ. Ɛzɩ you peseɣaɣ sɔɔndʋ nɛ pakpa piyaɣ ŋga kɔ-yɔɔ? Aayɩ.

⁷ Moyizi tɩŋnɩ lɛɣtʋ natʋyʋ yɔɔ nɛ pɩsa nɛ pawa you ŋgʋ. Ɛɖɔkɩ Ɛsɔ ɖaʋ e-nesi tɛɛ nɛ ɛkpazɩ-kʋ ɛsɔdaa. Alɩwaatʋ ndʋ Moyizi kpazɩɣ e-nesi ɛsɔdaa yɔ, Yehowa sɩɣnɩ Izrayɛɛlɩ piya nɛ sɩwakɩ Amaalɛɛkɩ mba. Ɛlɛ alɩwaatʋ ndʋ pɩnɩɣ Moyizi nesi nɛ sɩpaɣzɩ tibu lɛ, Amaalɛɛkɩ mba paɣzɩ-sɩ wabʋ. Peeɖe Aarɔɔnɩ nɛ Huuri palabɩ nabʋyʋ kpɛdɛyɛ nɛ pasɩnɩ Moyizi. “Pakpaɣ pɩyɛ pɔpɔ-ɩ nɛ ɛcaɣ ɖɩ-yɔɔ; Aarɔɔnɩ nɛ Huuri pacaɣ ɛ-cɔlɔ ceemenje nɛ pɔɖɔkɩ e-nesi ɛsɔdaa. Nɛ e-nesi tɩka kaaʋ, pɩkɔɔ pɩtalɩ wɩsɩ ɖʋwa.” Yehowa nesi ɖoŋ ñɩnzɩ yeba nɛ Izrayɛɛlɩ piya wa you.—Egl. 17:8-13.

8. (a) Alɩwaatʋ ndʋ Etiyoopii mba kʋyaa se poyouni Yuda yɔ, ɛbɛ Aaza laba? (b) Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Aaza?

⁸ Wiyaʋ Aaza alɩwaatʋ taa ɖɔɖɔ, Yehowa wɩlaa se e-nesi tɩkɛ titiɖe. Bibl yɔɔdɩ yoŋ sakɩyɛ tɔm. Kɩwɩlaa se Etiyoopii wiyaʋ Zaaraa sɔɔjanaa kaaɖɔwa nɛ pɩkɩlɩ ajɛɛ lɛɛna sɔɔjanaa. Ɛɛwɛnɩ sɔɔjanaa miiliyɔɔ kʋɖʋmʋʋ nɛ pafalɩsɩ-wɛ camɩyɛ. Etiyoopii sɔɔjanaa kaacɛzɩ Aaza sɔɔjanaa ɛzɩ tam nabʋlɛ mbʋ yɔ. Wɛtʋ ndʋ, tɩpɩzaɣ se tɩha Aaza nɩɣzɛ, tɩɖʋ-ɩ sɔɔndʋ nɛ tiyele nɛ pitibi-i yɔɔɔ. Ɛlɛ pɩtɩlabɩ-ɩ mbʋ, ɛpɩsɩnɩ Yehowa yɔɔ kpaagbaa nɛ ɛpɔzɩ-ɩ sɩnʋʋ. Ɛyʋ ɛzɩdaa lɛ, pɩwɛ ɛzɩ  Aaza taapɩzɩɣ kpa se ɛwa Etiyoopii sɔɔjanaa yɔ. Ɛlɛ nabʋyʋ ‘ñɛfɛyɩ Ɛsɔ kaɖɛ.’ (Mat. 19:26) Yehowa labɩnɩ e-ɖoŋ sɔsɔŋ tʋmɩyɛ nɛ ‘ɛma Etiyoopii mba Aaza ɛzɩdaa,’ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ‘Aaza laŋɩyɛ taa kaaɖeni Yehowa pɩŋŋ e-wezuu kɩyakɩŋ kpeekpe.’—4 Aw. 14:7-12; 1 Aw. 15:14.

9. (a) Wɛtʋ ndʋ taaɖɩɣ Nehemiya nʋmɔʋ se ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛma Yerusalɛm kolonzi? (b) Ɛzɩma Ɛsɔ cosi Nehemiya adɩma yɔɔ?

⁹ Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩɩlabɩ Nehemiya alɩwaatʋ ndʋ ewobi Yerusalɛm yɔ. Nabʋyʋ taawɛɛ se pɩkandɩyɩ Yerusalɛm yɔɔ nɛ Yuda ñɩma mba paawɛ peeɖe yɔ pɔ-yɔɔ; piitibi-wɛ yɔɔɔ. Ajɛɛ wena aacɔ-wɛ nɛ ata yɔ, ayeba se pitibi-wɛ yɔɔɔ nɛ pataaɖaɣnɩ kolonzi maʋ. Ɛzɩ Nehemiya ɖɔɖɔ yeba se wɛtʋ ndʋ, titibi-i yɔɔɔ na? Aayɩ. Ɛzɩ Moyizi, Aaza nɛ Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa lalaa yɔ, Nehemiya ɖɔɖɔ tɩmaɣnɩ Yehowa nɛ ɛtaɣ-ɩ liu. Mbʋ yebina nɛ alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ ndʋ tɩ-taa, ɛtɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ɩ. Paa pɩlakaɣ Yuda ñɩma ɛzɩ paapɩzɩɣ nɛ palɩɩ kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, Yehowa cosi Nehemiya adɩma yɔɔ. Ɛtɩŋnɩ ‘e-ɖoŋ sɔsɔŋ’ nɛ e-nesi ɖoŋ ñɩnzɩ yɔɔ nɛ ɛkpazɩ Yuda mba nesi ɖoŋ. (Kalɩ Nehemiya 1:10; 2:17-20; 6:9.) Ŋmaɣzɩɣ se sɔnɔ, Yehowa tɩŋɩɣnɩ ‘e-ɖoŋ sɔsɔŋ’ nɛ e-nesi ɖoŋ ñɩnzɩ yɔɔ nɛ ɛkpazɩɣ ɛ-sɛyaa ɖoŋ na?

10, 11. (a) Nʋmɔŋ weyi yɔɔ Sataŋ tɩŋɩɣna se ɛla nɛ ɖe-nesi tii yɔɔɔ? (b) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa tɩŋɩɣna nɛ ɛkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ? (c) Ɛzɩma Yehowa falɩsʋʋ wazɩ-ŋ?

¹⁰ Pɩtʋʋ fɛyɩ se Sataŋ ɛɛkaɣ yebu nɛ e-nesi tii yɔɔɔ, ɛlɛ ɛwɛɣ pana ñaɣʋ yɔɔ se ɛsɩnzɩ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋma. Ɛtɩŋɩɣnɩ cɛtɩm nɛ kañatʋ lakasɩ nzɩ sɩlɩɣnɩ kominawaa, Ɛsɔ sɛtʋ agbaa ñʋndɩnaa nɛ tisuu yebiyaa cɔlɔ yɔ sɩ-yɔɔ se ɛtalɩ ɛ-kaɖʋwa. Ɛ-kaɖʋwa lɛ ŋga? Ɛñɩnɩɣ se ɛla nɛ ɖe-nesi tii yɔɔɔ nɛ ɖiyele Kewiyaɣ laŋhɛzɩyɛ tɔm susuu. Ɛlɛ, Yehowa wɛnɩ ɖoŋ nɛ ɛsɔɔlaa se ɛtɩŋnɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ. (3 Aw. 29:12) Ye mbʋ, pɩwɛɛ se ɖɩpɔzɩ-ɩ se ɛha-ɖʋ e-fezuu kiɖeɖeu nɛ kɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖiyooni Sataŋ nɛ ɛ-ɛjaɖɛ. (Keɣa 17:40; 1 Kɔr. 10:13) Pɩtasɩ lɛ, ɖa-taa wɛ leleŋ se Ɛsɔ tɩŋnɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛha-ɖʋ Bibl se kɩsɩnɩ-ɖʋ. Maɣzɩ ɖɔɖɔ fezuu taa tɔɔnaɣ ŋga ɖɩmʋʋ paa fenaɣ ŋga yɔ kɔ-yɔɔ nɛ ŋna. Kawazɩɣ-ɖʋ pɩdɩɩfɛyɩ. Tɔm ndʋ tɩwɛ Zekariya 8:9, 13 taa yɔ, pɔyɔɔdɩ-tʋ alɩwaatʋ ndʋ paɖaɣnaɣ Yerusalɛm templo maʋ yɔ, nɛ tɔm ndʋ tɩwazɩɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ sɔnɔ.—Kalɩ Zekariya 8:9, 13.

¹¹ Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɖɔɖɔ wɩlɩtʋ ndʋ ɖɩmʋʋ ɖe-kediɣzisi, ɖe-kigbeɣliŋ, nɛ sukulinaa mba ɛgbɛyɛ ɖʋwa yɔ pɔ-yɔɔ nɛ ɛkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ. Falɩsʋʋ mbʋ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana Yehowa sɛtʋ taa, ɖɩɖʋ ɖa-tɩ fezuu taa kaɖʋsɩ nɛ ɖɩla ɖɔɖɔ ɛgbɛyɛ taa tʋma. (Keɣa 118:33) Ŋsɔɔlaa se Yehowa ɛtɩŋnɩ falɩsʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ nɛ ɛkpazɩ-ŋ ɖoŋ na?

12. Ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩla nɛ ɖɩwɛɛ ɖoŋ fezuu taa?

¹² Yehowa sɩnɩ Izrayɛɛlɩ piya nɛ sɩwa Amaalɛɛkɩ mba nɛ Etiyoopii sɔɔjanaa. Ɛha ɖɔɖɔ Nehemiya nɛ Yuda mba lalaa ɖoŋ nɛ pama Yerusalɛm kolonzi. Mbʋ ɖɔɖɔ Ɛsɔ kaɣ-ɖʋ haʋ e-ɖoŋ se pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩkaɖɩnɩ nazɩm, ɖɩlʋbɩnɩ nɩɣzɛ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩla Kewiyaɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ. (1  Pɩy. 5:10) Ðɩɩɖaŋɩɣ se Yehowa ɛla maamaaci lakasɩ nasɩyɩ nɛ ɖa-kʋñɔmɩŋ sɩɩ tɩnaɣ. Ɛlɛ, pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩla ɖo-ɖoŋ ɖeɖe. Pɩwɛɛ se ɖɩkalɩɣ Bibl paa ɖooye, ɖɩñɔɔzʋʋ kediɣzisi nɛ ɖiwoki sɩ-taa paa kpɩtaʋ ŋgʋ, ɖɩlakɩ tɩ-yɔɔ kpɛlɩkʋʋ nɛ hɔʋ taa Bibl  kpɛlɩkʋʋ, nɛ paa ɛzɩmtaa lɛ ɖɩpɔzʋʋ Yehowa adɩma taa se ɛsɩnɩ-ɖʋ. Ðitaayele kpa nɛ ñɩm ñɩnʋʋ yaa tʋma naayɛ labʋ kɛzɩ ɖa-lɩmaɣza nɛ ɖɩtaaka ñʋʋ nɛ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ Yehowa tɩŋɩɣna se ɛkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ yɔ. Ye ŋnawa se ŋwɛnɩ ɛjandʋ hɔɔlɩŋ ɛnɩ ɩ-taa nakʋyʋ taa yɔ, pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ. Peeɖe ŋnaɣ ɛzɩma e-fezuu kiɖeɖeu kpazɩɣ-ŋ ɖoŋ se ‘ŋsɔɔlɩ nɛ ŋla’ mbʋ pɩwɛ ɖeu yɔ. (Fil. 2:13) Ɛlɛ, ɛbɛ ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋkpazɩ lalaa nesi ɖoŋ?

13, 14. (a) Alɩwaatʋ ndʋ koobu nɔɔyʋ halʋ sɩba yɔ, ɛbɛ kpazɩ-ɩ ɖoŋ? (b) Nʋmɔŋ weyi yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩkpazɩ lalaa ɖoŋ?

¹³ Yehowa haɣ-ɖʋ koobiya ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ se pakpazɩ-ɖʋ ɖoŋ. Nɛ pɩtɔzʋʋ-ɖʋ apostoloo Pɔɔlɩ tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ: “Ɩkpazɩ ɖoŋ nesi nzɩ sɩyɔba yɔ nɛ nʋmbɔla wena ayɔba yɔ, nɛ iwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɩla nɛ mɩ-naataŋ wɛɛ nʋmɔŋ yiɣyiɣ ñɩŋgʋ taa.” (Ebr. 12:12, 13, nwt) Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa, paasɩnɩ koobiya sakɩyɛ nɛ pakpazɩ-wɛ ɖoŋ fezuu taa. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛ sɔnɔ. Koobu nɔɔyʋ halʋ kaasɩba, nɛ pʋwayɩ lɛ, ɛkatɩ kala lɛɛna ɖɔɖɔ. Ɛkɛdaa se: “Pɩkpɛlɩkɩ-m se pɩtɩkɛ ɖalɩzɩɣnɩ takɩm mbʋ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩkatɩ yɔ, nɛ pɩtɩkɛ ɖalɩzɩɣnɩ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ nɛ tam ɛzɩma ɖɩsɔɔlaa se takɩm ɛkɔɔ ɖɔ-yɔɔ yɔ. Adɩma nɛ tɩ-yɔɔ kpɛlɩkʋʋ sɩnɩ-m nɛ malʋbɩnɩ kaɖɛ wɛtʋ ndʋ. Mon-koobiya Krɩstʋ ñɩma hɛzɩ ma-laŋɩyɛ ɖɔɖɔ siŋŋ. Pɩkpɛlɩkɩ-m se pɩcɛyaa se ɛyʋ ɛñaɣ pana nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ɛ nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa pʋcɔ nɛ kaɖɛ alɩwaatʋ talɩ.”

¹⁴ Alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ piya nɛ Amaalɛɛkɩ mba poyowaɣ yɔ, Aarɔɔnɩ nɛ Huuri paasɩnɩ Moyizi nɛ e-nesi wɛɛ ɛsɔdaa mbʋ, halɩ you kɔɔ nɛ kɩtɛ. Ða ɖɔɖɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩñɩnɩ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩsɩnɩ lalaa yɔ. Mba ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩsɩna? Ðɩpɩzɩɣ ɖɩsɩnɩ akpadɩyaa, kʋdɔndɩnaa, mba pɔ-hɔʋ taa mba nazɩɣ-wɛ yɔ, mba pɛwɛ pe-ɖeke yɔ, yaa mba pelesi pɛ-ɛyaa kʋsɔɔlaa yɔ. Ðɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɖɩsɩnɩ evebiya nɛ pɛlaa mba pañɩkɩɣ pɔ-yɔɔ se pala lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yaa pala sukuli kɩɖaɣlʋʋ, pañɩnɩ ɛjaɖɛ yɔɔ ñɩm kadadayaɣ yaa pala tʋma sɔsɔna nɛ papɩsɩ caa akelewaa yɔ. (1 Tes. 3:1-3; 5:11, 14) Ñɩnɩ nɛ ŋna ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpazɩ lalaa ɖoŋ siŋŋ Kewiyaɣ Kpaaŋ taa, tɔm susuu taa nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɩkpɛndɩɣ se ɩtɔɔ tɔɔnaɣ nakɛyɛ yɔ. Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋkpazɩ-wɛ ɖoŋ alɩwaatʋ ndʋ ña nɛ wɛ ɩyɔɔdʋʋ kaŋgalaafu yɔɔ yɔ.

15. Ye ŋwɛnɩ tɔm pee kɩbana, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpazɩ lalaa ɖoŋ?

¹⁵ Aaza wabɩ Etiyoopii mba nɛ pɩtɛ lɛ, nayʋ Azariya seɣti ɛ nɛ ɛ-samaɣ nɛ eheyi-wɛ se: “Mɩ yɔ, ɩkpa ɖoŋ nɛ itaayele nɛ mi-nesi tii yɔbɩ; ɩkaɣ wɛnʋʋ kɩhɛyʋʋ mɩ-tʋmɩyɛ yɔɔ.” (4 Aw. 15:7) Tɔm ndʋ, tɩsɩnɩ Aaza nɛ ɛla lɛɣzɩtʋ sakɩyɛ nɛ ɛpɩsɩnɩ kele kele Ɛsɔ sɛtʋ ɛjaɖɛ taa. Mbʋ ɖɔɖɔ, ye ŋyɔɔdʋʋnɩ lalaa nɛ tɔm pee kɩbana yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ siŋŋ. Pɩsɩɣnɩ-wɛ nɛ pɛsɛɛ Yehowa nɛ pɩkɩlɩ. (Ad. 15:23) Nɛ alɩwaatʋ ndʋ ŋwoki kediɣzisi yɔ, taasɔɔ kpa se ye ŋkpazɩ ñe-nesi nɛ ŋcosi tɔm yɔ, pɩkpazɩɣ lalaa ɖoŋ siŋŋ.

16. (a) Ɛzɩ Nehemiya yɔ, ɛzɩma tɩyɛ ɛgbɛyɛ taa ɛzʋtʋyaa pɩzɩɣ nɛ pakpazɩ koobiya ɖoŋ? (b) Kɛdɩ ɛzɩma koobiya sɩnɩ-ŋ yɔ.

¹⁶ Yehowa kpazɩ Nehemiya nɛ ɛ-ɛyaa ɖoŋ nɛ pakpaɣ kɩyakɩŋ 52 ɖeke nɛ pamanɩ Yerusalɛm kolonzi. (Neh. 2:18; 6:15, 16) Nehemiya taacɔnɩ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ yem na. Ɛlɛ ɛ-maɣmaɣ ɛɖʋ nesi nɛ pama kolonzi. (Neh. 5:16) Mbʋ ɖɔɖɔ sɔnɔ, ɛgbɛyɛ  taa ɛzʋtʋyaa sakɩyɛ maɣzɩɣnɩ Nehemiya nɛ paɖʋʋ nesi Ɛsɔ sɛtʋ kuduyuŋ maʋ tʋmɩyɛ yaa pɔñɔɔzʋʋ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ se ɩwɛɛ cɩɖɩ cɩɖɩ. Pɩtasɩ lɛ, pakpazɩɣ koobiya mba pitibi-wɛ yɔɔɔ yɔ ɖoŋ alɩwaatʋ ndʋ pa nɛ wɛ posusuu tɔm yaa powoki nɛ pekilimiɣ pɔ-yɔɔ yɔ.—Kalɩ Izaayii 35:3, 4.

17, 18. Ye ɖɩkatɩɣ kala yaa nɩɣzɛ yɔ, lidaʋ ŋgʋ pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛna?

¹⁷ Alɩwaatʋ ndʋ ɖa nɛ ɖo-koobiya ɖɩkpɛndɩɣ nɛ ɖɩlakɩ tʋmɩyɛ yɔ, piyeki se nɔɔ kʋɖʋmaɣ ɛwɛɛ ɖɛ-hɛkʋ taa. Piyeki ɖɔɖɔ se ɖa nɛ wɛ ɖɩɖʋ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ nɛ ɖɩkpazɩ ɖama lidaʋ ɖoŋ wazasɩ nzɩ Ɛsɔ Kewiyaɣ kaɣ kɔnʋʋ yɔ, sɩ-yɔɔ. Ye ɖɩkpazɩɣ ɖo-koobiya ɖoŋ yɔ, pɩsɩɣnɩ-wɛ nɛ palʋbɩnɩ kala wena pakatɩɣ yɔ nɛ pɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana nɛ lidaʋ cee wayɩ yɔɔ. Pɩtasɩ lɛ, ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, pɩsɩɣnɩ ɖa-maɣmaɣ se ɖɩka ñʋʋ fezuu taa wondu yɔɔ nɛ ɖɩkpazɩ ɖe-lidaʋ ɖoŋ wazasɩ nzɩ Ɛsɔ ɖʋwa se ɛkaɣ-ɖʋ haʋ yɔ sɩ-yɔɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ye ɖɩkpazɩɣ lalaa nesi ɖoŋ yɔ, pɩkpazɩɣ ɖa-maɣmaɣ ɖoŋ.

¹⁸ Ye ɖɩmaɣzɩɣ ɛzɩma Yehowa kaasɩnɩ ɛ-sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa nɛ ɛkandɩyɩ pɔ-yɔɔ yɔ, pɩ-yɔɔ kɔyɔ, pɩkpazɩɣ ɖe-tisuu ɖoŋ nɛ piyeki nɛ ɖɩtaa-ɩ liu nɛ pɩkɩlɩ. Ye mbʋ, alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ kala nɛ ŋwɛɛ nɩɣzɛ taa yɔ, “ñe-nesi itaatii yɔɔɔ!” Ɛlɛ, wɛɛnɩ lidaʋ se ye ŋtɩmnɩ Yehowa yɔ, ɛkaɣ-ŋ sɩnʋʋ nɛ ɛkpazɩ-ŋ ɖoŋ nɛ ŋhiɣ wazasɩ nzɩ e-Kewiyaɣ kɔŋna yɔ.—Keɣa 72:23, 24.