Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

Lʋlɩyaa, ɩsɩnɩ mi-piya nɛ sɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ

Lʋlɩyaa, ɩsɩnɩ mi-piya nɛ sɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ

“Evebiya nɛ piya pelesi . . . Pasa [Yehowa] hɩɖɛ!” —KEƔA 148:12, 13.

HENDU: 41, 48

1, 2. (a) Kaɖɛ nɖɩ lʋlɩyaa katɩɣ? (b) Nɛ ɛzɩma papɩzɩɣ nɛ palʋbɩnɩ-ɖɩ? (c) Lɩmaɣza naanza wena taa ɖɩkaɣ tazʋʋ lɛɛlɛɛyɔ?

HALƲ nɔɔyʋ nɛ ɛ-walʋ pɛwɛ Fransɩ ɛjaɖɛ taa. Pɛkɛdaa se: “Ðitisiɣ Ɛsɔ yɔɔ, ɛlɛ pɩtɩwɩlɩ se paa pɩɩkpawa nɛ pitii yɔ, ɖe-piya ɖɔɖɔ kaɣ wɛnʋʋ tisuu ɛ-yɔɔ.” Palɩzɩ pɩ-taa se: “Paalʋlʋʋ ɛyʋ nɛ tisuu. Pɩpɔzʋʋ alɩwaatʋ pʋcɔ nɛ ɖe-piya wɛɛnɩ tisuu.” Koobu nɔɔyʋ wɛ Ositralii ɛjaɖɛ taa, ɛmawa se: “Pɩwɛ kaɖɛ kpem se ɛyʋ ɛsɩnɩ ɛ-pɩɣa nɛ kɛwɛɛnɩ tisuu siŋŋ. Pɩpɔzʋʋ se ŋtɩŋnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ŋsɩnɩ-kɛ. Nabʋyʋ taa, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋcosi tɔm ndʋ ña-pɩɣa pɔzɩ-ŋ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ŋmaɣzɩ se kanɩ pɩ-taa. Ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, ŋnaɣ se katasɩɣ-ŋ tɔm kʋɖʋmtʋ ndʋ pɔzʋʋ. Tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ ña-pɩɣa tisiɣ sɔnɔ yɔ, alɩwaatʋ kaaɖɛɣ lɛ, kapɩzɩɣ nɛ kapaɣzɩ tɩ-yɔɔ pɩtʋʋ. Nɛ pʋyɔɔ lɛ, pɩkaɣ pɔzʋʋ se tɔm ndʋ tɩ-taa ŋlɩzɩ-kɛ sɔnɔ yɔ, ŋɖaɣnɩ pɩsʋʋ tɩ-yɔɔ ɖoŋ ɖoŋ.”

2 Ye ŋkɛ lʋlɩyʋ yɔ, pɩlakɩ-ŋ nabʋyʋ taa ɛzɩ ŋŋpɩzɩɣ nɛ ŋwɩlɩ ñe-piya tɔm nɛ ŋsɩnɩ-sɩ nɛ sɩwɛɛnɩ tisuu alɩwaatʋ ndʋ sɩpaɣlɩɣ yɔ? Toovenim taa lɛ, ɖa-taa nɔɔyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ nɛ ɛ-maɣmaɣ ɛ-lɔŋsɩnɖɛ. (Yer. 10:23) Ɛlɛ, ye ɖɩta Yehowa liu se ɛsɩnɩ-ɖʋ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla tʋmɩyɛ nɖɩ. Iyele nɛ ɖɩna nʋmɔŋ naanza weyi ɩ-yɔɔ ɩpɩzɩɣ nɛ ɩtɩŋna nɛ ɩsɩnɩ mi-piya nɛ sɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ yɔ: (1) Ɩñaɣ pana nɛ ɩtɩlɩ mi-piya camɩyɛ. (2) Ɩwɩlɩ-sɩ Yehowa tɔm ndʋ tɩwɛ mɩ-laŋa taa yɔ. (3) Ɩlabɩnɩ kɩɖaŋ kɩbaŋ tʋmɩyɛ. (4) Ɩwɛɛ suuɖu nɛ ɩtɩmnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-mɩ.

ƖTƖLƖ MI-PIYA CAMƖYƐ

3. Ɛzɩma tɩyɛ lʋlɩyaa pɩzɩɣ nɛ pamaɣzɩnɩ Yesu alɩwaatʋ ndʋ pawɩlɩɣ pe-piya tɔm yɔ?

3 Sɔɔndʋ taakpaɣ Yesu se ɛpɔzɩ ɛ-wayɩ tɩŋɩyaa se peheyi-i mbʋ pɩ-yɔɔ petisiɣ yɔ. (Mat. 16:13-15) Lʋlɩyaa, ɩmaɣzɩnɩ Yesu kɩɖaʋ. Alɩwaatʋ ndʋ mɩ nɛ mi-piya ɩlakɩ faawɩyɛ yaa ɩkpɛndɩɣ nɛ ɩlakɩ nabʋyʋ yɔ, ɩpɔzɩ-sɩ se siheyi-mɩ ndʋ tɩwɛ sɩ-laŋa taa yɔ. Ɩpɩzɩɣ nɛ ɩpɔzɩ-sɩ se ye sɩpɩtɩɣ nabʋyʋ yɔɔ yɔ, siheyi-mɩ faaa. Pɩɣa evelaɣ nakɛyɛ wɛ Ositralii ɛjaɖɛ taa nɛ kɛwɛnɩ pɩnzɩ 15. Kamawa se: “Ðoŋ ɖoŋ lɛ, ma nɛ Paaba ɖɩlakɩ kɛdaɣ nɛ ɛsɩɣnɩ-m se mɔyɔɔdɩ men-tisuu yɔɔ tɔm. Ɛpɔzʋʋ-m se: ‘Suwe Bibl yɔɔdʋʋ?’ ‘Ŋtisiɣ ndʋ kɩyɔɔdʋʋ yɔ tɩ-yɔɔ?’ ‘Ɛbɛ yɔɔ ŋtisiɣ tɩ-yɔɔ?’ Ɛñɩnaɣ se malabɩnɩ tʋmɩyɛ ma-maɣmaɣ mɔn-tɔm pee nɛ moncosi tɔm yɔɔ, pɩtaakɛnɩ ɛ-tɔm pee yaa Daada ñɩna. Mɛwɛɣ nɛ manpaɣlɩɣ lɛ, pɩsɩɣnɩ-m se mɔn-tɔm cosuu ɛwɛɛ ɖeu nɛ pɩkɩlɩ.”

4. Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se tɔm ndʋ mɩ-pɩɣa pɔzʋʋ-mɩ yɔ, ɩtaakpaɣ-tʋ ɛzɩ tɩkɛ aleɣya tɔm yɔ? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

4 Ye mɩ-pɩɣa nakɛyɛ eetisiɣ Bibl wɩlɩtʋ natʋyʋ yɔɔ yɔ, ɩtaamʋ pana yaa ɩtaakalɩ-kɛ. Ɩkpaɣnɩ-kɛ hɛɛɛ nɛ ɩsɩnɩ-kɛ nɛ keheyi-mɩ mbʋ pʋyɔɔ kaatisiɣ wɩlɩtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ. Caja nɔɔyʋ yɔɔdaa se: “Ɩtaakpaɣ tɔm ndʋ mɩ-pɩɣa pɔzʋʋ-mɩ yɔ ɛzɩ aleɣya tɔm yɔ. Ɩtaamaɣzɩ se tɩ-tɔm tɩcɛyɩ, nɛ itaakizi se iicosuu kɔ-tɔm natʋyʋ yɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɩɖʋ-mɩ ɖɩwɩzɩyɛ.” Toovenim taa lɛ, ye mi-piya ɩpɔzʋʋ-mɩ tɔm yɔ pɩwɛ ɖeu, mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩwɩlɩɣ se sɩsɔɔlaa se sɩnɩɩ tɔm taa. Halɩ alɩwaatʋ ndʋ Yesu kaawɛnɩ pɩnzɩ 12 yɔ, ɛpɔzɩ tɔm kɩcɛyɩtʋ. (Kalɩ Luka 2:46.) Pɩɣa evelaɣ nakɛyɛ wɛ Taanemarkɩ ɛjaɖɛ taa, nɛ kɛwɛnɩ pɩnzɩ 15. Kɛkɛdaa se: “Kɩyakʋ nakʋyʋ meheyi ma-lʋlɩyaa se mɛwɛɛ nɛ mɔnpɔzʋʋ man-tɩ se ɛzɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ ɛgbɛyɛ taa ɖɩwɛɛ. Mbʋ ɛzɩ pa-taa kaawɩnɩ-m lɛ, pakpaɣnɩ-m hɛɛɛ nɛ patɩŋnɩ Bibl yɔɔ nɛ pocosi tɔm ndʋ payɩ mɔnpɔzaɣ-wɛ yɔ, tɩ-yɔɔ.”

5. Paa lʋlɩyaa ɩmaɣzɩɣ se pe-piya wɛnɩ tisuu yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se pala?

5 Ɩñaɣ pana nɛ ɩtɩlɩ mi-piya camɩyɛ. Ɩtɩlɩ sɩ-lɩmaɣza nɛ sɩ-kɩcɛyɩm. Ɩtaamaɣzɩ kpa se ɛzɩma mɩ nɛ sɩ iwoki kediɣzisi nɛ isusuu tɔm yɔ, pɩwɩlɩɣ se sɩwɛnɩ tisuu. Alɩwaatʋ ndʋ mɩ nɛ sɩ ɩlakɩ tʋma paa evemiye nɖɩ yɔ, ɩlakɩ ɖɔɖɔ faawɩyɛ fezuu taa wondu yɔɔ. Ɩtɩmɩ mi-piya yɔɔ, alɩwaatʋ ndʋ mɩ nɛ sɩ ɩwɛɛ nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɩwɛ mi-ɖeke yɔ. Ɩñaɣ pana nɛ ɩtɩlɩ mbʋ pɩtakɩɣ si-tisuu yɔ, nɛ ɩsɩnɩ-sɩ nɛ sɩlʋbɩnɩ-pʋ.

ƖWƖLƖ-SƖ YEHOWA TƆM NDƲ TƖWƐ MƖ-LAŊA TAA YƆ

6. Ye lʋlɩyaa ɩkpɛlɩkɩɣ Bibl camɩyɛ yɔ, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-wɛ nɛ pɛkɛ wɩlɩyaa kɩbama?

6 Yesu tɔm wɩlʋʋ tukaɣni ɛyaa laŋa mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛɛsɔɔlɩ Yehowa nɛ Masɩ, nɛ ɛtɛ ɛsɔɔlɩ ɛyaa. (Luka 24:32; Yoh. 7:46) Mbʋ ɖɔɖɔ ye lʋlɩyaa ɩsɔɔlɩ Yehowa, pɔsɔɔlɩ Bibl nɛ pe-piya yɔ, pɩkaɣ-wɛ sɩnʋʋ nɛ pɔ-tɔm wɩlʋʋ tukuni pe-piya laŋa. (Kalɩ Wayɩ Wayɩ Paɣtʋ 6:5-8; Luka 6:45.) Ye mbʋ, lʋlɩyaa, pɩwɛɛ se ɩsɔɔlɩ Bibl nɛ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ kpɛlɩkʋʋ ɖoŋ ɖoŋ. Ɩmaɣzɩ Yehowa wondu kɩlɩzɩtʋ yɔɔ nɛ ɩñɩnɩ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ nzɩ sɩyɔɔdʋʋ wondu ndʋ tɩ-tɔm yɔ. (Mat. 6:26, 28) Ye ɩlakɩ mbʋ yɔ, pɩkaɣ-mɩ sɩnʋʋ nɛ ɩwɛɛnɩ sɩmtʋ sakɩyɛ, ɩwɛɛnɩ ɛsɩmɩyɛ Yehowa yɔɔ nɛ pɩkɩlɩ, nɛ pɩkaɣ-mɩ sɩnʋʋ nɛ ɩwɩlɩ mi-piya tɔm camɩyɛ.—Luka 6:40.

7, 8. Ye lʋlɩyʋ ɛsɩm Yehowa tɔm camɩyɛ yɔ, pee wena pɩkaɣ lʋlʋʋ? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

7 Tɔm ndʋ ɩkpɛlɩkɩɣ Yehowa yɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se iheyi-tʋ mi-piya. Pɩtɩkɛ alɩwaatʋ ndʋ ɩñɔɔzʋʋ kediɣzisi yaa ɩlakɩ hɔʋ taa Bibl kpɛlɩkʋʋ yɔ tɩ-taa ɖeke pɩwɛɛ se ɩla mbʋ, ɛlɛ pɩwɛɛ se ɩlakɩ mbʋ paa ɛzɩmtaa. Pɩtasɩ lɛ, pɩtɩpɔzɩ se ɩkpa mi-piya nɛ ɖoŋ se mɩ nɛ sɩ ɩla faawɩyɛ, ɛlɛ pɩwɛɛ se pɩkɛnɩ taa leleŋ alɩwaatʋ. Halʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-walʋ pɛwɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. Alɩwaatʋ ndʋ panaɣ wonuu kɩbaŋʋ nakʋyʋ yaa pɔtɔkɩ tɔɔnaɣ kɩbaŋa nakɛyɛ yɔ, pakpakɩɣ alɩwaatʋ nɛ pa nɛ pe-piya pamaɣzɩɣ Yehowa yɔɔ. Pɛkɛdaa se: “Ðɩtɔzʋʋ ɖe-piya se Yehowa sɔɔlɩ-ɖʋ, nɛ mbʋ mbʋ ɛha-ɖʋ yɔ, ɛñɔɔzɩ-pʋ camɩyɛ se pɩwazɩ-ɖʋ.” Halʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-walʋ pɛwɛ Afrika Hadɛ Kiŋ ɛjaɖɛ taa, nɛ pɛwɛnɩ halɩbiya naalɛ. Alɩwaatʋ ndʋ pa nɛ sɩ palakɩ tʋmɩyɛ kaɖaɣ taa yɔ, pawɩlɩɣ-sɩ ɛzɩma hɛtʋ ñɔʋ nɛ tɩpaɣlɩɣ, nɛ ɛzɩma pɩwɛ maamaaci kpem yɔ. Pɛkɛdaa se: “Ðɩñakɩ pana se ɖɩsɩnɩ ɖɛ-pɛlaa nɛ pɛwɛɛnɩ ñamtʋ siŋŋ wezuu yɔɔ nɛ pana ɛzɩma kɩ-tɔm wɛ maamaaci kpem yɔ.”

8 Ositralii abalʋ nɔɔyʋ kaakpaɣ ɛ-pɩyalʋ weyi ɛɛwɛnɩ ɛzɩ pɩnzɩ hiu yɔ nɛ powolo kuduyuŋ weyi ɩ-taa pasɩɣ caanaʋ taa wondu yɔ. Ɛñɩnaɣ se ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛwɛɛnɩ tisuu Ɛsɔ yɔɔ nɛ ɛna se ɛnʋ lɩzɩnɩ wondu. Abalʋ ɛnʋ ɛkɛdaa se: “Ðɩna pasɩ caanaʋ taa teŋgu taa kpɩna naayɛ. . . . Pɩɩlabɩ-ɖʋ piti kpem mbʋ pʋyɔɔ yɔ, aawɛ kajʋka, a-tɔm wɛɛ maamaaci, nɛ pɩtaacɛyɩ se atasɩ lɛɣzʋʋ nɛ apɩsɩ kpɩna naayɛ. Ye mbʋ, ye pɩɩwɛɛ se wondu cikpetu natʋyʋ lɛɣzɩɣna nɛ tɩpɩsɩɣ wondu maamaaci ñɩndʋ yɔ, pɩlabɩ ɛzɩma nɛ caanaʋ taa kpɩna ana awɛɛ maamaaci nɛ pɩtɩcɛyɩ se atasɩ lɛɣzʋʋ? Tɔm ndʋ, tɩlabɩ mɔ-yɔɔ tʋmɩyɛ siŋŋ nɛ ma nɛ man-pɩyalʋ ɖɩla faawɩyɛ tɩ-yɔɔ.”

ƖLABƖNƖ KƖÐAŊ KƖBAŊ TƲMƖYƐ

9. (a) Ye ɖɩlakɩnɩ kɩɖaŋ tʋmɩyɛ yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlʋlɩ pee kɩbana? (b) Nɛ kɩɖaʋ ŋgʋ koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ labɩnɩ tʋmɩyɛ?

9 Ðoŋ ɖoŋ lɛ, Yesu lakaɣnɩ kɩɖaŋ tʋmɩyɛ ɛ-tɔm wɩlʋʋ taa nɛ pɩsɩɣaɣnɩ ɛ-tɔm welisiyaa se pamaɣzɩ ndʋ ɛwɩlaɣ-wɛ yɔ tɩ-yɔɔ. Pitukaɣni pa-laŋa siŋŋ nɛ pataasɔʋ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. (Mat. 13:34, 35) Piya sɔɔlɩ labɩnʋʋ sɩ-maɣzɩm tʋmɩyɛ. Ye mbʋ, lʋlɩyaa ɩñaɣ pana nɛ ɩlabɩnɩ kɩɖaŋ tʋmɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ ɩwɩlɩɣ-sɩ tɔm yɔ. Mbʋ Japɔŋ ɛjaɖɛ taa koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ laba. Ɛwɛnɩ piya naalɛ. Alɩwaatʋ ndʋ kajalaɣ ñɩŋga wɛnɩ pɩnzɩ hiu, nɛ naalɛ ñɩŋga wɛɛnɩ pɩnzɩ lutozo yɔ, ɛkpɛlɩkɩ-sɩ tɔm pɩlɩɩnɩ helim mbʋ ɖifeziɣ yɔ pɩ-yɔɔ, nɛ ɛwɩlɩ-sɩ ɛzɩma Yehowa ñɔɔzɩ-pʋ yɔ. Ɛzɩma ɛkpaɣnaa? Ɛcɛlɩ-sɩ naalɩm, sikiɖi, nɛ kɔfɩ. Pʋwayɩ lɛ, ɛpɔzɩ pa-taa paa weyi lɛ se ɛlabɩ-ɩ tii. Ɛkɛdaa se: “Palabɩ-kʋ camɩyɛ kpem. Alɩwaatʋ ndʋ mɔnpɔzɩ-wɛ se ɛbɛ yɔɔ palabɩ-kʋ camɩyɛ mbʋ lɛ, pɔtɔ se mba sɔɔlaa se kɩwɛɛ ɖeyi ɖeyi ɛzɩ me-liu sɔɔlʋʋ yɔ. Peeɖe malɩzɩ-wɛ pɩtaa se alɩwaatʋ ndʋ Yehowa lakaɣ helim yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ ɛkpɛndɩ helim ndɩ ndɩ nɛ pɩmaɣnɩ camɩyɛ ɛzɩ pɩpɔzʋʋ-ɖʋ yɔ.” Kɩɖaʋ ŋgʋ, kɩɩmaɣnɩ piya nzɩ sɩ-pɩnzɩ ɖeyi ɖeyi nɛ pitukuni-sɩ siŋŋ; nɛ ye pɩɩkɛ takayaɣ taa yem sɩɩkpɛlɩkaa yɔ, pitaatukuni-sɩ mbʋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se sɩɩkaɣ sɔʋ lɔŋ weyi kɩɖaʋ ŋgʋ kɩkpɛlɩkɩ-sɩ yɔ ɩ-yɔɔ wiɖiyi.

Ɩpɩzɩɣ ɩtɩŋnɩ kɩɖaŋ weyi ɩwɛ kɛlɛʋ yɔ ɩ-yɔɔ nɛ ɩsɩnɩ mi-piya nɛ sɩna se Ɛsɔ lɩzɩnɩ kedeŋa (Cɔnɩ tayʋʋ 10)

10, 11. (a) Kɩɖaʋ ŋgʋ yɔɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩŋna nɛ ŋwɩlɩ ña-pɩɣa se Ɛsɔ lɩzɩnɩ wondu kedeŋa yɔɔ? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.) (b) Kɩɖaŋ weyi ŋtɛm labɩnʋʋ tʋmɩyɛ nɛ pʋlʋlɩ pee kɩbana?

10 Kɩɖaʋ ŋgʋ yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋwɩlɩ ña-pɩɣa se Ɛsɔ lɩzɩnɩ wondu kedeŋa yɔɔ? Ña nɛ kɛ ɩpɩzɩɣ ɩtɩŋnɩ takayaɣ ŋga kawɩlɩɣ ɛzɩma palakɩ tɔɔnaɣ nakɛyɛ yɔ kɔ-yɔɔ nɛ ɩla tɔɔnaɣ ŋga. Heyi-kɛ mbʋ pʋyɔɔ pɩcɛyaa se ɩɖɔ lɔŋ weyi ɩwɛ takayaɣ ŋga ka-taa yɔ ɩ-yɔɔ yɔ. Pʋwayɩ lɛ, cɛlɩ-kɛ tɩʋ piye naɖɩyɛ ɛzɩ leemuu mbʋ yɔ, nɛ ŋpɔzɩ-kɛ se: “Ŋnawa se nabʋyʋ wɛ leemuu kʋnɛ kɩ-taa nɛ pɩwɩlɩɣ ɛzɩma pɩɩwɛɛ se pɩɖɔ pʋcɔ nɛ kɩpɩɩ yɔ?” Pʋwayɩ lɛ, faɣ leemuu ŋgʋ kɩ-taa nɛ ŋcɛlɩ-kɛ pɩ-taa piye kʋɖʋmɖɩyɛ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlɩzɩ-kɛ pɩ-taa se piye nɖɩ, ɖɩwɛ ɛzɩ takayaɣ ŋga kawɩlɩɣ ɛzɩma palakɩ tɔɔnaɣ nakɛyɛ yɔ. Pama tɔm ɖɩ-taa nɛ pɩwɩlɩɣ ɛzɩma pɩkaɣ ɖɔm pʋcɔ nɛ pɩpɩsɩ leemuu yɔ. Ɛlɛ tɔm ndʋ, tɩwɛ kaɖɛ nɛ pɩkɩlɩ ndʋ tɩwɛ takayaɣ taa yɔ. Pʋwayɩ lɛ, pɔzɩ-ɩ se: “Ye nɔɔyʋ ɛmanɩ takayaɣ ŋga kawɩlɩɣ ɛzɩma palakɩ tɔɔnaɣ nakɛyɛ yɔ, ŋmaɣzɩɣ se ama tɔm kaɖɛ ñɩndʋ ndʋ tɩwɛ leemuu piye taa yɔ?” Ye ña-pɩɣa ɛpaɣlaa kɔyɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlɩzɩ-kɛ pɩ-taa se tɔm ndʋ pamawa nɛ pɩwɩlɩɣ ɛzɩma pɩkaɣ ɖɔm nɛ tɩʋ ñɔ, kɩpaɣlɩ nɛ kɩlʋlɩ pee yɔ, tɩwɛ tɩʋ piye taa. Ña nɛ kɛ ɩpɩzɩɣ nɛ ɩcɔnɩ kɩlɛmɩŋ nɛ kɩɖaŋ weyi ɩwɛ Cinq questions à se poser sur l’origine de la vie hatʋ cabɩ takayaɣ taa yɔ, kɔ-hɔɔlɩŋ 10 nɛ piwolo 20 yɔɔ.

11 Lʋlɩyaa sakɩyɛ sɔɔlɩ tɩŋnʋʋ Réveillez-vous! taa tɔm ñʋʋ “Hasard ou Conception” yɔɔ nɛ pa nɛ pe-piya palakɩ faawɩyɛ. Ye pɩkɛ piya cikpesi yɔ, lʋlɩyaa pɩzɩɣ nɛ palɩzɩ tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩ-taa nɛ pɩwɛɛ kɛlɛʋ. Taanemarkɩ ɛjaɖɛ taa, koobu nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ patɩŋnɩ kɩɖaʋ kʋnɛ kɩ-yɔɔ. Pakpaɣ ɛsɔdaa lɔɔɖa nɛ pamaɣzɩnɩ sumasɩ. Peheyi pa-pɩɣa se: “Ɛsɔdaa lɔɔɖa wɛ ɛzɩ sumasɩ yɔ. Ɛlɛ ɛsɔdaa lɔɔɖa pɩzɩɣ nɛ aɖʋ yala nɛ atesi ɛsɔdaa lɔɔɖa cikpena ɛzɩ sumasɩ yɔ? Pɩcɛyaa se sumasɩ ɩwɛɛnɩ kadaɣ nakɛyɛ nɛ sitiki ka-taa ɛzɩ ɛsɔdaa lɔɔɖa yɔ? Pɩtasɩ lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpaɣ ɛzɩma ɛsɔdaa lɔɔɖa tiliɣ yɔ nɛ ŋmaɣzɩnɩ ɛzɩma sumasɩ teɣ hendu yɔ? Ye mbʋ, weyi ɛlabɩ ɛsɔdaa lɔɔɖɩyɛ nɛ weyi ɛlabɩ sumasɩ yɔ, pa-taa lɛ, akɩlɩ lɔŋ?” Ye ña nɛ ña-pɩɣa ɩlakɩ faawɩyɛ mbʋ nɛ ŋpɔzʋʋ-kɛ tɔm yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-kɛ nɛ kɛwɛɛ “lɔŋ” nɛ pɩkɩlɩ, nɛ piyeki ɖɔɖɔ nɛ kɛwɛɛnɩ tisuu siŋŋ Yehowa yɔɔ.—Ad. 2:10-12.

12. Ɛzɩma tɩyɛ kɩɖaŋ pɩzɩɣ ɩsɩnɩ piya nɛ sɩwɛɛnɩ tisuu Bibl yɔɔ?

12 Kɩɖaŋ kɩbaŋ pɩzɩɣ nɛ ɩsɩnɩ ña-pɩɣa nɛ ketisi se Bibl taa tɔm kɛ toovenim. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkalɩ-kɛ Yɔb 26:7. (Kalɩ Yɔb 26:7.) Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwɩlɩ-kɛ se tɔm ndʋ tɩwɛ mayaɣ ŋga ka-taa yɔ, tɩlɩnɩ Ɛsɔ cɔlɔ? Taaheyi-kɛ yem se tɔm ndʋ tɩlɩnɩ Yehowa cɔlɔ na. Ɛlɛ sɩnɩ-kɛ nɛ kalabɩnɩ ka-maɣzɩm tʋmɩyɛ. Tɔzɩ-kɛ se Yɔb alɩwaatʋ taa lɛ, menziiniwaa mba pɔcɔŋnɩnɩ ɛsɔdaa wondu yɔ, pataawɛɛ. Pʋwayɩ lɛ, ŋheyi-kɛ se kawɩlɩ ɛzɩma Yɔb alɩwaatʋ taa, pɩɩwɛ ɛyaa kaɖɛ se petisi se patɩsɩɩ tɛtʋ nabʋyʋ yɔɔ yɔ. Kapɩzɩɣ nɛ katɩŋnɩ wonuu nakʋyʋ ɛzɩ pombo yaa kaaʋ mbʋ yɔ kɩ-yɔɔ nɛ kawɩlɩ se ye pɔlɔ-kʋ ɛsɔdaa kɔyɔ, kɩɩpɩzɩɣ kɩcaɣ peeɖe, ɛlɛ kɩtɔlʋʋ. Piyeki nɛ ña-pɩɣa nɩɩ pɩ-taa se ye pama tɔm ndʋ Bibl taa nɛ pɩla pɩnzɩ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ lɔŋsɩnɖaa naɣ se patisusi tɛtʋ nabʋyʋ yɔɔ yɔ, pɩwɩlɩɣ se toovenim taa lɛ, Bibl lɩnɩ Yehowa cɔlɔ.—Neh. 9:6.

ƖSƖNƖ-SƖ NƐ SƖNA ƐZƖMA BIBL PAƔTƲ KILA WƐNƖ WAZAƔ YƆ

13, 14. Ɛzɩma lʋlɩyaa pɩzɩɣ nɛ pasɩnɩ pe-piya nɛ sɩɖɔ Bibl paɣtʋ kila yɔɔ?

13 Pɩcɛyaa kpem se ŋsɩnɩ ña-pɩɣa nɛ kana se ye kɔɖɔŋ Bibl paɣtʋ kila yɔɔ yɔ, pɩwazɩɣ-kɛ siŋŋ. (Kalɩ Keɣa 1:1-3.) Ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋnɩ nʋmɔŋ ndɩ ndɩ yɔɔ nɛ ŋla mbʋ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɔzɩ ña-pɩɣa se kamaɣzɩ se pɩwɛɛ se kakʋyɩ nɛ kowolo kacaɣ lɩm hɛkʋ taa tɛtʋ poliŋ ñɩndʋ natʋyʋ taa. Nɛ pɩpɔzʋʋ se kalɩzɩ ɛyaa mba kɔsɔɔlaa se ka nɛ wɛ pacaɣ peeɖe yɔ. Pʋwayɩ lɛ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋpɔzɩ-kɛ se: “Wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ pɩwɛɛ se ɛyaa mba pɛwɛɛna pʋcɔ nɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ wɛɛ mɩ-hɛkʋ taa?” Pʋwayɩ lɛ, ña nɛ kɛ ɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ɩtazɩ lɔŋ kɩbaŋ weyi ɩwɛ Galaatɩ 5:19-23 taa yɔ ɩ-taa nɛ ɩna ɛyaa mba Yehowa sɔɔlaa se pacaɣ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa yɔ.

14 Ye ŋlabɩ mbʋ yɔ, ña-pɩɣa pɩzɩɣ nɛ kɛkpɛlɩkɩ lɔŋ kɩbaŋ naalɛ. Kajalaɣ lɛ, ye ɖɩɖɔŋ Ɛsɔ paɣtʋ yɔɔ yɔ, piyeki se ɖɩwɛɛ laŋhɛzɩyɛ nɛ nɔɔ kʋɖʋmaɣ taa. Nabʋlɛ lɛ, Yehowa wɩlɩɣ-ɖʋ tɔm sɔnɔ se pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩcaɣ wezuu ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ taa. (Iz. 54:13; Yoh. 17:3) Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋkpaɣ nɔɔyʋ kɩɖaʋ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ taa nɛ ŋsɩnɩ-kɛ nɛ kanɩɩ tɔm ndʋ tɩ-taa camɩyɛ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩŋnɩ Feŋuu Tilimiye taa tɔm ñʋʋ “Bibl lɛɣzɩɣ ɛyaa wezuu caɣʋ” yɔɔ. Yaa ye mɩ-ɛgbɛyɛ taa koobu nɔɔyʋ ɛlabɩ lɛɣzɩtʋ sakɩyɛ e-wezuu caɣʋ taa se pɩsa nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Yehowa yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋyaa-ɩ mɩ-tɛ nɛ ɛkɛdɩ-mɩ lɛɣzɩtʋ ndʋ ɛlaba yɔ tɩ-tɔm. Kɩɖaŋ ɛnɩ, ɩsɩɣnɩ ña-pɩɣa nɛ kana se Bibl paɣtʋ kila wazɩɣ siŋŋ.—Ebr. 4:12.

15. Lʋlɩyaa, ɛbɛ kaɣ-mɩ sɩnʋʋ nɛ ɩwɩlɩ mi-piya tɔm?

15 Lʋlɩyaa, tɔm ndʋ pɩwɛɛ se ɩɖɔkɩ yɔ, ndʋ yɔ: Ɩlabɩnɩ mɩ-maɣzɩm tʋmɩyɛ camɩyɛ nɛ tɔm ndʋ ɩwɩlɩɣ mi-piya yɔ tɩwɛɛ leleŋ nɛ tɩkɛdɩnɩ-sɩ. Ɩmaɣzɩ pɩnzɩ nzɩ sɩwɛna yɔ sɩ-yɔɔ nɛ ɩsɩnɩ-sɩ nɛ sɩlabɩnɩ sɩ-maɣzɩm tʋmɩyɛ camɩyɛ. Caja nɔɔyʋ yɔɔdaa se: “Pɩtaanɩɩ-mɩ, ɛlɛ iwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɩtɩŋnɩ nʋmɔŋ kɩfaŋ yɔɔ paa ɛzɩmtaa nɛ ɩsɩɣnɩ mi-piya se sɩnɩɩ tɔm kɩbɩndʋ natʋyʋ taa.”

ƖWƐƐNƖ TISUU, ƖWƐƐ SUUÐU NƐ ƖTƖMƖƔ

16. Alɩwaatʋ ndʋ lʋlɩyaa wɩlɩɣ pe-piya tɔm yɔ, ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se pɛwɛɛ suuɖu? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

16 Fezuu kiɖeɖeu pɩzɩɣ kɩsɩnɩ mi-piya nɛ sɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ. (Gal. 5:22, 23) Pʋcɔ nɛ tɩʋ piye pɩɩ lɛ, pɩkpakɩɣ alɩwaatʋ. Mbʋ ɖɔɖɔ pɩkpakɩɣ alɩwaatʋ pʋcɔ nɛ mi-piya tisuu paɣlɩ. Ye mbʋ, pɩwɛɛ se ɩwɛɛ suuɖu nɛ pɩtaanɩɩ-mɩ nɛ tɔm wɩlʋʋ mi-piya. Caja nɔɔyʋ wɛ Japɔŋ ɛjaɖɛ taa nɛ ɛwɛnɩ piya naalɛ. Ɛkɛdaa se: “Ma nɛ ma-halʋ ɖɩkpakɩɣ alɩwaatʋ sakɩyɛ nɛ ɖɩsɩɣnɩ ɖe-piya. Kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ sɩɩkɛ piya ajamaa yɔ, mɛnkpɛlɩkaɣnɩ-sɩ Bibl cɛcɛsɩ 15 paa evemiye nɖɩ. Kɩyakɩŋ weyi ɖiwokaɣ kediɣzisi yɔ, i-ɖeke mantaakpɛlɩkɩɣnɩ-sɩ. Pɩtaawɛɛ ɖa nɛ ɖe-piya kaɖɛ se ɖɩkpaɣ cɛcɛsɩ 15 nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ.” Egeetiye yɔɔ cɔnɩyʋ nɔɔyʋ mawa se: “Maakɛ pɩɣa evelaɣ lɛ, mɔnpɔzaɣ man-tɩ tɔm sakɩyɛ nɛ manpɩtaɣ tɔm sakɩyɛ yɔɔ ɖɔɖɔ. Alɩwaatʋ kɔma nɛ tɩɖɛɣ lɛ, kediɣzisi, hɔʋ taa Bibl kpɛlɩkʋʋ nɛ tɩ-yɔɔ kpɛlɩkʋʋ sɩnɩ-m nɛ manɩɩ tɔm ndʋ tɩ-taa sakɩyɛ taa. Pʋyɔɔ pɩcɛyaa se lʋlɩyaa iwolo pɩ-yɔɔ nɛ pawɩlɩɣ pe-piya tɔm.”

Pɩsa nɛ ŋkɛ wɩlɩyʋ kɩbanʋ lɛ, pɩwɛɛ se ŋsɔɔlɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ (Cɔnɩ tayʋʋ 17)

17. (a) Ɛbɛ yɔɔ pɩcɛyaa se lʋlɩyaa ɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ? (b) Ɛzɩma lʋlɩyaa nabɛyɛ sɩnɩ pe-piya nɛ sɩwɛɛnɩ tisuu?

17 Lʋlɩyaa, pɩcɛyaa se ɩwɛɛnɩ tisuu siŋŋ Yehowa yɔɔ nɛ mi-piya maɣzɩnɩ-mɩ. Mi-piya kaɣ naʋ mbʋ ɩlakɩ yɔ, nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se pɩkaɣ wɛnʋʋ ɖoŋ kɩbaŋ sɩ-yɔɔ. Ye mbʋ, lʋlɩyaa, pɩwɛɛ se iwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɩkpazɩ mi-tisuu ɖoŋ. Iyele nɛ mi-piya na ɛzɩma ɩtaɣ Yehowa liu yɔ. Abalʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-halʋ pɛwɛ Pɛrmuudi ɛjaɖɛ taa. Alɩwaatʋ ndʋ pakatɩɣ nɩɣzɛ yɔ, pa nɛ pe-piya pɛkpɛndɩɣ nɛ patɩmɩɣnɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-wɛ, nɛ peseɣtiɣ pe-piya se sɩtɩmɩɣ sɩ-tɩ yɔɔ. Pɛkɛdaa se: “Ðiheyi ɖɛ-pɛlɛ sɔsɔ se, ‘Taa Yehowa liu nɛ ña-laŋɩyɛ pilim, wɛɛ kpekpeka Kewiyaɣ tʋma labʋ taa, nɛ taakɩlɩɣ nɩɣzʋʋ.’ Alɩwaatʋ ndʋ ɛna pee wena pɩlʋlaa yɔ lɛ, ɛna se Yehowa wɛɛ nɛ ɛsɩɣnɩ-ɖʋ. Piyeba nɛ ɛwɛɛnɩ tisuu siŋŋ Ɛsɔ nɛ Bibl pɔ-yɔɔ.”

18. Toovenim tɔm ndʋ pɩwɛɛ se lʋlɩyaa ɩtɩlɩ?

18 Lʋlɩyaa, pɩwɛɛ se ɩtɩlɩ se ɩɩpɩzɩɣ nɛ ɩñɩɣ mi-piya yɔɔ se sɩwɛɛnɩ tisuu. Mbʋ ɩpɩzɩɣ nɛ ɩla yɔ lɛ se iɖuu sɩ-laŋa taa toovenim tɔm nɛ ɩmɩzɩ lɩm. Ɛlɛ Ɛsɔ ɖeke pɩzɩɣna nɛ eyele nɛ si-tisuu paɣlɩ. (1 Kɔr. 3:6) Ye mbʋ, ɩtɩmnɩ Yehowa nɛ ɩpɔzɩ-ɩ e-fezuu kiɖeɖeu, nɛ ɩñaɣ pana nɛ ɩwɩlɩ mi-piya tɔm. Ye ɩlakɩ mbʋ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se Yehowa kaɣ wazʋʋ mɩ-pana ñaɣʋ yɔɔ.—Efɛz. 6:4.