Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

Maɣzɩnɩ Yehowa pʋtɔdɩyɛ naʋ

Maɣzɩnɩ Yehowa pʋtɔdɩyɛ naʋ

“[Yehowa, Yehowa, Ɛsɔ] pʋtɔdɩyɛ nayʋ nɛ hɛndɩyʋ.” —Ejl. 34:6.

HENDU: 57, 147

1. Ɛzɩma tɩyɛ Yehowa wɩlɩ ɛ-tɩ Moyizi? Nɛ ɛbɛ yɔɔ pɩkɛnɩ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ siŋŋ?

ALƖWAATƲ natʋyʋ Ɛsɔ lɩzɩ ɛ-tɩ nɛ ɛwɩlɩ Moyizi nɛ eheyi-i ɛ-hɩɖɛ nɛ ɛ-wɛtʋ kɩbandʋ. Wɛtʋ naalɛ kajalaɣ ñɩndʋ ndʋ ɛcalɩ yaʋ yɔ lɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ nɛ hɛndɩnʋʋ. (Kalɩ Ejipiti Lɩʋ 34:5-7.) Yehowa kaapɩzaa se ɛyɔɔdɩ e-ɖoŋ nɛ ɛ-lɔŋsɩnɖɛ pɔ-tɔm. Ɛlɛ ɛzɩma Moyizi ñɩnaɣ mbʋ pɩwɩlɩɣ se Ɛsɔ wɛ ɛ-cɔlɔ yɔ pʋyɔɔ lɛ, Yehowa heyi-i ɛ-wɛtʋ ndʋ tiyeki se ɛtɩlɩ se ɛnʋ sɔɔlɩ faaa se ɛsɩnɩ ɛ-sɛyaa paa ɛzɩmtaa yɔ. (Ejl. 33:13) Pɩɩkɛdɩɣnɩ-ŋ se wɛtʋ kɩbandʋ tʋnɛ tɩ-yɔɔ Ɛsɔ calɩnɩ ñɩɣʋ niye yaa we? Tɔm ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ ɛzɩma pɩcɛyaa se ɖɩwɛɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔ pɩ-tɔm. Weyi ɛwɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔ, ɛmaɣzɩɣ lalaa kʋñɔmɩŋ yɔɔ nɛ ɛñɩnɩɣ se ɛsɩnɩ-wɛ.

2, 3. (a) Ɛbɛ wɩlɩɣ se ɛyaa pɩzɩɣ nɛ pɛwɛɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ? (b) Tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔɔ yɔ, ɛbɛ yɔɔ tɩ-tɔm cɛyaa?

2 Ɛsɔ lɩzɩ ɛyaa ɛ-lɛzʋʋ. Pʋyɔɔ lɛ, ɛzɩma Yehowa kɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ yɔ, ɛyaa wɛnɩ ɖɔɖɔ pʋtɔdɩyɛ naʋ wɛtʋ ndʋ. Halɩ mba paasɩŋ Ɛsɔ toovenim tʋ yɔ nabʋyʋ taa pɛwɛnɩ-tʋ ɖɔɖɔ. (Kiɖe 1:27) Bibl taa kɩɖaŋ sakɩyɛ wɩlɩɣ ɛzɩma ɛyaa wɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ wɛtʋ yɔ. Ɩ-taa nakʋyʋ lɛ halaa acɛyɛ tɩnaa mba poyowaɣ pɩɣa nakɛyɛ yɔɔ yɔ. Pa-taa paa weyi se ɛnʋ tɩnɩ pɩɣa nɛ pʋyɔɔ lɛ powolo Salomɔɔ ɛsɩndaa. Salomɔɔ ñɩnaɣ se ɛtɩlɩ se halaa mba pa-taa anɩ kɛ pɩɣa ɖoo toovenim taa; pʋyɔɔ ɛɖʋ paɣtʋ se pafaɣ pɩɣa nabʋlɛ. Paɣtʋ ndʋ tiiyeba nɛ pɩɣa ɖoo na ɛ-pɩɣa pʋtɔdɩyɛ nɛ ekizi se ye pɩkɩlaa kɔyɔ, papɩzɩɣ nɛ pɛcɛlɩ-kɛ halʋ lɛlʋ faaa. (1 Aw. 3:23-27) Pɩtɩla ŋtɔzʋʋ ɖɔɖɔ Faraɔɔ pɛlɛ weyi ehiɣ Moyizi yɔ, ɛ-yɔɔ. Paa eeɖiɣzinaa se pɩɣa ŋga ehiɣaa yɔ kɛkɛ Ebree tʋ pɩɣa nɛ pɩɩmʋnaa se pakʋ-kɛ yɔ, “pɩlabɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ” nɛ ɛɖʋ ɛ-taa se ɛcɔŋnɩ kɔ-yɔɔ nɛ kapaɣlɩ.—Ejl. 2:5, 6.

3 Tɔm ndʋ Bibl yɔɔdʋʋ pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔɔ yɔ, ɛbɛ yɔɔ tɩ-tɔm cɛyaa? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Bibl seɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩmaɣzɩnɩ Yehowa. (Efɛz. 5:1) Pɩkɛ toovenim se Ɛsɔ lɩzɩ ɛyaa lɛ, ɛha-wɛ waɖɛ se pana ɖama pʋtɔdɩyɛ. Ɛlɛ ɛzɩma ɖɩtɩtalɩ pilim yɔ pʋyɔɔ lɛ, pituyuu-ɖʋ paa ɛzɩmtaa se ɖɩñɩnɩ ɖa-maɣmaɣ ɖa-kɛzɛɣa. Nabʋyʋ taa pɩwɛ ɛyʋ kaɖɛ, nɛ ɛ-lɩmaɣza kpaɣʋ taa lɛ, ɛɛnaɣ se ɛsɩnɩ lalaa yaa ɛnɩɩnɩ ɛ-tɩ ɖeke. Ɛyaa nabɛyɛ lɛ, pɛwɛ lʋbɩyɛ yɔɔ tam se pañaɣ pana nɛ pɛwɛɛnɩ lɩmaɣza kɩbana. Ye mbʋ ɛbɛ pɩzɩɣ nɛ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩsɔɔlɩ lalaa nɛ ɖɩmaɣzɩɣ pa-kɩcɛyɩm yɔɔ? Kajalaɣ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɖɩmaɣzɩ ɛzɩma Yehowa nɛ lalaa palɩzaa nɛ pawɩlɩ se pɛwɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ wɛtʋ yɔ. Nabʋlɛ lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Ɛsɔ yɔ, pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩmaɣzɩ ɖɔɖɔ wazasɩ nzɩ pɩkɔŋna yɔ sɩ-yɔɔ.

YEHOWA HA-ÐƲ PƲTƆDƖYƐ NAƲ KƖÐAƲ ŊGƲ KƖTALƖ PILIM YƆ

4. (a) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa kaatiyi e-tiyiyaa Sodom tɛtʋ taa? (b) Lɔɔtɩ nɛ ɛ-pɛlaa pɔ-yɔɔ tɔm wɩlɩɣ-ɖʋ suwe?

4 Yehowa wɩlaa se ɛkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ hɔɔlɩŋ sakɩyɛ taa. Maɣzɩ mbʋ Ɛsɔ labɩ Lɔɔtɩ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Lɔɔtɩ kaakɛ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ nɛ “ɛnɩɣaɣ siziŋ” Sodom nɛ Gomɔɔrɩ ñɩma lakasɩ kɩdɛkɛdɩsɩ yɔɔ. Piyeba nɛ Ɛsɔ ɖʋ se ɛɖɩzɩɣ kɩdɛkɛdɩm laɖaa mba. (2 Pɩy. 2:7, 8) Ɛsɔ tiyi e-tiyiyaa se paya Lɔɔtɩ ñʋʋ. Tiyiyaa heyi Lɔɔtɩ se ɛkpaɣ ɛ-hɔʋ nɛ ese nɛ ɛlɩɩ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa. “Nɛ ɛcɔwaɣ ɛ-taa kiii lɛ, tiyiyaa mba pɔhɔmɩ-ɩ nɛ pe-nesi, ɛ nɛ ɛ-halʋ nɛ ɛ-pɛlaa naalɛ, [Yehowa] na ɛ-pʋtɔdɩyɛ naʋ mbʋ yɔ, pɩ-yɔɔ. Palɩzɩ-ɩ tɛtʋ taa nɛ peyebi-i.” (Kiɖe 19:16) Kɩɖaʋ kʋnɛ kɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se paa ɛzɩmtaa lɛ, Yehowa sɩm wɛtʋ kaɖɛ ñɩndʋ ndʋ tɩ-taa ɛ-sɛyaa siɣsiɣ ñɩma wɛɛ yɔ.—Iza. 63:7-9; Yak. 5:11; 2 Pɩy. 2:9.

5. Ɛzɩma Ɛsɔ Tɔm, ɛzɩ ndʋ tɩwɛ 1 Yohanɛɛsɩ 3:17 taa yɔ, sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩkpɛlɩkɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ?

5 Yehowa kɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ nɛ ɛwɩlɩɣ ɛ-sɛyaa se pɩcɛyaa se pɛwɛɛnɩ wɛtʋ ndʋ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Ɛɛɖʋ paɣtʋ Izrayɛɛlɩ piya se ye ɛyʋ nɔɔyʋ ɛtɔɔ kɩmɩyɛ yɔ, papɩzɩɣ nɛ pamʋ e-toko, mbʋ wɩlɩɣna se ɛkaɣ hɛyʋʋ kɩmɩyɛ nɖɩ. (Kalɩ Ejipiti Lɩʋ 22:25, 26.) Weyi ɛkɩndɩ lɛlʋ liidiye yɔ, ye ɛtɩkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ yɔ, nabʋyʋ taa pɩpɩzɩɣ nɛ pɩtakɩ-ɩ nɛ ɛmʋ weyi ɛkɩndɩ-ɩ liidiye yɔ, e-toko se ɛlɛ ɛtaawɛɛnɩ mbʋ ehuuzini ɛ-yɔɔ yɔ. Yehowa tɩŋnɩ pɩ-yɔɔ nɛ ɛwɩlɩ kpayɩ kpayɩ se ɛsɔɔlaa se ɛ-sɛyaa ɛkɛ pʋtɔdɩyɛ nayaa. Paɣtʋ kiɖe ɖɩnɛ ɖiiseɣtiɣ-ɖʋ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩkɛ pʋtɔdɩyɛ nayaa yaa we? Ye mbʋ ye ɖɩwɛnɩ ɖoŋ kɔyɔ, pɩcɛyaa se ɖɩsɩnɩ ɖo-koobiya nɛ pɩwɩlɩ se ɖɩnaɣ pa-pʋtɔdɩyɛ.—Kol. 3:12; Yak. 2:15, 16; kalɩ 1 Yohanɛɛsɩ 3:17.

6. Yehowa ñaɣ pana nɛ ɛsɩnɩ Izrayɛɛlɩ piya alɩwaatʋ ndʋ sɩlabɩ kɩwɛɛkɩm yɔ; lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

6 Yehowa na Izrayɛɛlɩ piya pʋtɔdɩyɛ halɩ pɩkpɛndɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ sɩlabɩ kɩwɛɛkɩm yɔ. Bibl heyiɣ-ɖʋ se: “Pa-caanaa tɛ [Ɛsɔ Yehowa] kaatiyaa nɛ papaɣ-wɛ lɔŋ nɛ tɔm sakɩyɛ, mbʋ yɔ ɛsɔɔlɩ kpeɣu ɛyaa samaɣ nɛ ɛ-ɖɩjaɣyɛ.” (4 Aw. 36:15) Pɩɩwɛɣ ɖeu se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩna kɩwɛɛkɩm laɖaa mba papɩzɩɣ nɛ pɛlɛɣzɩ pɛ-wɛtʋ se pɔ-tɔm kɛdɩnɩ Ɛsɔ yɔ, pa-pʋtɔdɩyɛ yaa we? Yehowa sɔɔlaa se ɛya ɛyaa kpeekpe ñʋʋ ɛ-tɔm hʋʋ kɩyakʋ wiye. (2 Pɩy. 3:9) Pʋyɔɔ lɛ, pʋcɔ nɛ kɩyakʋ ŋgʋ ɛɖɩzɩɣ ɛyaa kɩdɛkɛdaa yɔ kɩtalɩ lɛ, pɩcɛyaa se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖisusi ɛ-tɔm.

7, 8. Ɛbɛ laba nɛ hɔʋ nakʋyʋ na se Yehowa nanɩ pa-pʋtɔdɩyɛ?

7 Kɩɖaŋ sakɩyɛ wɩlɩɣ se Yehowa kɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ. Milan kaawɛɛnɩ pɩnzɩ 12; maɣzɩ mbʋ pɩtalɩ abalɩbɩɣa ŋga kɔ-hɔʋ yɔ pɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Pɩɩkɛnɩ pɩnzɩ 1990 waa ɖɩbazɩyɛ nɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ you kaalɩ pɛ-ɛjaɖɛ taa kʋnʋmɩŋ ndɩ ndɩ yɔɔdɩyaa hɛkʋ taa. Milan nɛ e-neu nɛ pa-lʋlɩyaa nɛ koobiya nabɛyɛ pakʋyɩ Bɔsɩnii nɛ pasʋʋ lɔɔɖɩyɛ nɛ powoki Sɛrbii. Kigbeɣluu nakʋyʋ powokaɣ nɛ Milan lʋlɩyaa kaaha pa-tɩ se pamɩyɩsɩ-wɛ lɩm kigbeɣluu ŋgʋ kɩ-taa. Ɛlɛ pɔkɔm nɛ patalɩ tɛtʋ kamaɣ yɔɔ lɛ, sɔɔjanaa lɩzɩ-wɛ lɔɔɖɩyɛ taa pa-kʋnʋŋ yɔɔ nɛ peyele koobiya lalaa nɛ pɛɖɛɛ. Pacaɣ peeɖe kɩyakɩŋ naalɛ lɛ, sɔɔja weyi ɛcɔŋnaɣ pɔ-yɔɔ yɔ ɛyaa ɛ-ñʋʋdʋ nɛ ɛpɔzɩ-ɩ se ɛbɛ pɩpɔzʋʋ se palabɩ-wɛ. Alɩwaatʋ ndʋ sɔɔja ɛnʋ ɛyaɣaɣ ɛ-ñʋʋdʋ yɔ, ɛɛwɛ Milan nɛ ɛ-lʋlɩyaa pɔ-cɔlɔ kpam nɛ panɩɩ ndʋ sɔɔjanaa ñʋʋdʋ ɛnʋ ecosaa yɔ. Ɛyɔɔdaa se: “Lɩzɩ-wɛ nɛ ŋtɔ-wɛ malɩfa.”

8 Alɩwaatʋ ndʋ sɔɔja wɛɛ nɛ ɛyɔɔdʋʋnɩ ɛ-taabalaa lalaa lɛ, lɔɔɖɩyɛ naɖɩyɛ talɩ nɛ ɛyaa nabɛyɛ naalɛ lɩzɩ pa-tɩ nɛ pawɩlɩ hɔʋ ŋgʋ se mba kɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa. Lɔɔɖɩyɛ nɖɩ Milan nɛ ɛ-hɔʋ paasʋwa yɔ ɖɩ-taa ɛyaa lalaa kaakɛdɩnɩ-wɛ kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa hɔʋ ŋgʋ kɩɩwɛɛ yɔ. Pɩlabɩ mbʋ lɛ, Aseɣɖe Tɩnaa mba pa-naalɛ peheyi Milan nɛ e-neu se pasʋʋ pɔ-lɔɔɖɩyɛ taa nɛ pamaa tɛtʋ kamaɣ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pɩtaapɔzɩ se piya ɩwɩlɩ sɩ-takayɩsɩ pʋcɔ nɛ sɩmaa kamaɣ. Pʋwayɩ lɛ, peheyi Milan lʋlɩyaa se patɩŋnɩ sɔɔjanaa kuduyuu wayɩ nɛ pakatɩ-wɛ nɛ ɛsɩndaa. Milan kɛdaa se pɔyɔɔdɩ mbʋ lɛ, ɛɛnaɣ se ehoŋ yaa ewii. Nɛ Milan lʋlɩyaa kitina se: “Ɩmaɣzɩɣ se petisiɣ nɛ ɖɩɖɛɛ yem?” Toovenim taa lɛ, pɛwɛɛ nɛ pɛɖɛɣ lɛ, pɩɩwɛ ɛzɩ sɔɔjanaa wɛɛ nɛ pɔcɔŋnɩ-wɛ cuɖuɖu yɔ. Powolo nɛ pakatɩ ɖama ɛzɩ paayɔɔdʋʋ yɔ. Powolo pa-nʋmɔʋ yɔɔ nɛ pɔkɔɔ nɛ patalɩ tɛtʋ ndʋ tɩ-taa palakɩ kigbeɣluu yɔ, nɛ pa-taa kaatɛma se Yehowa cosi pa-adɩma wena paalaba se ɛsɩnɩ-wɛ yɔ a-yɔɔ. Bibl heyiɣ-ɖʋ kpayɩ kpayɩ se nabʋyʋ taa lɛ, Yehowa ɛɛtɩŋɩɣnɩ piti lakasɩ nasɩyɩ yɔɔ se ɛkandɩyɩ ɛ-sɛyaa yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ pɛwɛɣ kaɖɛ naɖɩyɛ taa yɔ. (Tʋma 7:58-60) Milan yɔɔdɩ pʋwayɩ se: “Pɩɩlabɩ-m ɛzɩ Ɛsɔ tiyiyaa yʋlʋnzɩ sɔɔjanaa ɛsa nɛ Yehowa ya ɖa-ñʋʋ yɔ.”—Keɣa 96:10.

9. Yesu na samaɣ nakɛyɛ kaɖɛ wɛtʋ natʋyʋ taa lɛ, ɛbɛ ɛlaba? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.)

9 Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ lɔŋ nɩɩyɩ Yesu cɔlɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɛkatɩ ɛyaa samaɣ nakɛyɛ nɛ kɔ-tɔm labɩ-ɩ pʋtɔdɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ kaawɛ “ɛzɩ wondu ndʋ tɩfɛyɩnɩ ninɖiɣyu yɔ.” Ɛna-wɛ mbʋ pʋtɔdɩyɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛbɛ ɛlaba? ‘Ɛwɩlɩ-wɛ tɔm sakɩyɛ.’ (Mat. 9:36; kalɩ Maarkɩ 6:34.) Ɛ-lakasɩ kaawɛ ndɩ kpem nɛ Farɩsɩ ñɩma mbʋ pʋyɔɔ yɔ paba taasɔɔlɩ ɛyaa lalaa sɩnʋʋ. (Mat. 12:9-14; 23:4; Yoh. 7:49) Yesu kɩɖaʋ kʋnɛ kiiseɣtiɣ-ŋ se ña ɖɔɖɔ ŋsɩnɩ ɛyaa mba pɛwɛ fezuu taa kɩcɛyɩm taa yɔ?

10, 11. Pɩpɔzʋʋ se ɖɩna ɛyaa pʋtɔdɩyɛ paa wɛtʋ ndʋ tɩ-taa? Lɩzɩ pɩ-taa.

10 Ɛlɛ pɩtɩwɩlɩ se pɩwɛɛ se ɖɩna ɛyaa pʋtɔdɩyɛ paa wɛtʋ ndʋ tɩ-taa. Bibl taa kɩɖaŋ weyi ɩ-taa ɖɩtazaa yɔ, ɩ-taa pɩɩmʋnaa se Ɛsɔ ɛna pʋtɔdɩyɛ. Ɛlɛ Wiyaʋ Sɔɔlɩ ñaamanɩ Yehowa paɣtʋ yɔɔ nɛ ɛmaɣzaɣ se pɩɩkɛnɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ. Ɛtaakʋ Ɛsɔ samaɣ koyindu Agaagɩ, ɛkandɩyɩ ɖɔɖɔ kpɩna wena atʋʋzɩ camɩyɛ nɛ awɛɛ num yɔ a-yɔɔ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se Yehowa kizi Sɔɔlɩ se ɛtaatasɩ kɛʋ Izrayɛɛlɩ wiyaʋ. (1 Sam. 15:3, 9, 15) Yehowa kɛnɩ Tɔm Hʋyʋ siɣsiɣ tʋ. Ɛnaɣ mbʋ pɩwɛ ɛyaa laŋa taa yɔ, nɛ ɛsɩm alɩwaatʋ ndʋ nɔɔyʋ mʋnaa se pana ɛ-pʋtɔdɩyɛ yaa ɛtɩmʋna yɔ. (Witu 2:17; Ezek. 5:11) Ɛkaɣ tɔm hʋnʋʋ ɛyaa mba pa-tɩŋa pekizi ɛ-paɣtʋ yɔɔ ɖɔm yɔ. (2 Tes. 1:6-10) Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛɛkaɣ ɛyaa kɩdɛkɛdaa pʋtɔdɩyɛ naʋ. Toovenim taa lɛ, ɛyaa kɩdɛkɛdaa ɖɩzʋʋ yɔɔ Yehowa kaɣ tɩŋnʋʋ nɛ ɛwɩlɩ se pɩmʋnaa se ɛna ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa pʋtɔdɩyɛ.

11 Pɩwɛɛ se ɖɩnɩɩ pɩ-taa se pɩtɩkɛ ɖa-tʋmɩyɛ lɛ se ɖɩhʋʋnɩ ɛyaa tɔm se pamʋnɩ sɩm yaa ñʋʋ yabɩtʋ. Ɛlɛ ɖa-tʋmɩyɛ lɛ se ɖɩla ɖo-ɖoŋ ɖeɖe sɔnɔ nɛ ɖɩsɩnɩ ɛyaa. Ye mbʋ ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ ɖɩla nɛ ɖɩwɩlɩ se ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ? Yele nɛ ɖɩyɔɔdɩ mbʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla yɔ, pɩ-taa nabʋyʋ tɔm.

ÑAƔ PANA NƐ ŊKƐ WEYI ƐNAƔ MBA PAMƲNAA YƆ PA-PƲTƆDƖYƐ YƆ

12. Ɛbɛ ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ ŋwɩlɩ se ŋkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ?

12 Ñɩnɩɣ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋnɩ paa ɖooye nɛ ŋsɩɣnɩ lalaa yɔ. Paɣtʋ pɩkɛnɩ mba pañakɩ pana se pamaɣzɩnɩ Yesu yɔ se pana ɛyaa lalaa nɛ po-koobiya Krɩstʋ mba pʋtɔdɩyɛ. (Yoh. 13:34, 35; 1 Pɩy. 3:8) Pɔtɔm se ɛyʋ ɛna lɛlʋ pʋtɔdɩyɛ yɔ, pʋ-tɔbʋʋ ɖɔɖɔ lɛ se “ɛ nɛ ɩ pɛkpɛndɩ nɛ pɔtɔɔ kʋñɔŋ.” Ɛyʋ weyi ɛkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ yɔ, ɛsɔɔlaa se ɛla nabʋyʋ nɛ ɛsɩnɩ lalaa nɛ palɩɩ kʋñɔmɩŋ taa. Ñɩnɩɣ nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ŋpɩzɩɣ ŋtɩŋna nɛ ŋla mbʋ yɔ. Pɩtɩla ŋpɩzɩɣ ŋha ña-tɩ nɛ ŋsɩnɩ nɔɔyʋ tʋma naayɛ labʋ yaa etiyi-ŋ ɖoli.—Mat. 7:12.

Sɩnɩ mba pɛwɛ kɩcɛyɩm nabʋyʋ taa yɔ, nɛ pɩwɩlɩ se ŋkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ (Cɔnɩ tayʋʋ 12)

13. Wɛtʋ kɩbandʋ ndʋ Ɛsɔ samaɣ wɩlɩɣ kɔzɩ kɔzɩ alɩwaatʋ ndʋ asɛyʋʋ nakʋyʋ lakɩ yɔ?

13 Ha ña-tɩ nɛ ŋɖʋ nesi mba asɛyʋʋ nakʋyʋ talɩ-wɛ yɔ. Kʋñɔmɩŋ weyi asɛyʋʋ nakʋyʋ kɔŋnɩ ɛyaa nabɛyɛ yɔɔ yɔ, iseɣtiɣ ɛyaa sakɩyɛ nɛ pawɩlɩɣ pa-pʋtɔdɩyɛ naʋ. Pasɩm Yehowa samaɣ se kɔsɔɔlɩ nesi ɖʋʋ ɛyaa mba asɛyʋʋ nakʋyʋ talɩ-wɛ yɔ. (1 Pɩy. 2:17) Japɔŋ ɛjaɖɛ taa koobu halɩñɩnʋ nɔɔyʋ kaawɛ egeetiye naɖɩyɛ taa alɩwaatʋ ndʋ tɛtʋ ñamsaa nɛ lɩm wadɩ pɩnaɣ 2011 taa nɛ pɩwɛɛkɩ wondu siŋŋ egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa yɔ. Ɛkɛdaa se ɛzɩma ɛyaa kaaha pa-tɩ faaa nɛ palɩɩnɩ lona ndɩ ndɩ Japɔŋ ɛjaɖɛ taa nɛ poliŋ ajɛɛ lɛɛna taa nɛ pɔkɔɔ paɖʋ nesi nɛ pɔñɔɔzɩ mbʋ pɩwɛɛkɩ asɛyʋʋ ŋgʋ kɩ-taa yɔ, “pɩɩkpazɩ-ɩ ɖoŋ kpem nɛ pɩhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ siŋŋ.” Ɛmawa se: “Mbʋ mana alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pɩɩsɩnɩ-m nɛ menɖiɣzina se Yehowa maɣzɩɣ ɖɔ-yɔɔ. Nɛ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ koobiya maɣzɩɣ ɖama yɔɔ. Pɩtasɩ lɛ koobiya mba pɛwɛ kedeŋa hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa yɔ, pɛwɛɛ nɛ patɩmɩɣ ɖɔ-yɔɔ.”

14. Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋɖʋ nesi kʋdɔndɩnaa nɛ akpadɩyaa?

14 Sɩnɩ kʋdɔndɩnaa nɛ akpadɩyaa. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩnaɣ ɛzɩma Aɖam kɩdɛkɛdɩm labʋ yeba nɛ ɛyaa tɔkɩ kʋñɔŋ yɔ lɛ, piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩna pa-pʋtɔdɩyɛ. Ðɩɖaŋ alɩwaatʋ ndʋ kʋdɔmɩŋ nɛ akpadɩyɩtʋ ɩɩtasɩɣ wɛʋ yɔ kpam. Pʋyɔɔ ɖɩtɩmɩɣnɩ Ɛsɔ se e-Kewiyaɣ ɛkɔɔ. Ɛlɛ pʋcɔ nɛ pɩtalɩ mbʋ lɛ, ɖɩlakɩ ɖo-ɖoŋ ɖeɖe se ɖɩsɩnɩ ɛyaa mba pɛwɛ kʋñɔndʋtʋ taa yɔ. Takayɩsɩ mayʋ nɔɔyʋ ɖoo akpadɩyʋ nɩɣaɣ siziŋ kʋdɔŋ ŋgʋ payaɣ se Alzheimer yɔ kɩ-taa. Na tɔm ndʋ takayɩsɩ mayʋ ɛnʋ ɛyɔɔdaa yɔ. Kɩyakʋ nakʋyʋ episi e-wondu kususutu nɛ alɩwaatʋ ndʋ eɖiɣni pana ñaɣʋ se ɛcɔtɩ-tʋ lɛ, ɛnɩɩ nabɛyɛ wɛɛ nɛ pɔkɔtʋʋ nɔnɔɔ. Paakɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa mba powokaɣ ɛ-cɔlɔ ɖoŋ ɖoŋ yɔ. Peeɖe pɔpɔzɩ-ɩ se: “Tʋmɩyɛ naɖɩyɛ wɛɛ nɛ ɖɩsɩnɩ-ŋ labʋ na?” Nɛ akpadɩyʋ cosi-wɛ se: “Mantɩsɔɔlɩ se manɖʋ-mɩ tʋmɩyɛ ɛlɛ tɔ, malakɩ ɛzɩma!” Peeɖe pasɩnɩ-ɩ e-wondu cɔtʋʋ. Pʋwayɩ lɛ, palabɩ-ɩ tii nɛ pa nɛ ɩ pala faawɩyɛ. Pɩɩlabɩ ɛ-pɩyalʋ ɛnʋ leleŋ siŋŋ nɛ ɛyɔɔdɩ se: “Aseɣɖe Tɩna panɛ pamʋnɩ samtʋ siŋŋ. Pɔɖɔŋ tɔm ndʋ posusuu yɔ tɩ-yɔɔ.” Ña ɖɔɖɔ ŋlakɩ ño-ɖoŋ ɖeɖe se ŋsɩnɩ kʋdɔndɩnaa nɛ akpadɩyaa kala wena pakatɩɣ yɔ a-taa, nɛ pɩwɩlɩ se ŋnaɣ pa-pʋtɔdɩyɛ na?—Fil. 2:3, 4.

15. Waɖɛ nɖɩ ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ haɣ-ɖʋ?

15 Sɩnɩ ɛyaa fezuu taa. Ðɩnaɣ nɩɣzɛ wena a-taa ɛyaa wɛɛ yɔ lɛ piseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩsɩnɩ-wɛ fezuu taa. Nʋmɔʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩŋna nɛ ɖɩla mbʋ yɔ lɛ se ɖɩsɩnɩ-wɛ nɛ patɩlɩ Ɛsɔ nɛ mbʋ e-Kewiyaɣ kaɣ labʋ ɛyaa yɔ. Pɩtasɩ lɛ pɩwɛɛ se ɖɩsɩnɩ-wɛ nɛ patɩlɩ se Ɛsɔ paɣtʋ yɔɔ ɖɔm yekina nɛ piɖeni ɛyʋ e-wezuu caɣʋ taa. (Iza. 48:17, 18) Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwalɩsɩ ñɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ na? Ye ŋlabɩ mbʋ yɔ, pɩɖʋʋ Yehowa hɩɖɛ nɛ ŋwɩlɩɣ ɖɔɖɔ se ŋnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ.—1 Tim. 2:3, 4.

YE ŊNAƔ ƐYAA PƲTƆDƖYƐ YƆ, PƖWAZƖƔ ÑA MAƔMAƔ ÐƆÐƆ

16. Ɛzɩma tɩyɛ weyi ɛnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ yɔ pɩwazɩɣ ɛ-maɣmaɣ?

16 Mba pɔcɔŋnɩ maɣzɩm taa kʋdɔmɩŋ ɖeɖe yɔ, pɔyɔɔdaa se ɛyʋ weyi ɛnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ, ɛwɛɣnɩ tomnaɣ taa alaafɩya camɩyɛ nɛ laŋhɛzɩyɛ, nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɣ ɖɔɖɔ ɛ nɛ lalaa pɛ-hɛkʋ taa. Alɩwaatʋ ndʋ ŋnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ nɛ ŋsɩɣnɩ-wɛ se palɩɩ pa-kʋñɔmɩŋ taa yɔ, pɩhaɣ-ŋ taa leleŋ siŋŋ, ŋwɛɣnɩ lidaʋ kɩbaŋʋ, pɩɩlakɩ-ŋ ɛzɩ ŋfɛyɩnɩ nɔɔyʋ yɔ, nɛ lɩmaɣza kɩdɛkɛda ɩɩkɔŋ ña-lɩmaɣza taa ɖoŋ ɖoŋ. Toovenim, ye ŋnaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ yɔ, pɩkaɣ-ŋ wazʋʋ siŋŋ. (Efɛz. 4:31, 32) Krɩstʋ ñɩma mba pɔsɔɔlɩ lalaa sɩnʋʋ faaa yɔ, pɛwɛɣnɩ ɛhʋyɛ kɩbanɖɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ panawa se pɛwɛɛ nɛ pɔɖɔŋ Ɛsɔ paɣtʋ kila yɔɔ. Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ ɖɩkɛɣnɩ lʋlɩyaa kɩbama, walʋ yaa halʋ kɩbanʋ nɛ taabalʋ kɩbanʋ. Mba pɔsɔɔlɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ yɔ, pɩwɛ lalaa kɛlɛʋ se pana pa-pʋtɔdɩyɛ ɖɔɖɔ alɩwaatʋ ndʋ pɛwɛ kɩcɛyɩm nabʋyʋ taa yɔ.—Kalɩ Maatiyee 5:7; Luka 6:38.

17. Ɛbɛ yɔɔ pɩwɛɛ se ŋñaɣ pana nɛ ŋkɛ pʋtɔdɩyɛ nayʋ?

17 Pɩtɩkɛ wazasɩ nzɩ pʋtɔdɩyɛ naʋ yeki se ɖihiɣ yɔ, nzɩ tuzuuni-ɖʋ se ɖɩna lalaa pʋtɔdɩyɛ. Mbʋ pʋyɔɔ ɖɩnaɣ lalaa pʋtɔdɩyɛ yɔ lɛ se ɖɩsɔɔlaa se ɖɩnɩɣzɩnɩ pʋtɔdɩyɛ nayʋ nɛ sɔɔlɩm tɛ Ɛsɔ Yehowa nɛ ɖɩɖʋ-ɩ hɩɖɛ. (Adu. 14:31) Ɛha-ɖʋ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ. Ye mbʋ ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ-ɩ. Ðɩñaɣ pana nɛ ɖɩkɛ pʋtɔdɩyɛ nayaa nɛ ɖiyele nɛ sɔɔlɩm nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ɖa nɛ koobiya nɛ ɛyaa lalaa ɖɛ-hɛkʋ taa.—Gal. 6:10; 1 Yoh. 4:16.