Wolo ɖenɖe tɔm wɛɛ yɔ

Wolo tɔm ñʋŋ ɖeɖe

Ɛ-tɔm pɩzaɣ se tɩkɛdɩnɩ Ɛsɔ

Ɛ-tɔm pɩzaɣ se tɩkɛdɩnɩ Ɛsɔ

ÐƖSƐƔ Yehowa nɛ ɖɩñɩnɩɣ se ɖɔ-tɔm ɛkɛdɩnɩ-ɩ, yaa pɩtɩkɛ mbʋ? Ɛlɛ a-tɔm pɩzɩɣ tɩkɛdɩnɩ Ɛsɔ nɛ ɛwazɩ-ɩ? Caanaʋ taa ɛyaa nabɛyɛ tɔm kaakɛdɩnɩ Ɛsɔ paa nabʋyʋ taa paalabɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm yɔ. Lalaa ñaawɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ ɛlɛ pɔ-tɔm tɩkɛdɩnɩ Ɛsɔ. Pʋyɔɔ lɛ, pɩtɩla ɖɩpɔzʋʋ ɖa-tɩ se: “Ɛbɛ ɖeyi ɖeyi Yehowa sɔɔlaa se ɛyʋ ɛla nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ?” Yuuda wiyaʋ Rehabam kɩɖaʋ pɩzɩɣ kɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖicosi tɔm tʋnɛ tɩ-yɔɔ.

E-KEWIYITU TƆƆƲ ÐƖBAZƖYƐ LABƖ KAÐƐ

Rehabam caa lɛ Salomɔɔ weyi ɛɛtɔɔ kewiyitu Izrayɛɛlɩ, pɩnzɩ 40 yɔ. (1 Aw. 11:42) Salomɔɔ sɩbɩ pɩnaɣ 997 taa P.P.Y. Peeɖe Rehabam kʋyɩnɩ Yeruzalɛm nɛ ewolo hayo kiŋ tɛtʋ ndʋ payaɣ se Sekɛɛm yɔ tɩ-taa se pasɩ-ɩ wiyaʋ. (4 Aw. 10:1) Ɛzɩ kewiyitu tɔɔʋ kpaɣaɣ sɔɔndʋ Rehabam yaa we? Paasɩm Salomɔɔ se ɛwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ pɩdɩɩfɛyɩ. Piileɖiɣ lɛ, Rehabam kaɣ katʋʋ kaɖɛ naɖɩyɛ nɛ mbʋ ɛkaɣ labʋ yɔ, mbʋ kaɣnɩ wɩlʋʋ se ɛwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ se ɛcɔnɩ tɔm sɔsɔtʋ ɖeɖe yaa ɛfɛyɩna.

Alɩwaatʋ ndʋ Rehabam paɣzɩ kewiyitu tɔɔʋ Izrayɛɛlɩ yɔ, pɩɩlabɩ kaɖɛ. Alɩwaatʋ natʋyʋ samaɣ lone taa caɣyaa wobi Rehabam cɔlɔ nɛ peheyi-i ndʋ pamaɣzɩɣ yɔ kpayɩ. Pɔyɔɔdaa se: “Ña-caa kɛlɛ-ɖʋ yom kpayaɣ yuŋ ŋga; ña yɔ, yɔɔyɩ yuŋ yom kpayaɣ, ŋga ña-caa kɛlɛ-ɖʋ yuŋ hɛmmm yomiye taa yɔ nɛ ko-yuŋ kʋyɩ ɖɔ-yɔɔ pazɩ nɛ ɖɩɖʋ-ŋ lɩm.”​—4 Aw. 10:3, 4.

Pɩtɩla Rehabam kaaɖiɣzinaa se ɛtɔlɩ kpaca taa. Ye etisi samaɣ tɔm yɔɔ yɔ, pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɛ nɛ ɛ-hɔʋ nɛ e-kewiyaɣ taa ñɩma, papasɩ pa-ñɩm yɔɔ nɛ pataakɩlɩ pɔzʋʋ samaɣ se kaha wondu sakɩyɛ. Ɛlɛ ye ekizaa yɔ, samaɣ pɩzɩɣ nɛ kakaɖɩnɩ-ɩ. Ɛzɩma ɛkaɣ labʋ? Kajalaɣ ɖeɖe lɛ, wiyaʋ kɩfalʋ ɛnɛ ɛpɔzɩ lɔŋ tasʋʋ abalaa mba pasʋtʋyaa nɛ paakɛ Salomɔɔ lɔŋ tasɩyaa yɔ, pɔ-cɔlɔ. Ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, Rehabam tasɩ ñɩnʋʋ lɔŋ tasʋʋ ɛ-ɖaɣʋnaa cɔlɔ. Ɛmʋ ɛ-ɖaɣʋnaa lɔŋ tasʋʋ nɛ ɛɖʋ ɛ-taa se ɛwɩlɩɣ samaɣ ñaŋ. Ecosi samaɣ se: “Man-caa kɛlɛ-mɩ yuŋ yom kpayaɣ, mankaɣ ko-yuŋ sɔzʋʋ. Man-caa kamabɩ-mɩ agbazɛɛ, ma yɔ pɩjɩsɩ mankaɣ-mɩ mabɩnʋʋ.”​—4 Aw. 10:6-14.

Ɛbɛ tɔm tʋnɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ðɩnɩɣ pɩ-taa kpayɩ kpayɩ se pɩkɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ se ɖiwelisini mba pasʋtʋyaa yɔ nɛ papɩɩ fezuu taa yɔ. Ɛzɩma pasɩm wezuu caɣʋ taa lɔŋ sakɩyɛ yɔ, papɩzɩɣ patɩlɩ mbʋ lɩmaɣza naayɛ kpaɣʋ pɩzɩɣ nɛ pɩkɔnɩ yɔ nɛ patasɩ-ɖʋ lɔŋ kɩbaŋ.​—Yɔɔb 12:12.

“PEWELISI [YEHOWA] TƆM”

Cejewe ana akaɖɩnɩ Rehabam mbʋ lɛ, ɛlɛ ñɔɔzɩ ɛ-sɔɔjanaa se eyooni-yɛ. Ɛlɛ Yehowa tɩŋnɩ nayʋ Semayaa yɔɔ nɛ ɛɖʋ nɔɔ tɔm ndʋ tɩ-taa. Ɛyɔɔdaa se: “Ɩtaakpa se iyou mi-koobiya Izrayɛɛlɩ piya; abalʋ ɛpɩsɩ ɛ-ɖɩɣa taa, malabɩna tɔm ndʋ.”​—1 Aw. 12:21-24. *

Pɩtɩpɔzɩ se wiyaʋ ewolo nɛ ɛla you. Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩpɩzaɣ se pitii Rehabam yɔɔɔ yɔ! Lɩmaɣza wena samaɣ kaɣ wɛnʋʋ wiyaʋ weyi ɛɖʋ ɛ-taa se ɛmakɩ mba pakaɖɩɣnɩ-ɩ yɔ nɛ “pɩjɩsɩ,” nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, esu tamɩyɛ nɛ ɛcɔŋnɩ-wɛ yɔ, ɛ-yɔɔ? (Kalɩ tɔm ndʋ tɩwɛ 4 Awiya 13:7 taa yɔ.) Paa ɛyaa ɩmaɣzɩɣ suwe yɔ, wiyaʋ nɛ ɛ-sɔɔjanaa “pewelisi [Yehowa] tɔm nɛ papɩsɩ nʋmɔʋ, ɛzɩ [Yehowa] heyuu-wɛ yɔ.”

Lɔŋ weyi pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ se pɩkɛɣnɩ lɔŋsɩnɖɛ se ɖiwelisini Ɛsɔ paa piyeki se ɛyaa ihoŋ-ɖʋ yɔ. Ye ɖɩñaŋ Ɛsɔ yɔ, ɖɔ-tɔm kɛdɩɣnɩ-ɩ nɛ ɛwazɩ-ɖʋ.​—Wp. 28:2.

Pʋwayɩ lɛ, ɛbɛ Rehabam laba? Eluzi ɛ-tɩ nɛ eyele you labʋ nɛ samaɣ ŋga kalɩzɩ ka-tɩ yɔ lɛ, ɛkpaɣ lɩmaɣzɩyɛ se ɛñɔɔzʋʋ Yuuda nɛ Bɛnjamɛɛ cejewe wena a-yɔɔ ɛtɔkaɣ kewiyitu yɔ. Ɛkpazɩ tɛtʋ ndʋ “ɖoŋ pɩdɩɩfɛyɩ.” (4 Aw. 11:5-12) Mbʋ pɩtasɩ labʋ ɖeu yɔ lɛ se alɩwaatʋ natʋyʋ taa lɛ ɛɖɔŋaɣ Yehowa paɣtʋ yɔɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Izrayɛɛlɩ cejewe 10 wena Yarobam ɖiyaɣ yɔ apaɣzɩ sɩɩnaa laʋ yɔ, a-taa ɛyaa sakɩyɛ ‘kpazaɣ ɖoŋ Rehabam’ pɩtɩŋnɩ ɛzɩma pɔɖɔŋaɣ nɛ powoki Yeruzalɛm se paɖʋ nesi toovenim Ɛsɔ sɛtʋ yɔ. (4 Aw. 11:16, 17) Ɛzɩma Rehabam luzaɣ ɛ-tɩ yɔ piyeba nɛ e-kewiyaɣ kpa ɖoŋ.

REHABAM KƖWƐƐKƖM NƐ ƐZƖMA EKPIÐI PƲ-YƆƆ YƆ

Rehabam kewiyaɣ kpa ɖoŋ lɛ, ɛla mbʋ nɔɔyʋ taaɖʋna yɔ. Eyebi Yehowa paɣtʋ yɔɔ ɖɔm nɛ ɛpaɣzɩ sɩɩnaa laʋ! Ɛbɛ yɔɔ? Ɛzɩ e-ɖoo weyi ɛɛkɛ Amɔɔnɩ tʋ yɔ ɛnʋ kaañɩɣnɩ ɛ-yɔɔ, nɛ ɛla mbʋ? (1 Aw. 14:21) Paa ɛbɛ kaatuzi-i nɛ ɛla mbʋ yɔ, samaɣ kpeekpe tɩŋ ɛ-wayɩ. Peeɖe Yehowa ha nʋmɔʋ nɛ Ejipiti wiyaʋ Sesakɩ yɔkɩ Yuudee ageeta sakɩyɛ, paa Rehabam kaakpazɩ-yɛ ɖoŋ yɔ.​—1 Aw. 14:22-24; 4 Aw. 12:1-4.

Pɩsa miŋ alɩwaatʋ ndʋ Sesakɩ talɩ Yeruzalɛm, ɖenɖe Rehabam tɔkaɣ kewiyitu yɔ, se ɛyɔkʋʋ-kʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa, Ɛsɔ tiyi nayʋ Semayaa se eheyi Rehabam nɛ e-kewiyaɣ taa sɔsaa tɔm tʋnɛ: “Ɩlɔ-m, nɛ ma ɖɔɖɔ mɔlɔ-mɩ Sesakɩ nee tɛɛ.” Rehabam nɩ nɩŋgbaaŋ hɔm tɔm ndʋ lɛ, ɛzɩma ɛlaba? Eluzi ɛ-tɩ. Bibl yɔɔdʋʋ se: “Nɛ Izrayɛɛlɩ sɔsaa nɛ wiyaʋ poluzi pa-tɩ nɛ pɔtɔ se: [Yehowa] wɛ siɣsiɣ.” Pʋyɔɔ lɛ, Yehowa kandɩyɩ Rehabam nɛ Yeruzalɛm tɛtʋ yɔɔ.​—4 Aw. 12:5-7, 12.

Pʋwayɩ Rehabam wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛkɛ wiyaʋ hadɛ kiŋ kewiyaɣ taa. Pʋcɔ nɛ ɛsɩkɩ lɛ, ɛlabɩ kʋjɔŋ ɛ-pɩyalaa nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛlabɩ mbʋ se pɩsa nɛ pataakaɖɩnɩ pa-ɖalʋ Abiya weyi ɛkaɣ lɛɣzʋʋ e-lone taa yɔ. (4 Aw. 11:21-23) Hɔɔlʋʋ kʋnɛ kɩ-taa lɛ, Rehabam wɩlaa se ɛwɛnɩ lɔŋsɩnɖɛ nɖɩ ɛɛtɛɖɩ kiɖe tɛɛ yɔ.

REHABAM LABƖ KƖBAM YAA KƖDƐKƐDƖM?

Paa Rehabam kaawɛnɩ wɛtʋ kɩbandʋ alɩwaatʋ natʋyʋ taa yɔ, ɛ-tɔm tɩkɛdɩnɩ Ɛsɔ. Bibl yɔɔdɩ e-kewiyitu tɔɔʋ yɔɔ se ɛlabɩ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ. Kɩyɔɔdʋʋ se: “Ɛlɛ ɛlaba nɛ ɛtɩñɔɔzɩ ɛ-laŋɩyɛ se ɛñɩnɩ [Yehowa.]”​—4 Aw. 12:14.

Wiyaʋ Daviid wɛ ndɩ nɛ Rehabam weyi etiyele se taabalɩyɛ kɩbanɖɛ ɛwɛɛ ɛ nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa yɔ

Rehabam tɔm tʋnɛ tɩwɩlɩɣ suwe? Rehabam ñam Ɛsɔ alɩwaatʋ natʋyʋ taa. Nɛ ɛlabɩ ɖɔɖɔ kɩbandʋ sakɩyɛ Yehowa samaɣ. Paa mbʋ yɔ, etiyele nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ wɛɛ ɛ nɛ Yehowa pɛ-hɛkʋ taa, yaa ɛtɩñɩnɩ se ɛla mbʋ piyeki nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ-ɩ yɔ. Pʋyɔɔ ɛlabɩ kɩdɛkɛdɩm nɛ ɛsɛɛ cɛtɩm ɛsɔnaa. Pɩtɩla ŋpɔzʋʋ ña-tɩ se: ‘Ɛzɩ ɛyaa ñɩɣnɩ Rehabam yɔɔ nɛ etisi nɛ ɛmʋ Ɛsɔ lɔŋ tasʋʋ yaa ɛɛsɔɔlɩnɩ ɛ-laŋɩyɛ pilim se ɛlɛɣzɩ wɛtʋ nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Ɛsɔ?’ (4 Aw. 11:3, 4; 12:6) Pʋwayɩ Rehabam tasɩ labʋ mbʋ pɩfɛyɩ ɖeu yɔ. Ɛɛwɛ ndɩ kpem nɛ Wiyaʋ Daviid weyi ɛkɛ ɛ-cɔzɔ yɔ. Pɩkɛ toovenim se Daviid labɩ kɩdɛkɛdɩm, ɛlɛ e-wezuu caɣʋ kpeekpe taa lɛ, ɛsɔɔlɩ Yehowa, ɛsɔɔlɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ nɛ ekpiɖi ɛ-kɩwɛɛkɩm yɔɔ siŋŋ nɛ ɛlɛɣzɩ ɛ-wɛtʋ.​—1 Aw. 14:8; Keɣa 50:3, 19; 62:2.

Lɔŋ weyi Rehabam tɔm tʋnɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ye ɛyʋ ɛcɔŋnɩ ɛ-hɔʋ yɔɔ nɛ ɛñakɩ pana nɛ ɛlakɩ tʋma kɩbana lɛɛna Yehowa sɛtʋ taa yɔ, pɩwɛ ɖeu. Ɛlɛ pʋcɔ nɛ ɖɔ-tɔm kɛdɩnɩ Ɛsɔ lɛ, pʋpɔzʋʋ se ɖɩɖʋ nesi toovenim Ɛsɔ sɛtʋ nɛ ɖo-ɖoŋ kpeekpe nɛ ɖɩñɔɔnɩ-tʋ kpam.

Ye ɖɩkpazɩɣ ɖoŋ sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se ɖɩkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɖɩla mbʋ. Ɛzɩ ɖɩɖʋʋ ɖasɩ miŋ taa se ɛtaaɖɩ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ Masɩ kalʋʋ ɖoŋ ɖoŋ, ndʋ ɖɩkalɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ maɣzʋʋ nɛ adɩma labʋ kaahɛzaɣ yeki se sɔɔlɩm mbʋ ɖɩsɔɔlɩnɩ Ɛsɔ yɔ pɩtaahɛɛ. (Keɣa 1:2; Roma 12:12) Sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ pɩkaɣ-ɖʋ seɣtuu nɛ ɖɩla mbʋ pɩkɛdɩɣnɩ-ɩ paa ɛzɩmtaa yɔ. Pɩkaɣ-ɖʋ seɣtuu ɖɔɖɔ nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlakɩ kɩwɛɛkɩm sɔsɔm nabʋyʋ yɔ, ɖiluzi ɖa-tɩ nɛ ɖikpiɖi pɩ-yɔɔ. Pɩkaɣ yebu nɛ ɖɩwɛɛ ndɩ nɛ Rehabam nɛ ɖɩñɔɔnɩ toovenim Ɛsɔ sɛtʋ kpam.​—Yud. 20, 21.

^ tay. 9 Ɛzɩma Salomɔɔ taawɛɛ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa yɔ, pʋyɔɔ lɛ, Ɛsɔ kaatɛm yɔɔdʋʋ se e-kewiyaɣ kaɣ tayʋʋ.​—1 Aw. 11:31.