1. Ɛbɛ pɩwɛɛ se Krɩstʋ ñɩma ɩla nɛ papɩzɩ nɛ pɛtɛ seya wena awokini-wɛ wezuu maatɛŋ taa yɔ?

KRƖSTƲ ñɩma wɛɛ nɛ peseɣ seya wena awokini-wɛ wezuu maatɛŋ taa yɔ. Paa lɛɛlɛɛyɔ ɖɩpaɣzɩ seya ana yaa ɖɩpaɣzʋʋ-yɛ yɔ pɩlabɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, pɩwɛɛ se ɖɩwɛɛ seu yɔɔ nɛ ɖɩtalɩ tɩnaɣ yɔɔ. Lɔŋ weyi apostoloo Pɔɔlɩ tasɩ Krɩstʋ ñɩma mba paawɛ Filiipi yɔ, ɩpɩzɩɣ nɛ ɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖise seya ana nɛ ɖɩtalɩ tɩnaɣ yɔɔ. Kajalaɣ pɩnzɩ mɩnʋʋ taa ɛgbɛyɛ nɖɩ, ɖɩ-taa ñɩma nabɛyɛ paɣzɩ Yehowa sɛʋ nɛ pɩla pɩnzɩ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ pamʋ Pɔɔlɩ takayaɣ ŋga. Paawɛɛ nɛ pɛsɛɣ Yehowa camɩyɛ, ɛlɛ Pɔɔlɩ tɔzɩ-wɛ se pɩcɛyaa se powolo pɩ-yɔɔ nɛ pese seya nɛ tɩ ɖɔkʋʋ. Pɔɔlɩ ñɩnaɣ se pamaɣzɩnɩ ɛ-kɩɖaʋ nɛ ‘pañaɣ pana nɛ patalɩ kaɖʋwa.’—Fil. 3:14.

2. Ɛbɛ yɔɔ lɔŋ weyi Pɔɔlɩ tasɩ Filiipi mba yɔ, ɩɩkɔm alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ?

² Pɔɔlɩ tasɩ lɔŋ ɛnɩ Filiipi mba alɩwaatʋ kɩbandʋ yɔɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kpaɣnɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛgbɛyɛ ñɔwa yɔ koobiya paɣzɩ katʋʋ kala. Pɩnaɣ 50 taa, Pɔɔlɩ nɛ Silaasɩ pañam tɔm ndʋ Ɛsɔ yɔɔdaa se ‘pɔkɔɔ Masedonii taa’ yɔ. Pʋyɔɔ pakʋyaa nɛ powolo Filiipi tɛtʋ taa se posusi tɔm kɩbandʋ. (Tʋma 16:9) Patalɩ peeɖe lɛ, pakatɩ halʋ nɔɔyʋ, payaɣ-ɩ se Liidii. Halʋ ɛnʋ ‘ewelisaɣni-wɛ, nɛ Yehowa kuli ɛ-laŋɩyɛ camɩyɛ’ nɛ ɛnɩɩ tɔm kɩbandʋ. (Tʋma 16:14) Pitileɖi lɛ, ɛ nɛ ɛ-ɖɩɣa taa ñɩma paha pa-tɩ nɛ pamɩyɩsɩ-wɛ lɩm. Ɛlɛ pɩlabɩ mbʋ lɛ, Eleeu kɔnɩ ñaɖʋʋ. Peeɖe tɛtʋ taa abalaa kpa Pɔɔlɩ nɛ Silaasɩ nɛ powoni-wɛ ñʋndɩnaa cɔlɔ nɛ pɛcɛtɩnɩ pa-taa se pɛwɛɛ nɛ pɔkɔŋnɩ ñaɖʋʋ tɛtʋ taa. Piyeba nɛ pama Pɔɔlɩ nɛ Silaasɩ, paɖʋ-wɛ salaka nɛ pʋwayɩ lɛ, peheyi-wɛ se palɩɩ tɛtʋ taa nɛ pɛɖɛɛ. (Tʋma 16:16-40) Piyeba nɛ pɔlɔ lidaʋ na? Aayɩ! Nɛ koobiya mba paawɛ ɛgbɛyɛ kɩfaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa yɔ, ɛzɩma paba ñalaba? Paba ɖɔɖɔ, pañaɣ pana nɛ pɔɖɔkɩ pa-tɩ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ Pɔɔlɩ nɛ Silaasɩ paha-wɛ yɔ, kɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ siŋŋ.

3. (a) Ɛbɛ Pɔɔlɩ ɖiɣzinaa se pɩwɛɛ se ɛla? (b) Nɛ tɔm ndʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu?

³ Pɔɔlɩ kaatɛm ɛ-taa se ɛɛlɔʋ lidaʋ kpa. (2 Kɔr. 4:16) Ɛɛnawa se pɩsa nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖɔkɩ e-siɣsiɣ wɛtʋ Yehowa sɛtʋ  taa e-wezuu caɣʋ kpeekpe lɛ, pɩɩwɛɛ se ɛka ɛ-lɩmaɣza kaɖʋwa yɔɔ. Lɔŋ weyi Pɔɔlɩ kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Ða-alɩwaatʋ taa, tisuu kɩɖaŋ weyi wɩlɩɣ se ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwa paa kaɖɛ nɖɩ nɛ tɩ ɖɔkʋʋ? Nɛ lidaʋ ŋgʋ ɖɩwɛnɩ cee wayɩ yɔɔ yɔ, ɛzɩma kɩpɩzɩɣ nɛ kɩkpazɩ-ɖʋ ɖoŋ nɛ ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩɩlɔʋ lidaʋ kpa?

4. Paa wɛtʋ ndʋ taa Pɔɔlɩ kaatɩɩwɛɛ yɔ, ɛzɩma ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛla Yehowa tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka?

⁴ Pɔɔlɩ maɣaɣ Filiipi mba takayaɣ lɛ, ɛɛwɛ nɛ ɛñakɩ pana siŋŋ se ɛwɛɛ kpekpeka Ɛsɔ tʋmɩyɛ taa. Paaɖʋ-ɩ salaka ɖɩɣa nakɛyɛ taa Room nɛ pʋyɔɔ lɛ, ɛtaapɩzɩɣ se ewolo nɛ esusi tɔm. Ɛlɛ ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛlɩzɩɣ aseɣɖe mba powokaɣ nɛ panaɣ-ɩ yɔ; nɛ ɛmaɣ takayɩsɩ agbaa wena aawɛ poliŋ yɔ. Sɔnɔ ɖɔɖɔ, Krɩstʋ ñɩma sakɩyɛ mba paapɩzɩɣ se palɩɩ nɛ powolo posusi tɔm kɩbandʋ yɔ, palakɩ po-ɖoŋ ɖeɖe. Posusuu tɔm mba pɔkɔŋ pa-ɖɩsɩ taa nɛ panaɣ-wɛ yɔ. Pamaɣ ɖɔɖɔ ɖoŋ kpazʋʋ takayɩsɩ nɛ petiyiɣni mba ɖɩɩmakɩnɩ-wɛ pa-ɖɩsɩ taa yɔ.

5. Tɔm ndʋ Pɔɔlɩ ma Filiipi mba 3:12-14 taa yɔ, tɩwɩlɩɣ se ɛbɛ sɩnɩ-ɩ nɛ ɛka ñʋʋ nɛ kaɖʋwa ŋga ɛɛwɛna yɔ?

⁵ Pɔɔlɩ tiyele kpa nɛ tʋma kɩbana yaa kɩwɛɛkɩm mbʋ ɛlaba nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pɩɖɩɣ-ɩ nʋmɔʋ nɛ eyele Yehowa sɛʋ. Ɛlɛ ɛyɔɔdaa se pɩcɛyaa se ɛnʋ ɛsɔɔ “mbʋ pɩwɛnɩ wayɩ yɔ pɩ-yɔɔ” nɛ pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛpa “ɛsa nɛ mbʋ pɩwɛnɩ ɛsɩndaa yɔ;” pʋ-tɔbʋʋ se ese wezuu seya nɛ ɛtɛm-yɛ camɩyɛ. (Kalɩ Filiipi mba 3:12-14.) Ɛbɛ pɩzaɣ se pɩkɛzɩ Pɔɔlɩ lɩmaɣza nɛ eyele Yehowa sɛʋ? Kajalaɣ lɛ, tʋma sɔsɔna wena ɛɛlabɩ Yuuda ñɩma hɛkʋ taa pʋcɔ nɛ ɛpɩsɩɣ Krɩstʋ tʋ yɔ. Ɛlɛ, ɛkpaɣ tʋma ana a-tɩŋa ɛzɩ “mbʋ pɩkɛ kʋzɔɔtʋ sakɩyɛ yɔ.” (Fil. 3:3-8) Nabʋlɛ lɛ, etiyele se ɛzɩma ɛɛnazɩ Krɩstʋ ñɩma yɔ, pitibi-i yɔɔɔ. Nɛ nabudozo lɛ, ɛtɩmaɣzɩ se tʋma kɩbana wena ɛtɛm labʋ Yehowa yɔ aɖɔwa, nɛ pʋyɔɔ lɛ pɩtɩtasɩ cɛyʋʋ se ɛñaɣ pana. Paa paaɖʋ Pɔɔlɩ salaka, pamabɩ-ɩ, payaɣ-ɩ pɛɛ, ɛsʋʋ mɛlɛnaa nɛ paba yɔkɩ nɛ nabʋyʋ taa ɛtɛɖɩ ɖɔɖɔ tɔɔnaɣ nɛ wondu kususutu yɔ, ɛlabɩ tʋma sakɩyɛ Ɛsɔ sɛtʋ taa. (2 Kɔr. 11:23-27) Pɔɔlɩ kaatɛm labʋ tʋma kɩbana nɛ ɛlʋbɩnɩ ɖɔɖɔ kala sakɩyɛ, paa mbʋ yɔ ɛɛnawa se pɩwɛɛ se ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛsɛɣ Yehowa. Pɩwɛɛ se ɖɩmaɣzɩnɩ ɛ-kɩɖaʋ.

6. “Mbʋ pɩwɛnɩ wayɩ” nɛ pɩpɔzʋʋ se ɖɩsɔɔ pɩ-yɔɔ yɔ, pɩ-taa nabʋyʋ lɛ ɛbɛ?

⁶ Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Pɔɔlɩ nɛ ɖɩsɔɔ “mbʋ pɩwɛnɩ wayɩ yɔ pɩ-yɔɔ”? Pɩtɩla pɩwɛɛ se ɖa-taa nabɛyɛ ɩñaɣ pana nɛ peyele kɩdɛkɛdɩm mbʋ palaba nɛ pɩɖɛɛ yɔ, pɩ-yɔɔ nɩɣzʋʋ. Ye ŋwɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pɩɩwɛɣ ɖeu se ña-tɩ yɔɔ kpɛlɩkʋʋ alɩwaatʋ taa lɛ, ŋtazɩ Krɩstʋ kɩhɛyʋʋ pʋ-ñʋʋ taa kɩlaʋ tɔm taa nɛ pɩkpaɖɩ yaa we? Ye ɖɩkpɛlɩkɩɣ, ɖɩmaɣzɩɣ tɔm ndʋ ɖɩkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtɩmɩɣ pɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ yɔ, pɩsɩɣnɩ-ɖʋ nɛ ɖiyele nɩɣzʋʋ mbʋ pɩ-tɔm tɩcɛyɩ yɔ pɩ-yɔɔ. Halɩ pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖiyele nɩɣzʋʋ kɩdɛkɛdɩm mbʋ Yehowa tɛm-ɖʋ kpeɣu yɔ pɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ. Iyele nɛ ɖɩna lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtasɩ kpɛlɩkʋʋ Pɔɔlɩ kɩɖaʋ taa yɔ. Pɩtɩla, ɖa-taa nabɛyɛ kizi tʋma wena apɩzaɣ se ayele nɛ papɩsɩ ñɩm tɩnaa yɔ a-labʋ nɛ pɛɖɛzɩ Kewiyaɣ tʋma nɔɔ. Ye ŋwɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pɩɩwɛɣ ɖeu se ŋsɔɔ mbʋ pɩwɛnɩ wayɩ yɔ nɛ ŋyele maɣzʋʋ se ŋlesi wala wena apɩzaɣ se ayele nɛ ŋpɩsɩ ñɩm tʋ yɔ a-yɔɔ? (Kɩg. 11:4-6; Ekl. 7:10) Halɩ “mbʋ pɩwɛnɩ wayɩ yɔ,” pɩpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ pɩkɛnɩ tʋma kɩbana wena ɖɩtɛm labʋ Yehowa sɛtʋ taa yɔ yaa kala wena ɖɩlʋbɩnaa nɛ pɩɖɛɛ yɔ. Pɩkɛ toovenim se ye ɖɩtɔzʋʋ ɛzɩma Yehowa wazɩ-ɖʋ nɛ ɛsɩnɩ-ɖʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ pɩ-yɔɔ yɔ, piyeki nɛ ɖɩñɔtɩnɩ ɖa-Caa nɛ pɩkpaɖɩ. Paa mbʋ yɔ, ɖɩtɩsɔɔlɩ kpa se ɖɩmaɣzɩ se mbʋ ɖɩtɛm labʋ Yehowa sɛtʋ taa yɔ pɩmaɣaa.—1 Kɔr. 15:58.

7. Ɛzɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 9:24-27 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla nɛ ɖɩwa wezuu seya? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

⁷ Pɔɔlɩ nɩ tɔm ndʋ Yesu yɔɔdaa se “ɩñaɣ pana siŋŋ” yɔ, tɩ-taa camɩyɛ. (Luka 13:23, 24) Pɔɔlɩ kaanawa se pɩɩwɛɛ se ɛñaɣ pana siŋŋ e-wezuu caɣʋ kpeekpe ɛzɩ Krɩstʋ yɔ. Halɩ pʋyɔɔ ɛkpaɣ Krɩstʋ tʋ wezuu caɣʋ nɛ ɛmaɣzɩnɩ seya. (Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ mba 9:24-27.) Ɛyʋ weyi ɛwɛ seya taa yɔ, ɛ-lɩmaɣza kpeekpe wɛɣ ɖenɖe eseɣ se ɛtalɩ yɔ, nɛ eeyeki kpa se nabʋyʋ ɛkɛzɩ ɛ-lɩmaɣza. Ðɩkpaɣ kɩɖaʋ kʋnɛ: Kpaɣ se seyaa nabɛyɛ wɛɛ nɛ peseɣ habɩyɛ naɖɩyɛ yɔɔ; nɛ habɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ lɛ, faɣlɛɛ yaa wondu lɛɛtʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩkɛzɩ pa-lɩmaɣza yɔ tɩwɛɛ. Ŋmaɣzɩɣ se seyu nɔɔyʋ pɩzɩɣ nɛ ɛsɩŋ ɖoli nɛ ɛcɔŋnɩnɩ mondoɖebɔʋ se ɛna wondu kɩbandʋ ndʋ pasɩ faɣɖɛ naɖɩyɛ taa yɔ yaa we? Ye ɛsɔɔlaa se ɛwa yɔ, ɛɛlakɩ mbʋ. Ða ɖɔɖɔ, pɩtɩpɔzɩ se ɖiyele nɛ nabʋyʋ kɛzɩ ɖa-lɩmaɣza wezuu seya wena ɖɩwɛɛ nɛ ɖiseɣ yɔ a-taa. Ye ɖɩkam ñʋʋ nɛ ɖa-kaɖʋwa nɛ ɖɩñakɩ pana siŋŋ ɛzɩ Pɔɔlɩ yɔ, ɖɩkaɣ wabʋ.

8. Kala naadozo wena tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ?

⁸ Iyele nɛ ɖɩyɔɔdɩ lɛɛlɛɛyɔ kala naadozo wena apɩzɩɣ ayele nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ yɔ a-tɔm. Ana yɔ: Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖaŋ lidaʋ nakʋyʋ kpam nɛ kɩtɩkɔɔ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkpadɩyɩɣ nɛ ɖo-ɖoŋ hʋʋ yɔ nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlʋkɩnɩ kala wena aatɛŋ yɔ. Ye ɖɩtazɩ ɛzɩma lalaa pɩzaa nɛ palʋbɩnɩ wɛtʋ ndʋ yɔ pɩ-taa yɔ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩkpɛlɩkɩ-ɖʋ lɔŋ.—Fil. 3:17.

9. Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖaŋɩɣ lidaʋ nakʋyʋ kpam nɛ kɩtɩkɔɔ yɔ, ɖoŋ weyi pɩpɩzɩɣ nɛ pɩwɛɛnɩ ɖɔ-yɔɔ?

⁹ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖaŋ lidaʋ nakʋyʋ kpam nɛ kɩtɩkɔɔ yɔ: Ðɩɖaŋ mbʋ Yehowa labɩ tamaɣ se ɛhaɣ-ɖʋ yɔ. Nayʋ Habakuuki kaapɔzɩ Yehowa se eyele nɛ kɩdɛkɛdɩm sɩɩ tɩnaɣ Yuuda tɛtʋ taa lɛ, Yehowa heyi-i se ɛwɛɛ ‘ɖaŋʋʋ’ yɔɔ. (Hab. 2:3) Paa mbʋ yɔ, alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖaŋɩɣ nabʋyʋ kpam nɛ pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ pɩɩkɔŋ lɛɛ lɛɛ yɔ, pɩpɩzɩɣ piyele nɛ kpekpeka ŋga ɖɩwɛna yɔ kɛhɛɛ. Halɩ pɩpɩzɩɣ nɛ pitibi-ɖʋ yɔɔɔ. (Adu. 13:12) Pɩɩtalɩ  ɖo-koobiya nabɛyɛ mbʋ pɩnzɩ 1900 waa ɖɩbazɩyɛ taa. Patam numwaa mba paawɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa yɔ, pa-taa sakɩyɛ kaaɖaŋaa se pakpaɣ ɛsɔdaa pɩnaɣ 1914 taa. Pɩkɔm nɛ pɩtɩla mbʋ lɛ, ɛzɩma ɛyaa siɣsiɣ ñɩma pɩzaa nɛ palʋbɩnɩ wɛtʋ ndʋ?

10. Alɩwaatʋ ndʋ halʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-walʋ paaɖaŋ lidaʋ nakʋyʋ kpam nɛ kɩtɩkɔɔ alɩwaatʋ ndʋ pamaɣzaɣ yɔ tɩ-yɔɔ lɛ, ɛzɩma palaba,?

¹⁰ Iyele nɛ ɖɩna koobiya siɣsiɣ tɩnaa naalɛ nabɛyɛ kɩɖaʋ, palʋbɩnɩ wɛtʋ ndʋ. Pamɩyɩsɩ koobu Royal Spatz lɩm pɩnaɣ 1908 taa alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛnɩ pɩnzɩ 20 yɔ. Ɛ-taa kaatɛma kpem se piileɖiɣ lɛ, ɛkpaɣ ɛsɔdaa. Piyeba nɛ alɩwaatʋ ndʋ ɛcaɣaɣ nesi ɖɔkʋʋ pɩnaɣ 1911 taa yɔ, eheyi ɛ-ɖaŋ Pearl se: “Ña-maɣmaɣ ŋsɩm mbʋ pɩkaɣ labʋ pɩnaɣ 1914 taa yɔ. Ye pɩwɛɛ se ɖɩɖɔkɩ nesi yɔ, pɩpɔzʋʋ se ɖɩla kpɛdɛyɛ!” Krɩstʋ ñɩma panɛ, pɔlɔ lidaʋ nɛ peyele wezuu seya alɩwaatʋ ndʋ patɩkpa ɛsɔdaa pɩnaɣ 1914 taa yɔ? Aayɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ, pɩtɩkɛ ɛsɔdaa kpaʋ yɔɔ paakam pa-lɩmaɣza ɛlɛ Ɛsɔ sɔɔlɩm labʋ yɔɔ paakam-yɛ. Paatɛm pa-taa se peseɣ seya nɛ tɩ ɖɔkʋʋ. Royal nɛ Pearl paawɛ kpekpeka, nɛ pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ pɩkɔɔ pɩsɩɩnɩ alɩwaatʋ ndʋ pe-wezuu sɩ tɩnaɣ tɛtʋ yɔɔ pɩnzɩ hiŋ sakɩyɛ wayɩ yɔ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ŋɖaŋ kpam se ŋna alɩwaatʋ ndʋ Yehowa kaɣ ñalʋʋ ɛ-hɩɖɛ yɔɔ nɛ eyele nɛ patɩlɩ se ɛnʋ pɩmʋnaa se ɛtɔɔ kewiyitu kɩkɩlɩtʋ nɛ eyele nɛ ɛ-tamasɩ tɩŋa la yɔ. Ña-taa ɛtɛ se pɩtɩŋa payɩ pɩkaɣ labʋ alɩwaatʋ ndʋ Yehowa ɖʋwa yɔ tɩ-yɔɔ ɖeyi ɖeyi. Pʋcɔ nɛ pɩtalɩ mbʋ lɛ, ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɛɛ kpekpeka Yehowa sɛtʋ taa nɛ ɖitaayele kpa nɛ ɛzɩma ɖɩɖaŋ lidaʋ tɔm kpam nɛ tɩtɩtɩɩkɔmta yɔ pʋyɔɔ lɛ, pitibi-ɖʋ yɔɔɔ yaa piyele nɛ ɖɩhɛɛ.

11-12. Ɛbɛ yɔɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ, paa ɖɩtɩtasɩ wɛnʋʋ ɖoŋ tomnaɣ yɔɔ ɛzɩ ɖooo lɛ yɔ? Ha kɩɖaʋ nakʋyʋ.

¹¹ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkpadɩyɩɣ nɛ ɖo-ɖoŋ hʋʋ yɔ: Pɩpɔzʋʋ tomnaɣ yɔɔ seyu ɖoŋ pʋcɔ nɛ ɛpɩzɩ nɛ ese, ɛlɛ pʋcɔ nɛ tisuu mbʋ ɖɩwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ pɩpaɣlɩ nɛ ɖɩwɛɛ ɖɔɖɔ kpekpeka ɛ-tʋmɩyɛ taa lɛ, pɩɩpɔzʋʋ-ɖʋ ɖoŋ ɛnʋ. Ɛlɛ, ɛyaa sakɩyɛ mba pakpadɩyaa nɛ po-ɖoŋ hʋʋ yɔ, powobi pɩ-yɔɔ nɛ palakɩ po-ɖoŋ ɖeɖe Yehowa sɛtʋ taa. (2 Kɔr. 4:16) Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Koobu Arthur Secord * kɔm nɛ ɛpɩsɩ ɛjam alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛnɩ pɩnzɩ 88 yɔ; nɛ pʋbʋ taa lɛ ɛɛtɛm labʋ pɩnzɩ 55 Betɛɛlɩ tʋmɩyɛ taa. Kɩyakʋ nakʋyʋ lɛ, ɖɔkɔtɔ halɩñɩnʋ nɔɔyʋ wolo ɛ-cɔlɔ se ɛcɔnɩ ɛ-kɩcɛyɩm ɖeɖe. Ðɔkɔtɔ ɛnʋ ɛcɔnɩ-ɩ nɛ eheyi-i nɛ sɔɔlɩm se: “Koobu Secord, ŋtɛm labʋ tʋma sakɩyɛ siŋŋ Yehowa sɛtʋ taa.” Paa mbʋ yɔ, Arthur taaka ɛ-lɩmaɣza mbʋ ɛtɛm labʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ pɩ-yɔɔ. Ɛcɔnɩ  ɖɔkɔtɔ ɛnʋ ɛ-ɛsɩndaa, ɛmʋʋyɩ nɛ ecosi-i se: “Ɛɛɛ, ŋwɛnɩ toovenim. Ɛlɛ pɩtɩkɛ mbʋ ɖɩtɛm labʋ yɔ, pɩ-tɔm cɛyɩna. Mbʋ pɩ-tɔm cɛyaa nɛ pɩkpaɖɩ yɔ lɛ se ɖɩwɛɛ siɣsiɣ lɛɛlɛɛyɔ.”

¹² Pɩtɩla ŋtɛm sɛʋ Yehowa pɩnzɩ sakɩyɛ nɛ lɛɛlɛɛyɔ lɛ, ŋtɩtasɩ wɛnʋʋ tomnaɣ taa alaafɩya se ŋla tʋma sakɩyɛ ɛzɩ ɖooo lɛ yɔ. Ye mbʋ yɔ, pitaatibi-ŋ yɔɔɔ. Ña-taa ɛtɛ se tʋma kɩbana wena payɩ ŋtɛm labʋ Yehowa sɛtʋ taa nɛ pɩɖɛɛ yɔ, amʋ ñɩm ɛ-ɛsɩndaa siŋŋ. (Ebr. 6:10) Lɛɛlɛɛyɔ lɛ, taasɔɔ se pɩtɩkɛ tʋma sakɩyɛ wena ɖɩlakɩ Yehowa yɔ, ana wɩlɩɣna sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ ɛ-yɔɔ yɔ. Ɛlɛ, ye ɖɩwɛnɩ lɩmaɣza kɩbana nɛ ɖɩlakɩ ɖo-ɖoŋ ɖeɖe yɔ, pɩwɩlɩɣ sɔɔlɩm mbʋ ɖɩwɛnɩ Yehowa yɔɔ yɔ. (Kol. 3:23) Yehowa sɩm ɖo-ɖoŋ kamaɣ nɛ ɛɛpɔzʋʋ-ɖʋ se ɖɩla mbʋ pɩcɛzɩ ɖo-ɖoŋ ɖeɖe yɔ.—Mark. 12:43, 44.

13. Mbʋ Anatoly nɛ Lidiya pakatɩ pe-wezuu caɣʋ taa yɔ, ɛzɩma pɩkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ se ɖɩɖɛɛnɩ ɛsɩndaa, paa ɖɩkatɩɣ kala sakɩyɛ yɔ?

¹³ Alɩwaatʋ ndʋ ɖɩlʋkɩnɩ kala wena aatɛŋ yɔ. Yehowa sɛyaa nabɛyɛ wɛɛ nɛ palʋkɩnɩ nazɩm nɛ kʋñɔmɩŋ pɩnzɩ hiŋ sakɩyɛ. Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Anatoly Melnik * kaawɛnɩ pɩnzɩ 12 alɩwaatʋ ndʋ pakpa ɛ-caa, paɖʋ-ɩ salaka, nɛ pʋwayɩ pɛɖɛnɩ-ɩ Siiberii yɔ. Peeɖe posini Mɔlɩdaavii ɖenɖe ɛ-hɔʋ taa ñɩma wɛɛ yɔ ɛzɩ kilomɛtanaa 7000 mbʋ yɔ. Pɩlabɩ pɩnaɣ pʋwayɩ lɛ, pakpa Anatoly, e-ɖoo nɛ ɛ-cɔzɔnaa ɖɔɖɔ nɛ pɛɖɛnɩ-wɛ Siiberii. Alɩwaatʋ wɛɛ nɛ tɩɖɛɣ lɛ, papaɣzɩ kediɣzisi wobu tɛtʋ cikpetu lɛɛtʋ taa, ɛlɛ pɩɩpɔzaa se pɔɖɔ kilomɛtanaa 30 mbʋ yɔ nɛ pɩɩwɛɛ se palʋbɩnɩ nikaɣ sɔsɔɔ siŋŋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɖɔmbɛɛ kaawɛ nʋmɔʋ taa. Pʋwayɩ lɛ, pakpa koobu Melnik nɛ paɖʋ salaka pɩnzɩ naadozo nɛ pɩkazɩ ɛ-halʋ Lidiya nɛ pɛ-pɛlɛ weyi ɛɛwɛnɩ pɩnaɣ kʋɖʋmaɣ yɔ, pe-ɖeke. Anatoly nɛ ɛ-hɔʋ pɛwɛʋ nɛ palʋkɩnɩ kala yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ. Paa mbʋ yɔ, pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ kpam Yehowa sɛtʋ taa. Lɛɛlɛɛyɔ, Anatoly wɛnɩ pɩnzɩ 82 nɛ ɛwɛ Aazii hɛkʋ taa Ɛgbɛyɛ piliŋa kɔɔmiite taa. Ɛzɩ Anatoly nɛ Lidiya yɔ, ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ ɛzɩ ɖɩtɛm labʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, nɛ ɖɩla mbʋ payɩ ɖɩpɩzɩɣ yɔ Yehowa sɛtʋ taa.—Gal. 6:9.

14. Ɛbɛ Pɔɔlɩ kaanawa se pɩcɛyaa se ɛla pʋcɔ nɛ ɛtalɩ ɛ-kaɖʋwa?

¹⁴ Pɔɔlɩ taa kaatɛma se ɛkaɣ tɛm seya nɛ ɛtalɩ ɛ-kaɖʋwa. Ɛkɛ patam num nɛ ɛɛwɛnɩ  lidaʋ se ɛkaɣ mʋʋ ‘kɩhɛyʋʋ ŋgʋ kɩkɛnɩ Ɛsɔ yatʋ nɛ ɛsɔdaa kiŋ yɔ.’ Paa mbʋ yɔ, ɛɛnawa se pʋcɔ nɛ ɛtalɩ kaɖʋwa ŋga lɛ, pɩwɛɛ se ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ‘ɛñakɩ pana.’ (Fil. 3:14) Pɔɔlɩ labɩnɩ tʋmɩyɛ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ siŋŋ se pɩsɩnɩ Filiipi mba nɛ paka pa-lɩmaɣza kaɖʋwa ŋga pɛwɛna yɔ, kɔ-yɔɔ.

15. Ɛzɩma Pɔɔlɩ labɩnɩ tʋmɩyɛ waɖɛ nɖɩ ɛyʋ wɛna se ɛkɛ ɛjaɖɛ naɖɩyɛ taa tʋ yɔ nɛ eseɣtini Filiipi Krɩstʋ ñɩma se powolo pɩ-yɔɔ nɛ ‘pañakɩ pana’?

¹⁵ Pɔɔlɩ tɔzɩ Filiipi mba se pakaɣ kpaʋ ɛsɔdaa. (Fil. 3:20) Ɛbɛ yɔɔ pɩɩwɛɛ se pɔtɔzɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ? Alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛyaa sakɩyɛ kaasɔɔlaa se pɛkɛ Roma mba mbʋ pʋyɔɔ yɔ, paba kaawɛnɩ wala sakɩyɛ. * Ɛlɛ patam numwaa ñɛkɛ Kewiyaɣ ŋga kakpaɖɩ ɖeu yɔ ke-piya nɛ kahaɣ-wɛ wala ɖɔɖɔ nɛ pɩkpaɖɩ. Wala wena Roma mba kaawɛna yɔ, atɩlɩɩ pʋyʋ wala wena Krɩstʋ mba patam numwaa kaɣ wɛnʋʋ ɛsɔdaa Kewiyaɣ taa yɔ a-ɛsɩndaa. Pʋyɔɔ Pɔɔlɩ seɣti Filiipi mba se pɔɖɔ “ɛzɩ tɛtʋ taa piya nzɩ sɩmʋnɩ Krɩstʋ yɔɔ tɔm kɩbandʋ yɔ.” (Fil. 1:27, pɩ-tɛɛ tɔm.) Sɔnɔ ɖɔɖɔ, Krɩstʋ mba patam numwaa haɣ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pañakɩ pana nɛ pakaŋ pa-lɩmaɣza kaɖʋwa ŋga pɛwɛna se pakaɣ caɣʋ wezuu ɛsɔdaa tam tam yɔ, kɔ-yɔɔ yɔ.

16. Ɛzɩ Filiipi mba 4:6, 7 yɔɔdʋʋ yɔ, ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩla paa ɖɩwɛnɩ lidaʋ se ɖɩkaɣ kpaʋ ɛsɔdaa yaa ɖɩkaɣ caɣʋ tataa yɔ?

¹⁶ Paa ɖɩwɛnɩ lidaʋ se ɖɩkaɣ kpaʋ ɛsɔdaa yaa ɖɩkaɣ caɣʋ paradisuu taa tɛtʋ yɔɔ yɔ, pɩwɛɛ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩñakɩ pana se ɖɩtalɩ ɖa-kaɖʋwa. Paa wɛtʋ ndʋ taa ɖɩtɩɩwɛɛ yɔ, pɩtɩpɔzɩ se ɖɩcɔnɩ mbʋ pɩwɛnɩ wayɩ yɔ, nɛ pɩtɩpɔzɩ ɖɔɖɔ se ɖiyele nɛ nabʋyʋ ɖɩɣ-ɖʋ nʋmɔʋ nɛ ɖiyele Yehowa sɛʋ. (Fil. 3:16) Pɩtɩla, ɖɩɖaŋʋʋ se ɖɩna Yehowa tamasɩ yɔ pileɖaa, yaa ɖɩkpadɩyaa nɛ ɖo-ɖoŋ paɣzɩ hʋʋ. Pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, ɖɩwɛʋ nɛ ɖɩlʋkɩnɩ kala nɛ nazɩm yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ. Paa pɩtɩɩkɛ suwe yɔ, ‘taanɩɣzɩ nabʋyʋ yɔɔ.’ Ɛlɛ, tɩŋnɩ adɩma nɛ tenduu yɔɔ nɛ ŋyele nɛ Ɛsɔ tɩlɩ mbʋ ŋpɔzʋʋ yɔ, nɛ ɛkaɣ-ŋ haʋ laŋhɛzɩyɛ nɖɩ ɖɩkpaɖɩ mbʋ pɩ-taa ŋpɩzɩɣ nɛ ŋnɩɩ yɔ.—Kalɩ Filiipi mba 4:6, 7.

17. Ɛbɛ ɖɩkaɣ naʋ tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ kɩ-taa?

¹⁷ Ɛzɩ seyu ñakʋʋ pana se ese nɛ ɛtɛzɩ talʋʋ tɩnaɣ yɔɔ yɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pɩwɛɛ se ɖɩka ɖa-lɩmaɣza ɖa-kaɖʋwa yɔɔ. Kaɖʋwa ŋga lɛ se ɖise wezuu seya nɛ ɖɩtɛm-yɛ. Ðɩsɔɔlaa se ɖɩkpaɣ ɖo-ɖoŋ kpeekpe nɛ ɖɩla mbʋ lɛɛlɛɛyɔ nɛ pɩkpaɖɩ. Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩñaɣ pana nɛ ɖɩla nɛ ɖɩwɛɛ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ taa nɛ ɖise ɖɔɖɔ ɛzɩ ɖo-ɖoŋ haʋ-ɖʋ nʋmɔʋ yɔ? Tɔm ñʋʋ ŋgʋ kɩkɔŋ yɔ, kɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩna mbʋ pɩwɛɛ se ɖɩsɩɩ kajalaɣ lone taa ɖe-wezuu caɣʋ taa yɔ, nɛ ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩtɩlɩ “mbʋ pɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ.”—Fil. 1:9, 10.