1, 2. (a) Ðooo yɔ, tʋmɩyɛ nɖɩ Yehowa sɛyaa sɔɔlɩ labʋ nɛ taa leleŋ? (b) Ɛbɛ wɛ ñɩm Yehowa ɛzɩdaa nɛ pɩkɩlɩ?

YEHOWA sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa paɣzʋʋ maʋ kuduyuŋ weyi ɩɖʋʋ-ɩ hɩɖɛ yɔ, pɩtɩkɛ sɔnɔ. Nɛ palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ nɛ taa leleŋ. Izrayɛɛlɩ piya taa kaalabɩ leleŋ se sɩɖʋ nesi nɛ pama kediɣzaɣ kizinziku nɛ sɩha ɖɔɖɔ mbʋ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩɩpɔzaa yɔ.—Egipiti Lɩʋ 35:30-35; 36:1, 4-7.

² Yehowa ɛɛmaɣzɩɣ se kuduyuŋ ɛnɩ ɩ-maɣmaɣ ɩɖʋʋnɩ-ɩ hɩɖɛ; nɛ ɛ-ɛzɩdaa lɛ, pɩtɩkɛ ɩ-tɔm kɩlɩnɩ cɛyʋʋ. (Maatiyee 23:16, 17) Kʋjɔʋ ŋgʋ kɩlakɩ Yehowa leleŋ nɛ pɩkɩlɩ yɔ lɛ sɛtʋ ndʋ ɛ-sɛyaa cɛlɩɣ-ɩ yɔ; ɛsɔɔlɩ ɖɔɖɔ tʋmɩyɛ nɖɩ palakɩnɩ laŋɩyɛ faaa nɛ kpekpeka yɔ. (Egipiti Lɩʋ 35:21; Maarkɩ 12:41-44; 1 Timootee 6:17-19) Tɔm tʋnɛ tɩcɛyaa. Ɛbɛ yɔɔ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kuduyuŋ ɩɩwɛɣ tam. Kediɣzaɣ kizinziku nɛ templo patɩtasɩ wɛʋ. Ɛlɛ Yehowa ɛɛsɔʋ kʋjɔʋ lɩmaɣza nɛ tʋmɩyɛ sɔsɔɖɛ nɖɩ ɛ-sɛyaa laba nɛ pasɩna nɛ pama kuduyuŋ ɛnɩ yɔ.—Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ 15:58; Ebree 6:10.

3. Ɛbɛ tɔm ɖɩkaɣ yɔɔdʋʋ ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa?

³ Ða-alɩwaatʋ taa Yehowa sɛyaa lakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka nɛ pamaɣ Ɛsɔ sɛtʋ lona. Nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ Wiyaʋ Yesu sɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩla yɔ, ɖɩfɛyɩ yɔɔdʋʋ! Pɩtʋʋ fɛyɩ, Yehowa wazɩ ɖa-pana ñaɣʋ. (Keɣa 126:1) Ñʋʋ kʋnɛ kɩ-taa, ɖɩkaɣ naʋ tʋma wena palaba nɛ ɛzɩma a-labʋ ɖʋ Yehowa hɩɖɛ yɔ. Ðɩkaɣ welisinuu ɖɔɖɔ mba palabɩ tʋma ana yɔ pa-taa nabɛyɛ.

4. (a) Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzaa se ɖɩma Ɛsɔ sɛtʋ lona sakɩyɛ? (b) Ɛbɛ yɔɔ pɛkpɛndɩ ɛgbɛyɛ pilinzi nasɩyɩ? (Kalɩ aɖakaɣ: “ Ɛgbɛyɛ pilinzi maʋ: Pɛlɛɣzɩ-pʋ se pɩmʋnɩ kɩcɛyɩm.”)

⁴ Ɛzɩ ɖɩɩyɔɔdʋʋ ñʋʋ 16 taa yɔ, Yehowa sɔɔlaa se ɖikpeɣliɣ nɛ ɖɩsɛɣ-ɩ. (Ebree 10:25) Ðe-kediɣzisi kpazɩɣ ɖe-tisuu ɖoŋ nɛ siyeki se ɛzɩma ɖɩsɔɔlɩ tɔm susuu yɔ, pɩpaɣlɩ. Kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɖiɣni tɛm nɛ Yehowa wɛɛ nɛ eyeki se pala tɔm susuu tʋmɩyɛ lɛɛ lɛɛ. Pʋyɔɔ ɛyaa kudokiŋ sakɩyɛ kɔŋ Yehowa ɛgbɛyɛ taa paa pɩnaɣ ŋga. (Iz. 60:22) Kewiyaɣ tɔm susuyaa ɖɔʋ lɛ, pɩwɛɛ se pama kuduyuŋ sakɩyɛ  nɛ palakɩ ɛgbɛyɛ takayɩsɩ sɩ-taa. Pɩpɔzɩ-ɖʋ ɖɔɖɔ Ɛsɔ sɛtʋ lona sakɩyɛ.

5. Ɛbɛ yɔɔ Kewiyaɣ Kpaaŋ hɩɖɛ kaamʋnaa? (Kalɩ aɖakaɣ “ Ñalɩmɩyɛ kɩfaɖɛ cooci.”)

⁵ Ðooo kiɖe tɛɛ, Bibl Kpɛlɩkɩyaa ɖiɣzinaa se pɩpɔzaa se pɛwɛɛnɩ pa-maɣmaɣ pe-kediɣzisi lona. Pɩwɛ ɛzɩ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa tɛtʋ ndʋ payaɣ se Virginie yɔ, tɩ-tɛ wɩsɩ ɖɩlɩyɛ hɔɔlʋʋ taa pama kajalaɣ Ɛsɔ sɛtʋ lone pɩnaɣ 1890 taa. Pɩtalɩ pɩnzɩ 1930 waa taa lɛ, Yehowa sɛyaa kaamawa yaa paañɔɔzɩ kpaamɩŋ nɩɩyɩ cabɩ. Ɛlɛ pataaha kediɣzisi lona ana hɩɖɛ naɖɩyɛ. Pɩkɔm nɛ pɩtalɩ pɩnaɣ 1935 taa lɛ, Koobu Rutherford wolo Hawayii ɛjaɖɛ taa. Paama peeɖe kpaaŋ nakʋyʋ ɛgbɛyɛ piliŋa cɔlɔ. Pɔpɔzɩ Koobu Rutherford se suwe papɩzɩɣ nɛ payaa kuduyuu ŋgʋ lɛ, ecosi se: “Ye ɖɩya-kʋ se ‘Kewiyaɣ Kpaaŋ,’ pɩɩwɛɣ ɖeu na? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ Kewiyaɣ laŋhɛzɩyɛ tɔm ɖisusuu, yaa we?” (Maatiyee 24:14) Pitileɖi lɛ, paha hɩɖɛ nɖɩ ɖɔɖɔ Ɛsɔ sɛtʋ lona wena Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa kpeɣliɣ a-taa yɔ.

6, 7. Kpaamɩŋ maʋ lɛɛ lɛɛ ɖʋtʋ wazɩ we?

 ⁶ Pɩtalɩ pɩnzɩ 1970 waa taa lɛ, Kewiyaɣ Kpaamɩŋ weyi pɩɩpɔzaa se pama yɔ ɩpaɣzɩ ɖɔʋ lɛɛ lɛɛ. Peeɖe Etaazuunii ɛjaɖɛ taa koobiya hiɣ nʋmɔʋ kɩbaŋʋ nakʋyʋ nɛ patɩŋɩɣnɩ kɩ-yɔɔ nɛ pamaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ weyi ɩwɛ kajʋka nɛ ɩpɩzɩɣ nɛ ɩwazɩ camɩyɛ yɔ, kɩyakɩŋ pazɩ taa. Pɩtalɩ pɩnaɣ 1983 taa lɛ, papɩzaa nɛ pama Etaazuunii nɛ Kanadaa ajɛɛ taa kpaamɩŋ ɛnɩ nɛ ɩtalɩ 200. Peeɖe koobiya paɣzɩ ɖʋʋ Kuduyuŋ Maʋ Kɔɔmiitewaa. Tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩɖɔm camɩyɛ, pʋyɔɔ Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ kpaɣ lɩmaɣza pɩnaɣ 1986 taa se papaɣzɩ ɖɔm ɖʋtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ; nɛ pɩtalɩ pɩnaɣ 1987 lɛ, Kuduyuŋ Maʋ Kɔɔmiitewaa 60 kaawɛ Etaazuunii ɛjaɖɛ taa. * Pɩtalɩ pɩnaɣ 1992 lɛ, paɖʋ Kuduyuŋ Maʋ Kɔɔmiitewaa Afrika Hadɛ kiŋ, Arzentiini, Caama, Ɛsɩpaañɩ, Fransɩɩ, Japɔŋ, Mɛkɩsiiki nɛ Ositralii ajɛɛ taa. Toovenim taa lɛ, ɖɩnawa se koobiya mba pamaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ yɔ, Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ palakɩ nɛ ɖɩsɔɔlaa se ɖɩɖʋ-wɛ nesi ɛzɩ pɩpɔzʋʋ yɔ.

⁷ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ weyi pamaɣaɣ lɛɛ lɛɛ mbʋ yɔ, ɩlɩzɩ aseɣɖe lona wena a-taa pamaɣ-ɩ yɔ. Pama Ɛsɩpaañɩ ɛjaɖɛ taa tɔm susuu takayaɣ nakɛyɛ taa tɔm ñʋʋ kʋnɛ: “Tisuu kɛzɩɣ pʋŋ.” Kɔyɔɔdaɣ Kewiyaɣ Kpaaŋ ŋgʋ paama Martos tɛtʋ taa yɔ kɩ-tɔm lɛ, kɔpɔzɩ tɔm tʋnɛ: “Ɛjaɖɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa, piɖeni men-ɖeke wɛtʋ yeke wɛna; nɛ ɛzɩma pɩlaba nɛ ɛyaa lɩɩnɩ Ɛsɩpaañɩ tɛtʋ hɔɔlɩŋ ndɩ ndɩ taa, nɛ pɔkɔɔ nɛ paha  pa-tɩ faaa nɛ panɩɩnɩ ɖama nɛ pala tʋmɩyɛ kɩbanɖɛ ɖɩnɛ alɩwaatʋ pazɩ taa?” Kpaaŋ ŋgʋ, kɩ-mayaa taa nɔɔyʋ yɔɔdɩ tɔm natʋyʋ nɛ tɔm ndʋ takayaɣ ŋga, kakpaɣ nɛ kocosini tɔm pɔzʋʋ mbʋ pɩ-yɔɔ. Ɛtɔm se: “Ðɩpɩzaa nɛ ɖɩla tʋmɩyɛ nɖɩ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ Yehowa kɛnɩ ɖa-Wɩlɩyʋ.”

8. (a) Pɩnaɣ 1999 taa, ɖʋtʋ kɩfatʋ ndʋ Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ tisaa se papaɣzɩ tʋmɩyɛ labɩnʋʋ? (b) Ɛbɛ yɔɔ petisi ɖʋtʋ ndʋ tɩ-yɔɔ?

⁸ Pɩnzɩ 1900 waa tɛŋaɣ lɛ, tanɩm ajɛɛ taa ɛyaa sakɩyɛ pɩsɩ ɖo-koobiya nɛ Yehowa ɛgbɛyɛ paɣlɩɣ pɩdɩɩfɛyɩ. Agbaa ñaɣ pana kpem se ama Ɛsɔ sɛtʋ lona. Ajɛɛ naayɛ taa lɛ, ɛyaa tʋʋ ɖo-koobiya nɛ powoŋuu-wɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, kpaamɩŋ weyi ɩ-taa palakaɣ kediɣzisi yɔ, ɩtaalɩɩ pʋyʋ coocinaa kuduyuŋ ɛzɩdaa. Ɛlɛ kpaɣnɩ pɩnaɣ 1999 lɛ, Nɔɔɖɛyaa Ɛgbɛyɛ la ɖʋtʋ se pama tanɩm ajɛɛ taa kpaamɩŋ lɛɛ lɛɛ. Ajɛɛ wena awɛnɩ ñɩm nɛ pɩkɩlɩ yɔ, atisi se ahaɣ liidiye nɛ piyele nɛ a nɛ lɛɛna pɛwɛɛ “kɩmaŋ.” (Kalɩ 2 Kɔrɛntɩ 8:13-15.) Nɛ ajɛɛ lɛɛna taa koobiya halaa nɛ abalaa paha pa-tɩ faaa se powoki pasɩna nɛ pala tʋmɩyɛ nɖɩ.

9. (a) Tʋmɩyɛ nɖɩ pamaɣzaɣ se paapɩzɩɣ nɛ pala? (b) Ɛlɛ pʋwayɩ lɛ, papɩzaa palabɩ-ɖɩ nɛ pɩtalɩ le?

⁹ Kajalaɣ taa lɛ, pɩɩwɛ ɛzɩ nɔɔyʋ ɛɛkaɣ pɩzʋʋ nɛ ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ. Ɛlɛ pɩnaɣ 2001 taa akɔnta nakʋyʋ yɔɔdaa se pama Kewiyaɣ Kpaamɩŋ weyi tanɩm ajɛɛ 88 taa yɔ, ɩcɛzɩ 18300. Ye Ɛsɔ fezuu kiɖeɖeu nɛ ɖe-Wiyaʋ Yesu Krɩstʋ pasɩɣnɩ ɛyʋ yɔ, nabʋyʋ fɛyɩ se ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛla. (Maatiyee 19:26) Pɩnzɩ 15 taa, pʋ-tɔbʋʋ lɛ se kpaɣnɩ pɩnaɣ 1999 nɛ  ŋwolo pɩnaɣ 2013 taa, ɖʋtʋ ndʋ tɩsɩnaa nɛ Yehowa sɛyaa ma Kewiyaɣ Kpaamɩŋ 26849. * Yehowa wɛɛ nɛ ɛwazɩɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔɔ, mbʋ yebina nɛ halɩ pɩnaɣ 2013 taa, pɩɩpɔzaa se patasɩ maʋ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ 6500 nɛ paa pɩnaɣ ŋga lɛ, kpaamɩŋ mɩnɩŋ sakɩyɛ tasɩɣ sɔzʋʋ.

10-12. Ɛzɩma Kewiyaɣ Kpaamɩŋ maʋ ɖʋʋ Yehowa hɩɖɛ?

¹⁰ Ɛzɩma Kewiyaɣ Kpaamɩŋ ɛnɩ ɩ-maʋ ɖʋ Yehowa hɩɖɛ? Simbaabuwee ɛgbɛyɛ piliŋa yɔɔdaa se: “Ðoŋ ɖoŋ lɛ, kpaaŋ maʋ tɛŋ nɛ fenaɣ ŋga katɩŋɩɣ yɔ ka-taa, ɛyaa mba pɔkɔŋ kediɣzisi yɔ, pɛcɛzɩɣ mba paakɔŋaɣ yɔ tam naalɛ.” Ajɛɛ sakɩyɛ taa, pɩwɛ ɛzɩ ye ɖɩfɛyɩnɩ Ɛsɔ sɛtʋ lone kɩbanɖɛ yɔ, ɛyaa iitisiɣ se pɔkɔɔ kediɣzisi yɔ. Ɛlɛ pɔkɔŋ nɛ pama Kewiyaɣ Kpaaŋ lɛ, kusuu lɛɛ lɛɛ nɛ halɩ pɩpɔzɩ se patasɩ maʋ lɛɛkʋ. Paa mbʋ yɔ, pɩtɩkɛ Kewiyaɣ Kpaaŋ keɖeɣa yeke hɔŋnɩ ɛyaa se pɔkɔɔ Yehowa cɔlɔ. Sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ mba pamaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ yɔ, pɛ-hɛkʋ taa yɔ, pitukuuni ɖɔɖɔ ɛyaa nɛ lɩmaɣza wena paawɛnɩ ɖɛ-ɛgbɛyɛ yɔɔ yɔ, alɛɣzɩɣ. Yele nɛ ɖɩyɔɔdɩ kɩɖaŋ nɩɩyɩ tɔm.

¹¹ Ɛndoneezii. Abalʋ nɔɔyʋ kaawɛɛ nɛ ɛcɔŋnɩ ɛzɩma pamaɣ Kewiyaɣ Kpaaŋ nakʋyʋ yɔ; ɛkɔm nɛ ɛnɩɩ se mba palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ paha pa-tɩ faaa kɩhaʋ lɛ, ɛyɔɔdɩ se: “Ɛyaa mɩ, mɩ-tɔm wɛ piti kpem. Paahɛyɩɣ-mɩ, ɛlɛ ɩlakɩ tʋmɩyɛ nɛ kpekpeka nɛ taa leleŋ. Mantɩsa se cooci nakʋyʋ wɛ ɛzɩ mɩ-ñɩŋgʋ yɔ!”

¹² Ukrɛɛnɩ. Halʋ nɔɔyʋ ɖɛɣaɣ nɛ ɛnaɣ ɛyaa mba peɖiɣni maʋ Kewiyaɣ Kpaaŋ nakʋyʋ lɛ, ɛtɔ se pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛyaa panɛ pɛkɛɣnɩ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa. Ɛyɔɔdaa se: “Me-neu kɛ Yehowa Aseɣɖe Tʋ nɛ ɛnʋ kɛdɩnɩ-m pɔ-tɔm. Mana ɛzɩma kuduyuu kʋnɛ kɩ-maʋ wɛɛ nɛ pɩɖɔŋ yɔ lɛ, manɖʋ man-taa se mansʋʋ hɔʋ ŋgʋ kɩ-taa. Cɩnɛ mana ɛzɩma ɛyaa wɩlɩɣ ɖama sɔɔlɩm yɔ.” Halʋ ɛnʋ etisi nɛ pɛkpɛlɩkɩnɩ-ɩ Bibl nɛ pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm pɩnaɣ 2010 taa.

13, 14. (a) Halʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-walʋ pɔcɔnɩ Kewiyaɣ Kpaaŋ nakʋyʋ maʋ tʋmɩyɛ nɛ pala lakasɩ nzɩ yɔ, ɛbɛ sɩkpɛlɩkɩɣ-ŋ? (b) Ɛbɛ ŋpɩzɩɣ ŋla nɛ pɩsɩna nɛ ɖenɖe ikpeɣliɣ nɛ ɩsɛɣ Ɛsɔ yɔ, pɩɖʋ Yehowa hɩɖɛ?

¹³ Arzentiini. Halʋ nɔɔyʋ nɛ ɛ-walʋ powoba nɛ pana koobu weyi ɛcɔŋnɩ Kewiyaɣ Kpaaŋ nakʋyʋ maʋ yɔɔ yɔ. Walʋ yɔɔdaa se: “Ðɩwɛɛ nɛ ɖɩcɔŋnɩ ɛzɩma ɩmaɣ kuduyuu kʋnɛ yɔ nɛ . . . ɖɩɖʋ ɖa-taa se ɖɩkɔŋ lone ɖɩnɛ ɖɩ-taa nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ nɛ ɖɩtɩlɩ Ɛsɔ nɛ pɩkɩlɩ.” Peeɖe ɛpɔzaa se: “Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩla nɛ ɖɩpɩzɩ nɛ ɖɩkɔɔ kediɣzisi cɩnɛ?” Peheyi-wɛ se papɩzɩɣ nɛ pɛkpɛlɩkɩ Bibl lɛ, abalʋ ɛnʋ nɛ ɛ-halʋ pɔtɔ se ye petisiɣ se pa nɛ pɔ-hɔʋ tɩŋa pɛkpɛlɩkɩ Bibl yɔ, pʋbʋ lɛ pɩlakɩ. Koobiya ñetisi kɛlɛʋ yem nɛ pa nɛ wɛ papaɣzɩ Bibl kpɛlɩkʋʋ.

¹⁴ Pɩtɩla, ŋtihiɣ waɖɛ se ŋsɩna nɛ pama Kewiyaɣ Kpaaŋ ŋgʋ kɩ-taa ɩlakɩ kediɣzisi yɔ, paa mbʋ yɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋsɩna nɛ kɩɖʋ Yehowa hɩɖɛ. Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋla? Ŋpɩzɩɣ nɛ  ŋyaa ñe-Bibl kpɛlɩkɩyaa, ñɛ-tɛ pɩsɩ nɛ ŋna-ɩ waa nɛ ɛyaa lalaa se pɔkɔɔ kediɣzisi Kewiyaɣ Kpaaŋ taa. Ŋpɩzɩɣ ɖɔɖɔ nɛ ŋsɩna nɛ pɔñɔɔzɩ yaa pɔcɔnɩ kpaaŋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ camɩyɛ. Ye ŋlabɩ ɖʋtʋ camɩyɛ yɔ, ŋpɩzɩɣ nɛ ŋha liidiye nɛ pɩsɩna nɛ pɔcɔnɩ mi-kooka taa Kewiyaɣ Kpaaŋ yɔɔ yaa pɩsɩna nɛ pama Ɛsɔ sɛtʋ lona lɛɛna ɛjaɖɛ hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa. (Kalɩ 1 Kɔrɛntɩ 16:2.) Ye ŋlakɩ pɩtɩŋa payɩ mbʋ yɔ, pɩsɩɣna nɛ pasa Yehowa hɩɖɛ nɛ pɩkɩlɩ.

15-17. (a) Mba lakɩ Ɛsɔ sɛtʋ lona maʋ tʋmɩyɛ hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ? (b) Kewiyaɣ Kpaamɩŋ mayaa nabɛyɛ yɔɔdɩ tɔm ndʋ yɔ, ɛbɛ tɩkpɛlɩkɩɣ-ŋ?

¹⁵ Hɔɔlɩŋ weyi ɩ-taa pamaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ, Kigbeɣluu Kpaamɩŋ nɛ ɛgbɛyɛ pilinzi yɔ, peeɖe koobiya halaa nɛ abalaa haɣnɩ pa-tɩ faaa nɛ palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ, ɖɩ-hɔɔlʋʋ sɔsɔʋ. Ɛlɛ ajɛɛ lɛɛna taa koobiya mba pɛwɛnɩ kuduyuŋ maʋ lɛɣtʋ yɔ, pasɩɣnɩ-wɛ ɖɔɖɔ. Koobiya mba, paha pa-tɩ faaa nɛ pɔñɔɔzɩ pe-wezuu caɣʋ se papɩzɩ nɛ pɔcɔɔ ajɛɛ ndɩ ndɩ taa nɛ pasɩnɩ kuduyuŋ maʋ tʋmɩyɛ kpɩtaŋ cabɩ. Lalaa ñaha pa-tɩ se pala tʋmɩyɛ nɖɩ pɩnzɩ sakɩyɛ.

¹⁶ Ajɛɛ naayɛ taa lɛ, mba pamaɣ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ yɔ, pakatɩɣ kala ndɩ ndɩ. Ɛlɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩkɔŋnɩ wazasɩ sakɩyɛ ɖɔɖɔ. Timo nɛ Lina powobi Amerika Hadɛ kiŋ, Azii nɛ Erɔɔpɩ ajɛɛ taa nɛ pasɩna nɛ pama Kewiyaɣ Kpaamɩŋ, Kigbeɣluu Kpaamɩŋ nɛ ɛgbɛyɛ pilinzi. Timo yɔɔdaa se: “Ðoŋ ɖoŋ lɛ pɩnzɩ naalɛ ɖɛɣ lɛ, pɛlɛɣzɩ-ɖʋ lone. Nɛ mɛwɛʋ tʋmɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ 30 yɔ.” Lina walʋʋ Timo yɔ, pɩlakɩ pɩnzɩ 25 yɔ. Ɛtɔm se: “Ma nɛ Timo ɖɩlabɩ tʋmɩyɛ ajɛɛ hiu taa. Pɩpɔzɩ-m pana ñaɣʋ nɛ alɩwaatʋ sakɩyɛ pʋcɔ nɛ tɔɔnaɣ kɩfalaɣ, helim kɩfam, kʋnʋŋ kɩfalʋʋ  nɛ tɔm susuu kookasɩ kɩfasɩ malɩnɩ-m nɛ manpɩzɩ nɛ mɛwɛɛnɩ taabalaa kɩfama.” Ɛlɛ pɩɩcɛyaa se pañakɩ pana ana? * Lina yɔɔdaa se: “Kala ana akɔnɩ-ɖʋ wazasɩ sakɩyɛ. Ðɩtɩlɩ mbʋ payaɣ se koobiye sɔɔlɩm yɔ, pamʋʋ-ɖʋ ɛgɔndʋ camɩyɛ nɛ ɖɩnaɣ se Yehowa cɔŋnɩ ɖɔ-yɔɔ pɩdɩɩfɛyɩ. Ðɩnawa ɖɔɖɔ se Yesu yɔɔdɩ lidaʋ tɔm ndʋ nɛ pama-tʋ Maarkɩ 10:29, 30 taa yɔ, tɩlaba. Ðihiɣ koobiya abalaa nɛ halaa, fezuu taa ɖoonaa nɛ cajanaa pɩcɛzɩ tam mɩnʋʋ.” Timo sɔzaa se: “Ða-taa wɛ leleŋ kpem se ɖɩkpakɩɣ ɖɛ-lɛɣtʋ nɛ ɖɩsɩɣna se pala tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-tɔm kɩlɩ cɛyʋʋ yɔ: Nɖɩ lɛ se pasɩna nɛ ɖe-wiyaʋ tʋma ɖɛɛnɩ ɛzɩdaa.”

¹⁷ Darren nɛ Sarah pasɩnaa nɛ pama Ɛsɔ sɛtʋ lona Afrika, Amerika hadɛ kiŋ, Amerika hɛkʋ taa, Azii, Erɔɔpɩ, nɛ Pasiifiki Hadɛ kiŋ. Pamaɣzɩɣ se kɛzɛsɩ nzɩ pehiɣaa yɔ, sɩcɛzɩ mbʋ pahawa yɔ. Pakatɩ kala sakɩyɛ, ɛlɛ Darren yɔɔdaa se: “Pɩɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ sɔsɔɖɛ se ɖa nɛ ajɛɛ ndɩ ndɩ taa koobiya ɖɩla tʋmɩyɛ. Mɔnkɔm nɛ menɖiɣzina se sɔɔlɩm mbʋ pɩwɛ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ, piyeba nɛ nɔɔ kʋyʋmaɣ wɛɛ ɖɛ-hɛkʋ taa nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ nimaɣ nakɛyɛ pakpaɣ nɛ pɔhɔkɩnɩ-ɖʋ yɔ.” Sarah yɔɔdaa se: “Ajɛɛ ndɩ ndɩ taa koobiya kpɛlɩkɩ-m lɔŋ sakɩyɛ! Manaɣ kɩlaŋ weyi palakɩ pʋcɔ nɛ pɛsɛɣ Yehowa lɛ, piseɣtiɣ-m se mala mon-ɖoŋ ɖeɖe Yehowa tʋmɩyɛ taa.”

18. Natʋ tɔm ndʋ Wiyaʋ Daviid yɔɔdaa yɔ, ɛzɩma tɩlaba?

¹⁸ Wiyaʋ Daviid kaayɔɔdɩ natʋ tɔm natʋyʋ nɛ tɩwɩlɩɣ se paa Yehowa sɛyaa ɩkatɩɣ kala sɔsɔna yɔ, pakaɣ labʋ Kewiyaɣ tʋma. (Kalɩ Keɣa 109:1, 2.) Nɛ halɩ pakaɣ “pa-tɩ haʋ faaa” se pala tʋma ana. (Keɣa 110:3, nwt) Mba payɩ paɖʋʋ nesi se Kewiyaɣ tʋma ɩɖɛɛnɩ ɛzɩdaa yɔ, peyeki se Daviid natʋ tɔm tʋnɛ tɩla. (1 Kɔrɛntɩ 3:9) Ɛgbɛyɛ pilinzi, Kigbeɣluu Kpaamɩŋ nɛ Kewiyaɣ Kpaamɩŋ sakɩyɛ weyi ɩwɛ tɛtʋ yɔɔ yɔ, ɩwɩlɩɣ kaɣlaa se Ɛsɔ Kewiyaɣ ɖiɣni labʋ ka-tʋmɩyɛ lɛɛlɛɛyɔ. Pɩkɛnɩ-ɖʋ waɖɛ sɔsɔɖɛ se ɖɩsɛɛ Wiyaʋ Yesu Krɩstʋ nɛ ɖɩla tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩɖʋʋ Yehowa hɩɖɛ yɔ. Yehowa mʋnaa se paɖʋ-ɩ hɩɖɛ mbʋ!