1-4. (a) Kaɖɛ wɛtʋ ndʋ taa Pɩyɛɛrɩ kaawɛɛ? (b) Ye ña, ɛzɩma pɩɩlabɩ-ŋ?

 SƆƆJANAA ɖʋ Pɩyɛɛrɩ salaka taa nɛ paɖɩɣ ñɩɣtʋ pɔɔyʋʋ sɔsɔʋ nɛ piwii ɖoŋ. Paɖʋ Pɩyɛɛrɩ kpasɩ nɛ patamnɩ Roma sɔɔjanaa 2 nɛ paba ɖɛnɩ-ɩ ɛ-salaka kuduyuu tɛɛ. Pɩkaɣ pɔzʋʋ se ɛɖaŋ ñɩɣtʋ sakɩyɛ, halɩ pɩtɩla avema sakɩyɛ pʋcɔ nɛ ɛna mbʋ pɩkaɣ-ɩ tɛmnʋʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ ɛ-salaka taa peeɖe yɔ, nabʋyʋ fɛyɩ se ɛpɩzɩɣ nɛ ɛna nɛ pɩtasɩnɩ ɛ-salaka kuduyuu kolonzi nɛ kɩ-ñɩɣtʋ, ɛ-kpasɩ nɛ ɛ-yɔɔ ɖaŋɩyaa.

² Pɩkɛdaa lɛ Pɩyɛɛrɩ tɩlɩ mbʋ pɩkaɣ-ɩ tɛmnʋʋ yɔ, pɩkɛ kaɖɛ tɔm kpem. Wiyaʋ Eroodi Agripa I^er tɛm ɛ-taa se ɛkʋʋ Pɩyɛɛrɩ. a Eroodi kaasɔɔlaa se ɛlɩnɩ Pɩyɛɛrɩ samaɣ ɛsɩndaa Paska wayɩ nɛ ɛkʋ-ɩ nɛ pɩkɛdɩnɩ-kɛ. Pɩtaakɛ nɔɔ taa tɔm yem, Eroodi kaawɛnɩ ɖoŋ se ɛla mbʋ. Pitileɖi yɔ Eroodi kʋɖʋm ɛnʋ ɛɛkʋ Yakubu weyi ɛkɛ apostoloo ɖɔɖɔ yɔ.

³ Tɛʋ feŋaɣ se pakʋ Pɩyɛɛrɩ. Ɛzɩ ɛbɛ yɔɔ ɛmaɣzaɣ alɩwaatʋ ndʋ ɛɛwɛ ɛ-salaka kuduyuu cɩkpɛndʋʋ ñɩŋgʋ ŋgʋ kɩ-tɛɛ yɔ? Pɩlakɩ pɩnzɩ nasɩyɩ yɔ, Yesu kaayɔɔdaa se pakaɣ kpaʋ Pɩyɛɛrɩ nɛ pɔhɔkɩ-ɩ nɛ pɛɖɛnɩ-ɩ se pakʋ-ɩ. Pɩtɩla ɛɛwɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. (Yoh. 21:18, 19) Pɩtɩla ɛpɔzaɣ ɛ-tɩ se yaa alɩwaatʋ ndʋ tɩtalɩna.

⁴ Ye ñaawɛnɩ Pɩyɛɛrɩ lone taa, ɛzɩma pɩɩlabɩ-ŋ? Pɩpɩzɩɣ nɛ pitii ɛyaa sakɩyɛ yɔɔɔ nɛ pamaɣzɩ se lidaʋ nakʋyʋ tɩtasɩ wɛʋ. Ɛlɛ Yesu Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyaa toovenim mba hɔɔlʋʋ taa lɛ, wɛtʋ natʋyʋ fɛyɩ se lidaʋ nakʋyʋ fɛyɩ tɩ-taa paa ññɩɩ. Ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ mbʋ Pɩyɛɛrɩ nɛ Krɩstʋ mba lalaa paalaba alɩwaatʋ ndʋ panazaɣ-wɛ yɔ pɩ-taa? Iyele nɛ ɖɩna.

5, 6. (a) Ɛbɛ yɔɔ Wiyaʋ Eroodi Agripa I^er kɔnɩ nazɩm ɛgbɛyɛ yɔɔ? (b) Ɛzɩma ɛnazɩ ɛgbɛyɛ? (c) Ɛbɛ yɔɔ Yakubu sɩm kaayeba nɛ ɛgbɛyɛ wɛɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa kpem?

⁵ Ɛzɩ ɖɩnaʋ takayaɣ kanɛ ka-ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa yɔ, alɩwaatʋ ndʋ Sɩɩnaa layʋ Kɔɔrnɛɛyɩ nɛ ɛ-hɔʋ taa mba paapɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ, piiyeba nɛ Krɩstʋ mba ɛgbɛyɛ wɛɛ taa leleŋ sɔsɔŋ taa. Ɛlɛ Yuuda ñɩma mba patɩpɩsɩ Krɩstʋ mba yɔ, pʋtɔma alɩwaatʋ ndʋ panawa se Yuuda ñɩma mba papɩsɩ  Krɩstʋ mba yɔ pa-taa sakɩyɛ nɛ Krɩstʋ mba lalaa mba pataakɛ Yuuda mba yɔ pɛkpɛndaɣ faaa nɛ pɛsɛɣ Ɛsɔ lɛ, pɩcɛyaɣ-wɛ.

⁶ Eroodi kaakɛ politiki laɖʋ weyi ɛwɛ lɛɣtʋ yɔ. Ɛcɔnaa se pɩkɛ wɛtʋ ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩha-ɩ waɖɛ nɛ ɛ-tɔm kɛdɩnɩ Yuuda mba yɔ, pʋyɔɔ lɛ ɛpaɣzɩ nazʋʋ Krɩstʋ mba. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛnɩwa se apostoloo Yakubu kaañɔtɩnɩ Yesu Krɩstʋ kpam. Pʋyɔɔ lɛ, «ɛkʋ Yohanɛɛsɩ ɖalʋ Yakubu nɛ laɣɖɛ.» (Tʋma 12:2) Piiyeba nɛ ɛgbɛyɛ wɛɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa kpem. Apostoloowaa 3 mba paana Yesu alɩwaatʋ ndʋ ɛ-wɛtʋ lɛɣzaa nɛ pana ɖɔɖɔ maamaaci lakasɩ lɛɛsɩ nzɩ lalaa tɩna yɔ, Yakubu kaawɛ pa-taa. (Mat. 17:1, 2; Mark. 5:37-42) Kpekpeka sɔsɔɔ ŋga Yakubu nɛ e-neu Yohanɛɛsɩ paawɛna yɔ kɔ-yɔɔ lɛ, Yesu kaaya-wɛ se «Tɛʋ nazʋʋ pɩyalaa.» (Mark. 3:17) Ye mbʋ alɩwaatʋ ndʋ pakʋ Yakubu yɔ, ɛgbɛyɛ lesi aseɣɖe tʋ siɣsiɣ tʋ nɛ abalɩtʋ tʋ, nɛ apostoloo kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ.

7, 8. Pɔtɔ Pɩyɛɛrɩ salaka lɛ, ɛzɩma ɛgbɛyɛ taa koobiya laba?

⁷ Yuuda mba taa kaalabɩ leleŋ alɩwaatʋ ndʋ pakʋ Yakubu yɔ, nɛ mbʋ Agripa kaasɔɔlaa. Pɩlabɩ mbʋ lɛ pɩkpazɩ-ɩ ɖoŋ nɛ ɛɖɛɛ Pɩyɛɛrɩ wayɩ. Ɛzɩ ɖɩyɔɔdʋʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, eyeba nɛ pakpa Pɩyɛɛrɩ. Ɛlɛ pɩtɩla Agripa kaatɔzaa se pɩɩtɛm tɩŋnʋʋ maamaaci lakasɩ nasɩyɩ yɔɔ nɛ apostoloowaa lɩɩnɩ salaka taa. (Kɩɖaʋ nakʋyʋ wɛ takayaɣ kanɛ ka-ñʋʋ 5 taa.) Pʋyɔɔ Agripa yeba nɛ paɖʋ Pɩyɛɛrɩ kpasɩ nɛ patamnɩ sɔɔjanaa 2, nɛ sɔɔjanaa lalaa 16 ɖaŋɩɣ ɛ-yɔɔ nɛ pɛlɛɣzɩɣ ɖama ɖoo nɛ wɩsɩ se pɩtaakɛdɩ nɛ ese nɛ ɛɖɛɛ. Ye pɩlaba se esewa yɔ, mba pɩɩwɛɛ se paɖaŋ ɛ-yɔɔ yɔ mba pakʋʋ. Kaɖɛ wɛtʋ tʋnɛ tɩ-taa, ɛbɛ Krɩstʋ mba lalaa pɩzaɣ se pala nɛ pasɩnɩ Pɩyɛɛrɩ?

⁸ Ɛgbɛyɛ taa mba sɩm mbʋ ɖeyi ɖeyi pɩwɛɛ se pala yɔ. Ðɩkalɩɣ Tʋma Labʋ 12:5 taa se: «Pɛwɛɛ nɛ paɖaŋɩɣ Pɩyɛɛrɩ yɔɔ salaka taa, ɛlɛ ɛgbɛyɛ wɛɛ nɛ ɖɩtɩmɩɣnɩ Ɛsɔ siŋŋ ɛ-yɔɔ.» Ɛɛɛ, patɩmaɣ po-koobu kʋsɔɔlʋ yɔɔ  siŋŋ, petendaɣ Ɛsɔ nɛ pa-laŋɩyɛ pilim. Yakubu sɩm tiyele se pitibi-wɛ yɔɔɔ nɛ pɔlɔ lidaʋ, pitiyele ɖɔɖɔ se pamaɣzɩ se adɩma fɛyɩ wazaɣ nakɛyɛ. Adɩma mʋ ñɩm siŋŋ Yehowa ɛsɩndaa. Ye alabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ ɛ-sɔɔlɩm yɔ, ɛkaɣ cosuu a-yɔɔ. (Ebr. 13:18, 19; Yak. 5:16) Tɔm ndʋ, tɩkpɛlɩkɩɣ Krɩstʋ ñɩma mba pɛwɛ sɔnɔ yɔ lɔŋ sɔsɔŋ nɩɩyɩ.

9. Kɩɖaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ Krɩstʋ ñɩma mba paatɩmɩ Pɩyɛɛrɩ yɔɔ yɔ pahaɣ-ɖʋ?

⁹ Ŋsɩm Krɩstʋ mba nabɛyɛ, nɛ pɛwɛɛ nɛ pakatɩɣ tɩlasɩ sakɩyɛ na? Pɩpɩzɩɣ nɛ pɩla se pɛwɛɛ nɛ panazɩɣ-wɛ, komina ɖɩɣ ɖɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋma nʋmɔʋ ɖenɖe pɛwɛɛ yɔ yaa asɛyʋʋ nakʋyʋ talɩnɩ-wɛ. Ŋpɩzɩɣ nɛ ŋtɩmɩ pɔ-yɔɔ. Pɩtɩla ŋsɩm nabɛyɛ ɖɔɖɔ nɛ pɛwɛɛ nɛ palʋkɩnɩ tɩlasɩ nzɩ pɩɩnaɣ-sɩ kaɣlaa yɔ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Pakaɖɩɣnɩ-wɛ hɔʋ taa, pitibi-wɛ yɔɔɔ yaa pɩtakɩɣ pe-tisuu hɔɔlɩŋ lɛɛŋ taa. Ye ŋmaɣzɩɣ camɩyɛ pʋcɔ nɛ ŋtɩmɩɣ yɔ, pɩpɩzɩɣ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋyaa koobiya nabɛyɛ hɩla nɛ ŋtɩmɩ pɔ-yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ŋyɔɔdʋʋnɩ Yehowa weyi ɛkɛ «adɩma Welisiyu» yɔ. (Keɣ. 65:2) Taasɔɔ se ña ɖɔɖɔ pɩpɔzʋʋ se ño-koobiya ɩtɩmɩ ñɔ-yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ŋkatɩɣ tɩlasɩ yɔ.

10, 11. Kɛdɩ ɛzɩma Yehowa tiyiyu lɩzɩ Pɩyɛɛrɩ salaka taa yɔ.

¹⁰ Ɛzɩ Pɩyɛɛrɩ kaawɛɛ nɛ ɛnɩɣzɩɣ kaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ɛɛwɛɛ yɔ ɖɩ-yɔɔ? Ðɩɩpɩzɩɣ nɛ ɖicosi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ kpayɩ, ɛlɛ ɖɩnawa se kɛdɛzaɣ ɖoo wena ɛcaɣ salaka taa yɔ a-taa, ɛɛwɛɛ nɛ eɖou sɔɔjanaa mba pa-naalɛ paacaɣnɩ pɛ-ɛsa nɛ paɖaŋɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ pɛ-hɛkʋ taa. Pɩyɛɛrɩ kaawɛnɩ tisuu sɔsɔm Yehowa yɔɔ, pʋyɔɔ lɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛ-taa kaatɛma se paa ɛbɛ pɩtɛmnɩ-ɩ yɔ Yehowa ɛɛkaɣ ɛ-yɔɔ sɔʋ. (Roma 14:7, 8) Ɛlɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛtaamaɣzɩ kpa se piti lakasɩ nasɩyɩ kaɣ labʋ pʋwayɩ. Tuda lɛ, ñalɩmɩyɛ naɖɩyɛ ñandɩ ɛ-salaka kuduyuu tɛɛ. Tiyiyu nɔɔyʋ kaasɩŋ peeɖe (ɛlɛ mba paɖaŋaɣ Pɩyɛɛrɩ yɔɔ  yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se pataapɩzɩɣ se pana-ɩ) nɛ efezi Pɩyɛɛrɩ. Nɛ kpasɩ nzɩ paaɖʋ e-nesi nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ nabʋyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ pɩpɛlɩ-sɩ yɔ, sɩlɩɩnɩ e-nesi yɔɔ ɖaaa nɛ sɩtɔlɩ.

¹¹ Tiyiyu ɖʋ Pɩyɛɛrɩ paɣtʋ ndɩ ndɩ tʋnɛ: «Kʋyɩ lɛɛ lɛɛ! . . . Suu wondu nɛ ŋlɛɛ ña-naataŋgbala. . . . Suu ño-toko kɩtɩnʋʋ.» Pɩyɛɛrɩ labɩ kpaagbaa ɛzɩ tiyiyu yɔɔdʋʋ yɔ. Kɛdɛzaɣ lɛ, tiyiyu heyi-i se: ‘Tɩŋ ma-wayɩ,’ nɛ Pɩyɛɛrɩ la mbʋ. Palɩɩ salaka kuduyuu tɛɛ, patɩŋ sɔɔjanaa mba paawɛ awayɩ nɛ pefeŋiɣ yɔ pɔ-cɔlɔ nɛ pɔɖɔ hɛɛɛ nɛ patalɩ ñɩɣtʋ nɔnɔɔ sɔsɔɔ cɔlɔ. Pɩtɩla Pɩyɛɛrɩ pɔzaɣ ɛ-tɩ se ɛzɩma papɩzɩɣ nɛ pɛtɛzɩ nɔnɔɔ ŋga? Paa pɩɩlaba se Pɩyɛɛrɩ pɔzaɣ ɛ-tɩ tɔm ndʋ yɔ, pitileɖi pʋcɔ nɛ ehiɣ tɩ-yɔɔ cosuu. Paawɛɛ nɛ pɔñɔtʋʋnɩ nɔnɔɔ lɛ, «katʋlɩ ka-tɩ nɛ pɛɖɛɛ.» Pɩyɛɛrɩ kaacɔŋna lɛ, pɛtɛm tɛzʋʋ nɔnɔɔ, pɛwɛɛ habɩyɛ yɔɔ nɛ pʋwayɩ lɛ tiyiyu mʋʋ. Pɩyɛɛrɩ wɛ habɩyɛ yɔɔ e-ɖeke lɛ eɖiɣzinaa se mbʋ payɩ piɖiɣni labʋ yɔ pɩkɛ toovenim. Pɩtaakɛ ɖoziye. Ɛlɩ salaka taa!—Tʋma 12:7-11.

12. Ye ɖɩmaɣzɩɣ nʋmɔʋ ŋgʋ kɩ-yɔɔ Yehowa tɩŋnaa nɛ ɛlɩzɩ Pɩyɛɛrɩ salaka taa yɔ kɩ-yɔɔ yɔ, ɛzɩma pɩhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ?

¹² Ðoŋ weyi Yehowa wɛna se ɛya ɛ-sɛyaa ñʋʋ yɔ ɛfɛyɩ kamaɣ, nɛ ye ɖɩmaɣzɩɣ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ pɩhɛzɩɣ ɖa-laŋɩyɛ siŋŋ. Komina ŋgʋ kɩɩkɩlɩ kominawaa tɩŋa ɛjaɖɛ yɔɔ yɔ, ŋgʋ ɖʋwaɣnɩ nesi wiyaʋ weyi ɛɛɖʋ Pɩyɛɛrɩ salaka yɔ. Paa mbʋ yɔ Pɩyɛɛrɩ lɩ salaka taa kɛlɛʋ yem. Pɩkɛ toovenim se Yehowa ɛɛtɩŋɩɣnɩ maamaaci lakasɩ yɔɔ nɛ ɛyakɩ ɛ-sɛyaa tɩŋa ñʋʋ. Ɛtɩya Yakubu ñʋʋ se pataakʋ-ɩ; ɛtɩya ɖɔɖɔ Pɩyɛɛrɩ ñʋʋ pʋwayɩ alɩwaatʋ ndʋ tɔm ndʋ Yesu kaayɔɔdɩ ɛ-yɔɔ yɔ tɩlaba yɔ. Sɔnɔ, Krɩstʋ mba ɩɩɖaŋɩɣ se Yehowa ɛtɩŋnɩ maamaaci lakasɩ nasɩyɩ yɔɔ nɛ ɛya pa-ñʋʋ. Paa mbʋ yɔ ɖɩɩsɔʋ se Yehowa tɩlɛɣzɩ. (Mal. 3:6) Nɛ pɩkazɩ pazɩ lɛ, ɛkaɣ tɩŋnʋʋ ɛ-Pɩyalʋ yɔɔ nɛ efezi ɛyaa miiliyɔɔwaa sakɩyɛ mba pasɩba yɔ; sɩm mbʋ, pɩwɛ ɛzɩ salaka ŋga ka-taa ɛyʋ ɛɛpɩzɩɣ nɛ ɛlɩɩ yɔ. (Yoh. 5:28, 29) Tamasɩ nzɩ, sɩpɩzɩɣ nɛ sɩsɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩwɛɛnɩ abalɩtʋ siŋŋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩkatɩɣ tɩlasɩ sɔnɔ yɔ.

13-15. (a) Pɩyɛɛrɩ talɩ Maarɩɩ ɖɩɣa taa lɛ, ɛzɩma koobiya mba paakpeɣli peeɖe yɔ palaba? (b) Ɛbɛ Tʋma Labʋ takayaɣ kamnɩ ñʋʋ pʋwayɩ? (c) Ɛlɛ ɛbɛ Pɩyɛɛrɩ wobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛlakɩ e-koobiya?

¹³ Pɩyɛɛrɩ sɩŋ habɩyɛ yɔɔ cɩkpɛndʋʋ taa nɛ ɛmaɣzɩɣ se ɛna ɖenɖe pɩwɛɛ se ewolo yɔ. Pɩkɛdaa lɛ, ɛlɩzɩ ɖenɖe pɩwɛɛ se ewolo yɔ. Krɩstʋ tʋ halɩñɩnʋ nɔɔyʋ ñɔtɩnɩ peeɖe, payaɣ-ɩ se Maarɩɩ. Ɛɛkɛ lelu, nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛɛwɛnɩ ñɩm sakɩyɛ. Ɛɛwɛnɩ kuduyuu sɔsɔʋ nakʋyʋ nɛ ɛhaɣ waɖɛ se ɛgbɛyɛ ekpeɣli kɩ-tɛɛ nɛ ɖɩlakɩ kediɣzisi. Ɛɛkɛ Yohanɛɛsɩ weyi payaɣ ɖɔɖɔ se Maarɩkɩ yɔ e-ɖoo, nɛ cɩnɛ pacalɩ yɔɔdʋʋ Yohanɛɛsɩ ɛnʋ ɛ-tɔm Tʋma Labʋ takayaɣ taa; ɛkɔma nɛ ɛpɩsɩ ɛzɩ Pɩyɛɛrɩ pɩyalʋ yɔ. (1 Pɩy. 5:13) Ðoo wena a-taa palɩzɩ Pɩyɛɛrɩ salaka taa yɔ, paa ɖoo kaaɖɛwa yɔ, ɛgbɛyɛ nɖɩ ɖɩ-taa koobiya sakɩyɛ kaawɛ Maarɩɩ ɖɩɣa taa nɛ patɩmɩɣ siŋŋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se paawɛɛ nɛ patɩmɩɣ se palɩzɩ Pɩyɛɛrɩ salaka taa, ɛlɛ ɛzɩma Yehowa cosi pa-adɩma yɔɔ yɔ, pɩɖɩɣzɩ-wɛ siŋŋ.

 ¹⁴ Pɩyɛɛrɩ kɔtɩ nɔnɔɔ, nɛ nɔnɔɔ ŋga kowokini kadaɣ ŋga kɛwɛ ɖɩɣa ɛsɩndaa yɔ ka-taa. Lɩmɖʋyʋ halɩñɩnʋ nɔɔyʋ kɔɔ nɔnɔɔ cɔlɔ, payaɣ-ɩ se Roodi. Roodi kɛ Grɛɛkɩ hɩɖɛ, ɖɩ-tɔbʋʋ lɛ se hɛɖʋʋ ŋgʋ payaɣ se Rose yɔ. Nɔɔ ŋga ɛnɩwa yɔ kaɖɩɣzɩ-ɩ kpem. Pɩyɛɛrɩ nɔɔ ɛnɩwa. Mbʋ ɛzɩ ɛɛtʋlɩ nɔnɔɔ lɛ, eyele Pɩyɛɛrɩ peeɖe. Ɛ-taa kaakɩlɩ leleŋ nɛ ese ɛpɩsɩ nɛ eheyi ɛgbɛyɛ taa koobiya se Pɩyɛɛrɩ kɔmna. Paba pɩsɩnɩ-ɩ se ɛsʋ kpaaŋ, ɛlɛ etisu tamɩyɛ; ewobi pɩ-yɔɔ nɛ ɛtɔŋ se toovenim ɛnʋ yɔɔdʋʋ. Pɩtɛmnaa se ɛgbɛyɛ taa koobiya nabɛyɛ maɣzaa se pɩtɩla ɛnɩ nɔɔ nakɛyɛ taŋ na, Ɛsɔ tiyiyu nɔɔyʋ nɔɔ ɛnɩwa nɛ pɩwɛɛ ɛzɩ Pɩyɛɛrɩ nɔɔ yɔ. (Tʋma 12:12-15) Alɩwaatʋ ndʋ payɩ mbʋ yɔ, Pɩyɛɛrɩ wɛ nɔnɔɔ taa nɛ ɛwɛɛ kɔtʋʋ yɔ. Pɩtɛmnaa se powoba nɛ patʋlɩ-ɩ.

¹⁵ Patʋlɩ nɔnɔɔ lɛ, «pana-ɩ nɛ pɩɖɩɣzɩ-wɛ siŋŋ.» (Tʋma 12:16) Pa-taa kaakɩlɩ leleŋ kpem nɛ pɩpɔzɩ se Pɩyɛɛrɩ eheyi-wɛ se posu tamɩyɛ nɛ ɛkɛdɩ-wɛ mbʋ pɩlaba yɔ. Eheyi-wɛ ɖɔɖɔ se pɛkɛdɩ tɔmkpɛlɩkɩyʋ Yakubu nɛ koobiya lalaa mbʋ pɩlaba yɔ. Pʋwayɩ lɛ ɛɖɛɛ se Eroodi sɔɔjanaa ɩtaana-ɩ. Pɩyɛɛrɩ ɖɛwa se ewolo ɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ siɣsiɣ ñɩnɖɛ yɔɔ lone nɖɩ ɖɩ-taa kaɖɛ naɖɩyɛ ɛɛtalɩɣ-ɩ yɔ. Pʋwayɩ lɛ, Tʋma Labʋ ñʋʋ 15 taa ɖeke patasɩ yɔɔdʋʋ ɛ-tɔm; nɛ peeɖe lɛ, ɛɖʋ nesi nɛ pɔcɔnɩ tɔm ndʋ tɩkɔm pɛlɩtʋ hɔɔlʋʋ taa yɔ ti-ɖeɖe. Pʋbʋ wayɩ lɛ, Tʋma Labʋ takayaɣ kam ñʋʋ nɛ apostoloo Pɔɔlɩ tʋma nɛ nʋmɔŋ weyi ɛɖɔma yɔ. Paa mbʋ yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se Pɩyɛɛrɩ kpazaɣ e-koobiya tisuu ɖoŋ paa le ewokaɣ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ ɛɖɛɣaɣ se eyele koobiya Maarɩɩ ɖɩɣa taa yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se pa-taa kaawɛ leleŋ siŋŋ.

16. Ɛbɛ yɔɔ ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ɖɩkaɣ hiɣu taa leleŋ sakɩyɛ cee wayɩ?

¹⁶ Nabʋyʋ taa Yehowa sɩɣnɩ ɛ-sɛyaa nɛ pɩkɩlɩɣ ɛzɩma pamaɣzaɣ yɔ, nɛ piyeki nɛ pɛwɛɣ taa leleŋ taa siŋŋ. Mbʋ pɩɩlabɩ Pɩyɛɛrɩ koobiya ɖoo ana. Sɔnɔ, mbʋ ɖɔɖɔ pɩlakɩ-ɖʋ nabʋyʋ taa alɩwaatʋ ndʋ Yehowa wazɩɣ-ɖʋ siŋŋ yɔ. (Adu. 10:22) Cee wayɩ lɛ, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma Yehowa tamasɩ tɩŋa lakɩ ɛjaɖɛ kpeekpe yɔɔ yɔ. Wazasɩ kɩbanzɩ nzɩ ɖɩkaɣ hiɣu yɔ, pɩtʋʋ fɛyɩ se sɩkaɣ kpaɖʋʋ nzɩ sɩ-yɔɔ payɩ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩ sɔnɔ yɔ. Ye mbʋ, ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩwɛɛ siɣsiɣ Yehowa ɛsɩndaa yɔ, ɖa-taa pɩzɩɣ nɛ pɩtɛ se ɖɩkaɣ hiɣu taa leleŋ sakɩyɛ.

17, 18. Ɛbɛ yeba nɛ samaɣ paɣzɩ ɖɛyʋʋ Eroodi?

¹⁷ Pɩɖɩɣzɩ Eroodi ɖɔɖɔ se Pɩyɛɛrɩ lɩ salaka taa nɛ pɩɖʋ-ɩ ɖɩwɩzɩyɛ siŋŋ. Eroodi ɖʋ paɣtʋ kpɛdɛyɛ se pañɩnɩ Pɩyɛɛrɩ, pʋwayɩ lɛ ɛpɔzɩ tɔm mba paɖaŋaɣ Pɩyɛɛrɩ yɔɔ yɔ. «Powoni-wɛ nɛ pɔhɔ pa-nɩŋgbaŋʋʋ,» pʋtɔma yɔ pakʋ-wɛ. (Tʋma 12:19) Eroodi Agripa taanaɣ ɛyaa pʋtɔdɩyɛ. Ɛzɩ wiɖiyi pɔhɔm abalʋ kañatʋ tʋ ɛnʋ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ na?

¹⁸ Pʋtɔma fɛyɛ kaakpa Agripa se ɛtɩpɩzɩ nɛ ɛkʋ Pɩyɛɛrɩ. Ɛlɛ pitileɖi lɛ, ɛɖaɣnɩ hiɣu waɖɛ naɖɩyɛ se ɛkpazɩ ɛ-tɩ. E-koyindinaa nabɛyɛ kɔma se pana-ɩ mbʋ pʋyɔɔ yɔ pañɩnaɣ se pa nɛ ɩ pala laŋhɛzɩyɛ. Pɩha-ɩ waɖɛ se ɛyɔɔdɩ tɔm ɛyaa samaɣ sɔsɔɔ nakɛyɛ ɛsɩndaa. Luka mawa se «Eroodi suu awiya tokonaa» pʋcɔ nɛ ɛyɔɔdʋʋ tɔm. Caanaʋ taa tɔm taa tazɩyʋ Josèphe  weyi ɛkɛ Yuuda tʋ yɔ, ɛmawa se palabɩ Eroodi tokonaa nɛ liidiye, piyeba nɛ alɩwaatʋ ndʋ ñalɩmɩyɛ ñandɩɣ ɛ-yɔɔ yɔ ɛñɩlɩsɩɣ nɛ piyeki nɛ ɛyaa maɣzɩɣ se ɛwɛ ɛzɩ ɛsɔ yɔ. Tɩ kpazɩyʋ ɛnʋ ɛpaɣzɩ yɔɔdʋʋ. Peeɖe samaɣ paɣzɩ-ɩ ɖɛyʋʋ nɛ kɔtɔŋ se: «Ɛsɔ nɔɔyʋ nɔɔ pɩkɛnaa, pɩtɩkɛ ɛyʋ nɔɔ!»—Tʋma 12:20-22.

19, 20. (a) Ɛbɛ yɔɔ Yehowa hɔm Eroodi nɩŋgbaŋʋʋ? (b) Eroodi Agripa sɩbɩ tuda ɛzɩma yɔ, ɛzɩma tɩyɛ pɩhɛzɩɣ ɖa-laŋa?

¹⁹ Ɛsɔ ɖeke pɩwɛɛ se pɛcɛlɩ samtʋ ndʋ, nɛ Ɛsɔ kaawɛɛ nɛ ɛnaɣ mbʋ piɖiɣni labʋ yɔ! Eroodi pɩzaɣ se ɛla nabʋyʋ nɛ pataahɔ ɛ-nɩŋgbaŋʋʋ. Ɛpɩzaɣ se ɛkalɩ samaɣ se kataala mbʋ, yaa mbʋ samaɣ laba yɔ pɩpɩzaɣ se pɩcɛyɩ-ɩ. Ɛlɛ mbʋ ɛlaba yɔ pɩlabɩ nɔɔ kʋɖʋmaɣ nɛ eduuye ɖɩnɛ, nɛ pɩkɛnɩ kɩɖaʋ sɔsɔʋ. Ðɩtɔŋ se: «Tɩ kpazʋʋ kɔŋ lɛ asɛyʋʋ tɩŋɩɣna.» (Adu. 16:18) «Kpaagbaa mbʋ lɛ, Yehowa tiyiyu la nɛ ɛtɔlɩ kʋdɔŋ.» Piyeba nɛ abalʋ piɖeni men-ɖeke tʋ nɛ tɩ kpazɩyʋ ɛnʋ ɛsɩ pʋtɔdɩyɛ sɩm. «Sonzoowa tɔɔ-ɩ nɛ ɛsɩ.» (Tʋma 12:23) Josèphe ɖɔɖɔ yɔɔdaa se Agripa tɔlɩ kʋdɔŋ tuda, nɛ ɛsɔzɩ se Agripa maɣmaɣ yɔɔdaa se ɛnʋ ɖiɣni sɩbʋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛmʋ samtʋ ndʋ samaɣ cɛlɩ-ɩ yɔ. Josèphe mawa se Agripa tɔlɩ kʋdɔŋ kɩyakɩŋ 5 pʋcɔ nɛ ɛsɩ. b

²⁰ Nabʋyʋ taa pɩlakɩ-ɖʋ ɛzɩ ɛyaa kɩdɛkɛdaa lakɩ kɩdɛkɛdɩm nɛ nabʋyʋ ɛɛtalɩɣ-wɛ paa ññɩɩ yɔ. Pɩtɩmʋna se pɩɖɩɣzɩ-ɖʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ «ɛjaɖɛ kpeekpe wɛ kañatʋ tʋ nesi taa.» (1 Yoh. 5:19) Paa mbʋ yɔ, nabʋyʋ taa pɩcɛyɩɣ Ɛsɔ sɛyaa siɣsiɣ tɩnaa alɩwaatʋ ndʋ pɩwɛ ɛzɩ paahɔŋ ɛyaa kɩdɛkɛdaa nɩŋgbaaŋ pa-lakasɩ yɔɔ yɔ. Pʋyɔɔ kɛdɛsɩ ɛzɩ kanɛ yɔ hɛzɩɣ ɖa-laŋa. Kɛdɛsɩ nzɩ sɩwɩlɩɣ-ɖʋ se Yehowa hɔŋ ɛyaa kɩdɛkɛdaa nɩŋgbaaŋ, nɛ sɩtɔzʋʋ ɛ-sɛyaa tɩŋa se ɛsɔɔlɩ siɣsiɣ wɛtʋ. (Keɣ. 33:5) Paa pɩɩkpawa nɛ pitii yɔ, ɛkaɣ hʋnʋʋ ɛyaa tɔm.

21. (a) Lɔŋ kɩbaŋ weyi Tʋma Labʋ ñʋʋ 12 taa tɔm kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? (b) Nɛ ɛzɩma tɩyɛ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩhɛzɩ ɖa-laŋa sɔnɔ?

²¹ Halɩ tɔm ndʋ pɔkɔnɩ kɛdaɣ kanɛ ka-ñʋʋ yɔ, tɩkpazɩɣ ɛyʋ ɖoŋ. Tɩtɔŋ se: «Yehowa tɔm wɛɛ nɛ tɩyɛlɩɣ nɛ ɛyaa sakɩyɛ tisiɣ tɩ-yɔɔ.» (Tʋma 12:24) Kɛdaɣ ŋga kawɩlɩɣ se tɔm susuu tʋmɩyɛ wɛɛ nɛ ɖɩɖɛɣnɩ ɛsɩndaa. Nɛ pɩtɔzʋʋ-ɖʋ se Yehowa wɛɛ nɛ ɛwazɩɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ sɔnɔ. Pɩnaɣ kpayɩ kpayɩ se pɩtɩkɛ apostoloo nɔɔyʋ sɩm nɛ ɛzɩma lɛlʋ lɩnɩ salaka taa yɔ pɩ-tɔm yem Tʋma Labʋ ñʋʋ 12 heyiɣ-ɖʋ. Kiheyiɣ-ɖʋ Yehowa tɔm nɛ mbʋ ɛlaba se ɛɖɩɣ Sataŋ nʋmɔʋ nɛ ɛtaatɔyɩtɩ Krɩstʋ mba ɛgbɛyɛ nɛ ɛsɩnzɩ tɔm susuu tʋmɩyɛ nɖɩ pɛwɛɛ nɛ palakɩnɩ kpekpeka yɔ. Sataŋ kpacanaa ɖʋ lɩm, nɛ ye nɔɔyʋ ɛñakɩ pana se ɛɖɩɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ nʋmɔʋ yɔ, ɛ-pana ñaɣʋ kaɣ ɖʋʋ lɩm ɖɔɖɔ. (Iza. 54:17) Ɛlɛ mba palɩzɩɣ se pɛsɛɣ Yehowa nɛ patɩŋ Yesu Krɩstʋ wayɩ yɔ, pɛwɛɛ nɛ palakɩ tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ, nɔɔyʋ ɛɛkaɣ-ɖɩ sɩnzʋʋ. Tɔm tʋnɛ tɩkpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ siŋŋ. Waɖɛ sɔsɔɖɛ pɩkɛnɩ-ɖʋ se ɖɩɖʋ nesi nɛ «Yehowa tɔm» yɛlɩ sɔnɔ!