1, 2. Ɛbɛ Sɔɔlɩ ñɩnaɣ labʋ Damaasɩ taa?

 ABALAA nabɛyɛ ɖiɣni nʋmɔʋ ɖɔm, pɔñɔtɩnɩ Damaasɩ. Pɛtɛm pa-taa se patalɩɣ peeɖe lɛ, palakɩ kañatʋ lakasɩ nasɩyɩ. Pakaɣ kpaʋ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa mba paanaɣ-wɛ nɛ ɛsɩyɛ yɔ nɛ ɖoŋ nɛ palɩzɩ-wɛ pa-ɖɩsɩ taa. Pakpaɣ-wɛ lɛ, pɔhɔkɩ-wɛ, paɖʋ-wɛ fɛyɛ nɛ powoni-wɛ Yeruzalɛm, Sahedrɛɛ taa ñɩma mba pɛwɛ pana taa yɔ pɛ-ɛsɩndaa.

² Weyi ɛɖɛ abalaa mba nɔɔ yɔ payaɣ-ɩ se Sɔɔlɩ, nɛ ɛɛtɛm ɖʋʋ nesi nɛ pakʋ abalʋ nɔɔyʋ. a Pitileɖi yɔ, alɩwaatʋ ndʋ payakaɣ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyʋ siɣsiɣ tʋ Etiyɛɛnɩ pɛɛ se ɛsɩ yɔ, Sɔɔlɩ kaawɛɛ nɛ ɛcɔŋna nɛ pɩɩkɛdɩnɩ-ɩ. Sɔɔlɩ taabalaa Yuuda ñɩma mba pɛɖɛlɛsɩɣ niye pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ taa yɔ, mba yaɣnɩ Etiyɛɛnɩ pɛɛ. (Tʋma 7:57–8:1) Sɔɔlɩ nazaɣ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa mba pɛwɛ Yeruzalɛm yɔ ɛlɛ pɩtɩmaɣ-ɩ, ɛɖɛɣaɣ nɔɔ nɛ pañɩnɩɣ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa tɛtʋ ndɩ ndɩ taa nɛ panazɩɣ-wɛ. Ɛñɩnaɣ se ɛɖɩzɩ kɩjaʋ yɔɔ ɛgbɛyɛ kɩdɛkɛdɩyɛ nɖɩ payaɣaɣ se «Nʋmɔʋ» yɔ cɩɖɩ cɩɖɩ.—Tʋma 9:1, 2; kalɩ aɖakaɣ « Ðoŋ weyi Sɔɔlɩ kaawɛnɩ Damaasɩ yɔ.»

3, 4. (a) Ɛbɛ talɩ Sɔɔlɩ? (b) Tɔm pɔzʋʋ mbʋ yɔɔ ɖɩkaɣ cosuu?

³ Tuda lɛ, ñalɩmɩyɛ sɔsɔɖɛ naɖɩyɛ cɔɔ Sɔɔlɩ nɛ ɖɩta. Ɛ nɛ mba pɔɖɔŋaɣ nʋmɔʋ yɔ pana ñalɩmɩyɛ nɖɩ nɛ pɩsɩ pɔ-yɔɔ nɛ paanaɣ se pɔyɔɔdɩ suwe. Ñalɩmɩyɛ nɖɩ, ɖɩyʋlʋsɩ Sɔɔlɩ ɛsa nɛ etii ɛtɔlɩ. Nɛ ɛnɩɩ nɔɔ nakɛyɛ, kalɩnɩ ɛsɔdaa nɛ kɔpɔzʋʋ-ɩ se: «Sɔɔlɩ, Sɔɔlɩ, ɛbɛ yɔɔ ŋwɛɛ nɛ ŋnazɩɣ-m?» Pɩlabɩ mbʋ lɛ, pɩɖɩɣzɩ-ɩ nɛ ɛpɔzɩ se: «Ña yɔ anɩ, Kɩbaɣlʋ?» Pɩtʋʋ fɛyɩ se tɔm ndʋ nɔɔ ŋga kocosi Sɔɔlɩ yɔ tɩɩɖɩɣzɩ-ɩ kpem; nɛ nɔɔ ŋga kocosi-i se: «Ma yɔ Yesu, weyi ŋwɛɛ nɛ ŋnazɩɣ yɔ.»—Tʋma 9:3-5; 22:9.

⁴ Tɔm ndʋ Yesu calɩ heyuu Sɔɔlɩ yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ tɩ-taa? Ye ɖɩtazɩ ɛzɩma pɩɖɔma nɛ Sɔɔlɩ pɩsɩ Krɩstʋ tʋ yɔ pɩ-taa yɔ, ɛzɩma pɩwazɩɣ-ɖʋ? Sɔɔlɩ pɩsɩ Krɩstʋ tʋ nɛ laŋhɛzɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩtɩŋ pʋwayɩ yɔ, ɛgbɛyɛ labɩnɩ-tʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ; lɔŋ weyi ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ pɩ-taa?

5, 6. Tɔm ndʋ Yesu heyi Sɔɔlɩ yɔ, ɛbɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩ tɩ-taa?

⁵ Yesu sɩnzɩ Sɔɔlɩ Damaasɩ nʋmɔʋ taa lɛ, ɛtɩpɔzɩ-ɩ se: «Ɛbɛ yɔɔ ŋwɛɛ nɛ ŋnazɩɣ mɔn-tɔmkpɛlɩkɩyaa?» Ɛlɛ ɛzɩ ɖɩyɔɔdʋʋ nɛ pɩɖɛɛ yɔ, ɛpɔzɩ-ɩ se: «Ɛbɛ yɔɔ ŋwɛɛ nɛ ŋnazɩɣ-m?» (Tʋma 9:4) Pɩwɩlɩɣ se Yesu tɔmkpɛlɩkɩyaa tɔkɩ kʋñɔŋ lɛ, Yesu ɖɔɖɔ nɩɣ siziŋ.—Mat. 25:34-40, 45.

⁶ Ye tisuu mbʋ ŋwɛnɩ Krɩstʋ yɔɔ yɔ piyeba nɛ panazɩɣ-ŋ yɔ, ña-taa ɛtɛ se Yehowa nɛ Yesu pasɩm wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ŋwɛɛ yɔ. (Mat. 10:22, 28-31) Ɛlɛ, pɩpɩzɩɣ nɛ pɩla se nazɩm mbʋ pɩɩsɩɣ tɩnaɣ lɛɛlɛɛyɔ. Tɔzɩ se Yesu kaana ɛzɩma Sɔɔlɩ ɖʋ nesi nɛ pakʋ Etiyɛɛnɩ yɔ, ɛɛna ɖɔɖɔ ɛzɩma Sɔɔlɩ lɩzɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa siɣsiɣ tɩnaa pa-ɖɩsɩ taa Yeruzalɛm nɛ ɖoŋ yɔ. (Tʋma 8:3) Ɛlɛ Yesu tɩɖɩɣ nʋmɔʋ nazɩm mbʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa. Paa mbʋ yɔ, Yehowa tɩŋnɩ Yesu yɔɔ nɛ ɛha Etiyɛɛnɩ nɛ tɔmkpɛlɩkɩyaa lalaa ɖoŋ weyi pɩpɔzaɣ-wɛ yɔ nɛ papɩzɩ nɛ pɔɖɔkɩ pe-siɣsiɣ wɛtʋ.

7. Ɛbɛ pɩwɛɛ se ŋla nɛ pɩsɩnɩ-ŋ nɛ ŋɖɔkɩ ña-tɩ nazɩm taa?

⁷ Ña ɖɔɖɔ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋɖɔkɩ ña-tɩ nazɩm taa, ye ŋkpɛzɩɣ nɩŋgbanzɩ sɩnɛ yɔ: (1) Tɛ ña-taa se paa pɩsa miŋ ɛzɩma yɔ, ŋɖɔkʋʋ ñe-siɣsiɣ wɛtʋ. (2) Pɔzɩ Yehowa se ɛsɩnɩ-ŋ. (Filp. 4:6, 7) (3) Taakpa kɩmɩyɛ ña-maɣmaɣ, ɛlɛ yele nɛ Yehowa kpanɩ kɩmɩyɛ. (Roma 12:17-21) (4) Taa liu Yehowa se ɛkaɣ-ŋ haʋ ɖoŋ weyi pɩpɔzʋʋ-ŋ yɔ nɛ ŋpɩzɩ nɛ ŋɖɔkɩ ña-tɩ nazɩm taa, pɩkɔɔ nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛnaɣ se pɩmʋnaa se eyele nɛ pɩsɩɩ tɩnaɣ yɔ.—Filp. 4:12, 13.

8, 9. Yesu ɖʋ Anaanɩyaasɩ tʋmɩyɛ lɛ, pʋtɔma yɔ ɛzɩma pɩlabɩ-ɩ?

⁸ Tɔm ndʋ Sɔɔlɩ pɔzɩ Yesu se: «Ña yɔ anɩ, Kɩbaɣlʋ?» yɔ, Yesu tɛm tɩ-yɔɔ cosuu lɛ, eheyi Sɔɔlɩ se: «Kʋyɩ nɛ ŋwolo tɛtʋ taa, nɛ pakaɣ-ŋ heyuu mbʋ pɩwɛɛ se ŋla yɔ.» (Tʋma 9:6) Pɔhɔ yʋlʋm Sɔɔlɩ nɛ powoni-i ɖɩɣa ŋga ka-taa ɛkaɣ sʋʋ yɔ ka-taa Damaasɩ tɛtʋ taa. Ɛhɔkɩ nɔɔ peeɖe kɩyakɩŋ 3 nɛ ɛwɛɛ adɩma yɔɔ. Alɩwaatʋ natʋyʋ lɛ, Yesu heyi Sɔɔlɩ tɔm Damaasɩ tɛtʋ taa abalʋ nɔɔyʋ. Abalʋ ɛnʋ,  ɛɛkɛ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyʋ nɛ payaɣ-ɩ se Anaanɩyaasɩ nɛ «Yuuda ñɩma mba payɩ paawɛ peeɖe yɔ pɔyɔɔdaɣ ɛ-yɔɔ tɔm kɩbandʋ.»—Tʋma 22:12.

⁹ Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩpɩzaɣ se pɩla Anaanɩyaasɩ yɔ! Ɛgbɛyɛ Ñʋʋdʋ, Yesu Krɩstʋ weyi pefezi-i nɛ sɩɖaa taa yɔ ɛ-maɣmaɣ ɛɛyɔɔdɩnɩ-ɩ, nɛ ɛɖʋ-ɩ ŋgee tʋmɩyɛ naɖɩyɛ. Pɩɩkɛnɩ-ɩ hɩɖɛ ɖʋʋ kpem, ɛlɛ pɩɩkɛ ɖɔɖɔ tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩɖʋʋ sɔɔndʋ yɔ. Alɩwaatʋ ndʋ Yesu heyi Anaanɩyaasɩ se ewolo nɛ ɛyɔɔdɩnɩ Sɔɔlɩ yɔ, ecosaa se: «Kɩbaɣlʋ, manɩ tɔm ndʋ ɛyaa sakɩyɛ kɛdɩ abalʋ ɛnʋ ɛ-yɔɔ yɔ, manɩ kɩdɛkɛdɩm mbʋ payɩ ɛlabɩ ñɛ-ɛyaa kiɖeɖema Yeruzalɛm taa yɔ pɩ-tɔm. Nɛ cɔjɔnaa sɔsaa ha-ɩ ɖoŋ se ɛkɔɔ cɩnɛ nɛ ɛkpa mba payaɣ ña-hɩɖɛ yɔ pa-tɩŋa.»—Tʋma 9:13, 14.

10. Ɛzɩma Yesu kpaɣnaa nɛ ɛyɔɔdɩnɩ Anaanɩyaasɩ yɔ, ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ Yesu yɔɔ?

 ¹⁰ Yesu tɩkalɩ Anaanɩyaasɩ se pʋyɔɔ ɛyɔɔdɩ mbʋ pɩcɛyaɣ-ɩ yɔ pɩ-tɔm. Ɛlɛ Yesu heyi-i mbʋ pɩwɛɛ se ɛla yɔ kpayɩ kpayɩ. Yesu ɖʋ-ɩ hɩɖɛ ɖɔɖɔ mbʋ pʋyɔɔ yɔ eheyi-i lɩmaɣzɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ ɛɛsɔɔlaa se ɛɖʋ-ɩ ŋgee tʋmɩyɛ nɖɩ yɔ. Yesu yɔɔdɩ Sɔɔlɩ tɔm se: «Abalʋ ɛnʋ ɛkɛ ñanaɣ ŋga malɩzaa yɔ, se ɛtanɩ ma-hɩɖɛ ajɛɛ nɛ awiya nɛ Izrayɛɛlɩ piya. Mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mankaɣ-ɩ wɩlʋʋ kpayɩ kpayɩ kʋñɔmɩŋ sakɩyɛ weyi pɩwɛɛ se ɛtɔɔ ma-hɩɖɛ yɔɔ yɔ.» (Tʋma 9:15, 16) Anaanɩyaasɩ ñam Yesu kpaagbaa. Ewoba nɛ ɛna nazɩyʋ Sɔɔlɩ nɛ eheyi-i se: «Sɔɔlɩ, koobu, Kɩbaɣlʋ Yesu weyi ɛlɩ ñɔ-yɔɔ habɩyɛ yɔɔ alɩwaatʋ ndʋ ŋkɔŋaɣ cɩnɛ yɔ, etiyi-m se pɩsa nɛ ŋɖaɣnɩ paɣzʋʋ naʋ nɛ fezuu kiɖeɖeu su ña-taa.»—Tʋma 9:17.

11, 12. Kɛdaɣ ŋga kɔyɔɔdʋʋ Yesu, Anaanɩyaasɩ nɛ Sɔɔlɩ pɔ-tɔm yɔ, ɛbɛ kɛkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

¹¹ Kɛdaɣ kanɛ kɔyɔɔdʋʋ Yesu, Anaanɩyaasɩ nɛ Sɔɔlɩ pɔ-tɔm nɛ kɛkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ tɔm sakɩyɛ. Tɔm ndʋ tɩ-taa natʋyʋ yɔ: Yesu ɖiyiɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ ɛzɩ ɛ-maɣmaɣ ɛɛlabʋ tamaɣ yɔ. (Mat. 28:20) Sɔnɔ, paa Yesu ɛɛyɔɔdʋʋnɩ ɛyaa yɔ, ɛtɩŋɩɣnɩ yom siɣsiɣ tʋ, weyi ɛlɩzɩ-ɩ lɛɛlɛɛyɔ se ɛcɔŋnɩ ɛ-ɖɩɣa taa mba yɔɔ yɔ ɛ-yɔɔ nɛ eɖiyiɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ. (Mat. 24:45-47) Nɔɔɖɛyaa ɛgbɛyɛ tasɩɣ lɔŋ nɛ petiyiɣ tɔm susuyaa nɛ nʋmɔʋ lɩzɩyaa se pañɩnɩ ɛyaa mba pɔsɔɔlaa se patɩlɩ Krɩstʋ tɔm nɛ pɩkɩlɩ yɔ. Ɛzɩ ɖɩtɛm naʋ ñʋʋ ŋgʋ kɩɖɛwa yɔ kɩ-taa yɔ, ɛyaa mba pa-taa sakɩyɛ kaawɛɛ nɛ patɩmɩɣnɩ Ɛsɔ se ɛsɩnɩ-wɛ, nɛ pitileɖi lɛ Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa susi-wɛ tɔm.—Tʋma 9:11.

¹² Anaanɩyaasɩ ñam Yesu nɛ etisi nɛ ɛla tʋmɩyɛ nɖɩ ɛɛɖʋ-ɩ yɔ, nɛ ehiɣ wazasɩ. Paɣtʋ ndʋ paɖʋ-ɖʋ se ɖɩlɩzɩ aseɣɖe tete yɔ, ŋwɛɛ nɛ ŋñaŋ-tʋ, paa tʋmɩyɛ nɖɩ ɖɩ-labʋ ɛkpaɣ-ŋ sɔɔndʋ yɔ? Nabɛyɛ lɛ, sɔɔndʋ kpaɣ-wɛ se posusi tɔm kpaɣ ɖɩɣa nɛ ŋwolo ɖɩɣa nɛ pakatɩ ɛyaa mba paasɩŋ yɔ. Lalaa lɛ, pɩwɛ-wɛ kaɖɛ se posusi ɛyaa tɔm pa-tʋma taa yaa habɛɛ yɔɔ, nɛ pɩwɛ-wɛ kaɖɛ ɖɔɖɔ se patɩŋnɩ kaŋgalaafu yaa takayɩsɩ maʋ yɔɔ nɛ posusi tɔm. Anaanɩyaasɩ wabɩ sɔɔndʋ ndʋ tɩkpaɣaɣ-ɩ yɔ nɛ ehiɣ waɖɛ nɛ ɛsɩnɩ Sɔɔlɩ nɛ ɛlɛ mʋ fezuu kiɖeɖeu. b Pɩɖɔmnɩ Anaanɩyaasɩ camɩyɛ mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛta Yesu liu nɛ ɛkpaɣ Sɔɔlɩ ɛzɩ e-koobu yɔ. Ɛzɩ Anaanɩyaasɩ yɔ, ye ɖɩtaɣ liu se Yesu ɖiyiɣ tɔm susuu tʋmɩyɛ, ye ɖɩɖʋʋ ɖa-tɩ lalaa lone taa nɛ ye ɖɩcɔŋnɩ mba sɔɔndʋ kpaɣ-ɖʋ nɛ wɛ yɔ se papɩzɩɣ papɩsɩ ɖo-koobiya yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwa ɖɔ-sɔɔndʋ.—Mat. 9:36.

13, 14. Ye ŋwɛɛ nɛ ŋkpɛlɩkɩɣ Bibl ɛlɛ patɩmɩyɩsɩtɩ-ŋ lɩm yɔ, lɔŋ weyi ŋpɩzɩɣ nɛ ŋkpɛlɩkɩ Sɔɔlɩ kɩɖaʋ taa?

¹³ Sɔɔlɩ kpɛlɩkɩ lɔŋ mbʋ pɩtalɩ-ɩ yɔ pɩ-taa nɛ ɛlɛɣzɩ lɛɛ lɛɛ. Pawa  ɛ-yʋlʋmtʋ lɛ, eyeba nɛ pamɩyɩsɩ-ɩ lɩm nɛ ɛ nɛ Damaasɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa pekpeɣliɣ. Halɩ ɛlaba nɛ pɩkɩlɩ mbʋ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Kpaagbaa mbʋ lɛ, ɛpaɣzɩ susuu Yesu yɔɔ tɔm sinaagɔɔgɩwaa taa, se ɛnʋ kɛnɩ Ɛsɔ Pɩyalʋ.»—Tʋma 9:20.

¹⁴ Ye ŋwɛɛ nɛ ŋkpɛlɩkɩɣ Bibl ɛlɛ patɩmɩyɩsɩtɩ-ŋ lɩm yɔ, ŋkaɣ labʋ ɛzɩ Sɔɔlɩ weyi ɛlɛɣzɩ lɛɛ lɛɛ yɔ nɛ ŋɖɔ tɔm ndʋ ŋkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-yɔɔ? Pɩkɛ toovenim se Sɔɔlɩ na Krɩstʋ piti lakasɩ nɛ ɛ-ɛsa, nɛ pɩtʋʋ fɛyɩ se piseɣti-i nɛ ɛlɛɣzɩ. Ɛlɛ lalaa ɖɔɖɔ na piti lakasɩ nzɩ Yesu kaalaba yɔ, ɛlɛ patɩlɛɣzɩ. Kɩɖaŋ nɩɩyɩ yɔ: Farɩsɩ mba nabɛyɛ kaana Yesu alɩwaatʋ ndʋ ɛwaɣaɣ abalʋ nɔɔyʋ yɔ, pɩɩcamɩ ɛlɛ nesi; Yuuda mba sakɩyɛ ɖɔɖɔ kaanawa se Yesu fezi Lazaarɩ nɛ sɩɖaa taa. Paa mbʋ yɔ, pitiseɣti pa-taa sakɩyɛ se patɩŋ Yesu wayɩ; halɩ pa-taa nabɛyɛ kaɖɩnɩ-ɩ. (Mark. 3:1-6; Yoh. 12:9, 10) Ɛlɛ Sɔɔlɩ ñɛlɛɣzaa. Ɛbɛ yɔɔ ɛpɩsɩ Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyʋ nɛ lalaa ñatɩpɩsɩ? Mbʋ pʋyɔɔ yɔ eseɣaɣ Ɛsɔ sɔɔndʋ nɛ pɩkɩlɩ ɛyaa, nɛ ɛɛwɛnɩ ɛsɩmɩyɛ kpem ɛzɩma Krɩstʋ na ɛ-pʋtɔdɩyɛ yɔ pɩ-yɔɔ. (Filp. 3:8) Ye ña ɖɔɖɔ ŋlakɩ ɛzɩ Sɔɔlɩ yɔ, ŋŋkaɣ yebu nɛ nabʋyʋ ɖɩɣ-ŋ nʋmɔʋ se ŋtaapaɣzɩ tɔm susuu nɛ ŋŋkaɣ yebu ɖɔɖɔ nɛ nabʋyʋ ɖɩɣ-ŋ nʋmɔʋ se ŋtaamʋna nɛ pamɩyɩsɩ-ŋ lɩm.

15, 16. (a) Ɛbɛ Sɔɔlɩ lakaɣ sinaagɔɔgɩwaa taa? (b) Nɛ ɛzɩma Yuuda ñɩma mba pɛwɛ Damaasɩ yɔ palaba?

¹⁵ Maɣzɩ nɛ ŋna ɛzɩma pɩlakaɣ ɛyaa samaɣ alɩwaatʋ ndʋ Sɔɔlɩ paɣzɩ susuu Yesu tɔm sinaagɔɔgɩwaa taa yɔ! Pɩɩɖɩɣzɩ nabɛyɛ ɛlɛ lalaa taa ñawɩɣaɣ kɩwɩʋ. Pɔpɔzaɣ se: «Pɩtɩkɛ abalʋ ɛnɛ ɛnazɩnɩ mba paawɛ Yeruzalɛm nɛ payaɣ hɩɖɛ nɖɩ yɔ?» (Tʋma 9:21) Sɔɔlɩ lɩzaɣ mbʋ pʋyɔɔ ɛɛlɛɣzɩ lɩmaɣza wena ɛɛwɛnɩ Yesu yɔɔ yɔ pɩ-taa lɛ, ‘ɛwɩlɩ kpayɩ kpayɩ se Yesu kɛnɩ Krɩstʋ.’ (Tʋma 9:22) Ɛlɛ paa ɛyʋ ɛlɩzɩ tɔm taa nɛ pɩtʋ kpayɩ kpayɩ yɔ, pɩtɩkɛ ɛyaa tɩŋa tisiɣni tɩ-yɔɔ. Pɩɩpɩzɩɣ nɛ pɛlɛɣzɩ mba pɔñɔʋnɩ sɔnzɩ cɩŋ cɩŋ yɔ pa-lɩmaɣza yaa tɩ kpazɩyaa lɩmaɣza. Paa mbʋ yɔ, Sɔɔlɩ tiyele tɔm susuu.

¹⁶ Pɩnzɩ 3 wayɩ, Yuuda ñɩma mba pɛwɛ Damaasɩ yɔ, patiyele Sɔɔlɩ kaɖɩnʋʋ. Pɩtɛmnaa se pañɩnaɣ se pakʋ-ɩ. (Tʋma 9:23; 2 Kɔr. 11:32, 33; Gal. 1:13-18) Eɖiɣzinaa se pañɩnaɣ se pakʋ-ɩ lɛ, etisi nɛ lalaa ɖʋ-ɩ ɖɔkʋ taa nɛ patɩŋnɩ tɛtʋ koloŋa pɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ petisi-i tataa nɛ ese mɛsaɣ tɛɛ nɛ ɛɖɛɛ. Luka yɔɔdaɣ mba pasɩnɩ Sɔɔlɩ ɖoo ana nɛ ɛpɩzɩ ese yɔ pɔ-tɔm lɛ, ɛya-wɛ se ‘Sɔɔlɩ tɔmkpɛlɩkɩyaa.’ (Tʋma 9:25) Tɔm ndʋ tɩpɩzɩɣ nɛ tɩwɩlɩ se mba pewelisi Sɔɔlɩ tɔm yɔɔdʋʋ Damaasɩ yɔ, pa-taa nabɛyɛ lɛɣzaa nɛ papɩsɩ Krɩstʋ wayɩ tɩŋɩyaa.

17. (a) Ɛyaa nɩɣ Bibl taa toovenim tɔm lɛ, ɛzɩma pamʋʋ-tʋ? (b) Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩlakɩ, nɛ ɛbɛ yɔɔ?

¹⁷ Alɩwaatʋ ndʋ ŋpaɣzɩ heyuu ñɔ-hɔʋ taa mba, ña-taabalaa nɛ lalaa tɔm kɩbandʋ ndʋ ŋwɛɛ nɛ ŋkpɛlɩkɩɣ yɔ tɩ-tɔm yɔ, pɩtɩla yɔ ŋmaɣzaɣ se paa weyi ɛkaɣ tisuu Bibl taa toovenim tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ tɩ-taa tʋ kpayɩ kpayɩ. Pɩtɩla yɔ nabɛyɛ tisi tɩ-yɔɔ nɛ sakɩyɛ ñekizi. Toovenim taa lɛ, pʋtɔma yɔ ñɔ-hɔʋ taa mba nabɛyɛ kpakaɣ-ŋ se ŋkɛ po-koyindu. (Mat. 10:32-38) Ɛlɛ ye ŋwobi pɩ-yɔɔ nɛ ŋwɛɛ niye nɛ pɩkɩlɩ nɛ ŋtɩŋɩɣnɩ Masɩ yɔɔ  nɛ ŋcɔlʋʋ ɛyaa lɩmaɣza yɔ, nɛ ŋwoki pɩ-yɔɔ ɖɔɖɔ nɛ ŋwɛɣnɩ Krɩstʋ tʋ wɛtʋ yɔ, halɩ mba pakaɖɩɣnɩ-ŋ yɔ papɩzɩɣ nɛ pɛlɛɣzɩ pa-laŋa wiɖiyi.—Tʋma 17:2; 1 Pɩy. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) Barnaabaasɩ lʋbɩ Sɔɔlɩ yɔɔ lɛ, pee wena pɩlʋlaa? (b) Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Barnaabaasɩ nɛ Sɔɔlɩ?

¹⁸ Sɔɔlɩ talɩ Yeruzalɛm nɛ ɛtɔŋ se ɛpɩsɩ Yesu tɔmkpɛlɩkɩyʋ lɛ, peeɖe tɔmkpɛlɩkɩyaa kaawɛnɩ toovenim se papɩtɩ tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ. Ɛlɛ Barnaabaasɩ lʋbɩ Sɔɔlɩ yɔɔ lɛ, apostoloowaa mʋ-ɩ nɛ ɛcaɣ pɔ-cɔlɔ alɩwaatʋ cabɩ. (Tʋma 9:26-28) Sɔɔlɩ taalakɩ kaakendu, paa mbʋ yɔ fɛyɛ taakpaɣ-ɩ nɛ tɔm kɩbandʋ. (Roma 1:16) Esusi tɔm nɛ abalɩtʋ Yeruzalɛm taa, peeɖe keekee ɛɛpaɣzɩ nazʋʋ Yesu Krɩstʋ tɔmkpɛlɩkɩyaa siŋŋ. Yuuda ñɩma mba paawɛ Yeruzalɛm yɔ, alɩwaatʋ ndʋ peɖiɣzinaa se abalʋ weyi pamaɣzaɣ se ɛɖɛɣ nɔɔ nɛ paɖɩzɩ Krɩstʋ mba caɣ caɣ yɔ ɛpɩsɩ Krɩstʋ tʋ yɔ, pa-taa wɩwa kpem nɛ pañɩnaɣ se pakʋ-ɩ. Bibl yɔɔdʋʋ se: «Koobiya na mbʋ lɛ, powoni-i Sezaaree nɛ petiyini-i Taarɩsɩ.» (Tʋma 9:30) Lɔŋ weyi Yesu tɩŋnɩ ɛgbɛyɛ yɔɔ nɛ ɛtasɩ Sɔɔlɩ yɔ, ɛɖɔm ɛ-yɔɔ. Pɩwazɩ Sɔɔlɩ maɣmaɣ nɛ pɩtɛ pɩwazɩ ɛgbɛyɛ.

¹⁹ Tɔzɩ se Barnaabaasɩ kpaɣnɩ lɩmaɣzɩyɛ nɛ ɛsɩnɩ Sɔɔlɩ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛ-sɩnʋʋ mbʋ, piyeba nɛ Yehowa sɛyaa kpekpeka tɩnaa mba pa-naalɛ pa-taabalɩyɛ cɛyɩsɩ. Ɛzɩ Barnaabaasɩ yɔ, ña ɖɔɖɔ ŋsɩɣnɩ mba pɛkɛ kɩfama ɛgbɛyɛ taa yɔ? Ña nɛ wɛ isusuu tɔm nɛ ŋsɩɣnɩ-wɛ se papɩɩ fezuu taa? Ye ŋlakɩ mbʋ yɔ, ŋkaɣ hiɣu wazasɩ sakɩyɛ. Ɛzɩ Sɔɔlɩ yɔ, ye ŋpaɣzɩ tɔm kɩbandʋ susuu pitileɖita yɔ, ŋtisiɣ se lalaa ɩsɩnɩ-ŋ? Ye ña nɛ tɔm susuyaa mba pɛwɛ niye yɔ ɩkpɛndɩɣ nɛ isusuu tɔm yɔ, ŋkaɣ wɛʋ niye tɔm susuu taa nɛ pɩkɩlɩ, ña-taa leleŋ kaɣ ɖɔʋ ɖɔʋ yɔɔ nɛ mɩ-taabalɩyɛ kaɣ cɛyɩsʋʋ camɩyɛ nɛ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩwɛɛ mbʋ mi-wezuu caɣʋ kpeekpe.

20, 21. Ɛzɩma caanaʋ taa nɛ ɖa-alɩwaatʋ taa Ɛsɔ sɛyaa labɩnɩ «laŋhɛzɩyɛ alɩwaatʋ» tʋmɩyɛ camɩyɛ?

²⁰ Sɔɔlɩ pɩsɩ Krɩstʋ tʋ nɛ ɛkʋyɩ Yeruzalɛm nɛ ese nɛ ɛɖɛɛnɩ alaafɩya lɛ, «ɛgbɛyɛ sʋʋ laŋhɛzɩyɛ alɩwaatʋ taa Yuudee nɛ Galilee nɛ Samaarii tɩŋa taa.» (Tʋma 9:31) Ɛzɩma tɔmkpɛlɩkɩyaa labɩnɩ tʋmɩyɛ laŋhɛzɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ? (2 Tim. 4:2) Bibl yɔɔdʋʋ se paawɛɛ nɛ ‘pakpaɣ ɖoŋ.’ Apostoloowaa nɛ koobiya lalaa mba paawɛnɩ wala ɛgbɛyɛ taa yɔ, pɛcɛyɩsaɣ tɔmkpɛlɩkɩyaa tisuu nɛ pasɩɣnɩ ɛgbɛyɛ nɛ ‘ɖɩñaŋ Yehowa nɛ fezuu kiɖeɖeu haɣ-ɖɩ laŋɩyɛ hɛzʋʋ.’ Kɩɖaʋ nakʋyʋ yɔ: Pɩyɛɛrɩ kpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɛkpazɩ ɖoŋ tɔmkpɛlɩkɩyaa mba paawɛ Liidaa tɛtʋ taa Sarɔɔnɩ Kɛdɛɛŋa taa yɔ. Ɛ-pana ñaɣʋ yeba nɛ egeetiye nɖɩ ɖɩ-taa mba sakɩyɛ pɩsɩnɩ «Kɩbaɣlʋ yɔɔ.» (Tʋma 9:32-35) Tɔmkpɛlɩkɩyaa mba, pɛ-ɛsa taasɛɛnɩ pa-maɣmaɣ pa-kaɖʋsɩ; ɛlɛ pañakaɣ pana siŋŋ nɛ paɖʋʋ ɖama nesi nɛ posusuu tɔm kɩbandʋ ɖɔɖɔ. Mbʋ pɩlɩ pɩ-taa yɔ lɛ se ɛgbɛyɛ wɛɛ nɛ «ɖɩtɛzɩɣ huuu.»

²¹ Ajɛɛ ndɩ ndɩ taa, Yehowa Aseɣɖe Tɩnaa sʋ «laŋhɛzɩyɛ alɩwaatʋ» ndʋ tɩ-ɖɔndɩ taa pɩnzɩ 1900 waa ɖɩdɛnɖɛ taa. Kominawaa mba panazaɣ Ɛsɔ  samaɣ pɩnzɩ sakɩyɛ yɔ, pe-kewiyitu tɔɔʋ sɩ tɩnaɣ tuda, nɛ piyeba nɛ paɣtʋ ndʋ paaɖʋwa se ɖɩtaala ɖɔ-tɔm susuu tʋmɩyɛ yɔ, pɔyɔɔyɩ tɩ-taa natʋyʋ yaa peyebi-tʋ. Aseɣɖe Tɩnaa kudokiŋ hiŋ sakɩyɛ fanɩ waɖɛ nɖɩ nɛ posusi tɔm samaɣ taa, nɛ pɩlʋlɩ pee sakɩyɛ.

22. Ɛzɩma ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlabɩnɩ laŋhɛzɩyɛ nɖɩ ŋwɛna yɔ tʋmɩyɛ camɩyɛ?

²² Ŋwɛɛ nɛ ŋlakɩnɩ laŋhɛzɩyɛ nɖɩ ŋwɛna yɔ tʋmɩyɛ camɩyɛ na? Ye ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa ŋwɛɛ yɔ, ɛyaa ɩlakɩ pɛ-Ɛsɔ sɛtʋ tʋmɩyɛ faaa yɔ, Sataŋ kaɣ sɔɔlʋʋ se etuyi-ŋ nɛ ŋka ñʋʋ nɛ tomnaɣ yɔɔ ñɩm nɛ ŋtaaka ñʋʋ nɛ Kewiyaɣ tʋma. (Mat. 13:22) Taayele nɛ nabʋyʋ kɛzɩ ña-lɩmaɣza. Labɩnɩ tʋmɩyɛ camɩyɛ laŋhɛzɩyɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa ŋpɩzɩɣ nɛ ŋwɛɛ lɛɛlɛɛyɔ yɔ. Kpaɣ-tʋ ɛzɩ alɩwaatʋ ndʋ ŋpɩzɩɣ nɛ ŋlɩzɩnɩ aseɣɖe tete nɛ ŋkpazɩ ɖɔɖɔ ɛgbɛyɛ ɖoŋ yɔ. Taasɔɔ se wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ŋwɛɛ yɔ, tɩpɩzɩɣ nɛ tɩlɛɣzɩ tuda yem.

23, 24. (a) Mbʋ pɩtalɩ Tabiita yɔ, tɔm kɩcɛyɩtʋ ndʋ ɖɩkpɛlɩkɩɣ pɩ-taa? (b) Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩlakɩ?

²³ Na mbʋ pɩɩtalɩ tɔmkpɛlɩkɩyʋ weyi payaɣ se Tabiita yaa Dɔɔrkaasɩ yɔ. Halʋ ɛnʋ, ɛɛwɛ Yopee tɛtʋ taa, tɛtʋ ndʋ tɩɩñɔtɩnɩ Liidaa. Koobu halɩñɩnʋ siɣsiɣ tʋ ɛnʋ, ɛlakaɣnɩ ɛ-alɩwaatʋ nɛ ɛ-ñɩm tʋmɩyɛ camɩyɛ, «ɛlakaɣ camɩyɛ lakasɩ nɛ pʋtɔdɩyɛ naʋ kʋjɔŋ sakɩyɛ.» Ɛlɛ tuda lɛ, ɛhɩnɩ kʋdɔŋ nɛ ɛsɩ. c Ɛ-sɩm kɔnɩ laŋwɛɛkɩyɛ sɔsɔɖɛ tɔmkpɛlɩkɩyaa mba paawɛ Yopee yɔ, kɔzɩ kɔzɩ lelaa mba ɛlakaɣ-wɛ camɩyɛ lakasɩ yɔ. Pɩyɛɛrɩ talɩ ɖɩɣa ŋga ka-taa paawɛɛ nɛ pɔñɔɔzʋʋ e-tomnaɣ se pʋcɔ nɛ pepim-kɛ yɔ lɛ, ɛla maamaaci lakasɩ nzɩ wiɖiyi Yesu Krɩstʋ apostoloo nɔɔyʋ tɩlabɩta yɔ. Pɩyɛɛrɩ tɩma nɛ pʋwayɩ lɛ efezi Tabiita nɛ sɩɖaa taa! Maɣzɩ nɛ ŋna taa leleŋ weyi ɛ-taa lelaa nɛ tɔmkpɛlɩkɩyaa lalaa paawɛɛ alɩwaatʋ ndʋ Pɩyɛɛrɩ ya-wɛ nɛ pasʋʋ ɖaŋ tɛɛ nɛ ɛwɩlɩ-wɛ Tabiita, ɛ nɛ ɛ-ɛsa yɔ! Pɩtʋʋ fɛyɩ se mbʋ pɩlabɩ mbʋ yɔ, pɩɩkpazɩ-wɛ ɖoŋ se papɩzɩ nɛ palʋbɩnɩ tɩlasɩ nzɩ sɩɩwɛnɩ ɛsɩndaa yɔ. Pɩɩɖɩɣzɩɣ-ɖʋ se ‘ɛyaa nɩ maamaaci lakasɩ nzɩ sɩ-taŋ Yopee kpeekpe taa, nɛ sakɩyɛ tisi Kɩbaɣlʋ yɔɔ.’—Tʋma 9:36-42.

²⁴ Mbʋ pɩtalɩ Tabiita yɔ, ɖɩkpɛlɩkɩɣ tɔm kɩcɛyɩtʋ 2 pɩ-taa. (1) Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖilesi ɖe-wezuu tuda. Ye mbʋ, pɩcɛyɩ kpem se ɖɩwɛɛnɩ hɩɖɛ kɩbanɖɛ Ɛsɔ ɛsɩndaa alɩwaatʋ ndʋ ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ yɔ. (Ekl. 7:1) (2) Pɩfɛyɩ se ɖɩpɩtɩ sɩɖaa femtu lidaʋ yɔɔ. Yehowa na camɩyɛ lakasɩ sakɩyɛ nzɩ Tabiita kaalaba yɔ nɛ ɛwazɩ-ɩ. Ɛkaɣ tɔzʋʋ ɖa-tʋma kɩbana yɔɔ nɛ ye ɖe-wezuu ɛsɩ tɩnaɣ pʋcɔ nɛ  Armaagedɔɔ talɩ yɔ, ɛkaɣ-ɖʋ fezuu. (Ebr. 6:10) Ye mbʋ, paa ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩɖɔkʋʋ ɖa-tɩ «alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ» taa yaa paa ɖɩnɩɣ leleŋ «laŋhɛzɩyɛ alɩwaatʋ» taa yɔ, ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩlɩzɩɣ aseɣɖe tete Krɩstʋ yɔɔ.—2 Tim. 4:2.