1. Ini chi malebeswa ne kwe bazwalani bedu ba chechana?

BAKULENGWE ba basha, go na le dilo di le dintsi tse lo ka kgonang go di dira mo phuthegong. Bontsi jwa lona lo na le maatla e bile lo sa ntse lo le matlhagatlhaga. (Dia. 20:29) Go na le dilo di le dintsi tse lo di dirang go thusa bakaulengwe le bokgaitsadi mo phuthegong ya lona. Gongwe e bile lo ka rata go nna batlhanka ba bodiredi mo nakong e e tlang. Mme gone, lo ka nna lwa ikutlwa e kete ba bangwe ba akanya gore lo sa ntse lo le bannye kgotsa ga lo ise lo siamele go newa kabelo eo. Le fa gone lo sa ntse lo le bannye, go na le dilo dingwe tse lo ka di dirang gore ba bangwe mo phuthegong ba lo tlotle e bile ba lo tshepe.

2. Towo zwidiyani mu chidiyo ichechi?

² Mo setlhogong seno, re tla tlotla ka kgang ya botshelo jwa ga Kgosi Dafide. Gape re tlile go tlotla ka ditiragalo dingwe tsa botshelo jwa dikgosi tse pedi tsa Juda e bong Asa le Jehoshafate. Re tla bona gore dikgosi tseno di ile tsa lebana le mathata afe, di ile tsa dira eng go a rarabolola le gore bakaulengwe ba basha ba ka ithuta eng mo dikaong tsa bone.

3. Bathu ba chechana ba nga batsha bathu wola ne zila ipi ingwe mu gubungano?

³ Fa Dafide a le monnye, o ile a ithuta go dira dilo dingwe tse di neng di tla thusa ba bangwe. Dafide e ne e le tsala e kgolo ya ga Jehofa. O ile a dira ka natla gore e nne setswerere mo mminong mme o ile a dirisa bokgoni jwa gagwe go thusa Kgosi Saulo. (1 Sam. 16:16, 23) Bakaulengwe ba basha, a lo na le bokgoni bongwe jo lo ka bo dirisang go thusa ba bangwe mo phuthegong? Bontsi jwa lona, lo na le jone. Ka sekai, bagodi ba a itumela tota  fa basha ba ba thusa go dirisa didirisiwa tsa bone tsa thekenoloji gore ba kgone go ithuta ba le nosi le go baakanyetsa dipokano. Lo ka kgona go ba thusa ka gonne lo itse dilo tsa thekenoloji.

4. Sa Dafite, bazwalani ba chechana ba ka fanila ku be ne mbumbiko ya ka tini? (Bona itshwantsho chi mu khavara.)

⁴ Dafide o ile a dira dilo dingwe tse di neng di dira gore ba bangwe ba mo tshepe. Fa a ne a sa ntse a le mosha, o ile a dira ka natla gore a kgone go tlhokomela dinku tsa ga rraagwe. Tiro e a neng a e dira, e ne e le kotsi. Nako nngwe Dafide o ile a raya Kgosi Saulo a re: “Motlhanka wa gago o ne a nna modisa wa ga rraagwe mo letsomaneng, mme ga tla tau, le bera, mme nngwe le nngwe ya tsone ya tsaya nku mo letsomaneng. Mme ka tswa ka e latelela ka e itaya ka e latlhela fa fatshe mme ka e namola mo molomong wa yone.” (1 Sam. 17:34, 35) Dafide o ne a itse gore o tshwanetse go sireletsa dinku mme o ne a di sireletsa ka bopelokgale. Bakaulengwe ba basha ba ka etsa Dafide ka go dira tiro nngwe le nngwe e ba e neilweng ka matlhagatlhaga.

5. Ku yenda ne Pisalema 25:14, i chithu chipi chikulu chi nga thamiwa ne bazwalani ba chechana?

⁵ Fa Dafide a ne a le mosha, o ne a nna tsala e kgolo ya ga Jehofa. Botsala jwa gagwe le Jehofa bo ne bo le botlhokwa thata mo go ene go gaisa go nna le bopelokgale kgotsa go nna le bokgoni jwa go tshameka seletswa sa mmino. Jehofa e ne e le Modimo wa ga Dafide gape e le Tsala ya gagwe e kgolo. (Bala Pesalema 25:14.) Bakaulengwe ba basha, selo sa botlhokwa se lo tshwanetseng go se dira ke go nna ditsala tsa ga Jehofa mme fa lo dira jalo, lo ka nna lwa newa maikarabelo mo phuthegong.

6. Bangwe ba ka linga Dafite ne zila i sa ka lulwama chini?

⁶ Bothata bongwe jo Dafide a ileng a lebana le jone ke gore batho ba ne ba akanya gore o monnye kgotsa gore ga a itse go dira tiro ya gagwe. Ka sekai, fa Dafide a ne a re ene o tla lwa le Goliathe, Kgosi Saulo o ile a leka go mo thibela ka go mo raya a re: “O mosimanyana fela.” (1 Sam. 17:31-33) Pele ga moo, morwarraagwe o ile a mo kgala, a re ga a itse go dira tiro ya gagwe. (1 Sam. 17:26-30) Mme gone, Jehofa o ne a sa akanye gore Dafide ke mosimanyana fela yo o sa itseng go dira sepe. Jehofa o ne a itse Dafide sentle. Mme Dafide o ile a kgona go bolaya Goliathe a thusiwa ke Tsala ya gagwe e bong Jehofa.—1 Sam. 17:45, 48-51.

7. U nga zwidiyani mu mbiko ingwe i no leba ne kwa Dafite?

⁷ Re ka ithuta eng mo go se se ileng sa  diragalela Dafide? Re ithuta gore re tlhoka go nna pelotelele. Go ka nna thata gore batho ba o goletseng fa pele ga bone ba lemoge gore o setse o godile. Mme gone, Jehofa ene ga a go lebe jalo. O a go itse, e bile o itse gore ke dilo dife tse o kgonang go di dira. (1 Sam. 16:7) Atamalana thata le Jehofa. Dafide o ile a nonotsha botsala jwa gagwe le Jehofa ka go lebelela dilo tse a di bopileng. O ile a akanyetsa kwa teng ka gore dilo tseo di mo ruta eng ka Mmopi wa gagwe. (Pes. 8:3, 4; 139:14; Bar. 1:20) Selo se sengwe se o ka se dirang ke go kopa Jehofa gore a go neye maatla a o a tlhokang. Ka sekai, a batho bangwe ba o tsenang sekolo le bone ba a tle ba go sotle ka gonne o le Mosupi wa ga Jehofa? Fa e le gore go ntse jalo, kopa Jehofa gore a go thuse go itshokela bothata joo. Mme gape, dirisa kgakololo e o e fitlhelang mo Baebeleng, mo dikgatisong le mo dibidiong tsa rona. Nako le nako fa o lemoga gore Jehofa o go thusa go rarabolola bothata jo o nang le jone, o tla dumela gore o tla kgona go go thusa fa o lebana le mathata a mangwe. Gape fa ba bangwe ba lemoga gore o ikaega ka Jehofa, ba tla go tshepa.

8-9. Ini cha ka batsha Dafite ku linda ne moyonlefu ku swikilila e piwa bushe, ngono bazwalani ba chechana ba nga zwidiyani mu chilakidzilo chiche?

⁸ Akanya ka bothata jo bongwe jo Dafide a ileng a lebana le jone. Fa a sena go tlodiwa go nna kgosi, o ile a tlhoka go leta dingwaga di le dintsi pele a busa e le kgosi ya Juda. (1 Sam. 16:13; 2 Sam. 2:3, 4) Ke eng se se ileng sa mo thusa gore a lete a le pelotelele? Go na le gore Dafide a kgobege marapo, o ile a tlhoma mogopolo mo go se a neng a kgona go se dira. Ka sekai, fa a ne a tshabetse kwa nageng ya Bafilisitia, o ile a dirisa nako eo go lwa le ditšhaba tse di neng di le kgatlhanong le Baiseraele. Fa a ne a dira jalo, o ne a sireletsa naga ya Juda.—1 Sam. 27:1-12.

⁹ Bakaulengwe ba basha ba ka ithuta eng mo go Dafide? Dira se o ka se kgonang go thusa bakaulengwe le bokgaitsadi. Akanya ka se se ileng sa diragalela mokaulengwe mongwe yo o bidiwang Ricardo. * Go tloga fela fa a ne a sa ntse a le mosha, o ne a batla go nna mmulatsela wa ka metlha. Mme gone, bagolwane ba ne ba mmolelela gore ga a ise a siamele go nna mmulatsela. Go na le gore Ricardo a kgobege marapo kgotsa a ngale, o ile a fetsa nako e ntsi a le mo bodireding. A re: “Fa ke akanya ka se se diragetseng, ke a lemoga gore ke ne ke tlhoka go dira diphetogo mme ke ne ka di dira. Ke ne ka tlhomamisa gore ke boela kwa bathong botlhe ba ba neng ba kgatlhegela molaetsa le gore ke a baakanyetsa fa ke ya kwa go bone. Gape ke ne ka kgona go nna le thuto ya Baebele. Fa nako e ntse e ya ke ne ke sa tlhole ke tshoga fa ke rerela batho.” Gone jaanong, Ricardo ke mmulatsela wa ka metlha e bile ke motlhanka wa bodiredi.

10. Mu chibaka chingwe, Dafite wa ka thamani a sathu a ka tola thambo wulu?

¹⁰ Akanya ka selo se sengwe gape se se ileng sa diragalela Dafide. Fa a ne a iphitlhetse Saulo kwa nageng ya Bafilisitia, ene le banna ba a neng a na le bone, ba ne ba tlogela ba malapa a bone ba bo ba ya ntweng. Fa ba ntse ba le koo, batho bangwe ba ile ba utswa dilo tsa bone, ba bo ba isa ba malapa a bone botshwarwa. Dafide ga a ka a akanya gore e re ka a itse go lwa, a ka kgona go tla ka leano le a ka le dirisang go falotsa batho bao. Go na le moo, o ile a kopa Jehofa gore a mo thuse. O ile a ya kwa moperesiting mongwe yo o bidiwang Abiathare gore a mmoletse mo go Jehofa. O ile a botsa Jehofa a re: “A ke lelekise setlhopha seno sa dirukutlhi?” Jehofa o ile a raya Dafide a re a ye go lwa le dirukhutlhi tseo mme o tla fenya. (1 Sam. 30:7-10) Ke eng se o ka ithutang sone?

11. U nga thamani ha u sathu u ka tola thambo?

 ¹¹ Kopa kgakololo mo go ba bangwe pele o dira tshwetso. Bua le batsadi ba gago. Gape o ka kopa thuso kwa bagolwaneng ba ba nang le maitemogelo. Jehofa o tshepa banna bano mme le wena o ka kgona go ba tshepa. O ba tsaya e le “dimpho” tse a di neileng phuthego. (Baef. 4:8) Fa o ka etsa sekao sa bone o bo o reetsa dikgakololo tse ba go nayang tsone, o tla kgona go dira ditshwetso tse di siameng. A jaanong re boneng gore re ka ithuta eng mo go Kgosi Asa.

12. She Asa wa ka be a na mbumbiko dzipi ha e tangisa ku busa?

¹² Fa Kgosi Asa a ne a sa ntse a le mosha, o ne a le boikokobetso e bile a le pelokgale. Ka sekai, fa rraagwe Asa e bong Abija a sena go tlhokafala, Asa o ne a nna kgosi mme o ile a tlosa medingwana yotlhe mo Juda. Gape o ile a raya ‘Bajuda a re ba batle Jehofa Modimo wa borraabonemogologolwane le go dira molao le taelo.’ (2 Ditir. 14:1-7) Mme e bile fa Sera wa Moethiopia a ne a batla go tlhasela Juda ka masole a le 1 000 000, Asa o ile a kopa thuso kwa go Jehofa. O ile a re: “Ao tlhe Jehofa, malebana le go thusa, ga go re sepe mo go wena gore a e ka ne go na le ba le bantsi kgotsa ba ba se nang maatla. Re thuse, tlhe Jehofa Modimo wa rona, gonne re ikaegile ka wena.” Mafoko ano a ga Asa a bontsha gore o ne a tshepa gore Jehofa o tla kgona go ba thusa. Asa o ile a ikanya Jehofa mme ‘Jehofa o ile a fenya Baethiopia.’—2 Ditir. 14:8-12.

13. Ini cha ka shingikalila Asa shulenyana, ngono ne kutini?

¹³ Go tshwanetse ga bo go ne go tshosa tota fa masole a le 1 000 000, a ne a tla go lwa le Asa. Mme Asa o ne a ba fenya ka gonne a ikanya Jehofa. Le fa go ntse jalo, fa a ne a lebana le kgwetlho e e neng e sa re sepe, ga a ka a ikaega ka Jehofa. Fa Asa a ne a tshosediwa ke kgosi e e bosula ya Iseraele e bong Baasha, o ile a kopa thuso kwa kgosing ya Siria. Tshwetso ya gagwe e ne ya mo tlisetsa matlhotlhapelo! Jehofa o ile a romela moporofeti Hanani gore a ye go raya Asa a re: “Ka gonne o ne wa ikaega ka kgosi ya Siria mme wa se ka wa ikaega ka Jehofa Modimo wa gago, ka lebaka leo mophato wa sesole wa kgosi ya Siria o falotse mo seatleng sa gago.” Go tloga ka letsatsi leo puso ya ga Asa e ne ya nna e aparetswe ke dintwa. (2 Ditir. 16:7, 9; 1 Dikg. 15:32) Re ithuta eng?

14. U nga biga mu na Jehova chini, ngono ku yenda na 1 Timoti 4:12, u nowo be nthu wa ka tini ha u thama u jalo?

¹⁴ Tswelela o le boikokobetso mme o ikaege ka Jehofa. Fa o ne o kolobediwa, o ne o  bontsha gore o na le tumelo mo go Jehofa le gore o a mo tshepa. Mme Jehofa o ile a go amogela mo lelapeng la gagwe. Se gone jaanong o tlhokang go se dira, ke go tswelela o ikaega ka Ene. Go ka nna motlhofo gore o ikaege ka Jehofa fa o tlhoka go dira ditshwetso tsa botlhokwa. Mme gone, a o tla dira jalo le fa o tlhoka go dira ditshwetso tse di sa reng sepe? Go botlhokwa gore o ikaege ka Jehofa fa o tlhoka go dira ditshwetso tse di jaaka gore ke boitlosobodutu bofe jo o tla bo tlhophang, o tla amogela tiro ya mofuta ofe le gore o tla ipeela mekgele efe mo botshelong. O se ka wa ikanya botlhale jwa gago. Go na le moo, batla melaometheo e e tla go thusang go dira ditshwetso tse di siameng o bo o e dirisa. (Dia. 3:5, 6) Fa o dira jalo, o tla itumedisa Jehofa mme o tla dira gore ba bangwe mo phuthegong ba go tlotle.—Bala 1 Timotheo 4:12.

15. Se kwa kwa ka kwagwa mu na 2 Shingikalo 18:1-3; 19:2, i dziphoso dzipi dza ka thangwa na She Jehoshafati?

¹⁵ Fela jaaka mongwe le mongwe, le wena o tlile go dira diphoso. Mme gone, seo ga se a tshwanela go go kgoreletsa go dira sotlhe se o ka se kgonang mo tirelong ya ga Jehofa. Akanya ka se se diragaletseng Kgosi Jehoshafate. O ile a dira dilo di le dintsi tse di siameng. Fa a ne a le mosha “o ne a batla Modimo wa ga rraagwe e bile a tsamaya mo taelong ya gagwe.” Gape o ile a romela dikgosana mo metseng ya Juda gore ba ye go ruta batho ka Jehofa. (2 Ditir. 17:4, 7) Le fa gone Jehoshafate a ne a rata Jehofa e bile a batla go dira se se siameng, ka dinako dingwe o ile a dira ditshwetso tse di sa siamang. Nako nngwe fa a sena go dira tshwetso e e sa siamang, motlhanka mongwe wa ga Jehofa o ile a mo kgalemela. (Bala 2 Ditiragalo 18:1-3; 19:2.) O ka ithuta eng mo go se se diragaletseng Jehoshafate?

16. U nga zwidiyani mu na cha ka shingikalila Rajeev?

¹⁶ Amogela kgakololo mme o e dirise. Gongwe le wena fela jaaka basha ba bangwe, go thata gore o tseye go direla Jehofa go le botlhokwa. O se ka wa kgobega marapo. Akanya ka se se ileng sa diragalela mokaulengwe mongwe wa mosha yo o bidiwang Rajeev. O ile a tlhalosa se se ileng sa mo diragalela fa a sa ntse a le mosha,  a re: “Ka dinako dingwe ke ne ke sa itse gore ke batla go dira eng mo botshelong. Fela jaaka basha ba bangwe, ke ne ke ithatela metshameko le go itlosa bodutu mme ke ne ke sa rate go ya dipokanong kgotsa go ya bodireding.” Ke eng se se ileng sa mo thusa? Mogolwane mongwe o ile a mo naya kgakololo. Rajeev a re: “Mogolwane yoo o ile a nthusa go tlhaloganya molaomotheo o o tlhagelelang mo go 1 Timotheo 4:8.” Rajeev o ile a nna boikokobetso, a dirisa kgakololo e a neng a e neilwe a bo a akanya ka gore ke dilo dife tse di tshwanetseng go tla pele mo botshelong jwa gagwe. A re: “Ke ne ka simolola go dira gore dilo tse di direlwang Jehofa e nne tsone tsa botlhokwa thata mo botshelong jwa me.” Go ile ga felela jang? Rajeev a re: “Dingwaga di le mmalwa fa ke sena go newa kgakololo eo, ke ne ka tshwanelega go nna motlhanka wa bodiredi.”

17. Bathu wola ba no zwihwa chini ne kwe balume ba chechana ba no shingila Jehova?

¹⁷ Bakaulengwe le bokgaitsadi ba ba setseng ba godile ba a lo rata lona bakaulengwe ba basha ka gonne lo direla Jehofa le bone! (Sefa. 3:9) Ba rata tsela e lo leng matlhagatlhaga ka yone fa lo dira tiro e lo e neilweng. Ba lo rata fela thata!—1 Joh. 2:14.

18. Se kwa ku lakidziwa mu na Zwiani 27:11, Jehova U no zwihwa chini ne kwe balume ba chechana ba no nshingila?

¹⁸ Bakaulengwe ba basha, lo se ka lwa lebala gore Jehofa o a lo rata e bile o a lo tshepa. O ile a bolelela pele gore mo metlheng ya bofelo bakaulengwe ba le bantsi ba basha ba tla ithaopa ka go rata. (Pes. 110:1-3) O a itse gore o a mo rata le gore o batla go mo direla kafa o ka kgonang ka gone. Nna pelotelele le ba bangwe mme le wena o se ka wa iphelela pelo. Fa o dirile diphoso, amogela thapiso le kgakololo e o e newang mme o tseye seo e le thuso e e tswang kwa go Jehofa. (Baheb. 12:6) Dira ka natla mo dikabelong tsotlhe tse o di newang. Mo godimo ga moo, dira gore Jehofa a nne motlotlo ka wena mo dilong tsotlhe tse o di dirang.—Bala Diane 27:11.