Mateus kapítlus 5-7
5 Kantu el odja kel monti di algen, el subi na un monti i dipôs ki el xinta, se disiplus txiga na el. 2 Nton, el kumesa ta inxina-s:
3 “Filís é kes ki sabe ma es meste Deus, pamodi Reinu di séu é pa es.
4 “Filís é kes ki sta txora, pamodi es ta ben konsoladu.
5 “Filís é kes mansu, pamodi es ta ben erda téra.
6 “Filís é kes ki tene fómi i sedi di justisa, pamodi es ta ben fazedu justisa.
7 “Filís é kes ki ta trata otus ku mizerikórdia, pamodi es ta ben tratadu ku mizerikórdia.
8 “Filís é kes ki ten korason puru, pamodi es ta ben odja Deus.
9 “Filís é kes ki ta npenha pa pas, a pamodi es ta ben txomadu fidjus di Deus.
10 “Filís é kes ki ta pirsigidu pamodi justisa, pamodi Reinu di séu é pa es.
11 “Anhos é filís óras ki pesoas difama nhos, pirsigi nhos, konta mintira i fla tudu tipu di kuza mariadu kóntra nhos pamodi mi. 12 Nhos fika kontenti i xeiu di alegria, pamodi Deus ta rekonpensa nhos txeu. É si tanbê ki es pirsigiba kes proféta ki vive antis di nhos.
13 “Anhos é sal di téra. Má si sal perde se forsa, modi ki el ta bira salgadu otu bês? El ka ta sirbi pa más nada, sô pa el botadu fóra i pa algen piza-l.
14 “Anhos é lus di mundu. Un sidadi riba monti ka pode sukundidu. 15 Pesoas ta sende un kanderu i es ka ta pô-l dibaxu di un sestu, má riba di algun kuza i el ta límia pa tudu kes ki sta na kaza. 16 Di mésmu manera, nhos dexa nhos lus límia dianti di pesoas. Asi pa es odja nhos bons óbra i pa es da glória pa nhos Pai ki sta na séu.
17 “Ka nhos pensa ma N ben kaba ku Lei ô ku Profétas. N ka ben kaba ku es, má N ben kunpri-s. 18 N ta garanti nhos, ma é más fásil séu ku téra dizaparse di ki kel létra más pikinoti ô un trasu di un létra di Lei dizaparse, sen ki tudu kuza kunpri. 19 Pur isu, ken ki ka obidese un di kes mandamentu más pikinoti di Lei i el inxina otus faze mésmu kuza, el ka ta entra na Reinu di séu. Má ken ki obidese i inxina otus faze mésmu kuza, el ta entra na Reinu di séu. 20 N ta fla nhos ma si nhos ka ser más justu ki kes instrutor di lei i kes farizeu, di ninhun manera nhos ka ta entra na Reinu di séu.
21 “Nhos obi ma gentis di ténpu antigu fladu: ‘Bu ka debe mata. Má kenha ki mata ta ba responde na tribunal di justisa.’ 22 Má, N ta fla nhos ma kalker algen ki kontinua xatiadu ku se irmon, el ta ba responde na tribunal di justisa. I kenha ki dispreza se irmon ku palavras, ta ba responde na Tribunal más altu. I kenha ki fla: ‘É bo tolu ki ka ten sirbintia!’ ta botadu na lumi di Jiena. b
23 “Pur isu, si bu leba bu oférta pa altar, i la bu lenbra ma bu irmon tene algun kuza kóntra bo, 24 dexa bu oférta la na frenti di altar, i bai faze pas ku bu irmon primeru, dipôs volta i ntrega bu oférta.
25 “Si bu tene prubléma ku un algen, rezolve-l faxi timenti nhos sta na kaminhu pa tribunal. Asi pa el ka ntrega-u na juís, pa kel juís ka ntrega-u na guarda i kel guarda ka pô-u na kadia. 26 N ta fla-u ku sertéza, ma bu ka ta sai di la ti ki bu paga kel últimu muéda pikinoti.
27 “Nhos obi ta fladu: ‘Bu ka debe faze adultériu.’ 28 Má, N ta fla nhos ma tudu kenha ki kontinua ta djobe pa un mudjer, ti ki el xinti paxon pa el, dja el faze adultériu ku el na se korason. 29 Pur isu, si bu odju direita sta pô-u ta tropesa, rinka-l i bota-l lonji di bo. Pamodi é midjór bu perde un di bus odju, di ki bu korpu interu botadu na Jiena. c 30 Tanbê, si bu mô direita sta pô-u ta tropesa, korta-l i bota-l lonji di bo. Pamodi é midjór bu perde un di bus mô, di ki bu korpu interu ba pa Jiena. d
31 “Tanbê fladu: ‘Ken ki divôrsia di se mudjer debe da-l un sertidon di divórsiu.’ 32 Má, N ta fla nhos ma tudu kenha ki divôrsia di se mudjer, ki é ka pamodi konportamentu seksual mariadu, e el sta poi se mudjer na prigu di faze adultériu. I kenha ki kaza ku un mudjer divorsiadu sta faze adultériu.
33 “Tanbê, nhos obi ma gentis di ténpu antigu fladu: ‘Ka bu jura sen kunpri, má kunpri kes promésa ki bu faze pa Jeová.’ 34 Má, N ta fla nhos: di ninhun manera ka nhos jura, nen pa séu, pamodi el é tronu di Deus; 35 nen pa téra, pamodi é undi ki Deus ta poi pé; nen pa Jiruzalen, pamodi el é sidadi di kel grandi Rei. 36 Ka nhos jura pa nhos kabésa, dja ki nhos ka ta pode poi nen un fiu di kabélu ta bira branku ô prétu. 37 Sô nhos dexa nhos palavra ‘sin’ ser sin i nhos ‘nau’ ser nau. Pamodi tudu kel ki nhos fla alén di kel-li é di Malvadu.
38 “Nhos obi ta fladu: ‘Odju pa odju i denti pa denti.’ 39 Má, N ta fla nhos: ka nhos aji kóntra kel algen ki é mau. Má, kenha ki da nhos un bafatada na ladu direita, nhos dexa-l da na kel otu ladu tanbê. 40 I si un algen krê leba-u tribunal pa el toma-u bu ropa dibaxu, da-l tanbê kel ropa ki bu tene di riba. 41 I si un algen ki ten autoridadi krê pa bu bai ku el un kilómetru, bai ku el dôs kilómetru. 42 Kenha ki pidi-u algun kuza, da-l el. I ka bu nega djuda kel algen ki krê pidi-u dinheru inpristadu. f
43 “Nhos obi ta fladu: ‘Ama bu prósimu i ôdia bu inimigu.’ 44 Má, N ta fla nhos: nhos kontinua ta ama nhos inimigus i ta ora pa kes ki ta pirsigi nhos. 45 Asi nhos ta mostra ma nhos é fidjus di nhos Pai ki sta na séu, dja ki el ta poi se sól ta sai pa algen mau i pa algen bon. I el ta poi txuba ta kai pa algen justu i pa algen injustu. 46 Pamodi si nhos ama sô kenha ki ta ama nhos, ki benson nhos ta spéra resebe? Kes kobrador di inpostu ka ta faze mésmu kuza? 47 I si nhos kunprimenta sô nhos irmons, nhos sta ta faze algun kuza midjór di ki otus? Pesoas di nasons ka ta faze mésmu kuza? 48 Pur isu, nhos ser perfeitu g sima nhos Pai na séu é perfeitu.
6 “Nhos toma kuidadu pa nhos ka faze kuzas dretu na frenti di otus algen sô pa es pode odja nhos. Pamodi si nhos faze si, nhos ka ta resebe ninhun rekonpénsa di nhos Pai ki sta na séu. 2 Pur isu, óras ki nhos da póbri algun kuza, h ka nhos toka tronbéta, pamodi é si ki kes finjidu ta faze na sinagógas i na ruas, pa pesoas pode da-s glória. N ta fla nhos verdadi, ma dja es resebe tudu ses rekonpénsa. 3 Má, óras ki bu da póbri algun kuza, ka bu dexa bu mô skerda sabe kuzê ki bu mô direita sta ta faze, 4 asi ningen ka ta sabe kuzê ki bu faze. Nton, bu Pai, ki sta na séu i ki bu ka ta odja, ta paga-u.
5 “Tanbê, óras ki nhos ta ora, ka nhos faze sima kes finjidu. Pamodi es gosta di fika di pé na kes sinagóga ta faze orason i na kes skina di kes rua prinsipal pa algen pode odja-s. N ta fla nhos verdadi, ma dja es resebe tudu ses rekonpénsa. 6 Má óras ki bu krê ora, entra na bu kuartu i dipôs ki bu fitxa pórta, ora pa bu Pai ki sta na séu. Nton, bu Pai, ki bu ka ta odja, ta paga-u. 7 Óras ki bu ta ora, ka bu ripiti kes mésmu kuza sima kes algen di nason ta faze, pamodi es ta pensa ma es ta obidu óras ki es uza txeu palavra. 8 Nton, ka nhos ser sima es, pamodi nhos Pai sabe kuzê ki nhos meste, ti mésmu antis di nhos pidi-l.
9 “Pur isu, nhos debe ora si:
“‘Nos Pai ki sta na séu, pa bu nómi ser santifikadu. i 10 Pa bu Reinu ben. Pa bu vontadi fazedu na téra, sima na séu. 11 Da-nu pon ki nu meste pa es dia li; 12 i purdua-nu nos dívida sima tanbê nu ta púrdua kes algen ki sta debe-nu. 13 I ka bu dexa-nu kai na tentason, má libra-nu j di kel Malvadu.’ k
14 “Pamodi si nhos púrdua otus algen ses fadja, nhos Pai na séu ta púrdua nhos tanbê. 15 Má si nhos ka púrdua otus algen ses fadja, nhos Pai ka ta púrdua nhos fadja tanbê.
16 “Óras ki nhos ta faze jejun, nhos para di fika ku róstu tristi sima kes finjidu, pamodi es ta muda ses róstu l sô pa otus algen pode odja ma es sta ta faze jejun. N ta fla nhos verdadi, ma dja es resebe tudu ses rekonpénsa. 17 Má abo, óras ki bu ta faze jejun, poi óliu na kabésa i laba róstu, 18 asi pa otus algen ka odja ma bu sta ta faze jejun, má sô bu Pai ki sta na séu. Nton, bu Pai ki bu ka ta odja, ta paga-u.
19 “Nhos para di djunta pa nhos tizorus na téra, undi ki bitxu i feruju ta kume i undi ki ladrons ta ronba i ta furta. 20 Má, nhos djunta pa nhos tizorus na séu, undi nen bitxu i nen feruju ka ta kume i undi ki ladrons ka ta ronba nen furta. 21 Pamodi undi ki bu tizoru sta, é la tanbê ki bu korason ta sta.
22 “Lus di korpu é odju. Nton, si bu odju sta fokadu, bu korpu interu ta límia. 23 Má, si bu odju é invejozu, a bu korpu interu ta ser sukuru. Na verdadi, si kel lus ki sta na bo é sukuru, bu korpu é sukuru própi!
24 “Ningen ka ta pode ser skravu di dôs dónu. Pamodi ô el ta ôdia un i el ta ama kel otu, ô el ta pega na un i el ta dispreza kel otu. Nhos ka pode ser skravus di Deus i di Rikézas.
25 “Pur isu, N ta fla nhos: nhos para di preokupa dimás ku nhos vida, sobri kuzê ki nhos ta kume ô kuzê ki nhos ta bebe, ô ku nhos korpu, sobri kuzê ki nhos ta bisti. Vida é ka más inportanti ki kumida i korpu é ka más inportanti ki ropa? 26 Nhos odja pa kes pasu na séu ku atenson, es ka ta símia, es ka ta faze kodjéta, nen es ka ta djunta na armazén, má nhos Pai ki sta na séu ta da-s kumida. Nhos ka bale mutu más di ki es? 27 Kal di nhos, ki ta konsigi omenta un sugundu na nhos vida pamodi nhos sta preokupadu dimás? 28 Tanbê, pamodi ki nhos sta preokupadu dimás ku ropa? Nhos prende un lison ku kes flor di kanpu sobri modi ki es ta kria; es ka ta trabadja, nen es ka ta koze ropa. 29 Má, N ta fla nhos ma nen Salumon, na tudu se glória, ka ta bistiba sima un di es. 30 Nton, si é si ki Deus ta bisti kes planta di kanpu, ki oji sta li má manhan ta botadu na lumi, nhos ka ta atxa ma el ta bisti nhos mutu más inda, ó nhos ki ten poku fé? 31 Nton, nunka ka nhos fika preokupadu dimás i ta fla: ‘Kuzê ki nu ta kume?’, ô ‘Kuzê ki nu ta bebe?’, ô ‘Kuzê ki nu ta bisti?’ 32 Pamodi tudu kes kuza li, é kes kuza ki pesoas di nasons sta ta buska ku npenhu. Nhos Pai ki sta na séu sabe ma nhos meste tudu kes kuza li.
33 “Pur isu, nhos kontinua ta buska Reinu i justisa di Deus primeru, i nhos ta dadu tudu kes otu kuza. 34 Nton, nunka ka nhos fika preokupadu dimás ku dia di manhan, pamodi dia di manhan ta ten ses própi preokupason. Kada dia ten ses prubléma.
7 “Nhos para di julga, asi pa nhos ka julgadu. 2 Pamodi ku kel julgamentu ki nhos ta julga otus, nhos ta julgadu tanbê, i ku kel medida ki nhos ta midi otus, es ta midi nhos tanbê. 3 Nton, pamodi ki bu sta ta djobe pa un laskinha ki sta na odju di bu irmon, má bu ka ta repara viga ki sta na bu própi odju? 4 Ô modi ki bu pode fla bu irmon: ‘Dexa-m tra-u un laskinha ki bu tene na odju’, si abo bu tene un viga na bu própi odju? 5 Finjidu! Primeru tra kel viga ki sta na bu própi odju, i dipôs bu ta odja klaru modi ki bu ta tra kel laskinha ki sta na odju di bu irmon.
6 “Ka nhos da katxor kel ki é santu, nen ka nhos bota nhos pérula dianti di porku, asi pa nunka es ka piza-s, dipôs pa es volta i ataka nhos.
7 “Nhos kontinua ta pidi i nhos ta dadu, nhos kontinua ta djobe i nhos ta atxa, nhos kontinua ta konku i nhos ta abridu pórta. 8 Pamodi tudu kenha ki pidi ta dadu, tudu kenha ki djobe ta atxa i tudu kenha ki konku ta abridu pórta. 9 Pamodi kal di nhos, ki si nhos fidju pidi nhos un pon, nhos ta da-l un pédra? 10 Ô si el pidi nhos un pexi, nhos ta da-l un kóbra? 11 Nton, si anhos, nbóra nhos é mau, nhos sabe da nhos fidjus kuzas dretu, inda más nhos Pai, ki sta na séu, ta da kuzas dretu pa kes ki ta pidi-l!
12 “Pur isu, tudu kuza ki nhos krê pa otus algen faze nhos, nhos faze-s tanbê. Aliás, é kel-li ki Lei i Profétas krê fla.
13 “Nhos entra pa kel porton stretu, pamodi kel porton largu i kel strada grandi ta leba pa distruison, i txeu algen ta entra na el. 14 Má, kel porton stretu i kel strada pertadu ta leba pa vida, i é poku algen ki ta atxa-l.
15 “Nhos toma kuidadu ku kes proféta falsu ki ta txiga na nhos bistidu ku péli di ovelha, má pa déntu es é lobu ki krê kume nhos. 16 Nhos ta konxe-s pa frutu ki es ta da. Ta panhadu uva ô figu na pé di spinhu? 17 Di mésmu manera, tudu arvi bon ta da bon fruta, má tudu arvi mau ta da fruta ki ka bale. 18 Un bon arvi ka pode da fruta ki ka bale, nen un arvi ki é mau ka pode da bon fruta. 19 Tudu arvi ki ka ta da bon fruta ta kortadu i ta botadu déntu lumi. 20 Nton, nhos ta konxe kes ómi li pa frutu ki es ta da.
21 “É ka tudu algen ki ta fla-m: ‘Sinhor, Sinhor’, ki ta entra na Reinu di séu, má sô kel ki ta faze vontadi di nha Pai, ki sta na séu. 22 Na kel dia txeu algen ta ben fla-m: ‘Sinhor, Sinhor, nu ka faze profesias na bu nómi, nu ka tra dimónis na bu nómi i nu ka faze txeu milagri na bu nómi?’ 23 Má, nton, N ta ben fla-s: ‘Nunka N ka konxe nhos! Nhos fika lonji di mi, nhos ki ta faze kuzas mariadu!’
24 “Pur isu, tudu kenha ki obi kes kuza ki N sta ta fla li i faze-s, el ta ser sima un ómi ki ten sabedoria, ki faze se kaza riba di rótxa. 25 I txuba kai, txeia ben i béntu sopra ku forsa kóntra kel kaza, má el ka ronba, pamodi el fazedu riba di rótxa. 26 Má, tudu kenha ki obi kes kuza ki N sta ta fla li i ka faze-s, el ta ser sima un ómi tolu, ki faze se kaza riba di areia. 27 I txuba kai, txeia ben i béntu sopra ku forsa kóntra kel kaza, i el ronba i el fika tudu distruídu.”
28 Kantu Jizus tirmina di fla kes kuza li, kes monti di algen fika dimiradu ku se manera di inxina, 29 pamodi el ka ta inxinaba es sima ses instrutor di lei, má el ta inxinaba es sima un algen ki tinha autoridadi.
a Ô: “ki ta poi pas”.
b Lugar fóra di Jiruzalen undi ki es ta kemaba lixu. Nómi gregu di vali di Inon, ki ta fikaba na sudoésti di Jiruzalen antigu. Ka ten nada ki ta mostra ma animal ô algen botadu na Jiena pa kemadu bibu ô pa es tormentadu. Pur isu, el ka pode siginifika un lugar ki nu ka ta odja, undi alma di algen ta tormentadu pa tudu ténpu na lumi. Má, Jizus ku se disiplus uza Jiena pa mostra kel distruison pa tudu ténpu.
e Traduson di palavra gregu porneia, ki Skrituras ta uza pa pâpia di alguns prátika seksual ki Deus ta kondena. Kel-li ta inklui adultériu, prostituison, séksu entri algen ki é ka kazadu, séksu ómi ku ómi ô mudjer ku mudjer i séksu ku animal.
f Kel-li krê fla pidi inpristadu sen juru.
g Ô: “konplétu”.
h Ô: “prezentis di mizerikórdia”.
i Ô: “tratadu sima un kuza sagradu; tratadu sima un kuza santu”.
j Ô: “salva-nu”.
k Ô: “di Diabu”.
l Ô: “es ka ta kuida di ses aparénsia”.
a Na gregu ta fla: “mau”.