Bai pa asuntu

Bai pa lista di asuntus

PERGUNTA 8

Kuzê ki N debe sabe sobri abuzu seksual?

Kuzê ki N debe sabe sobri abuzu seksual?

PAMODI KI É INPORTANTI

Tudu anu milhons di algen ta sufri abuzu seksual. I el ta kontise más ku jóvens.

KUZÊ KI BU TA FAZEBA?

Anete atakadu, antis di el da kónta di kuzê ki staba ta kontise, dja el staba la na txon. El fla: “N tenta faze di tudu pa N ka dexa-l. N tenta grita, má nha vós ka sai. N pintxa-l, N xuta-l, N da-l soku, N ranha-l. Má sima N xinti un faka ta fri-m, N perde tudu forsa.”

Si bu staba na un situason sima kel-li, kuzê ki bu ta fazeba?

PARA I BU PENSA!

Talvês bo é un algen ki ta toma txeu kuidadu. Pur izénplu, pode ser ki bu ta presta txeu atenson óras ki bu ta anda di noti. Má simé, kuzas mariadu pode kontise. Bíblia ta fla: ‘É ka sénpri ki kes algen ki ta kóre faxi ta ganha korida, kes ki ten konhisimentu é ka sénpri ki es ta ten susésu; pamodi ténpu i inprevistu ta kontise ku tudu es.’ – Eclesiastes 9:11.

Alguns jóven ta sufri abuzu seksual di algen ki es ka konxe, sima kontise ku Anete. Otus ta sufri abuzu seksual di algen ki es konxe, alvês ti di un algen di família. Kantu Natali tinha 10 anu, un rapás ki éra se vizinhu viola-l. El fla: “N fika xeiu di medu i xeiu di vergónha, pur isu na komésu N ka fla ningen.”

KULPA É KA DI BO

Anete kontinua ta xinti kulpadu pa kuza ki kontise ku el. El fla: “Kuza ki kontise kel noti, ka sai-m di kabésa más. N fika ta pensa ma N debe lutaba más. Sô ki sima N xinti faka ta fri-m, medu toma kónta mi. N ta atxa ma N tinha ki fazeba más algun kuza, má N ka konsigi.”

Natali tanbê ta xinti kulpadu pa kuza ki kontise ku el. El fla: “N debe tomaba más kuidadu. Nha pai ku nha mai dja flaba mi, pa N ka brinkaba na rua si nha irman ka staba djuntu ku mi. Má N ka obi ku es. Pur isu N ta atxa ma N da nha vizinhu xansi di faze kel ki el faze ku mi. Kuza ki kontise prujudika nha família i N ta atxa ma é mi ki pô-s na kel sufrimentu li. É kel-li ki ta due-m más.”

Si bu sta ta xinti sima Anete ô Natali, nunka ka bu pensa ma algen ki sufri abuzu seksual kreba pa kel-la kontiseba ku el. Alguns algen ta krê fla ma abuzu seksual é ka un kuza gravi. Es ta fla ma pa ómi, kel-li é un kuza normal ô ma kenha ki sufri abuzu seksual da xansi pa kel-la kontise. Má ningen ka merese sufri abuzu seksual. Nton si bu sufri kel krimi gravi li, kulpa é ka di bo!

Klaru ki fla un algen: “Kulpa é ka di bo” é faxi. Má nu sabe ki ka é faxi pa el seta ma kulpa é ka di sel. Alguns ta sukundi kuza ki pasa i es ta fika ta sufri pamodi es ta xinti kulpadu pa kuza ki kontise. Má si bu fika kaladu, kenha ki bu sta ta djuda? Abo ô kel algen ki abuza di bo? Nton pâpia ku un algen é midjór kuza ki bu debe faze.

KONTA KUZÊ KI KONTISE

Bíblia ta fla-nu ma Jó pasa pa un situason difísil na se vida. Kantu el staba frontadu el fla: ‘N sta ba pâpia di nha sufrimentu!’ (Jó 10:1 ) Sima Jó, dizabafa ku un algen tanbê ta djuda-u. Pâpia ku un algen di kunfiansa ta djuda-u ku kel situason. Tanbê ta djuda-u xinti ménus kulpadu.

Kel ki bu sta ta xinti pode ser pizadu dimás pa bu karega bo sô. Pamodi ki bu ka ta pâpia ku un algen pa djuda-u?

É kel-li ki djuda Anete. El fla: “N pâpia ku nha grandi amiga. El da-m konsedju pa N ba pâpia ku ansions di nha kongregason. Foi rei di bon! Es xinta ku mi un monti bês i es fla-m kel ki N meste obiba. Es fla-m ma N ka tinha kulpa di kuzê ki kontise. Ma N ka ten kulpa di nada ki kontise.”

Natali pâpia ku se pai i ku se mai sobri abuzu ki el sufri. El fla: “Es apoia-m i es da-m koraji pa N pâpia sobri kuzê ki kontise. Kel-li fria nha raiba ku nha dór.”

Otu kuza ki djuda Natali foi orason. El fla: “Pâpia ku Deus djuda-m txeu, prinsipalmenti kantu ki N ka krê papiaba ku ningen sobri kel asuntu li. Óras ki N ta faze orason N ta konsigi pâpia avontádi. I N ta xinti pas i más kalmu.”

Dipôs bu ta xinti ma ku ténpu bu situason ta kura. (Eclesiastes 3:3 ) Kuida di bu saúdi. Tra ténpu pa bu diskansa. I más inportanti inda, kúnfia na Jeová, ki é un Deus ki ta konsola-nu. – 2 Coríntios 1:3, 4.

SI DJA BU TEN IDADI PA KUMESA NAMORA

Si bu namoradu sta ta insisti pa bu faze algun kuza ki ka é dretu, ka bu xinti medu di fla-l: “Para!” ô “Tra mô di mi!” Ka bu dexa di fla-l sô pamodi medu di perde-l. Si el dana ku bo sô pamodi kel-li, é pamodi el ka éra bon algen. Bu merese un ómi di verdadi, ki ta ruspeta-u i ki ta ruspeta bus disizon.

KUZÊ KI É ABUZU SEKSUAL?

“Kantu N staba na liseu nhas koléga ta puxaba nha sutian i es ta papiaba monti kuza mariadu. Pur izénplu, es ta flaba ma nha vida ta fikaba más midjór si N fazeba séksu ku es.” – Coretta.

Kuzê ki bu ta atxa ma kes rapás li staba ta faze?

  1. Brinka ku el?

  2. Konkista-l?

  3. Abuzu seksual?

“Na otokaru, un rapás kumesa ta kore-m mô i ta fla-m uns konbérsu mariadu. N da-l un palmada na mô, N fla-l pa el sai di nha frénti. El fika ta djobe-m sima ki mi é dodu.” – Candice.

Kuzê ki bu ta atxa ma kel rapás li staba ta faze?

  1. Brinka ku el?

  2. Konkista-l?

  3. Abuzu seksual?

“Anu pasadu, un rapás fika tudu óra ta fla ma el gosta di mi i ma el krê ser nha namoradu. Má sénpri N fla-l ma N ka kreba. Alvês el ta koreba mi mô na brasu. N ta flaba el pa el para, má el ta fazeba simé. Un dia N staba ta mara sapatilha, el da-m palmada na pólpa.” – Bethany.

Na bu opinion kuzê ki bu ta atxa ma kel rapás li staba ta faze?

  1. Brinka ku el?

  2. Konkista-l?

  3. Abuzu seksual?

Na tudu kes três situason li, respósta sértu é 3.

Pamodi ki abuzu seksual é diferenti di brinkadera ô konkista?

Abuzu seksual ta kontise kóntra vontadi di kel algen ki sta pasa pa el. I el ta kontínua mésmu ki el fla pa para.

Abuzu seksual é sériu i dipôs el pode bira violason seksual.