Bai pa asuntu

Bai pa lista di asuntus

Jardin di Éden izistiba mê?

Jardin di Éden izistiba mê?

Jardin di Éden izistiba mê?

BU KONXE kel stória di Adon ku Eva i di jardin di Éden? Algen di tudu lugar na mundu konxe kel stória li. Bu pode le-l na Bíblia na livru di Génesis 1:26–3:24. Kes-li é kes párti prinsipal di kel stória:

Jeová Deus * faze ómi di pó di téra, el txoma-l di Adon i el pô-l na un jardin na un lugar ki txomaba Éden. É própi Deus ki faze kel jardin. La éra verdi i tinha txeu arvis bunitu ki ta daba fruta. ‘Kel arvi di konhisimentu di kuzê ki é dretu i kuzê ki é mariadu’ ta fikaba na meiu di kel jardin. Deus fla ma ningen ka podia kume fruta di kel arvi i ma si es ka obiba ku kel órdi li es ta moreba. Dipôs, Jeová uza kostéla di Adon pa faze un mudjer pa el, ki txomaba Eva. Deus da-s responsabilidadi di kuida di kel jardin i el fla-s pa es ten fidjus i pa es intxi Téra.

Un kóbra pâpia ku Eva kantu el staba el sô i el fla-l ma el pode kumeba kel fruta ki Deus flaba es ma es ka pode kumeba. Kel kóbra fla ma Deus staba ta ngana-s i ma si es kumeba di kel fruta es ta fikaba sima Deus. Eva kai na kel tentason i el kume kel fruta. Dipôs Adon kume kel fruta tanbê i el dizobidese Deus. Nton, Jeová julga Adon ku Eva i kel kóbra. Dipôs Adon ku Eva podu fóra di kel jardin i anjus fika na entrada di kel jardin pa ka dexa ningen entra.

Na pasadu txeu algen ki tinha bon skóla, sima studiozus i kes ki ta skrebeba stória, ta flaba ma kes kuza ki skrebedu na livru di Génesis éra verdadi i es staba di akordu ku stória. Má na nos ténpu txeu algen ka ta kridita na kel stória más. Má pamodi ki txeu algen ten dúvida sobri kel stória di Adon ku Eva i jardin di Éden? Nu ben pâpia di kuatu motivu.

1. Jardin di Éden éra un lugar ki ta izistiba mê?

Pamodi ki txeu algen ka ta kridita na kel-li? Talvês un di kes motivu é pamodi kel ki filozofia ta fla. Duránti txeu anu, alguns xéfi di igreja ta kriditaba ma jardin di Éden inda ta izistiba na algun lugar. Má igrejas influensiadu pa kel ki alguns filózofu gregu sima Platon ku Aristótlis fla, ma nada na Téra ka pode ser perfetu i ma kuzas perfetu ta izisti sô na Séu. Pur isu, kes xéfi di igreja ta atxaba ma paraízu tinha ki sta más pértu di séu. * Alguns algen ta flaba ma kel jardin ta fikaba la di riba na un montanha uma altu, ki ta fikaba lonji di es planéta inperfetu. Otus algen ta flaba ma el ta fikaba na Pólu Nórti ô na Pólu Sul. I otus tanbê ta flaba ma el ta fikaba na lua ô pértu di lua. É ka atoa ki txeu algen kumesa ta atxa ma jardin di Éden éra un stória inventadu. Alguns studiozu di nos ténpu ta fla ma ka ta faze sentidu nu kridita na kel ki Bíblia ta fla sobri undi ki jardin di Éden ta fikaba, pamodi es ta fla ma kel lugar li nunka ka izisti.

Má é ka si ki Bíblia ta pâpia di jardin di Éden. Génesis 2:8-14, ta pâpia di txeu kuza di kel lugar tintin pa tintin. El ta fikaba na lésti di un lugar ki txomaba Éden. Un riu ta pasaba la i dipôs el ta dividiba na kuatu riu. Tudu kes riu tinha nómi i Bíblia ta pâpia un bokadinhu sobri undi ki es ta pasaba. Ku bazi na kel-li, alguns studiozu di Bíblia tenta atxa kel lugar undi ki Jardin di Éden ta fikaba, ma es ka konsigi. Kel-li krê fla ma jardin di Éden nunka ka izisti?

Pensa na kel-li: Dja ten uns 6 mil anu ki kes kuza ki Bíblia ta pâpia di es na jardin di Éden kontise. I txeu kuza talvês muda désdi kel ténpu ti gósi. Pur izénplu, kes lugar ki kes riu ta pasa talvês é ka kel mê más. La na kel lugar undi ki talvês jardin di Éden ta fikaba ta kontise txeu tremor di téra. É la ki kontise uns 17 pursentu di kes tremor di téra más fórti di mundu. Talvês kel dilúviu na ténpu di Nué tanbê muda txeu kuza. Lenbra tanbê ma kantu ki Muizés skrebe kel stória di jardin di Éden, dja tinha uns 2.500 anu ki el kontiseba, i na kel ténpu jardin di Éden ka ta izistiba más. *

Má kes-li é alguns kuza ki Bíblia ta fla: Livru di Génesis ta fla ma jardin di Éden é un lugar ki izistiba mê. Kel stória ta pâpia di kuatu riu i dôs di es inda izisti, ki é riu Eufratis i riu Tigri ô Ídikel, i alguns di ses fonti ta nase más ô ménus na mésmu zóna. Bíblia tanbê ta pâpia di nómi di alguns di kes lugar undi ki kes riu ta pasaba, i el ta pâpia sobri alguns kuza di valor ki tinha na kes lugar. Kes algen ki vive na ténpu ki Bíblia skrebedu konxeba kes kuza li dretu.

Kel ki Bíblia ta fla é txeu diferenti di stórias di fantujada. Kes stória li txeu bês ta kumesa si: “Un bês, na un téra lonji”. Má Bíblia ta pâpia di kuzas ki nu pode konfirma si é si ô nau.

2. Ta da pa kridita ma Deus faze Adon di pó di téra i ma el faze Eva di se kostéla?

Siênsia ta konfirma ma nos korpu é fetu di txeu kuza ki nu ta atxa na téra sima oksijéniu, idrojéniu i karbonu. Má modi ki kes kuza li djuntadu pa bira un algen?

Txeu sientista ta fla ma vida kumesa el sô, através di kuzas sinplis i es ba ta ivolui duránti milhons di anu ti ki es bira kuzas más konplikadu. Má kel palavra “sinplis” pode da un ideia mariadu pamodi tudu kuza bibu, ti mésmu kes más pikinoti, é ka nada sinplis. I ka ten ninhun próva ki ta mostra ma vida kumesa el sô. Envês di kel-li tudu kuza bibu ta prova ma tevi un algen intilijenti ki faze-s. — Romanos 1:20.

Óras ki bu ta obi un múzika sábi, ki bu ta odja un pintura bunitu ô un mákina konplikadu, nunka bu ka ta flaba ma es parse es sô, ka simé? Má kes kuza li é mutu más sinplis di ki korpu di algen. Pur isu, ka ta faze sentidu fla ma ningen ka faze nos korpu. Alén di kel-li, Bíblia ta fla ma di tudu kes kuza ki fazedu na Téra, é sô algen ki fazedu sima imaji di Deus. (Génesis 1:26) É pur isu ki é sô algen ki gosta di kria kuzas sima Deus ta faze. I alvês algen ta kria kuzas ki ta dexa-nu dimiradu, sima múzika, arti i tekinolojia. Nton nu ka ta fika dimiradu di odja ma Deus ta kria kuzas mutu más midjór di ki nos.

Pa Deus é ka nada difísil faze mudjer através di kostéla di ómi. * El pode fazeba mudjer di otu manera, má el kria-l di kel manera li pa mostra ma ómi ku mudjer é ‘un karni sô.’ (Génesis 2:24) Kel manera ki Deus kria ómi ku mudjer pa ser sima un karni sô i pa es ser sima un ekipa, ta mostra ma Deus ta ama-nu i ma el ten sabedoria.

Alén di kel-li, sientistas ta kridita ma nos tudu ben di kel mésmu ómi ku mudjer. Nton nu pode kunfia na kel ki Bíblia ta fla sobri modi ki nu kriadu.

3. Kel ki Bíblia ta fla sobri arvi di konhisimentu i sobri arvi di vida é sô un stória inventadu?

Na verdadi kes arvi li, ki Génesis ta pâpia di es, ka tinha ninhun puder spesial, má Jeová uza-s pa reprizenta un kuza spesial.

Pa nu ntende kel-li midjór nu pode pensa na un izénplu. Un juís pode aviza un algen pa el ruspeta tribunal. É klaru ki kel juís ka sta pâpia di kes mobília, paredi ô otus kuza di tribunal, má el sta fla kel algen pa el ruspeta autoridadi ki tribunal ten. Alguns governanti ô rei tanbê ta uza koroa pa reprizenta autoridadi ki es ten.

Nton, kuzê ki kes dôs arvi ta reprizentaba? Dja dadu txeu splikason konplikadu sobri es, má respósta pa kel pergunta li é sinplis gó i omésmu ténpu txeu inportanti. Kel arvi di konhisimentu di kuzê ki é dretu i kuzê ki é mariadu ta reprizentaba kel direitu ki sô Deus ten di disidi kuzê ki é dretu i kuzê ki é mariadu. (Jeremias 10:23) É pur isu ki furta fruta di kel arvi éra un kuza gravi dimás! I kel arvi di vida ta reprizentaba un prezenti ki sô Deus pode da-nu, ki é vida pa tudu ténpu. — Romanos 6:23.

4. Kel kóbra ki pâpia é sô un stória inventadu?

É simé ki pode ser difísil ntende kuzê ki livru di Génesis ta fla. Má kes otu párti di Bíblia ta djuda-nu ntende kuzê ki kontise na jardin di Éden.

Kenha ô kuzê ki poi kel kóbra ta pâpia? Kes israelita di ténpu antigu sabia di otus kuza ki pode djudaba es ntende kel stória di kel kóbra ki pâpia. Pur izénplu, sikrê es sabia ma un animal ka ta pode pâpia, má es sabia ma un kriatura spritual pode poi un animal ta parse ma el sta ta pâpia. Muizés skrebe kel stória di Balaon ki Deus manda un anju pa poi se buru ta pâpia sima un algen. — Números 22:26-31; 2 Pedro 2:15, 16.

Otus kriatura spritual, ki ta inklui kes inimigu di Deus, pode faze milagris? Muizés odja saserdótis, ki ta adoraba deuzis falsu na Ijitu, ta poi un pó ta bira un kóbra. Kel puder ki es uza pa faze kel milagri li ben di kes kriatura spritual ki é inimigu di Deus. — Êxodo 7:8-12.

Di sertéza é Muizés tanbê ki skrebe livru di Jó. Kel livru li ta pâpia di kel inimigu prinsipal di Deus, ki é Satanás. El uza un mintira pa fla ma ninhun sérvu di Deus ka ta pode kontinua lial pa Deus. (Jó 1:6-11; 2:4, 5) Ta parse ma israelitas ta kriditaba ma Satanás uza un kóbra pa ngana Eva i pa pô-l ta dizobidese Deus.

É Satanás ki poi kel kóbra ta pâpia? Txeu ténpu dipôs di kel-li, Jizus fla ma Satanás é ‘mintirozu i pai di mintira.’ (João 8:44) Bu ka ta konkorda ma ‘pai di mintira’ é kel primeru algen ki konta mintira? É kel kóbra ki konta Eva kel primeru mintira. Deus flaba Adon ku Eva pa es ka kume kel fruta sinon es ta moreba, má kel kóbra fla: ‘É klaru ki nhos ka ta móre.’ (Génesis 3:4) Jizus sabia ma Satanás uza un kóbra pa pâpia ku Eva. I na kel vizon ki el da apóstlu Juan, ki sta na livru di Apocalipse, Satanás txomadu di ‘kel primeru kóbra’. — Apocalipse 1:1; 12:9.

É ka difísil pa un kriatura spritual poi un kóbra ta parse ma el sta ta pâpia. Ti pesoas ta konsigi poi un animal ô un bonéka ta parse ma el sta ta pâpia.

Kel próva más grandi ki ta mostra ma jardin di Éden izistiba mê

Nu tene próvas ki ta mostra klaru ma kuzê ki sta skrebedu na livru di Génesis é verdadi mê.

Pur izénplu, Jizus Kristu ta txomadu ‘kel tistimunha fiel i verdaderu’. (Apocalipse 3:14) Dja ki Jizus éra un ómi perfetu, nunka el ka konta mintira nen el ka muda verdadi. Alén di kel-li, el fla ma el ta izistiba mutu antis di el ben pa Téra. Na verdadi, Bíblia ta fla ma el vive djuntu ku se Pai Jeová ‘antis di mundu izistiba.’ (João 17:5) Nton el ta izistiba kantu vida na Téra kumesa, i pur isu nu pode kunfia na kuzê ki el fla. Kuzê ki el fla sobri kel asuntu li?

Kantu ki Jizus pâpia sobri kazamentu, el pâpia di Adon ku Eva sima pesoas ki ta izistiba mê. (Mateus 19:3-6) Si Adon ku Eva i jardin di Éden nunka ka izisti, nton Jizus staba nganadu ô nton el staba ta konta mintira. Ninhun di kes dôs konkluzon li ka ta faze sentidu! Jizus staba na Séu i el odja kuzê ki kontise na jardin di Éden. Ka ten próva más grandi ki kel-li, ka simé?

Si pesoas ka kridita na kel ki livru di Génesis ta fla, nton es ka ta kridita na Jizus. I si nu ka ta kridita ma jardin di Éden izistiba, ta fika difísil nu ntende alguns di kes kuza prinsipal ki Bíblia ta inxina i promete. Nu ben odja kel-li é modi.

[Nótas di rodapé]

^ par. 3 Bíblia ta fla ma Jeová é nómi di Deus.

^ par. 7 Kel-li ka sta di akordu ku Bíblia. Bíblia ta inxina ma tudu kuza ki Deus faze éra perfetu, inperfeson ben dipôs. (Deuteronómio 32:4, 5) Kantu Jeová tirmina di kria Téra el fla ma tudu kuza ki el faze éra ‘rei di bon.’ — Génesis 1:31.

^ par. 9 Di sertéza, kantu Deus traze dilúviu jardin di Éden distruídu tudu. Uns 600 anu antis di Jizus, Ezekiel skrebe na livru di Ezequiel 31:18 ma ‘kes arvi di Éden’ ka ta izistiba más. Pur isu tudu kes algen ki tenta atxa jardin di Éden ka konsigi atxa-l.

^ par. 16 É interesanti ki medisina ta mostra ma kostéla é diferenti di kes otu osu, pamodi el ta torna kria otu bês.