Bai pa asuntu

AJUDA PA FAMÍLIA | PA PAI KU MAI

Inxina bu fidju ka dizisti

Inxina bu fidju ka dizisti

 Bu fidju ta fla-u ta txora: “N ka ta konsigi, kel-li é difísil dimás. Nunka N ka ta prende faze kel-li.” El sta kuazi ta dizisti di faze un kuza ki é difísil pa el. Bu ka gosta di odja bu fidju ta pasa pa difikuldadi, má bu krê pa el prende lida ku difikuldadi. Bu debe aji faxi pa djuda-l? Bu debe dexa-l dizisti? Ô bu debe inxina bu fidju ka dizisti?

Kuzê ki bu debe sabe

 É inportanti prende ka dizisti. Óras ki pai ku mai ta inxina ses fidju prende kuzas novu através di ses própi sforsu, es ta ten más xansi di ten bons nótas na skóla, ser más filís, ten un saúdi midjór i mante bons amizadi. Má, óras ki pai ku mai ka ta dexa ses fidju pasa pa difikuldadi i lida ku ses fadja, es ta ten más xansi di fika deprimidu, xinti ma es ka sabe faze nada i ka xinti filís óras ki es bira adultu.

 Ka dizisti é un kapasidadi ki pode bira más fórti. Ti mésmu kes mininu más pikinoti pode sforsa pa vense dizafiu i rezolve prublémas. Na un studu ki fazedu, alguns bebé ki tinha 15 mês dadu un kuza difísil pa faze. Kes bebé dizisti más faxi, kantu es odja un adultu ta konsigi faze kel kuza sen sforsa txeu. Má, kes bebé sforsa más txeu, kantu es odja un adultu ta sforsa pa ten bon rezultadu.

 “N ta lenbra di kantu N ta inxinaba nhas fidju-fémia modi ki es ta maraba ses sapatu. É ka un kuza ki ta da pa prende faze na un dia sô. Tudu bês ki es tinha ki maraba ses sapatu, es ta xintaba es sô duránti uns 10 ô 15 minutu, ta tenta lenbra modi ki es ta faze-l. Dipôs N ta djudaba es. Es kontinua ta tenta faze kel-li duránti alguns mês. Alvês es ta fikaba xatiadu ti ki es ta kumesaba ta txora. Má ku ténpu, es prende modi ki es ta mara ses sapatu. Ta fikaba más fásil pa mi si N kunpraba es sapatu ki ka ten koreia ô fiador. Má alvês, ti mésmu nos ki é pai ku mai nu ten ki aguenta firmi pa nu pode inxina nos fidju ka dizisti.” — Colleen.

 Ka dizisti é un kapasidadi ki pode bira más fraku. Sen krê, alguns pai ku mai pode poi kapasidadi di ka dizisti di ses fidju ta bira más fraku. Modi ki es ta faze kel-li? Alguns pai ku mai ta krê pa ses fidju xinti ma es ten valor. Pur isu, es ta aji lógu pa djuda ses fidju, asi pa es ka xinti dizanimadu ô ma es fadja. Má faze kel-li, é ka sénpri bon. Un skritora ki txoma Jessica Lahey skrebe: “Tudu bês ki nu ta aji lógu... pa djuda nos fidju lida ku un prubléma, é sima si nu sta ta fla-s ma nu ta atxa ma es ka ta konsigi faze nada i ma es ka merese nos kunfiansa.” a Kal ki ta ser rezultadu? Na futuru, óras ki bus fidju ben pasa pa difikuldadi es pode dizisti faxi, pamodi es ta atxa ma es meste ajuda di un adultu.

Envês di aji lógu pa djuda bu fidju faze un kuza difísil, bu pode inxina-l ka dizisti.

Kuzê ki bu pode faze

 Insentiva bus fidju pa sforsa txeu. Pai ku mai pode inxina ses fidju ka dizisti óras ki es ta da-s trabadju di akordu ku ses idadi. Pur izénplu, kes mininu ki ten entri 3 i 5 anu di idadi, pode djuda guarda alguns ropa i ruma ses brinkedu. Kes mininu más grandi, pode djuda ruma kónpra, bota lixu, linpa kuzas pikinoti, poi pratu na méza i tra pratu di méza. Jóvens pode faze kuzas más difísil, sima linpa, kuida di kaza i konpo kuzas ki straga. Kriansas nen sénpri ka ta krê faze trabadju na kaza, má é bon pa es óras ki ses pai ku ses mai ta inxina-s djuda na kaza désdi pikinoti. Modi ki kel-li ta djuda-s? Es ta prende modi ki es ta trabadja duru. Kel-li ta djuda-s óras ki es bira adultu, asi pa es ka dizisti di ses trabadju, sikrê é difísil.

 Konsedju di Bíblia: ‘Ten vantajen na tudu tipu di trabadju duru’. — Provérbios 14:23.

 “Ka bu da bus fidju un trabadju sô pa pô-s okupadu. Ningen ka gosta di kel-li, nen mésmu mininus pikinoti. Pô-s ta faze algun trabadju asériu. Si bu fidju é pikinoti el pode linpa puera di mobília ti undi ki el ta konsigi alkansa. Si bu sta ta laba karu, pidi-l pa el linpa kes párti más baxu, ki é más difísil bu alkansa. Dipôs, ilojia bu fidju lógu pa sforsu ki el faze.” — Chris.

 Orienta bu fidju óras ki el sta ta faze un trabadju difísil. Alvês mininus ta dizisti faxi di faze un trabadju pamodi es ka sabe modi ki es ta faze-l. Nton, óras ki bu ta inxina bu fidju un kuza novu, bu pode tenta sigi alguns pasu. Primeru, faze kel trabadju pa bu fidju odja modi ki el ta faze-l. Sugundu, nhos faze kel trabadju djuntu. Dipôs, odja bu fidju ta faze kel trabadju i da-l sujiston pa el midjora. Na fin, dexa bu fidju faze kel trabadju el sô.

 Konsedju di Bíblia: “N dexa nhos un izénplu, asi pa nhos faze sima N faze nhos.” — Juan 13:15.

 “N prende ma si nu krê pa nos fidju ka dizisti faxi, nu meste da-s un bon izénplu. Nu ten ki mostra kes kualidadi ki nu krê pa nos fidju dizenvolve.” — Doug.

 Djuda bu fidju intende ma tudu algen ta fadja i pasa pa difikuldadi. Konta bu fidju sobri alguns bês ki bu tevi ki sforsa txeu pa faze un kuza difísil i sobri kes bon rezultadu ki bu tevi pamodi bu ka dizisti. Splika bu fidju ma é normal atxa difísil faze kuzas novu i ma nu ta prende ku kes fadja ki nu ta da. Djuda bu fidju ten serteza ma sikrê el fadja, kel-la ka ta frakise kel amor ki bu ten pa el. Sima un musklu ta ba ta bira más fórti ku trenu, kapasidadi di bu fidju ka dizisti ta ba ta bira más fórti si bu dexa-l lida ku dizafius. Nton, óras ki bu fidju sta ta pasa pa un dizafiu, ka bu aji lógu pa djuda-l. Da-l un ténpu pa el kontinua ta tenta sikrê é difísil pa el. Un livru b ta fla: “Midjór manera di un jóven bira un algen maduru é óras ki el ta tenta faze algun kuza ki talvês el ka ta konsigi faze.”

 Konsedju di Bíblia: ‘É bon pa un algen pasa pa difikuldadi na se juventudi.’ — Lamentações 3:27.

 “Un kuza ki ta djuda mininus é óras ki bu ta dexa-s kontinua ta sforsa pa faze un kuza difísil i bu ta dexa-s sabe ma mamá ku papá sta la pa djuda. Dipôs di un ténpu, es ta konsigi lida ku kel situason i alén di es prende faze un kuza novu, es ta ten serteza ma bale péna ka dizisti.” — Jordan.

 Ilojia sforsu, ka bu ilojia intilijénsia. Pur izénplu, ka bu fla: “Bu faze un bon trabadju na testi! Abo é intilijenti.” Envês di kel-li, bu pode fla: “Bu faze un bon trabadju na testi! N sta kontenti pamodi bu studa txeu.” Pamodi ki é inportanti ilojia sforsu, envês di intilijénsia? Dotora Carol Dweck fla ma ilojia intilijénsia di mininus “ta pô-s ta duvida di es mê, lógu ki un kuza é difísil ô algun kuza ka da sértu”. Kel dotora kontinua ta fla: “Kel midjór prezenti ki pai ku mai pode da ses fidju é inxina-s ama dizafius, krê prende ku ses éru, gosta di trabadja duru, tenta atxa novus manera di faze kuzas i kontinua ta prende. Di kel manera li, ses fidju ka ta faze kuzas sô pa es resebe ilojiu.” c

 Konsedju di Bíblia: ‘Un algen ta provadu óras ki el resebe un ilojiu.’ Provérbios 27:21.

a Di livru The Gift of Failure.

b Educar Para o Futuro (How Children Succeed).

c Di livru Mindset.