Un notísia kasábi: Xinti txeu vergónha pode pô-u ta perde xansi di ten bons amigu i di faze kuzas interesanti.

 Un notísia sábi: Nen sénpri xinti txeu vergónha é un kuza mariadu. Kel-li pode djuda-u pensa antis di pâpia, presta más atenson na kuzê ki ta kontise na bu vólta i obi algen ku más paxénxa.

 Un notísia más sábi inda: Si bu ta xinti txeu vergónha gósi, kel-li ka krê fla ma bu ta ser sénpri si. Bu pode kontrola modi ki vergónha ta afeta bu vida. Bu krê sabe modi? Na kel artigu li, nu ta ben odja respósta.

•  Kal ki é bu medu?

•  Kuzê ki bu pode faze

•  Kuzê ki otus jóven ta fla

 Si abo é un algen ki ta xinti txeu vergónha, bu pode fika fadigadu sô di pensa na pâpia ku otu algen kara-kara. Pamodi kel-li, talvês bu ta xinti bo sô, sima ki bu sta na un kuartu sukuru. I kel-li pode pô-u ku medu. Má si bu tenta intende kal ki é bu medu, é sima si bu ta sende un lus i talvês bu ta odja ma bu ka meste xinti medu. Nu ben odja três izénplu.

•   Medu 1: “N ka sabe kuzê ki N ta fla.”

   Verdadi: Pesoas ta lenbra más di modi ki bu pô-s ta xinti di ki kel ki bu fla. Bu pode prende dizenvolve bu kapasidadi di obi, si bu mostra interesi di verdadi na kel ki otus algen ta fla. Faze kel-li pode djuda-u kontrola bu medu.

   Pensa na kel-li: Ki tipu di amigu ki bu ta krê ten? Un algen ki ka ta para di pâpia ô un algen ki ta obi-u ku paxénxa?

•   Medu 2: “Pesoas pode pensa ma sta djuntu ku mi ka ten piada.”

   Verdadi: Pesoas ta ten algun ideia di bo, ka ta inporta si bo é un algen ki ta xinti txeu vergónha ô nau. Bu pode kontrola bu medu i djuda pesoas ten un ideia midjór di bo, si bu ta dexa-s odja kenha ki bo é di verdadi.

   Pensa na kel-li: Si bu ta pensa ma tudu algen ten un ideia negativu di bo, bu ka ta atxa ma talvês é bo ki sta julga-s mariadu?

•   Medu 3: “Si N fla un kuza mariadu N ta xinti vergónha.”

   Verdadi: Kel-li ta kontise ku tudu algen. Bu pode kontrola bu medu si bu ta odja bus éru sima un oportunidadi di mostra ma bu ka ta atxa ma bo é perfeitu.

   Pensa na kel-li: Bu gosta di sta djuntu ku algen ki ta atxa ma el ta faze tudu kuza dretu?

 Bu sabia? Alguns algen ta atxa ma es ka ten txeu vergónha pamodi es ta manda txeu mensajen. Má é más fásil atxa bons amigu óras ki bu ta pâpia ku algen kara-kara. Sherry Turkle, ki é un pisikóloga i spesialista na tekinolojia, skrebe: “Óras ki nu ta odja un algen i obi se vós, nu ta xinti más se amigu.” a

•   Ka bu konpara. Bu ka meste bira un algen diferenti. Envês di kel-li, bu obijetivu pode ser kontrola kel vergónha ki bu ta xinti. Asi bu ka ta perde xansi di ten bons amigu i di faze kuzas interesanti.

   “Bu ka meste pâpia txeu i nen txoma atenson dimás pa bo. Bu pode fla un algen ki bu ka konxeba mantenha i bu pode faze-l alguns pergunta.” — Alicia.

   Konsedju di Bíblia: “Pa kada un presta atenson na kuzê ki el ta faze, asi el ta ten motivu pa fika kontenti sô ku se kabésa, sen konpara ku otu algen.” — Gálatas 6:4.

•   Presta atenson. Djobe pa kes algen ki ka ta xinti vergónha i repara modi ki es ta pâpia ku otus algen. Kuzê ki es ta faze dretu? Kuzê ki es pode midjora? Kuzê ki bu gosta na es ki bu pode imita?

   “Presta atenson i prende ku kes algen ki ta faze amizadi faxi. Odja modi ki es ta konporta i kuzê ki es ta fla óras ki es ta inkontra ku un algen pa primeru bês.” — Aaron.

   Konsedju di Bíblia: ‘Sima féru ta mola féru, asi tanbê un ómi ta mola se amigu.’ — Provérbios 27:17.

•   Faze perguntas. Normalmenti pesoas gosta di fla kuzê ki es ta pensa. Nton, faze perguntas é un bon manera di kumesa un konbérsu. Tanbê, kel-li ta djuda-u ka txoma atenson pa bo.

   “Pripara antis pode djuda-u ka fika preokupadu dimás. Antis di un konvíviu, bu pode ti pensa na alguns asuntu ô pergunta. Asi bu ka ta fika nervozu di konxe novus algen.” — Alana.

   Konsedju di Bíblia: “Ka nhos djobe sô nhos própi interesi, má nhos djobe interesi di otus algen tanbê.” — Filipensis 2:4.