Ebʼ li qas qiitzʼin li nekeʼxyuʼami li kubʼsink ibʼ chaabʼilebʼ xnaʼlebʼ. Moko qʼetqʼetebʼ ta chi moko nekeʼroybʼeni ta naq teʼoxloqʼiiq. Nekeʼxkʼe bʼan xchʼool chirixebʼ li junchʼol ut nekeʼraj xtzolbʼal xnaʼlebʼ rikʼinebʼ.

Wankebʼ nekeʼxye naq li kubʼsink ibʼ aʼan xkanabʼankil qibʼ chiruhebʼ li junchʼol, abʼan moko yaal ta, aʼan bʼan jun chaabʼil naʼlebʼ li nokooxtenqʼa chi xkʼebʼal reetal li qapaltil ut xkʼulubʼankil li nokooruuk ut li inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil.

• Tixbʼaanu naq teʼwanq naabʼal ebʼ li ramiiw. Li hu La epidemia del narcisismo (Ebʼ li alalbʼej li nekeʼxkʼe xwankil xjunes) naxye naq ilbʼil naq «ebʼ li qas qiitzʼin li nekeʼxyuʼami li kubʼsink ibʼ saʼ junpaat nekeʼxtaw ramiiw» ut «moko nachʼaʼajkoʼk ta chiruhebʼ xkʼambʼalebʼ ribʼ chiʼus rikʼinebʼ li junchʼol ut rikʼin chixjunilebʼ».

• Tixbʼaanu naq ebʼ laawalal aakʼajol teʼelq chiʼus saʼebʼ li xyuʼam. Xyuʼaminkil li kubʼsink ibʼ tixtenqʼahebʼ laakokʼal anaqwan ut saʼ li kutan li chalkebʼ re, jun eetalil, tixtenqʼahebʼ re naq teʼxtaw xkʼanjel. Laj bʼanonel Leonard Sax, kixtzʼiibʼa: «Li saaj li junelik naxnima ribʼ maajoqʼe naxkʼe reetal li inkʼaʼ naxnaw xbʼaanunkil ut naq naxsikʼ xkʼanjel inkʼaʼ nakʼeheʼk re. Abʼan, li naxyuʼami li kubʼsink ibʼ ut naxye li naru xbʼaanunkil maare tkʼeheʼq re li kʼanjel». *

Tenqʼahebʼ chi rilbʼal naq moko nimebʼ chi moko kachʼinebʼ ta xwankil

LI NAʼLEBʼ LI NAXKʼE LI SANTIL HU: «Wi wank junaq li naxkʼoxla ribʼ naq nim xwankil, chi maakʼaʼ xwankil, aʼan yo chi xbʼalaqʼinkil ribʼ xjunes» (Galatas 6:3).

• Maaye li inkʼaʼ tkʼulmanq. «Laaʼat taataw chixjunil li nakaawataw saʼ laayuʼam». «Naru nakaataw chixjunil li nakaakʼoxla». Ebʼ li aatin aʼin chanchan naq nekeʼwaklesink chʼool, abʼan moko junelik ta natzʼaqlok ru. Wi chʼolchʼo chiruhebʼ laakokʼal li teʼruuq xtawbʼal ut wi teʼxkʼe xqʼe chirix, maare us teʼelq saʼebʼ li xyuʼam.

• Waklesi xchʼool rikʼin li kixbʼaanu chiʼus. Wi nakaaye re laawalal naq maaʼani natawok re xwankil, inkʼaʼ taatenqʼa chi xyuʼaminkil li kubʼsink ibʼ. Waklesi bʼan xchʼool rikʼin li kʼanjel malaj li naʼlebʼ li kixbʼaanu chiʼus.

• Kʼe reetal rikʼin anihebʼ nekeʼaatinak saʼ Internet ebʼ laakokʼal. Naabʼalebʼ nekeʼroksi li Internet re naq teʼnaweʼq ru ut re xnimobʼresinkil li xnaʼlebʼebʼ malaj li xbʼaanuhomebʼ. Chixjunil aʼin moko naxchap ta ribʼ rikʼin li kubʼsink ibʼ.

•   Ye rehebʼ laakokʼal naq saʼ junpaat teʼxpatzʼ xkuybʼal xmaak. Naq laawalal malaj laakoʼ napaltoʼk, tenqʼa chi xtawbʼal ru li xpaltil ut xkʼulubʼankil li xbʼaanuhom.

Kʼut chiruhebʼ bʼanyoxink

LI NAʼLEBʼ LI NAXKʼE LI SANTIL HU: Junelik «chexyoxinq» (Colosenses 3:15).

• Li yobʼtesihom. Ebʼ li kokʼal tento teʼroxloqʼi li xyobʼtesihom li Yos ut teʼxkʼe reetal naq aajel ru saʼ li qayuʼam. Jun eetalil, tookamq raj wi maakʼaʼ qaʼiqʼ, qahaʼ malaj qawa. Naʼlebʼak chi joʼkan rikʼinebʼ li qakokʼal, tixbʼaanu naq teʼroxloqʼi ut teʼxbʼanyoxi li xnimal ru xyobʼtesihom li Yos.

• Li xchaabʼilal ru xnaʼlebʼebʼ li junchʼol. Kʼut chiru laawalal malaj laakoʼ naq ebʼ li junchʼol nimebʼ xwankil chiru aʼan. Inkʼaʼ tixkaqali li xnaʼlebʼebʼ, naru bʼan tixkʼam re rikʼinebʼ.

• Kʼut chiruhebʼ naq teʼbʼanyoxinq. Kʼut chiruhebʼ laakokʼal naq teʼxye «bʼanyox» ut inkʼaʼ yal chi aatin, chi anchalebʼ bʼan xchʼool. Re naq wanq li kubʼsink ibʼ aajel ru li bʼanyoxink.

Kʼut chiruhebʼ naq wank xwankil xtenqʼankilebʼ li junchʼol

LI NAʼLEBʼ LI NAXKʼE LI SANTIL HU: Teeyuʼami li kubʼsink ibʼ ut teekʼoxla naq ebʼ li junchʼol «qʼaxal ninqebʼ chik xwankil [...]. Maaʼani chixsikʼ li us kaʼajwiʼ choʼq re xjunes, chixsikʼaq aj bʼan wiʼ choʼq rehebʼ li ras riitzʼin» (Filipenses 2:3, 4).

• Ye rehebʼ laakokʼal naq teʼtenqʼanq rikʼin li kʼanjel saʼ ochoch. Wi inkʼaʼ nakaakanabʼ chi kʼanjelak laawalal malaj laakoʼ saʼ ochoch, chanchan tawiʼ yookat xyeebʼal re: «Qʼaxal nim aawankil joʼkan naq inkʼaʼ taabʼaanu li kʼanjel aʼin». Xbʼeenwa tento ttenqʼanq saʼ ochoch tojaʼ naq txik chi bʼatzʼunk. Kʼut chiru kʼaru rusilal naxkʼam chaq choʼq rehebʼ li junchʼol naq tixbʼaanu li tenebʼanbʼil saʼ xbʼeen ut saʼ xkʼabʼaʼ aʼin traheʼq ut t-oxloqʼiiq.

• Kʼut chiruhebʼ naq oxloqʼ xtenqʼankilebʼ li junchʼol. Wi nekeekʼe eechʼool chirixebʼ li junchʼol aʼan tixkawresi laawalal. Joʼkan naq, kʼoxlamaq saʼ kabʼichal ani naraj tenqʼaak ut kʼaru tixbʼaanu laawalal malaj laakoʼ re xtenqʼankil li qas qiitzʼin aʼin. Naq tixtenqʼahebʼ li junchʼol, taawaklesi ut taakawresi xchʼool.