Aʼin li chaabʼil naʼlebʼ li nokooxtenqʼa chi xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal malaj li rahilal abʼan inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool. Li chaabʼil naʼlebʼ aʼin natawmank rikʼin li naqakʼul saʼ xnumikebʼ ru li chihabʼ. Jun li eetalil, jun li kʼuulaʼal inkʼaʼ tixtzol bʼeek wi inkʼaʼ naxtich roq jun sutaq, chi moko t-elq chiʼubʼej saʼ li xyuʼam wi inkʼaʼ tixtzol xnumsinkil li xpaltil.

Wankebʼ li kokʼal nekeʼchʼinaak xchʼool naq moko us ta nekeʼelk chiruhebʼ junaq li naʼlebʼ, naq nekeʼxnumsi junaq li chʼaʼajkilal malaj naq nekeʼqʼuseʼk, ut wankebʼ moko nekeʼxyal ta chik xqʼe. Abʼanan, us naq teʼxtaw ru aʼin:

• Maaʼani naxbʼaanu junaq li kʼanjel chi tzʼaqal re ru (Santiago 3:2).

• Chiqajunilo naqanumsi junaq li chʼaʼajkilal saʼ li qayuʼam (Eclesiastes 9:11, Li Santil Hu, Wycliffe Bible Translators, [Wy]. Akʼ tzʼiibʼ).

• Chiqajunilo naqaj naq tooʼeʼxqʼus. Aʼin natenqʼank qe re xtawbʼal qanaʼlebʼ (Proverbios 9:9).

Wi laawalal malaj laakoʼ naxyuʼami li sahil chʼoolejil usta wank xchʼaʼajkilal, inkʼaʼ txuwaq naq tchalq ebʼ li chʼaʼajkilal saʼ li xyuʼam.

Naq nekeʼpaltoʼk

LI NAʼLEBʼ LI NAXKʼE LI SANTIL HU: «Us ta wuqubʼ sut natʼaneʼk li tiik xchʼool, [...] nawakliik wiʼ chik» (Proverbios 24:16).

Tenqʼa laawalal malaj laakoʼ chi rilbʼal ma qʼaxal nim li xchʼaʼajkilal. Jun eetalil, kʼaru raj tixbʼaanu wi inkʼaʼ us t-elq saʼ li xʼeksaam? Ma tixkanabʼ xkʼebʼal xqʼe ut tixye: «Maakʼaʼ naʼelk chiʼus chiwu!»?

Re xkʼutbʼal chiru laawalal malaj laakoʼ chanru xtawbʼal li sahil chʼoolejil usta wank li chʼaʼajkilal, naru nakaatenqʼa xkʼoxlankil kʼaru truuq xbʼaanunkil re naq t-usaaq li xnaʼlebʼ. Chi joʼkan, tixkuy xnumsinkil li chʼaʼajkilal ut inkʼaʼ tixtoqʼobʼa ribʼ.

Joʼkan ajwiʼ, mat-okenk chi xtuqubʼankil li xchʼaʼajkilal. Kʼe xnaʼlebʼ re naq tixtzol xtuqubʼankil xjunes. Naru nakaapatzʼ re: «Kʼaru tatruuq xbʼaanunkil re naq taataw ru chiʼus li yookebʼ xkʼutbʼal chaawu?».

 Naq nakʼulmank junaq li rahilal

LI NAʼLEBʼ LI NAXKʼE LI SANTIL HU: «Inkʼaʼ nekenaw kʼaru teekʼul wulaj» (Santiago 4:14).

Moko chapcho ta li qayuʼam. Li tumin ut li kawilal naru nasach saʼ mutzʼil u. Joʼ naxye li Santil Hu li «qʼaxal seebʼebʼ li nekeʼeechanin re li maatan saʼ li aalinak, chi moko ebʼ li kawhebʼ ribʼ li nekeʼnumta saʼ li pleet [...] moko nekeʼxnaw ta joqʼe teʼxkʼul li chʼaʼajkilal» (Eclesiastes 9:11, Wy).

Ak re, naq nakaawaj xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ laawuqʼ re xkolbʼal laawalal malaj laakoʼ chiruhebʼ li chʼaʼajkilal. Abʼanan, maajaruj tatruuq xkolbʼalebʼ chiru chixjunil ebʼ li chʼaʼajkilal.

Yaal, maare toj kachʼin laawalal malaj laakoʼ re naq tkanaaq chi maakʼaʼ xkʼanjel malaj wanq xchʼaʼajkilal chirix tumin, abʼan maare trahoʼq saʼ xchʼool naq ttzʼeqtaanaaq xbʼaan jun li ramiiw malaj xkamk jun rehebʼ li xkomon. *

Naq teʼtijeʼq ut teqʼuseʼq

LI NAʼLEBʼ LI NAXKʼE LI SANTIL HU: «Chakʼe saʼ aachʼool laatijbʼal ut chapaabʼ laaqʼusbʼal; chi joʼkan toxaataw li chaabʼil naʼlebʼ» (Proverbios 19:20).

Li tijeʼk ut li qʼuseʼk maawaʼ tzʼeqtaanank. Aʼin natenqʼank re xjalbʼal jun li naʼlebʼ malaj li bʼaanuhom.

Wi nakaakʼut chiru xkʼulubʼankil li xtijbʼal, aʼin textenqʼa re naq inkʼaʼ teetaw naabʼal li rahilal. Laj John, jun li yuwaʼbʼej, naxye: «Wi laaʼat joʼ naʼbʼej yuwaʼbʼej nakaatuqubʼ ru chixjunil li xchʼaʼajkilal maajunwa tixtaw xnaʼlebʼ. Rajlal yooq xchʼikbʼal ribʼ saʼ chʼaʼajkilal, ut laaʼat junelik yooqat xchupbʼal li xaml li naxtzʼabʼ chi kokʼaj xsaʼ. Aʼin tixrahobʼtesi leechʼool saʼ wiibʼal».

Chanru taatenqʼa laawalal malaj laakoʼ re naq tixkʼulubʼa li xqʼusbʼal? Naq tqʼuseʼq saʼ li tzolebʼaal malaj saʼ junaq chik naʼaj, maaye re, naq moko us ta li kibʼaanuuk re, patzʼ bʼan re:

• «Kʼaʼut nakaaye naq xateʼxqʼus?».

• «Kʼaru tatruuq xbʼaanunkil re naq t-usaaq laanaʼlebʼ?».

• «Kʼaru taabʼaanu naq taakʼul aʼin jun sut chik?».

Jultikoʼq aawe naq li tijeʼk ut li qʼuseʼk li tkʼemanq re laawalal moko kaʼaj tawiʼ tixtenqʼa anaqwan, tixtenqʼa ajwiʼ naq tnimanq.