Bʼar tooruuq xtawbʼal li tzʼaqal oybʼenihom?

KOXLA naq xpoʼeʼk laareloj (watch). Naq nakaasikʼ ani tyiibʼanq re nakaataw naabʼal li esil bʼarwiʼ ebʼ li kristiʼaan nekeʼxye naq teʼruuq aatenqʼankil, abʼan moko yaal ta li nekeʼxye. Abʼan xaanaw naq laawechkabʼal aʼan li kikʼubʼank re li reloj aʼan ut naxyeechiʼi aatenqʼankil chi sibʼil. Moko chʼaʼaj ta xkʼoxlankil li taabʼaanu.

Anaqwan tqajuntaqʼeeta li reloj aʼin rikʼin li oybʼenihom. Bʼar taasikʼ aatenqʼ wi nakaawekʼa naq maakʼaʼ chik aawoybʼenihom joʼ nekeʼxkʼul ebʼ li kristiʼaan saʼebʼ li qakutan. Naabʼal ebʼ li kristiʼaan naru nekeʼxye naq teʼruuq aatenqʼankil re xtuqubʼankil ru laachʼaʼajkilal, teʼxye aawe wiibʼ oxibʼaq li naʼlebʼ abʼan moko chʼolchʼo ta ru. Naru naqasikʼ qatenqʼ rikʼin li kiyobʼtesink qe, li truuq xkʼebʼal qe li tzʼaqal oybʼenihom. Li Santil Hu naxye «moko najt ta wank qikʼin chiqajunjunqal» ut naraj qatenqʼankil (Hechos 17:27, SBG; 1 Pedro 5:7).

Li xyaalalil li oybʼenihom

Li Santil Hu naxchʼolobʼ chi tzʼaqal re ru li xyaalal li oybʼenihom chiru li nekeʼxye ebʼ laj bʼanonel ut ebʼ li nekeʼxtzʼil rix li jalan jalanq chi naʼlebʼ. Saʼ li Santil Hu li aatin «oybʼenihom» naraj xyeebʼal xyoʼoninkil li us. Wank wiibʼ xyaalal li oybʼenihom: naq naʼajmank naq tkʼulmanq jun chaabʼil naʼlebʼ ut chʼolchʼo ru naq li naʼlebʼ aʼan ttzʼaqloq ru. Li oybʼenihom li naxyeechiʼi li Santil Hu moko yal yoobʼanbʼil ta. Wank bʼan li naʼlebʼ li naxkʼut naq yaal aʼin.

Li oybʼenihom chanchan li paabʼal, wank li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq yaal aʼin (Hebreos 11:1). Abʼan li Santil Hu naxkʼut naq wank xjalanil li paabʼal rikʼin li oybʼenihom (1 Corintios 13:13).

Jun eetalil: naq nakaapatzʼ aatenqʼ re jun laawamiiw, nakaawoybʼeni naq tatxtenqʼa. Xbʼaan naq nakaanaw ru chiʼus ut naq chi anchal xchʼool natenqʼank, joʼkan naq naru nakaakʼojobʼ aachʼool rikʼin. Li qoybʼenihom ut li qapaabʼal nekeʼxchap ribʼ abʼan moko juntaqʼeetebʼ ta. Kʼaru tqabʼaanu re naq wank qoybʼenihom rikʼin li Yos?

Li xxeʼil li qoybʼenihom

Rikʼin li Jehobʼa nachalk li tzʼaqal oybʼenihom. Saʼ junxil qʼe kutan nayeemank re li Jehobʼa «laaʼat li xyoʼoon laj Israel» (Jeremías 14:8, SBG). Rikʼin nekeʼxkʼojobʼ chaq xchʼool ebʼ laj Israel, joʼkan naq naru nayeemank naq aʼan chaq li roybʼenihomebʼ. Moko yal nekeʼroybʼeni ta li nekeʼraj. Kʼojkʼo bʼan xchʼoolebʼ naq li Yos tkeʼoq rehebʼ. Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ li Jehobʼa kixkʼutbʼesi chiruhebʼ laj Israel naq junelik naxbʼaanu li naxyeechiʼi. Laj Josué kixye rehebʼ laj Israel: «Nawaj naq teekʼe saʼ xnaqʼ eeru chi anchal eechʼool, chi anchal eeraanm naq chixjunil li xyeechiʼom chaq li Qaawaʼ leeYos choʼq eere, ak xtzʼaqlok ru; maajun inkʼaʼ ta xʼuxk» (Josué 23:14, SBG).

Chalen chaq saʼ li kutan aʼan nawbʼil ru naq li Jehobʼa naxbʼaanu li naxyeechiʼi. Saʼ li Santil Hu wank resil chanru kitzʼaqlok ru chixjunil li kixye li Jehobʼa. Ebʼ li propesiiy chʼolchʼo ru naq ttzʼaqloq ru, joʼkan naq, naq kitzʼiibʼamank chanchan tawiʼ ak xkʼulmank.

Joʼkan naq, naru tqaye re li Santil Hu li xhuhil li oybʼenihom. Naq taatzol chanru li Jehobʼa kirilebʼ chaq ebʼ li kristiʼaan, qʼaxal wiʼ chik taakʼojobʼ aachʼool chirix li xyeechiʼom. Li apóstol Pablo kixye: «Joʼchʼinal joʼnimal kitzʼiibʼaak chaq junxil, re qatzolbʼal naq kitzʼiibʼaak chaq, re naq rikʼin li xkawubʼ qachʼool ut li xkʼojobʼankil li qaanm naxkʼe li Santil Hu chiwanq xnimal qoybʼenihom chi junelik» (Romanos 15:4, SBG).

Kʼaru naxyeechiʼi qe li Yos?

Joqʼe tzʼaqal naʼajmank chiqu naq wank qoybʼenihom? Ma inkʼaʼ tabʼiʼ naq nakʼulmank li kamk? Choʼq re naabʼalebʼ li kristiʼaan nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ naq wanq roybʼenihomebʼ naq nakamk junaq li xkomon malaj li ramiiw. Ma wank tawiʼ junaq chik li rahilal li trisi aawoybʼenihom, joʼ li kamk? Maaʼani naxkol ribʼ chiru. Maare tooruuq xkolbʼal qibʼ chiru wiibʼ malaj oxibʼ chihabʼ, abʼan saʼ xraqik tootʼaneʼq saʼ ruqʼ. Joʼkan naq li Santil Hu naxye re «aj xikʼil uuchinel» (1 Corintios 15:26, Li Acʼ Chakʼrab, Sociedad Bíblica en Guatemala).

Joʼkan bʼiʼ, bʼar tqataw qoybʼenihom naq nakamk junaq qakomon malaj qamiiw? Li raqal li xqil naxkʼabʼaʼi li kamk joʼ «aj xikʼil uuchinel» naxye ajwiʼ naq «tasachmanq» chi junajwa. Li Jehobʼa qʼaxal nim xwankil chiru li kamk ut ak naabʼal sut kixkʼutbʼesi aʼin. Chanru? Naq kixwaklesihebʼ chi yoʼyo ebʼ li kristiʼaan. Saʼ li Santil Hu natawmank bʼeleebʼ li eetalil bʼarwiʼ li Yos kiroksi li xwankil re xwaklesinkil wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq.

Li Jehobʼa kixkʼe xwankil li Jesús re naq truuq xwaklesinkil wiʼ chik chi yoʼyo laj Lázaro, li ak kaahibʼ kutan xkamik. Li Jesús kixbʼaanu aʼin chiru naabʼal ebʼ li kristiʼaan (Juan 11:​38-48, 53; 12:​9, 10).

Maare nakaakʼoxla, kʼaʼut naq keʼwaklesiik wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kristiʼaan aʼin, wi saʼ xnumikebʼ li chihabʼ keʼkamk? Yaal naq keʼkamk wiʼ chik, abʼan ebʼ li eetalil aʼin naxbʼaanu naq moko kaʼaj tawiʼ tqarahi ru naq ebʼ li qakomon teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo: wank bʼan tzʼaqal xyaalal naq teʼwakliiq wiʼ chik. Aʼin naraj xyeebʼal, naq kʼojkʼo qachʼool rikʼin li naxyeechiʼi qe li Jehobʼa.

Li Jesús kixye: «Laaʼin li wakliik wiʼ chik chi yoʼyo ut li yuʼam» (Juan 11:25, SBG). Li Jehobʼa tixkʼe xwankil li Jesús re xwaklesinkilebʼ wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ. Kixye ajwiʼ: «Misachk eechʼool rikʼin aʼin, xbʼaan naq twulaq xqʼehil naq chixjunilebʼ li wanqebʼ saʼ muqlebʼaal kamenaq teʼrabʼi xyaabʼ xkux ut teʼelq chaq» (Juan 5:​28, 29, SBG). Joʼkan naq, chixjunilebʼ li wankebʼ saʼ li muqlebʼaal teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo saʼ li chʼinaʼusil naʼajej arin saʼ Ruuchichʼochʼ.

Li propeet Isaías kixye aʼin chirix li wakliik wiʼ chik chi yoʼyo: «Ebʼ laakamenaq teʼwanq xyuʼam, teʼyoʼlaaq wiʼ chik li xbʼaqel rismalebʼ; teʼajq ruhebʼ ut teʼbʼichanq xbʼaan xsahil xchʼoolebʼ joʼkʼihalebʼ li wankebʼ saʼ pojtzʼ. Xbʼaan naq laakʼajobʼ aʼan jun kʼajobʼ nalemtzʼunk ru, ut li xnaʼajebʼ li kamenaq taaʼalanq» (Isaías 26:​19, SBG).

Peʼyaal naq li yeechiʼom aʼin naxkʼojobʼ qachʼool? Ebʼ li kamenaq kolbʼilebʼ chiʼus joʼ jun li kʼuulaʼal li wank saʼ xkʼubʼ xsaʼ li xnaʼ. Li kristiʼaan li ak xeʼkamk wankebʼ saʼ xchʼool li Jehobʼa, li Nimajwal Yos (Lucas 20:​37, 38). Chi seebʼ teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ut teʼkʼuleʼq chi sahebʼ saʼ xchʼool saʼ li chʼinaʼusil naʼajej arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Joʼ nakʼulmank rikʼin jun li kʼuulaʼal li nakʼuleʼk xbʼaan li xjunkabʼal naq nayoʼlaak. Joʼkan naq, moko nasach ta li qoybʼenihom usta naqakʼul li kamk.

Chanru nokooxtenqʼa li naxyeechiʼi qe li Yos

Laj Pablo naxkʼut chiqu naq wank xwankil li oybʼenihom. Kixye naq wank saʼ xyanq li kʼanjelobʼaal li naxkʼe qe li Yos: li punit chʼiichʼ (1 Tesalonicenses 5:8). Kʼaru kiraj xyeebʼal? Saʼ junxil qʼe kutan naq ebʼ li soldaad nekeʼxik chi pleetik nekeʼroksi li punit chʼiichʼ, abʼan xbʼeenwa nekeʼxlan xjolom rikʼin jun li tʼikr li yiibʼanbʼil rikʼin rix xul. Xbʼaan naq nekeʼroksi li punit aʼin nekeʼxkol li xjolom re naq inkʼaʼ teʼkamsiiq. Joʼ li punit naxkol li jolom, li oybʼenihom naxkol li kʼaʼuxl. Wi kʼojkʼo qachʼool rikʼin li xyeechiʼom li Yos, tqataw xtuqtuukilal qachʼool usta yooko xnumsinkil naabʼal li chʼaʼajkilal. Peʼyaal naq nokooxtenqʼa li qoybʼenihom?

Laj Pablo kiroksi jun chik li eetalil naq kiʼaatinak chirix li oybʼenihom li naxchap ribʼ rikʼin li rajom li Yos. Kixye: «Li qoybʼenihom, aʼan kamaʼ jun li ankla choʼq re li qaanm, kaw ribʼ ut inkʼaʼ naʼeekʼank saʼ xnaʼaj» (Hebreos 6:19, SBG). Laj Pablo naxnaw chanru natenqʼank li ankla xbʼaan naq naabʼal sut kikoleʼk saʼ li palaw. Naq nachalk jun li kaqsut-iqʼ ebʼ li wankebʼ saʼ li jukubʼ nekeʼxkʼut li ankla saʼ haʼ. Wi natʼil li ankla chiʼus naxchap chi kaw li jukubʼ ut inkʼaʼ nakeleliik xbʼaan li iqʼ re naq inkʼaʼ tixpikʼa ribʼ chiru pek.

Joʼkan ajwiʼ, wi paabʼajel chiqu li xyeechiʼom li Yos aʼin naru nokooxtenqʼa chi xnumsinkil chixjunil li chʼaʼajkilal li wank saʼebʼ li qakutan. Li Jehobʼa naxyeechiʼi naq chi seebʼ ebʼ li kristiʼaan inkʼaʼ chik teʼxkʼul rahilal xbʼaan li yalok u, li kamsink, li raaxiikʼ ut li kamk (chaawil li kaaxukuut re li perel 10). Wi kʼojkʼo qachʼool rikʼin li naxyeechiʼi qe li Yos aʼin tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqatzʼeqtaana li xchaqʼrabʼ ut inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼ li xmaaʼusilal li ruuchichʼochʼ aʼin.

Laaʼat li yookat rilbʼal aʼin naru ajwiʼ taataw li xyeechiʼom li Jehobʼa. Aʼan naraj naq taayal xsahil li yuʼam joʼ kiraj chaq saʼ li xtiklajik. «Aʼan naraj naq chixjunilebʼ teʼkoleʼq». Kʼaru tqabʼaanu re naq tookoleʼq? Tento naq chixjunilebʼ li kristiʼaan «toxeʼxtaw ru kʼaru li yaal» (1 Timoteo 2:4, SBG). Li xeʼtzʼiibʼank re li hu aʼin nekeʼraj naq taatzol li yaal li wank saʼ li Raatin li Yos. Li xyeechiʼom li Yos qʼaxal wank xwankil chiru li naxyeechiʼi li ruuchichʼochʼ aʼin.

Rikʼin li xyeechiʼom li Yos moko tqaye ta naq maakʼaʼ chik xjaʼlenkil xbʼaan naq li Yos tixkʼe li qametzʼew re naq tqataw li naqaj xbʼaanunkil abʼan wi naxchap ribʼ rikʼin li rajom (2 Corintios 4:7; Filipenses 4:13). Ma inkʼaʼ tabʼiʼ aʼin li naqaj? Wi maakʼaʼ chik aawoybʼenihom ut yookat xsikʼbʼal, kawaq aachʼool. Naru naqataw.

[Kaaxukuut ut li jalam]

Wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li naxkʼe qoybʼenihom

Wiibʼ oxibʼ li xraqal li Santil Hu li nokooxtenqʼa re naq wanq qoybʼenihom:

▪ Li Yos naxyeechiʼi qe li sahil chʼoolejil saʼ li kutan chalk re.

Li Santil Hu naxye naq tchaabʼiloʼq li Ruuchichʼochʼ ut toowanq saʼ junajil chi saʼ qachʼool joʼ jun li nimla junkabʼal (Salmo 37:​11, 29, La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo, 2019 saʼ español; Isaías 25:8; Apocalipsis 21:​3, 4).

▪ Li Yos inkʼaʼ natikʼtiʼik.

Li Yos xikʼ naril li tikʼtiʼ. Aʼan qʼaxal saant joʼkan naq inkʼaʼ naru natikʼtiʼik (Proverbios 6:​16-19; Isaías 6:​2, 3; Tito 1:2; Hebreos 6:​18).

▪ Moko naʼosoʼk ta xmetzʼew li Yos.

Kaʼajwiʼ li Jehobʼa nim xwankil. Maakʼaʼ malaj maaʼani saʼ choxa ut saʼ Ruuchichʼochʼ truuq xrambʼal chiru naq tixbʼaanu li naxye (Éxodo 15:11; Isaías 40:​25, 26).

▪ Li Yos naraj naq twanq qayuʼam chi junelik.

(Juan 3:​16; 1 Timoteo 2:​3, 4).

▪ Li Yos moko naxkʼoxla ta naq maakʼaʼ chik rusil li qayuʼam.

Li Yos naxkʼe xchʼool chi rilbʼal li xchaabʼilal qanaʼlebʼ, maawaʼ li qapaltil (Salmo 103:​12-14; 130:3; Hebreos 6:10). Aʼan naroybʼeni naq tqabʼaanu li us ut nasahoʼk xchʼool naq naqabʼaanu (Proverbios 27:11).

▪ Li Yos naxye qe naq tooxtenqʼa chi xtawbʼal li naqaj wi aʼin naxchap ribʼ rikʼin li rajom.

Ebʼ laj kʼanjel chiru nekeʼxnaw naq wank ani natenqʼank rehebʼ. Li Yos nokooxtenqʼa naq chi anchal xchʼool naxkʼe qe li santil musiqʼej (Filipenses 4:13).

▪ Wank xkʼulubʼ li Yos naq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin.

Paabʼajel li Raatin li Yos ut maajunwa tooxtikʼtiʼi (Salmo 25:3).

[Jalam u]

Joʼ li punit naxkol li jolom, li oybʼenihom naxkol li kʼaʼuxl

[Jalam u]

Joʼ jun li ankla, li oybʼenihom naxtuqubʼ ru li qakʼaʼuxl

[Li jalam u chalenaq]

Por gentileza de René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo