Re xnawbʼal ru chiʼus junaq li poyanam, aajel ru xnawbʼal kʼaru ak kixbʼaanu. Joʼkan ajwiʼ, wi nakaawaj xnawbʼal ru chiʼus li Yos, tento taanaw kʼaru ak kixbʼaanu. Twulaq chaawu xtzolbʼal chanru nokooxtenqʼa li kixbʼaanu chaq li Yos ut chanru naxchap ribʼ aʼin rikʼin li tkʼulmanq saʼebʼ li kutan chalkebʼ re.

Li Jehobʼa aʼan li Xnimal ru aj Yobʼtesinel, ut li xnimal xnaʼlebʼ naʼilmank «chalen chaq saʼ xkʼojlajik li ruuchichʼochʼ» xbʼaan naq nakʼutunk rikʼin li kixbʼaanu chaq (Romanos 1:20). «Li Qaawaʼ kixkʼuubʼ li ruuchichʼochʼ rikʼin li xwankil; kixkʼojobʼ saʼ xnaʼaj li choxachʼochʼ rikʼin xseebʼal li xkʼaʼuxl, ut rikʼin li xnimal xnawom kixhel ru li choxa» (Jeremias 10:12). Li xnimal ru li xyobʼtesihom naxkʼut ajwiʼ chiqu naq li Yos jwal nokooxra.

Kʼoxla chanru naxsahobʼresi qachʼool rilbʼal naq li Jehobʼa xooxyobʼtesi «joʼ xjalam u» (Genesis 1:27). Aʼin nokooxtenqʼa chi xkʼambʼal qe rikʼin li xnimal ru xnaʼlebʼ usta moko tqabʼaanu ta chi tzʼaqal re ru. Kixbʼaanu ajwiʼ naq tqaj xsikʼbʼal, aʼin naraj xyeebʼal naq tooruuq xtawbʼal ru chanru nakʼoxlak ut li chaabʼil naʼlebʼ li naraj naq tqayuʼami. Naq naqakanabʼ naq tooxbʼeresi, jwal nasahoʼk saʼ qachʼool ut wank xyaalalil li qayuʼam. Joʼkan ajwiʼ, tooruuq wank choʼq ramiiw li Yos.

Rikʼin li Ruuchichʼochʼ naqakʼe reetal chanru nokooxra li Jehobʼa. Joʼ kixye li Apostol Pablo, li Yos «maajun sut kixkanabʼ xkʼutbʼal ribʼ rikʼin xhoybʼal chaq li rusilal saʼ xbʼeenebʼ chixjunilebʼ; toj saʼ choxa naxtaqla chaq li habʼ ut li ru leerawimq saʼ xqʼehil, ut naxkʼojobʼ eechʼool rikʼin tzekemq ut sahil chʼoolej» (Hechos 14:17). Naq li Yos kixyiibʼ li Ruuchichʼochʼ, moko kaʼaj tawiʼ kixkʼe qe li naʼajmank, kixkʼe ajwiʼ qe chixjunil re naq tqataw xsahil li qayuʼam. Ut rikʼin aʼin yal kixkʼutbʼesi bʼayaq chixjunil li tixkʼe qe saʼebʼ li kutan chalkebʼ re.

 Li Jehobʼa kixyobʼtesi li Ruuchichʼochʼ re naq toowanq arin chi junelik. Li Santil Hu naxye naq «li ruuchichʼochʼ qʼaxtesinbʼil saʼ ruqʼ li winq» ut naq «moko kixyiibʼ ta chi maakʼaʼ xyaalal, re bʼan naq taatenamitoʼq» (Salmo 115:16; Isaias 45:18). Anihebʼ raj teʼwanq chisaʼ, ut chiru jarubʼ chihabʼ? Li Santil Hu naxye: «Kaʼajwiʼ li tiikebʼ xchʼool teʼwanq saʼ li chʼochʼ aʼin, ut teʼkanaaq arin chi junelik» (Proverbios 2:21).

Aʼin aj e naq li Yos kixyobʼtesi laj Adan ut xʼEva. Kixkʼe li xbʼeen winq ut ixq saʼ li chʼinaʼusil naʼajej arin saʼ Ruuchichʼochʼ «re naq taaril ut tixkʼanjela» (Genesis 2:8, 15). Li Yos kixkʼe rehebʼ jun li chʼinaʼusil kʼanjel: «Chiwanq eeralal eekʼajol, chexkʼihanq, chenujobʼresi li ruuchichʼochʼ ut chereechanihaq» (Genesis 1:28). Joʼkan naq, laj Adan ut xʼEva keʼruuk raj chi wank chi junelik saʼ li Ruuchichʼochʼ. Abʼan, inkʼaʼ keʼraj abʼink chiru li Yos ut inkʼaʼ chik keʼruuk chi wank saʼ xyanqebʼ «li tiikebʼ xchʼool» li «teʼwanq saʼ li chʼochʼ aʼin». Abʼanan, toj tqatzol naq aʼin inkʼaʼ kixbʼaanu naq tjalmanq li naraj li Jehobʼa choʼq rehebʼ li qas qiitzʼin ut choʼq re li Ruuchichʼochʼ. Abʼan xbʼeenwa tqil kʼaru chik kixbʼaanu li Yos.

Kʼaʼut kixkʼe qe li Jehobʼa li Raatin, li Santil Hu? Xbʼaan naq naraj naq tqanaw ru (Proverbios 2:1-5). Yaal naq li Santil Hu inkʼaʼ naxsume chixjunil li patzʼom li naqaj raj xnawbʼal chirix li Yos; maajun li tasal hu truuq xbʼaanunkil aʼin (Eclesiastes 3:11). Abʼanan, chixjunil li naxye li Santil Hu nokooxtenqʼa chi xnawbʼal ru. Tooruuq xnawbʼal chanru li Yos naq tqatzol chanru narilebʼ li poyanam. Naqil anihebʼ naxkʼulubʼa li Yos (Salmo 15:1-5). Naqatzol chanru naraj naq tqaloqʼoni ru, kʼaru li chaabʼil naʼlebʼ naraj tqayuʼami ut li naxkʼoxla chirix li junkabʼlal. Li Santil Hu nokooxtenqʼa ajwiʼ chi xnawbʼal ru chiʼus laj Yobʼtesinel rikʼin li kixye ut li kixbʼaanu li Jesukriist, li Ralal (Juan 14:9).

Li Jehobʼa kixkʼe ajwiʼ qe li Raatin re naq tqanaw chanru xtawbʼal li sahil chʼoolejil ut re naq wanq xyaalalil li qayuʼam. Aran naxye qe kʼaru tento tqabʼaanu re naq sahaq saʼ xchʼool li qajunkabʼal, re naq kʼojkʼooq qachʼool ut tqaqʼax ru li naʼok wiʼ qakʼaʼuxl. Toj tqatzol naq li Santil Hu naxsume ebʼ li patzʼom li wank xwankil, joʼ, kʼaʼut xnumtaak li rahilal ut chanruhaq li qayuʼam. Naxchʼolobʼ ajwiʼ li ak kixbʼaanu li Yos re naq ttzʼaqloq ru li rajom.

Wank naabʼal chik li naʼlebʼ li naxkʼut naq kʼajoʼ xchaqʼalil ru li Santil Hu ut naq chalenaq rikʼin li Yos. Usta 40 tana chi winq keʼtzʼiibʼank re maare chiru 1.600 chihabʼ, junaj ru li naʼlebʼ li wank chisaʼ xbʼaan naq chalenaq rikʼin li Yos (2 Timoteo 3:16). Li Santil Hu moko joʼ ta ebʼ li junchʼol chi tasal hu li kitzʼiibʼamank chaq najter, xbʼaan naq tzʼaqal re ru li naxye usta ak xnumeʼk naabʼal chihabʼ, joʼ naʼilmank saʼebʼ li najteril hu chirix li Santil Hu. Joʼkan ajwiʼ, inkʼaʼ keʼruuk xsachbʼal li Santil Hu usta keʼraj xbʼaanunkil naq inkʼaʼ tnumsimanq saʼ jalan chik aatinobʼaal, tjekʼimanq ut tyaabʼasimanq. Saʼebʼ li qakutan li Santil Hu aʼan li jwal nakʼayimank ut nanumsimank saʼ jalan chik aatinobʼaal saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ. Saʼ xkʼabʼaʼ naq natawmank li Santil Hu saʼebʼ li qakutan, aʼin naxkʼut naq li Raatin li Yos «wank chi junelik» (Isaias 40:8).

Jun chik li naʼlebʼ li ak kixbʼaanu li Yos aʼan xkʼutbʼal naq ttzʼaqloq ru li rajom saʼ xkʼabʼaʼ jun li nimla maatan. Joʼ ak xqil, li Yos kiraj naq ebʼ li poyanam teʼwanq chi junelik saʼ li Ruuchichʼochʼ. Abʼanan, naq laj Adan kixqʼet ribʼ chiru li Yos ut kimaakobʼk, inkʼaʼ chik kiruuk chi wank chi junelik joʼ ajwiʼ ebʼ li xkokʼal li teʼyoʼlaaq. «Xbʼaan jun chi winq kiʼok chaq li maak saʼ ruuchichʼochʼ, ut xbʼaan li maak kichalk li kamk. Joʼkan naq li kamk kichalk saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li poyanam xbʼaan naq chixjunilebʼ keʼmaakobʼk» (Romanos 5:12). Saʼ xkʼabʼaʼ naq keʼxqʼet ribʼ, chanchan tawiʼ naq inkʼaʼ ttzʼaqloq ru li rajom li Yos. Abʼan, kʼaru kixbʼaanu li Jehobʼa?

Li kixbʼaanu naxkʼut chi tzʼaqal chanru li xnaʼlebʼ. Kiraqok aatin saʼ tiikilal ut kixkʼe xtojbʼal xmaak laj Adan ut xʼEva xbʼaan naq keʼxqʼet ribʼ, abʼan li rahok ajwiʼ kiʼekʼasink re chi xsikʼbʼal kʼaru tixbʼaanu re naq us teʼwanq ebʼ li poyanam. Li Jehobʼa kiroksi li xnimal ru xnaʼlebʼ re rilbʼal chanru tixtuqubʼ ru li chʼaʼajkilal aʼin ut saʼ junpaat kixye li tixbʼaanu (Genesis 3:15). Tooxkol raj chiru li maak ut li kamk saʼ xkʼabʼaʼ li Jesukriist, li Ralal. Chanru tbʼaanumanq raj aʼin?

 Re naq tixtuqubʼ ru li chʼaʼajkilal li kixkʼam chaq laj Adan naq kixqʼet ribʼ, li Jehobʼa kixtaqla chaq li Jesus saʼ li Ruuchichʼochʼ re naq tixkʼut chiruhebʼ li qas qiitzʼin li xbʼehil li yuʼam ut re naq tixkʼe «li xyuʼam re xkolbʼalebʼ rix chixjunilebʼ» a (Mateo 20:28; Juan 14:6). Li Jesus kiruuk xtojbʼal rix aʼin xbʼaan naq tzʼaqal re ru xyuʼam joʼ laj Adan, abʼan, moko kixkʼam ta re rikʼin laj Adan xbʼaan naq junelik kixpaabʼ li Yos toj saʼ xkamik. Saʼ xkʼabʼaʼ naq moko xkʼulubʼ ta raj naq tkamq, li Jehobʼa kixwaklesi chi yoʼyo ut kixkanabʼ naq tsutqʼiiq wiʼ chik saʼ choxa. Chi joʼkan, li Jesus truuq xkʼebʼal rehebʼ li teʼabʼinq chiru li Yos li inkʼaʼ kiruuk xkʼebʼal laj Adan: li yuʼam chi junelik. «Xbʼaan li xqʼetbʼa aatin jun chi winq keʼkanaak choʼq aj maak chixjunilebʼ; joʼkan ajwiʼ, rikʼin naq kipaabʼank li jun chi winq, naabʼalebʼ teʼkanaaq choʼq tiikebʼ xchʼool» (Romanos 5:19). Saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Jesus, li Yos tixbʼaanu naq ttzʼaqloq ru li kixyeechiʼi chaq: ebʼ li qas qiitzʼin teʼwanq xyuʼam chi junelik saʼ li Ruuchichʼochʼ.

Rilbʼal chanru li Jehobʼa kixtuqubʼ ru ebʼ li chʼaʼajkilal li kixkʼam chaq laj Adan naq kixqʼet ribʼ nokooxtenqʼa chi xnawbʼal ru chiʼus. Naqatzol naq maakʼaʼ naru tramoq re chi xbʼaanunkil li rajom, li naxye junelik ttzʼaqloq ru (Isaias 55:11). Naxkʼut ajwiʼ chiqu naq jwal nokooxra. «Aʼin kikʼutunk wiʼ qikʼin li qaraabʼal xbʼaan li Yos: naq li Yos kixtaqla chaq li Ralal jun chiribʼil saʼ ruuchichʼochʼ re naq wanq qayuʼam saʼ xkʼabʼaʼ Aʼan. Rikʼin aʼin nawank li rahok: moko rikʼin ta naq laaʼo xoorahok re li Yos, rikʼin bʼan naq Aʼan kirahok qe ut kixtaqla chaq li Ralal choʼq kames-mayej chirix li qamaak» (1 Juan 4:9, 10).

Li Yos kiʼalaak saʼ xchʼool xqʼaxtesinkil li xyuʼam li Ralal re qakolbʼal. Aʼin naxkʼut chiqu naq relik chi yaal naq «tixsi ajwiʼ qe chixjunil» li kixyeechiʼi qe (Romanos 8:32). Kʼaru chik kixyeechiʼi qe? Qilaq aʼin.