MA TWULAQ raj chiqu junaq li kʼanjel saʼ li chʼuut ut maare anaqwan inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil? Maare jun li kʼanjel li yook xbʼaanunkil jun li hermaan malaj jun li kʼanjel li xqabʼaanu chaq junxil. Maare li qachihabʼ, li qayajel, li xmaakʼaʼil qatumin malaj xwenteninkil li qajunkabʼal tixram chiqu xbʼaanunkil li naqaj. Malaj xqakanabʼ xbʼaanunkil li kʼanjel li xqabʼaanu chaq chiru naabʼal chihabʼ saʼ xkʼabʼaʼ naq li qamolam kixjal wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ. Maakʼaʼ naxye kʼaru yooqo xkʼulbʼal, maare tqakʼoxla naq moko naqabʼaanu ta chixjunil li twulaq raj chiqu saʼ li xkʼanjel li Jehobʼa. Naq nakʼulmank aʼin, chʼolchʼo naq wank sut inkʼaʼ sa naqekʼa qibʼ. Abʼanan, kʼaru tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tchʼinaaq ut trahoʼq li qachʼool malaj toojosqʼoʼq? Kʼaru ttenqʼanq qe re naq junelik sahaq saʼ li qachʼool?

Li eetalil li kixkanabʼ laj Juan laj Kubʼsihomhaʼ naxkʼut chiqu jun li chaabʼil naʼlebʼ. Laj Juan kixkʼul li chaqʼal ru kʼanjel saʼ ruqʼ li Yos. Abʼanan, maajunwa tana kixkʼoxla chanru traqeʼq li xyuʼam, naq ebʼ li chihabʼ li tixnumsi saʼ tzʼalam tixqʼax ru ebʼ li chihabʼ li tixnumsi saʼ li xkʼanjel li Yos. Usta joʼkan, junelik sa chaq saʼ xchʼool. Kʼaru kitenqʼank re? Ut, chan raj ru tqabʼaanu re naq junelik sahaq saʼ li qachʼool usta inkʼaʼ tkʼulmanq li naqayoʼoni?

Chiru li po Abril re li chihabʼ 29 naq ak xkʼulunk chik li Jesus saʼ Ruuchichʼochʼ, laj Juan kixtikibʼ xkawresinkilebʼ li kristiʼaan re xkʼulunik li Sikʼbʼil Ru, joʼ kixye li Jehobʼa. Kixye: «Cheyotʼ eechʼool chejal eekʼaʼuxl, xbʼaan naq li xnimajwal wankilal li choxa ak nachʼ wank» (Mat. 3:2; Luc. 1:12-17). Naabʼalebʼ xeʼxkʼulubʼa li raatin laj Juan. Najt tzʼaqal keʼchalk li kʼiila tenamit re rabʼinkil li naxye, ut naabʼal xeʼxyotʼ xchʼool ut xeʼkubʼeek xhaʼ. Joʼkan ajwiʼ, inkʼaʼ kixuwak chi xyeebʼal rehebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼebʼ li paabʼal, xbʼaan naq aʼanebʼ aj kapalkʼal u, naq traqmanq aatin saʼ xbʼeenebʼ wi inkʼaʼ nekeʼxjal li xnaʼlebʼ (Mat. 3:5-12). Li hoonal li qʼaxal kiwank xwankil saʼ li xkʼanjel kikʼulmank chiru li po Octubre re li chihabʼ 29 naq kixkubʼsi xhaʼ li Jesus. Chalen li hoonal aʼan, kixkawresihebʼ xchʼool li poyanam re naq teʼxtaqe li Jesus, li Sikʼbʼil Ru li ak yeechiʼinbʼil chaq (Juan 1:32-37).

Saʼ xkʼabʼaʼ naq jwal chaqʼal ru li kʼanjel li kixbʼaanu  laj Juan, li Jesus kixye chirix: «Maajun rehebʼ li yoʼlajenaq rikʼin ixq naxqʼax ru laj Jwan aj kubʼsihomhaʼ» (Mat. 11:11). Chʼolchʼo naq oxloqʼ chiru laj Juan chixjunil li kixbʼaanu chiru li Jehobʼa ut kisahoʼk saʼ xchʼool xbʼaan li osobʼtesihom li kixkʼul. Joʼ laj Juan, ebʼ laj paabʼanel saʼebʼ li qakutan li xeʼkʼanjelak chiru li Jehobʼa chi anchal xchʼool nekeʼxyal xsahil li chaqʼal ru osobʼtesihom. Qilaq li xeʼxkʼul laj Terry ut li xSandra li rixaqil, xkabʼichalebʼ nekeʼxqʼax 50 chihabʼ rokikebʼ chi kʼanjelak chixjunil li hoonal chiru li Yos. Laj Terry naxye: «Xinkʼul naabʼal li chaqʼal ru kʼanjel. Xinwank chaq joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li nekeʼxbʼaanu 70 ut 130 hoor, saʼ Betel, joʼ aj ilol chʼuut ut joʼ aj ilol jun teep chi chʼuut, ut anaqwan wankin wiʼ chik joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li naxbʼaanu 130 hoor». Xkʼulbʼal ebʼ li kʼanjel joʼ aʼin naxkʼe xsahil qachʼool. Abʼan li eetalil li kixkʼe laj Juan tixkʼut chiqu naq li xsahil li qachʼool moko tchalq ta saʼ li kʼanjel li kʼebʼil qe saʼ li xmolam li Yos ut naq aajel ru xkʼebʼal qaqʼe re naq junelik sahaq saʼ li qachʼool.

Li kitenqʼank re laj Juan re naq inkʼaʼ trahoʼq saʼ xchʼool aʼan naq junelik kixbʼanyoxi li kʼanjel li kʼebʼil re. Jun eetalil, naq ak kikubʼeek chik xhaʼ li Jesus, keʼok chi jebʼk li xtzolom laj Juan abʼan rajlal kutan yookebʼ chi tamk li xtzolom li Jesus. Aʼin kixchʼiʼchʼiʼi ebʼ li xtzolom laj Juan, joʼkan naq keʼxye re: «Aʼ li xat-aatinak chirix, yo chi kubʼsink haʼ ut chixjunilebʼ nekeʼwulak rikʼin» (Juan 3:26). Laj Juan kixsumehebʼ: «Li ani aj ikʼin wank li ixaqilbʼej aʼan li bʼeelomej; ut li ramiiw li bʼeelomej li nawank aran ut narabʼi, kʼajoʼ naq nasahoʼk saʼ xchʼool chi rabʼinkil xyaabʼ xkux li bʼeelomej. Aʼan aʼin li xsahil inchʼool, ut ak tzʼaqlojenaq chik ru» (Juan 3:29). Laj Juan maajunwa kixkʼoxla naq li Jesus tixmaqʼ li xkʼanjel chi moko kixkʼoxla ta naq maakʼaʼ rusilal li naxbʼaanu saʼ xkʼabʼaʼ naq qʼaxal wank xwankil li xkʼanjel li Jesus. Junelik bʼan kisahoʼk saʼ xchʼool xbʼaan naq oxloqʼ chiru wank choʼq «ramiiw li bʼeelomej».

Li xnaʼlebʼ laj Juan kitenqʼank re, re naq sahaq saʼ xchʼool usta chʼaʼaj li xkʼanjel. Jun eetalil, saʼ xkʼabʼaʼ naq kiyoʼlaak joʼ aj nazareo, moko truuq ta rukʼbʼal li bʼiin (Luc. 1:15). Li Jesus kixye chirix li kawil chaqʼrabʼ li naxbʼeresi wiʼ li xyuʼam laj Juan: «Xkʼulunk laj Jwan li inkʼaʼ nawaʼak chi moko naʼukʼak». Abʼan li Jesus ut ebʼ li xtzolom moko nekeʼxbʼeresi ta ribʼ joʼebʼ laj nazareo ut moko chʼaʼaj ta ru li xyuʼamebʼ (Mat. 11:18, 19). Joʼkan ajwiʼ, usta laj Juan inkʼaʼ kixbʼaanu li sachbʼachʼoolej, naxnaw naq ebʼ li xtzolom li Jesus teʼxbʼaanu aʼin, saʼ xyanq teʼwanq wiibʼ oxibʼ li xeʼwank chaq choʼq xtzolom laj Juan (Mat. 10:1; Juan 10:41). Abʼan moko xkoho ta xchʼool chirix aʼin, laatzʼ bʼan chaq ru saʼ li kʼanjel li kʼebʼil re xbʼaan li Jehobʼa.

Wi laaʼo naqoxloqʼi ajwiʼ li naqabʼaanu saʼ li xkʼanjel li Jehobʼa, inkʼaʼ trahoʼq saʼ qachʼool. Laj Terry, li ak xooʼaatinak chirix, naxye: «Xinkʼe inchʼool chirix li junjunq chi kʼanjel li xeʼxkʼe we». Naq naxkʼoxla li kixbʼaanu saʼ li xkʼanjel chiru li Yos, naxye: «Maakʼaʼ nachʼinaak wiʼ inchʼool. Junelik bʼan ninjultika li osobʼtesink li xinkʼul chaq».

Qʼaxal tsahoʼq saʼ qachʼool wi tqakʼoxla rix naq li naxkʼe xwankil li qakʼanjel aʼan naq wanko joʼ «aj tenqʼ re li Yos» (1 Cor. 3:9). Qakʼehaq jun eetalil. Wi naqames ut naqajiʼ junaq li najteril kʼaʼaq re ru li xwank chaq rikʼin li qaxeʼqatoon, saʼ xnumikebʼ li chihabʼ moko tmoʼonq ta. Joʼkan ajwiʼ, wi tqakʼoxla rix naq qʼaxal oxloqʼ kʼanjelak chiru li Yos, maakʼaʼ tchʼinanq re qachʼool. Inkʼaʼ tqajuntaqʼeeta li mayej li naqakʼe re li Jehobʼa rikʼin li nekeʼxkʼe li junchʼol chi moko tqakʼoxla ta naq li kʼanjel li kʼebʼil qe maakʼaʼ xwankil chiru li nakʼemank rehebʼ li junchʼol (Gal. 6:4).

Maare laj Juan kixnaw naq moko naabʼal chihabʼ ta twanq saʼ li xkʼanjel, abʼan inkʼaʼ tana kixkʼoxla naq maakʼaʼaq saʼ xchʼool naq traqeʼq (Juan 3:30). Saʼ li chihabʼ 30, naq ak xnumeʼk waqibʼ po chirix li xkubʼik xhaʼ li Jesus, kikʼeheʼk saʼ tzʼalam xbʼaan li awabʼej Herodes. Usta joʼkan, kixbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼ re puktesink (Mar. 6:17-20). Kʼaru kitenqʼank re chi wank chi sa saʼ xchʼool usta kijalaak li xyuʼam? Xkʼebʼal xchʼool chirix li xkʼanjel li Yos.

Naq wank chaq saʼ tzʼalam, kirabʼi resil chirix chixjunil li yook xbʼaanunkil li Jesus saʼ li xkʼanjel (Mat. 11:2; Luc. 7:18). Kixpaabʼ chi anchal xchʼool naq li Jesus aʼan li Sikʼbʼil Ru, abʼan maare kixkʼoxla  ma ttzʼaqloq ru chixjunil li yeebʼil chaq saʼ li Santil Hu chirix li Sikʼbʼil Ru. Jun eetalil, saʼ xkʼabʼaʼ naq twanq choʼq awabʼej, ma seebʼ t-oq chi awabʼejink? Ma trisi saʼ tzʼalam? Laj Juan kiraj xtawbʼal ru chiʼus li tixbʼaanu li Jesus, joʼkan naq kixtaqla wiibʼ rehebʼ li xtzolom chi xpatzʼbʼal re: «Ma laaʼat li tento taakʼulunq, malaj taaqoybʼeni jalan chik?» (Luc. 7:19). Naq keʼsutqʼiik, chʼolchʼo naq kixkʼe xchʼool chi rabʼinkil li keʼxye chirix li sachbʼachʼoolej li naxbʼaanu re xkʼirtasinkilebʼ li yaj, ut li kixtaqla xyeebʼal li Jesus re: «Ebʼ li mutzʼ nekeʼilok ut ebʼ li yeq nekeʼbʼeek, ebʼ li saqlep rix nekeʼkʼirtasiik ut ebʼ li tzʼap xik nekeʼabʼink, ebʼ li kamenaq nekeʼajk ru ut ebʼ li nebʼaʼ nekeʼrabʼi li Chaabʼil Esilal» (Luc. 7:20-22).

Relik chi yaal naq ebʼ li esil aʼin kixkawresi laj Juan. Nekeʼxkʼutbʼesi naq rikʼin li Jesus yook chi tzʼaqlok ru li yeebʼil chaq chirix li Sikʼbʼil Ru. Usta inkʼaʼ t-isiiq saʼ tzʼalam, laj Juan kixnaw naq wank rusilal li xkʼanjel. Usta chʼaʼaj chaq ru li xyuʼam, wank xyaalal chiru re naq sahaq saʼ xchʼool.

Wi nokoonaʼlebʼak joʼ laj Juan ut naqakʼe qachʼool chirix li xkʼanjel li Yos, sahaq saʼ qachʼool ut wanq qakuyum (Col. 1:9-11). Rilbʼal xsaʼ li Santil Hu ut xkʼoxlankil rix li naxye tooxtenqʼa chi xbʼaanunkil, xbʼaan naq naxjultika chiqu naq li qakʼanjel chiru li Yos wank xwankil (1 Cor. 15:58). Li xSandra li ak xooʼaatinak chirix, naxye: «Xyaabʼasinkil wulaj wulaj jun xtasal li Santil Hu nikinxtenqʼa re naq qʼaxal tinjiloq chixkʼatq li Jehobʼa ut chi xkʼebʼal inchʼool chirix li nawulak chiru, ut maawaʼ chirix li ninkʼul». Us raj ajwiʼ naq tqakʼe reetal chixjunil li kʼanjel li yook chi uxmank chirix li Xʼawabʼejilal li Yos. Chi joʼkan, moko qʼaxal ta chik tqakʼoxla li naqakʼul, tqakʼe bʼan qachʼool chirix chixjunil li yook xbʼaanunkil li Jehobʼa. Li xSandra naxye ajwiʼ: «Saʼ xkʼabʼaʼ ebʼ li kʼanjel re rajlal po li natawmank saʼ JW Broadcasting^®, naqekʼa naq wanko tzʼaqal saʼ junajil rikʼin li xtenamit li Yos ut junelik sa saʼ li qachʼool saʼ li qakʼanjel».

Laj Juan kixbʼaanu li xkʼanjel chiru wiibʼ oxibʼ chihabʼ «rikʼin li xmusiqʼ ut li xwankil laj Elías». Ut joʼ laj Elias, laj Juan «aʼan yal wiinq joʼ laaʼo» (Luc. 1:17; Sant. 5:17, Li Santil Hu, Wycliffe Bible Translators. Akʼ tzʼiibʼ). Wi nokoobʼanyoxink ut naqakʼe qachʼool chirix li xkʼanjel li Yos joʼ kixbʼaanu laj Juan, sahaq ajwiʼ saʼ qachʼool saʼ li qakʼanjel chiru li Yos, maakʼaʼ naxye kʼaru tkʼulmanq.