«MA TINYE raj naq ninbʼanyoxink?». Aweʼ jun li patzʼom li tento tqakʼoxla chiqajunilo. Li Santil Hu kixye naq saʼebʼ li qakutan naabʼalebʼ li poyanam inkʼaʼ chik teʼbʼanyoxinq (2 Tim. 3:2). Chʼolchʼo naq naqanaw ruhebʼ wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan li nekeʼxkʼoxla naq xkʼulubʼebʼ chixjunil li wank rehebʼ malaj li nekeʼkʼeheʼk re, ut nekeʼxkʼoxla naq moko aajel ta ru bʼanyoxink. Peʼyaal naq inkʼaʼ nawulak chiqu wank rikʼinebʼ li poyanam li nekeʼnaʼlebʼak chi joʼkaʼin?

Abʼanan, li Jehobʼa naxye rehebʼ li xmoos: «Chexyoxinq», ut «chexyoxinq chirix joʼchʼinal joʼnimal li nekekʼul» (Col. 3:15; 1 Tes. 5:18). Relik chi yaal, naqataw rusilal naq naqatzol bʼanyoxink. Kʼaʼut? Qilaq wiibʼ oxibʼ li xyaalal.

Jun li xnimal ru xyaalal re naq tqakʼe qaqʼe chi bʼanyoxink aʼan naq nokooxtenqʼa re naq jwal sa tqekʼa qibʼ. Naq junaq li kristiʼaan nabʼanyoxink sa narekʼa ribʼ, ut joʼkan ajwiʼ narekʼa ribʼ li nabʼanyoxiik re. Chanru nakʼulmank aʼin? Qakʼoxlaq li eetalil aweʼ. Wi jun poyanam naʼalaak saʼ xchʼool xbʼaanunkil qe junaq li usilal, aʼin naxkʼutbʼesi naq kixkʼoxla naq qakʼulubʼ ut naq naxkʼe xchʼool chiqix. Aʼin naxbʼaanu naq sa tqekʼa qibʼ. Chʼolchʼo tzʼaqal naq aweʼ kixkʼul li xRut. Naq laj Boaz kixbʼaanu li usilal re li xRut, kʼajoʼ tana kisahoʼk saʼ xchʼool li xRut chi xkʼebʼal reetal naq jun li poyanam naxkʼe xchʼool chirix re naq us wanq saʼ li xyuʼam (Rut 2:10-13).

Xbʼeen xbʼeen, choobʼanyoxinq chiru li Yos. Relik chi yaal naq wank sut xqakʼoxla rix chixjunil li osobʼtesink li ak xqakʼul saʼ li qayuʼam ut saʼ li qapaabʼal, ut li toj yook xkʼebʼal qe li Jehobʼa (Deut. 8:17, 18; Hech. 14:17). Abʼan, miqakʼojobʼ qachʼool yal rikʼin xkʼoxlankil bʼayaq li rusilal li Yos. Qakʼehaq bʼan qahoonal chi xkʼoxlankil rix chixjunil li rosobʼtesihom li Yos saʼ qabʼeen ut saʼ xbʼeen li qajunkabʼal. Chi joʼkan, qʼaxal toobʼanyoxinq ut chʼolchʼooq tzʼaqal chiqu naq jwal nokooxra ut nokooroxloqʼi (1 Juan 4:9).

Moko tzʼaqal ta rikʼin xkʼoxlankil rix li xchaabʼilal ut li rosobʼtesihom li Jehobʼa, qabʼanyoxiq ajwiʼ li rusilal (Sal. 100:4, 5). Nayeemank naq «li bʼanyoxink qʼaxal natenqʼank re naq tooruuq chi xtawbʼal li sahil chʼoolejil».

Jun chik li xyaalal re naq tqakʼe qaqʼe chi bʼanyoxink aʼan naq nokooxtenqʼa chi wank saʼ tzʼaqal amiiwil. Chiqajunilo naqaj rekʼankil naq nokooʼeʼroxloqʼi. Naq nokoobʼanyoxink chi anchal qachʼool chiru junaq li kristiʼaan li kixbʼaanu qe li usilal, aʼin nokooxtenqʼa re naq toowanq saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin (Rom. 16:3, 4). Joʼkan ajwiʼ, ebʼ li kristiʼaan li nekeʼbʼanyoxink qʼaxal teʼalaaq tana saʼ xchʼool xtenqʼankilebʼ li junchʼol. Xbʼaan naq nekeʼxkʼe saʼ ru li nabʼaanumank saʼ xkʼabʼaʼebʼ, aʼin naʼekʼasink rehebʼ chi xtenqʼankil ebʼ li junchʼol. Ut xtenqʼankil li qas qiitzʼin naxkʼe ajwiʼ xsahil qachʼool, xbʼaan naq joʼ kixye li Jesus: «Qʼaxal nim li sahil chʼoolejil wank saʼ li kʼehok chiru li wank saʼ li kʼuluk» (Hech. 20:35).

Laj Robert Emmons, jun rehebʼ li kijolomink naq kitzʼilmank rix jun li naʼlebʼ chirix li bʼanyoxink saʼ li Nimla Tzolebʼaal re li tenamit California, kixye: «Re naq tooruuq bʼanyoxink, aajel ru xkʼebʼal reetal li nakʼulmank naq nekeʼxtenqʼa ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ li poyanam; wank sut junaq li poyanam naxbʼaanu qe junaq li usilal, ut wank sut laaʼo nokoobʼanunk re li usilal saʼ xkʼabʼaʼebʼ li junchʼol». Joʼkan tzʼaqal, li qayuʼam ut xsahil qachʼool nachalk saʼ li xkʼihalil li usilal li nekeʼxbʼaanu qe li junchʼol. Jun eetalil, maare jalan chik kristiʼaan teʼxkʼe qatzakahemq malaj tooʼeʼxtenqʼa naq tooyajerq (1 Cor. 12:21). Li nekeʼbʼanyoxink nekeʼxkʼe saʼ ru li nekeʼxbʼaanu  li junchʼol saʼ xkʼabʼaʼebʼ. Joʼkan bʼiʼ, ma kʼaynaqo chi bʼanyoxink?

Jun chik li xyaalal re naq tqakʼe qaqʼe chi bʼanyoxink aʼan naq nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool. Li qakʼaʼuxl nakʼanjelak joʼ jun li tzʼilebʼ, naxnumsi ut naxram wiibʼ oxibʼ li kʼaʼaq re ru. Ebʼ li kristiʼaan li nekeʼbʼanyoxink nekeʼxkʼe saʼ ru li chaabʼil naʼlebʼ li yookebʼ xkʼulbʼal ut inkʼaʼ nekeʼxik xchʼool chirix li chʼaʼajkilal. Naq qʼaxal nokoobʼanyoxink, jwal naqakʼe qachʼool chirix li usilal li naqakʼul, ut aʼin naxbʼaanu naq qʼaxal toobʼanyoxinq wiʼ chik. Naq nokoonaʼlebʼak chi joʼkaʼin, nokooxtenqʼa chi xbʼaanunkil li kixye li Apostol Pablo: «Junelik chexsahoʼq rikʼin li Qaawaʼ» (Filip. 4:4).

Wi nokoobʼanyoxink, inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool. Xbʼaan naq moko naru ta nokoobʼanyoxink ut yooqo ajwiʼ chi kaqalink, rahaq saʼ qachʼool malaj yooqo xxokbʼal saʼ li qaanm li xpaltilebʼ li junchʼol. Joʼkan ajwiʼ, ebʼ li poyanam li nekeʼbʼanyoxink inkʼaʼ nekeʼxrahi ru li bʼihomal, xbʼaan naq sahebʼ saʼ xchʼool rikʼin li wank rehebʼ ut inkʼaʼ naxik xchʼoolebʼ chi xsikʼbʼal jalan chik kʼaʼaq re ru (Filip. 4:12).

Joʼ aj paabʼanel naqanaw naq twulaq raj chiru laj Tza naq ebʼ li chʼaʼajkilal li yooko xnumsinkil saʼ li rosoʼjikebʼ li kutan teʼxchʼina ut teʼxrahobʼtesi li qachʼool. Kʼajoʼ raj twulaq chiru naq tookʼahoʼq ut tqawechʼi rix chixjunil. Wi nokoonaʼlebʼak chi joʼkaʼin, moko us ta tooʼelq naq tqapuktesi li chaabʼil esilal. Li bʼanyoxink naxchap ribʼ rikʼin li jalan jalanq chi naʼlebʼ li naruuchi li santil musiqʼej, joʼ li sahil chʼoolejil li naqataw saʼ li chaabʼil echej li naxkʼe qe li Yos ut li qapaabʼal chirix chixjunil li xyeechiʼom (Gal. 5:22, 23).

Joʼ aj kʼanjel chiru li Yos maare naqakʼulubʼa chixjunil li ak xyeemank chirix li bʼanyoxink. Abʼan naqakʼe ajwiʼ reetal naq ak re, naq inkʼaʼ nokoobʼanyoxink ut ak re, naq nachʼinaak qachʼool. Abʼan miqakʼoxla naq inkʼaʼ tooruuq xbʼaanunkil. Naru naqatzol ut naqakʼaytesi qibʼ chi bʼanyoxink. Re xbʼaanunkil aʼin, qakʼehaq qahoonal rajlal kutan chi xkʼoxlankil rix ebʼ li kʼaʼaq re ru li tento tqabʼanyoxi. Wi inkʼaʼ naqakanabʼ xbʼaanunkil, inkʼaʼ chik tchʼaʼajkoʼq chiqu bʼanyoxink. Ut qʼaxal sahaq saʼ qachʼool chiruhebʼ li nekeʼxik xchʼool chirix li chʼaʼajkilal li nekeʼxtaw saʼebʼ li xyuʼam. Qakʼoxlaq rix chixjunil li chaabʼilal li naxbʼaanu li Jehobʼa ut ebʼ li junchʼol chi kristiʼaan re xwaklesinkil qachʼool, chixjunil li naxkʼe xsahil qachʼool. Naru ajwiʼ naqatzʼiibʼa rajlal kutan saʼ junaq li hu wiibʼ malaj oxibʼ li naʼlebʼ li tento tqabʼanyoxi.

Ebʼ laj chamalnawom xeʼxkʼe reetal naq wi kʼaynaqo chi bʼanyoxink, aʼin naxtenqʼa li qulul chi kʼanjelak chiʼus, ut inkʼaʼ nachʼaʼajkoʼk chiqu xtawbʼal rusilal li qayuʼam. Ebʼ li poyanam li nekeʼbʼanyoxink qʼaxal sahebʼ wiʼ chik saʼ xchʼool. Joʼkan utan, qakʼehaq saʼ qu chixjunil li chaabʼil naʼlebʼ li ak xqakʼul, qayalaq xsahil li yooko chi xkʼulbʼal saʼ li qayuʼam ut choobʼanyoxinq. Miqakʼoxla naq maakʼaʼ naʼok wiʼ li bʼanyoxink, qabʼaanuhaq bʼan li naxye li Santil Hu: «Chexyoxinq chiru li Qaawaʼ xbʼaan naq chaabʼil», «chexyoxinq chirix joʼchʼinal joʼnimal li nekekʼul» (1 Cron. 16:34; 1 Tes. 5:18).