1. Kʼaru kirekʼa chaq laj David chirix li Jehobʼa, ut kʼaru kixbʼaanu saʼ xkʼabʼaʼ li narekʼa?

LI AWABʼEJ David kixtzʼiibʼa: «Jwal nim li Qaawaʼ ut xkʼulubʼ loqʼoniik ru» (Sal. 145:3). Laj David naxra chaq li Jehobʼa, ut aʼin kiʼekʼasink re chi xnimankil ru «saʼ li loqʼlaj chʼutam» (Sal. 22:23; 40:6). Relik chi yaal naq laaʼo naqara ajwiʼ li Jehobʼa ut naqakʼam choʼq qe li raatin laj David, li kixye: «Osobʼtesinbʼilat taxaq chi junelik, at Qaawaʼ, xYos li qayuwaʼ Israel!» (1 Cron. 29:10-13).

2. a) Bʼar wank jun li naʼlebʼ re xnimankil ru li Jehobʼa? b) Kʼaru nakʼulmank rikʼin wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel, ut kʼaru tqajultika saʼ li tzolom aʼin?

² Saʼ li qakutan, jun li naʼlebʼ re xnimankil ru li Jehobʼa aʼan naq nokoosumenk saʼebʼ li chʼutam. Abʼan, qʼaxal nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel xbʼaanunkil aʼin. Nekeʼraj xbʼaanunkil abʼan nekeʼxuwak. Chanru teʼxqʼax ru li xxiw? Ut, kʼaru ebʼ li naʼlebʼ tooxtenqʼa chi xkʼebʼal li sumenk li nawaklesink chʼoolej? Tqataw xsumenkil ebʼ li patzʼom aʼin, abʼan xbʼeenwa qajultikaq kaahibʼ li xyaalal li wank xwankil chirix kʼaʼut nokoosumenk saʼebʼ li chʼutam.

3-5. a) Joʼ naxye Hebreos 13:15, kʼaʼut naq nokoosumenk saʼebʼ li chʼutam? b) Kʼaʼut naqanaw naq li Jehobʼa moko naxpatzʼ ta naq juntaqʼeet ru li sumenk tqakʼe?

³ Li Jehobʼa naxkanabʼ naq chiqajunilo tooruuq xnimankil ru (Sal. 119:108). Ebʼ li sumenk li naqakʼe saʼebʼ li chʼutam wank saʼ xyanq li qamayej malaj «li xkʼanjel li xtzʼuumal qe li naqanima wiʼ» li Yos, ut maaʼani naru xyeechiʼinkil  li mayej aʼin saʼ qakʼabʼaʼ (taayaabʼasi Hebreos 13:15). Ma naxpatzʼ li Jehobʼa naq juntaqʼeetaq li qamayej malaj li sumenk li tqakʼe? Inkʼaʼ.

⁴ Li Jehobʼa naxnaw naq chiqajunqal jalan jalanq ru li qayuʼam ut li qaseebʼal, ut qʼaxal naroxloqʼi li mayej li nokooruuk xyeechiʼinkil re. Qakʼoxlaq li jalan jalanq chi mayej li naxkʼulubʼa chaq chiruhebʼ laj Israel. Li wankebʼ xtumin naru nekeʼxyeechiʼi junaq karneer malaj chibʼaat. Ebʼ li nebʼaʼ naru nekeʼxyeechiʼi «wiibʼaq mukuy malaj ut wiibʼaq kʼookʼobʼ». Ut, wi junaq li qas qiitzʼin qʼaxal nebʼaʼ ut inkʼaʼ naru xyeechiʼinkil wiibʼaq mukuy, li Jehobʼa naxkʼulubʼa bʼayaq li xchaqʼalil ru li kʼaj triiw (Lev. 5:7, 11). Usta li kʼaj triiw moko terto ta xtzʼaq, li Yos naroxloqʼi li mayej aʼin, wi aʼanaq «li xchaqʼalil ru kʼaj triiw».

⁵ Joʼkan ajwiʼ nakʼoxlak li Jehobʼa saʼ li qakutan. Naq nokoosumenk saʼebʼ li chʼutam, chaabʼil qikʼin ut inkʼaʼ naroybʼeni naq chiqajunilo tooʼaatinaq chiʼus joʼ laj Apolos malaj tqaqʼunbʼesihebʼ ru li kristiʼaan joʼ kixbʼaanu li Apostol Pablo (Hech. 18:24; 26:28). Kaʼajwiʼ naxpatzʼ qe naq tqakʼe qachʼool chi xbʼaanunkil chiʼus. Qajultikaq li malkaʼan li kitenqʼank rikʼin wiibʼ li kokʼ tumin. Kixtaw rusilal li Jehobʼa saʼ xkʼabʼaʼ naq kixyeechiʼi chixjunil wank re (Luc. 21:1-4).

6. a) Joʼ naxye saʼ Hebreos 10:24, 25, chanru nokooxtenqʼa li sumenk li naqabʼi saʼebʼ li chʼutam? b) Chanru taakʼutbʼesi naq oxloqʼ chaawu naq nekeʼsumenk li qechpaabʼanel?

⁶ Naq nokoosumenk, naqawaklesi qachʼool chiqibʼil qibʼ (taayaabʼasi Hebreos 10:24, 25). Chiqajunilo nawulak chiqu rabʼinkil li jalan jalanq chi sumenk saʼebʼ li chʼutam. Jun eetalil, kʼajoʼ nawulak chiqu rabʼinkilebʼ li kokʼal naq rikʼin wiibʼ oxibʼ li aatin ut chi anchalebʼ xchʼool nekeʼsumenk. Nokoosahoʼk chi rabʼinkil naq junaq li qechpaabʼanel chi sa saʼ xchʼool naxchʼolobʼ jun li naʼlebʼ li tojaʼ xtzol. Ut nasachk qachʼool naq li inkʼaʼ naʼelk ruhebʼ chi aatinak malaj li toj yookebʼ xtzolbʼal li qaatinobʼaal nekeʼxkawresi ribʼ chi xkʼebʼal jun li sumenk (1 Tes. 2:2). Chanru tqakʼutbʼesi chiruhebʼ naq oxloqʼ chiqu naq nekeʼxyal xqʼe chi xbʼaanunkil? Xbʼeen, tqabʼanyoxi rehebʼ naq traqeʼq li chʼutam ut tqaye rehebʼ naq xeʼxwaklesi qachʼool rikʼin li sumenk li xeʼxkʼe. Xkabʼ, naq nokoosumenk laaʼo. Chi joʼkan moko kaʼaj tawiʼ teʼxwaklesi qachʼool, laaʼo ajwiʼ toowaklesinq chʼoolej (Rom. 1:11, 12).

7. Chanru naqataw rusilal naq nokoosumenk saʼebʼ li chʼutam?

 ⁷ Naqataw rusilal li sumenk (Is. 48:17). Chanru? Xbʼeen, wi naqaj xtaqsinkil li quqʼ, tqakawresi qibʼ chiʼus choʼq re li chʼutam, tqataw ru chiʼus li Raatin li Yos ut jalan jalanq chik li naʼlebʼ tooruuq xyuʼaminkil. Xkabʼ, maare qʼaxal twulaq chiqu li chʼutam, xbʼaan naq yooqo chi tzʼaqonk chisaʼ. Ut, rox, saʼ xkʼabʼaʼ naq naʼajmank naq tqakawresi qibʼ chiʼus, li naʼlebʼ li tqaye tkanaaq saʼ li qakʼaʼuxl.

8, 9. a) Joʼ naxye Malaquias 3:16, chanru nakaakʼoxla naq naril li Jehobʼa naq naqakʼe qachʼool chi sumenk? b) Usta joʼkan, kʼaru nekeʼrekʼa wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel?

⁸ Nasahoʼk xchʼool li Jehobʼa naq nokooʼaatinak chirix li qapaabʼal. Chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa nokoorabʼi ut naq oxloqʼ chiru naq naqayal qaqʼe chi sumenk saʼebʼ li chʼutam (taayaabʼasi Malaquias 3:16) Ut, naxkʼutbʼesi naq oxloqʼ chiru aʼin, naq nokoorosobʼtesi (Mal. 3:10).

⁹ Relik chi yaal naq wank tzʼaqal xyaalal re naq toosumenq. Usta joʼkan, maare wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel toj nekeʼxuwak chi xtaqsinkil li ruqʼ. Wi joʼkan nakaakʼul, michʼinaak laachʼool. Tqatzʼil naabʼal li naʼlebʼ ut li eetalil li wank saʼ li Santil Hu, ut wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li tooxtenqʼa re naq moko jun sut ta ajwiʼ toosumenq.

10. a) Kʼaru naqekʼa chiqajunilo? b) Kʼaʼut naru naqaye naq wi nachalk qaxiw naq nokoosumenk aʼan jun chaabʼil eetalil?

¹⁰ Ma nakatparpotk naq nakaakʼoxla xtaqsinkil laawuqʼ saʼ li chʼutam? Wi joʼkan, moko kaʼaj tawiʼ laaʼat nakaakʼul aʼin. Li xyaalalil aʼan naq chiqajunilo naʼok qaxiw naq nokoosumenk. Abʼan, wi aʼin naramok chaawu sumenk, aajel ru naq taanaw kʼaʼut nakaawekʼa aawibʼ chi joʼkan. Ma nakatxuwak chi xkʼoxlankil naq mem tatkanaaq malaj moko us ta li taaye? Ma naʼok aakʼaʼuxl chi xkʼoxlankil naq inkʼaʼ tatruuq xbʼaanunkil chiʼus joʼ nekeʼxbʼaanu li junchʼol? Relik  chi yaal, naq nachalk aaxiw, aʼan jun chaabʼil eetalil li naxkʼut naq nakaakubʼsi aawibʼ ut nakaakʼoxla naq li junchʼol wankebʼ xwankil chaawu. Kʼajoʼ nawulak chiru li Jehobʼa li kubʼsink ibʼ (Sal. 138:6; Filip. 2:3). Abʼan, aʼan ajwiʼ naraj naq taanima ru ut taawaklesihebʼ xchʼool laawechpaabʼanel saʼebʼ li chʼutam (1 Tes. 5:11). Li Jehobʼa nakatxra ut tixkʼe aawe li kawil chʼoolej li naʼajmank chaawu.

11. Kʼaru xnaʼlebʼ li Santil Hu naru nokooxtenqʼa?

¹¹ Qilaq wiibʼ oxibʼ xnaʼlebʼ li Santil Hu. Li Raatin li Yos naxye naq chiqajunilo nokoosachk naq nokooʼaatinak (Sant. 3:2). Li Jehobʼa inkʼaʼ naroybʼeni naq tzʼaqalaq qe qu, ut ebʼ li qechpaabʼanel ajwiʼ inkʼaʼ nekeʼroybʼeni aʼin (Sal. 103:12-14). Aʼanebʼ li qas ut li qiitzʼin ut nokooʼeʼxra (Mar. 10:29, 30; Juan 13:35). Nekeʼxtaw ru naq wank sut inkʼaʼ naʼelk chiqu li aatin joʼ naqaj raj.

12, 13. Kʼaru naxkʼut chiqu li eetalil li kixkanabʼ laj Nehemias ut laj Jonas?

¹² Qajultikaq wiibʼ li eetalil li natawmank saʼ li Santil Hu li tooxtenqʼa chi xqʼaxbʼal ru li qaxiw. Aatinaqo xbʼeenwa chirix laj Nehemias, aʼan nakʼanjelak chaq saʼ rochoch jun li xnimal ru awabʼej. Naq kirabʼi naq li xtzʼakil ut li rokebʼaal li tenamit Jerusalen jukʼinbʼil, kirahoʼk saʼ xchʼool (Neh. 1:1-4). Naru naqakʼoxla naq laj Nehemias naparpotk tana naq li awabʼej kixye re, naq tixchʼolobʼ chiru kʼaʼut naq ra saʼ xchʼool. Naq toj maajiʼ nasumenk, laj Nehemias saʼ junpaat kitijok. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, li awabʼej kʼajoʼ naq kixtenqʼa li xtenamit li Yos (Neh. 2:1-8). Li eetalil li kixkanabʼ laj Nehemias naxkʼut chiqu naq aajel ru li tijok naq toj maajiʼ nokoosumenk. Anaqwan aatinaqo chirix laj Jonas. Naq li Jehobʼa kixtaqla chi aatinak rikʼinebʼ laj Ninive, kʼajoʼ naq kixuwak joʼkan naq kixjal xbʼe ut kiʼelelik (Jon. 1:1-3). Abʼan, rikʼin li xtenqʼ li Yos, kixbʼaanu li xkʼanjel ut li esil li kixkʼam kʼajoʼ naq kixtenqʼahebʼ li wankebʼ saʼ li tenamit aʼin (Jon. 3:5-10). Li eetalil li kixkanabʼ laj Jonas naxkʼut chiqu naq li Jehobʼa truuq qatenqʼankil re naq tookʼanjelaq chiru usta kʼajoʼaq qaxiw. Peʼyaal naq li qechpaabʼanel moko qʼaxal xuwajel ta ruhebʼ joʼebʼ laj Ninive?

¹³ Bʼar wank li naʼlebʼ li tooxtenqʼa re xkʼebʼal li sumenk li tixwaklesi xchʼool li qechpaabʼanel? Qilaq wiibʼ oxibʼ rehebʼ.

14. a) Kʼaʼut naq tento tqakawresi qibʼ chiʼus choʼq re li chʼutam? b) Joqʼe tooruuq xkawresinkil qibʼ?

¹⁴ Qakawresihaq qibʼ choʼq re chixjunil ebʼ li chʼutam. Maakʼaʼaq chik qaxiw re sumenk wi naqakʼe qahoonal re xkawresinkil qibʼ chiʼus (Prov. 21:5). Chʼolchʼo naq moko juntaqʼeet ta ru li qayuʼam. Li xʼEloise, jun li malkaʼan li numenaq 80 chihabʼ re, naʼok xkawresinkil ribʼ chirix li hu Laj Kʼaakʼalehom saʼ xtiklajik li xamaan. Naxchʼolobʼ: «Qʼaxal nintaw xsahil ebʼ li chʼutam wi wiibʼ oxibʼ kutan rubʼelaj ninkawresi wibʼ». Li xJoy jun li qechpaabʼanel li nakʼanjelak wulaj wulaj, naxtzol li hu Laj Kʼaakʼalehom naq jun kutan chik ma nawank li chʼutam,  xbʼaan naq naraj naq inkʼaʼ tsachq saʼ xchʼool li naʼlebʼ li naxtzol. Laj Ike, jun li cheekel winq li junelik laatzʼ ru ut aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, naxye: «Wilom naq wank rusilal choʼq we xtzolbʼal chi kokʼaj xsaʼ chiru li xamaan, ut inkʼaʼ chi junwaakaj».

15. Chanru naqakawresi qibʼ chiʼus choʼq re junaq li chʼutam?

¹⁵ Chanru naqakawresi qibʼ chiʼus choʼq re junaq li chʼutam? Xbʼeenwa, tento tqapatzʼ re li Jehobʼa li xsantil musiqʼej (Luc. 11:13; 1 Juan 5:14). Moqon chik, qatzʼilaq chirix kʼaru yook chi aatinak li tzolom. Qatzʼilaq li xjolomil li tzolom, ebʼ li xjolomil li raqal, ebʼ jalam hu ut ebʼ li kaaxukuut. Chirix chik aʼan, qatikibʼaq xtzolbʼal li junjunq chi raqal ut wi tooruuq qasikʼaq chixjunil li raqal Santil Hu li tixkʼe ribʼ chiqu. Qakʼoxlaq rix li naʼlebʼ, ut qakʼehaq qachʼool chirix li naqaj xsumenkil saʼ li chʼutam. Wi naqakawresi qibʼ chiʼus, tqataw naabʼal li rusilal ut inkʼaʼ chik tchʼaʼajkoʼq chiqu sumenk (2 Cor. 9:6).

16. Kʼaru ebʼ li kʼanjelobʼaal wank aawikʼin, ut chanru nakaawoksi?

¹⁶ Qoksihaq li kʼanjelobʼaal li wank saʼ Internet. Li Jehobʼa naxkʼe qe saʼ xkʼabʼaʼ li xmolam jalan jalanq li kʼanjelobʼaal li wank saʼ internet re qatenqʼankil chi xkawresinkil qibʼ. Saʼ li kʼanjelobʼaal JW Library^® nokooruuk xkubʼsinkil saʼ li qaselular malaj saʼ li qatableta ebʼ li hu li tqatzol saʼebʼ li qachʼutam. Chi joʼkan, tooruuq xtzolbʼal li naʼlebʼ, malaj xyaabʼasinkil ut rabʼinkil, yalaq joqʼe ut yalaq bʼar. Wankebʼ nekeʼroksi li kʼanjelobʼaal aʼin re xtzolbʼal ribʼebʼ naq nekeʼhilank saʼebʼ li xkʼanjel, saʼ li tzolebʼaal malaj naq nekeʼbʼihajik. Joʼkan ajwiʼ, saʼ xkʼabʼaʼ li kʼanjelobʼaal Watchtower Library ut li naʼaj Watchtower RE TATRUUQ CHI TZOLOK^™, moko chʼaʼaj ta xtzolbʼal chiʼus wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ.

17. a) Kʼaʼut us xkawresinkil jalan jalanq li sumenk? b) Kʼaru xaatzol saʼ li bʼideo Chatwanq choʼq ramiiw li Jehobʼa: Kawresi chiʼus laasumenk?

¹⁷ Wi naruhank, qakawresihaq jalan jalanq li sumenk saʼ li junjunq chi tzolom. Kʼaʼut? Xbʼaan naq moko junelik ta teʼxkʼe qe li sumenk naq tqataqsi li quqʼ. Maare ebʼ li junchʼol teʼxtaqsi li ruqʼ naq tqabʼaanu laaʼo ut laj bʼeresinel kʼanjel re jalan chik tixkʼe li sumenk. Joʼkan ajwiʼ, maare moko naabʼal ta li sumenk tixkʼe re naq inkʼaʼ tixqʼax ru li hoonal kʼebʼil re. Joʼkan bʼiʼ, moojosqʼoʼk chi moko trahoʼq qachʼool wi inkʼaʼ nokooruuk sumenk saʼebʼ li xbʼeen raqal. Xkawresinkil naabʼal li sumenk tooxtenqʼa re naq tooruuq chi tzʼaqonk. Jun li naʼlebʼ li tooruuq xbʼaanunkil aʼan xyeechiʼinkil qibʼ re xyaabʼasinkil jun li xraqal li Santil Hu. Abʼan, wi tooruuq, qakawresihaq ajwiʼ junaq li sumenk joʼ nachalk saʼ qachʼool. *

18. Kʼaʼut naq moko najt ta roq li sumenk li tqakʼe?

 ¹⁸ Choosumenq rikʼin wiibʼ oxibʼ li aatin. Ebʼ li sumenk li nabʼaanumank rikʼin wiibʼ oxibʼ li aatin ut moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru, aʼan li qʼaxal nawaklesink chʼool. Joʼkan bʼiʼ, naq toosumenq qakʼehaq reetal naq inkʼaʼ tqaqʼax 30 kʼajkʼasal (Prov. 10:19; 15:23). Aajel ru naq li junxil nekeʼok chi tzʼaqonk saʼebʼ li chʼutam teʼxkʼe jun chaabʼil eetalil chirix aʼin. Wi chʼaʼaj xtawbʼal ru malaj teʼbʼayq naabʼal kʼasal naq teʼsumenq, maare li junchʼol teʼxuwaq chi xtaqsinkil li ruqʼ, teʼxkʼoxla naq inkʼaʼ teʼruuq xbʼaanunkil joʼebʼ aʼan. Joʼkan ajwiʼ, naq moko najt ta roq li sumenk, naabʼalebʼ chik nekeʼruuk chi tzʼaqonk. Wi laaʼo xbʼeenwa toosumenq saʼ jun li raqal, aajel ru naq tqabʼaanu chi tzʼaqal re ru, ut inkʼaʼ tooʼaatinaq chirix li naxye chixjunil li raqal. Naq ak xtzʼilmank rix li xsumenkil li patzʼom, naru naqakʼe xtzʼaqobʼ rikʼin wiibʼ oxibʼ chik li naʼlebʼ (taawil li kaaxukuut « Kʼaru li naʼlebʼ tinruuq roksinkil naq tinsumenq?»).

19. Chanru truuq qatenqʼankil laj bʼeresinel kʼanjel, abʼan kʼaru tento tqabʼaanu laaʼo?

¹⁹ Qayehaq re li naxbʼeresi li kʼanjel saʼ kʼaru raqal naqaj sumenk. Wi xqakʼoxla xbʼaanunkil aʼin, chooʼaatinaq rikʼin laj bʼeresinel kʼanjel naq toj maajiʼ natiklaak li chʼutam. Naq twulaq li raqal aʼin, tqataqsi chiʼus li quqʼ ut saʼ junpaat re naq tooril.

20. Chanru najuntaqʼeetamank li chʼutam rikʼin jun li waʼak rikʼinebʼ li qamiiw?

²⁰ Ebʼ li chʼutam chanchan jun li waʼak rikʼinebʼ li qamiiw. Wi ebʼ li qahermaan tooʼeʼxbʼoq chi xwaʼbʼal li pombʼil tibʼ ut teʼxpatzʼ qe naq tqakʼam li tibʼelwa li moko chʼaʼaj ta xkʼubʼankil, kʼaru tqabʼaanu? Maare tchalq qakʼaʼuxl, abʼan chʼolchʼo naq tqakʼe qachʼool chi xkʼubʼankil li tibʼelwa li twulaq chiruhebʼ. Saʼebʼ li qachʼutam li Jehobʼa nabʼoqok qe, naxkʼubʼ jun li meex rikʼin li sahil echej (Sal. 23:5; Mat. 24:45). Li Yos nawulak chiru naq tootzʼaqonq chi xyeebʼal junaq li naʼlebʼ li moko chʼaʼaj ta, abʼan tento tqabʼaanu chi anchal qachʼool. Joʼkan bʼiʼ, qakawresihaq qibʼ chiʼus ut chootzʼaqonq joʼ tixkʼe ribʼ chiqu. Chi joʼkan, moko yal ta toowaʼaq saʼ li xmeex li Jehobʼa, tooʼokenq ajwiʼ re naq ebʼ li junchʼol teʼruuq xbʼaanunkil.