Sikʼ li naʼlebʼ

Sikʼ li xtusulal naʼlebʼ

Bʼar naqatiika li xnaqʼ qu?

Bʼar naqatiika li xnaqʼ qu?

«Nintaqsi li wilobʼaal aawikʼin, at Qaawaʼ, laaʼat li wankat saʼ choxa» (SAL. 123:1).

BʼICH: 143, 124

1, 2. Kʼaru naraj xyeebʼal xtiikankil li xnaqʼ qu rikʼin li Jehobʼa?

WANKO saʼ li «honal qʼaxal chʼaʼaj [...] xnumsinkil», ut yook chi numtaak li chʼaʼajkilal saʼebʼ li qakutan toj reetal naq twulaq xkutankil naq akʼaq chixjunil ut wanq chik li tzʼaqal tuqtuukilal saʼ Ruuchichʼochʼ (2 Tim. 3:1). Joʼkan naq, us naq tookʼoxlaq chirix ebʼ li patzʼom aʼin: «Bʼar naqatiika li xnaqʼ qu?», malaj, ani aj ikʼin naqasikʼ qatenqʼankil ut qabʼeresinkil? Maare inkʼaʼ nachʼaʼajkoʼk chiqu xyeebʼal: «Rikʼin li Jehobʼa». Ut aʼin tzʼaqal li xsumenkil li patzʼom.

2 Kʼaru naraj xyeebʼal xtiikankil li xnaqʼ qu rikʼin li Jehobʼa? Ut, chanru chʼolchʼooq chiqu naq aʼan naqakaʼya naq yooko xkʼebʼal qaqʼe rajlal kutan chi xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal? Ak siʼeent chihabʼ xnumik, laj tzʼiibʼahom re jun rehebʼ li Salmo kixye naq naʼajmank xkʼebʼal li xnaqʼ qu rikʼin li Jehobʼa re xsikʼbʼal qatenqʼankil saʼ xqʼehil li rahilal (taayaabʼasi Salmo 123:1-4). Kixjuntaqʼeeta aʼin rikʼin li naxbʼaanu jun li moos. Naq kixye naq li moos kaw naʼilok saʼ ruqʼ laj echal re, moko kaʼaj tawiʼ kiraj xyeebʼal naq li moos naxnaw naq tkʼeheʼq xwa ut tkoleʼq. Kiraj ajwiʼ xyeebʼal naq junelik yooq rilbʼal laj echal re, re naq tixbʼaanu li nawulak chiru ut tixsahobʼresi li xchʼool. Joʼkan ajwiʼ, aajel ru naq tqatzol xsaʼ li Raatin li Yos re xkʼebʼal reetal malaj xtawbʼal ru bʼar wank li rajom li Jehobʼa ut xbʼaanunkil li naxye. Yal chi joʼkan, li Yos tooxtenqʼa (Efes. 5:17).

3. Kʼaru tawiʼ tooxkʼe chi xjalbʼal li qilobʼaal ut naq inkʼaʼ chik twanq li xnaqʼ qu rikʼin li Jehobʼa?

3 Usta naqanaw naq aajel ru naq junelik yooqo xtiikankil li xnaqʼ qu rikʼin li Jehobʼa, wank sut maare tqajal li qilobʼaal. Aʼin kixkʼul jun li chaabʼil ramiiw li Jesus li naxkʼabʼaʼi Marta. Xkoho xchʼool chirix li «xkʼiila kʼanjel» (Luc. 10:40-42). Wi joʼkan kixkʼul jun li ixq li kaw xpaabʼal usta li Jesus wank chaq rochbʼen, inkʼaʼ raj tsachq qachʼool wi tqakʼul aʼin. Joʼkan bʼiʼ, kʼaru tooxkʼe chi xjalbʼal li qilobʼaal? Saʼ li tzolom aʼin, tqil chanru truuq qachʼiʼchʼiʼinkil li xnaʼlebʼebʼ li junchʼol. Joʼkan ajwiʼ, tqatzol kʼaru tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tqisi li xnaqʼ qu rikʼin li Jehobʼa.

JUN LI WINQ LI INKʼAʼ KIXKANABʼ LI YOS KIXSACH JUN LI MAATAN

4. Kʼaʼut naru nasachk qachʼool naq laj Moises inkʼaʼ kiʼok saʼ li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ?

4 Chʼolchʼo tzʼaqal naq laj Moises naxsikʼ chaq xnaʼlebʼ rikʼin li Jehobʼa. Joʼkan naq, «kiwank chi kaw xchʼool [...] chanchan yo chi rilbʼal Li inkʼaʼ naʼilmank ru» (taayaabʼasi Hebreos 11:24-27). Li Santil Hu naxye qe naq «arin Israel maajun chik propeet kiwakliik chaq joʼ laj Moisés: li Qaawaʼ ut laj Moisés nekeʼxkaʼya ribʼ naq nekeʼaatinak» (Deut. 34:10). Abʼanan, usta wank chaq choʼq ramiiw li Jehobʼa, kixsach li maatan chirix li ok saʼ li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ (Num. 20:12). Kʼaru xkʼulmank?

5-7. a) Kʼaru li chʼaʼajkilal kiwank naq moko najt ta relikebʼ laj Israel saʼ li tenamit Egipto? b) Chanru kinaʼlebʼak laj Moises?

5 Maajiʼ nanumeʼk wiibʼ po naq ebʼ laj Israel xeʼelk chaq saʼ Egipto ut toj maajiʼ ajwiʼ nekeʼwulak saʼ li tzuul Sinai, naq kikʼulmank jun li nimla chʼaʼajkilal. Li tenamit kiʼok chi wechʼink xbʼaan naq maakʼaʼ chaq haʼ ut keʼok ajwiʼ xwechʼbʼal rix laj Moises. Saʼ xkʼabʼaʼ naq kinimank ru li chʼaʼajkilal, laj Moises kitzʼaamank chiru li Jehobʼa: «Kʼaru tinbʼaanu rikʼin li tenamit aʼin? Kachʼin chik maa nikineʼxkuti chi pek» (Ex. 17:4). Re xsumenkil, li Jehobʼa kixkʼe re li naʼlebʼ aʼin chi tzʼaqal re ru: tento raj kixsakʼ li pek re Horeb, tojaʼ naq t-elq raj naabʼal li haʼ. Li Santil Hu naxye ajwiʼ: «Joʼkan kixbʼaanu laj Moisés chiruhebʼ li xbʼeenil laj Israel». Ebʼ laj Israel xeʼrukʼ joʼnimal li haʼ li xeʼraj ut li chʼaʼajkilal kituqlaak ru (Ex. 17:5, 6).

6 Li Santil Hu naxye naq laj Moises kixkʼabʼaʼi choʼq Masah li naʼaj aʼin, li naraj xyeebʼal «yalok ix», ut Meriba, li naraj xyeebʼal «wechʼink». Kʼaʼut us ebʼ li kʼabʼaʼej aʼin choʼq re li naʼaj? «Xbʼaan naq ebʼ laj Israel keʼxwechʼi ut keʼxyal rix li Qaawaʼ: “Ma wank li Qaawaʼ saʼ qayanq malaj inkʼaʼ?”» (Ex. 17:7).

7 Chanru kiril li Jehobʼa li kikʼulmank Meriba? Kixkʼoxla naq ebʼ laj Israel keʼxqʼet ribʼ chiru aʼan ut chiru li xwankilal, maawaʼ kaʼajwiʼ chiru laj Moises (taayaabʼasi Salmo 95:8, 9). Chʼolchʼo tzʼaqal naq ebʼ laj Israel moko us ta xeʼnaʼlebʼak. Abʼan, laj Moises kinaʼlebʼak chiʼus: kixpatzʼ xtenqʼankil re li Jehobʼa ut kixbʼaanu chi tzʼaqal re ru li kiyeheʼk re.

8. Kʼaru li chʼaʼajkilal keʼxtaw ebʼ laj Israel naq kachʼin chik ma nekeʼraqeʼk xbʼeninkil li chaqichʼochʼ?

8 Naq xnumeʼk tana 40 chihabʼ, naq kachʼin chik ma nekeʼraqeʼk xbʼeninkil li chaqichʼochʼ, kikʼulmank ajwiʼ jun li chʼaʼajkilal joʼ aʼin. Ebʼ laj Israel wankebʼ chaq saʼ li naʼaj li tkʼabʼaʼiiq raj Meriba. Abʼan li naʼaj aʼin wank chaq chixkʼatq Qades, kachʼin chik ma nekeʼxtaw li xnubʼaal li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ. * Jun sut chik, ebʼ laj Israel keʼok chi wechʼink xbʼaan naq maakʼaʼ li haʼ (Num. 20:1-5). Abʼanan, saʼ xqʼehil aʼin moko juntaqʼeet ta chik kinaʼlebʼak laj Moises.

9. Kʼaru kixye li Jehobʼa naq tixbʼaanu laj Moises, abʼan kʼaru kixbʼaanu aʼan? (Taawil li jalam u saʼ xtiklajik).

9 Chanru kinaʼlebʼak laj Moises naq xeʼok wiʼ chik chi wechʼink? Kitzʼaamank wiʼ chik chiru li Jehobʼa re naq tyeheʼq re kʼaru tixbʼaanu. Saʼ li hoonal aʼin, li Yos inkʼaʼ chik kixye re, naq tixsakʼ li pek. Kixye bʼan re, naq tixchap li xxuqʼ, tixchʼutubʼ li tenamit chire li pek ut traatina li pek (Num. 20:6-8). Abʼan laj Moises inkʼaʼ kiraatina li pek. Kixkʼe bʼan chi elk li xjosqʼil ut kixjap re saʼ xxikebʼ laj Israel: «Abʼihomaq, ex qʼetqʼet aj tenamit. Ma nekekʼoxla naq truuq taaqisi haʼ saʼ li saqoonak aʼin?». Chirix chik aʼan, moko jun sut ta kixsakʼ li pek, wiibʼ sut bʼan (Num. 20:10, 11).

10. Chanru kinaʼlebʼak li Jehobʼa rikʼin li kixbʼaanu laj Moises?

10 Kʼajoʼ naq kijosqʼoʼk li Jehobʼa rikʼin laj Moises! (Deut. 1:37; 3:26). Kʼaʼut? Wank tana wiibʼ oxibʼ xyaalal. Maare kichalk xjosqʼil xbʼaan naq inkʼaʼ kixbʼaanu li kiyeheʼk re.

11. Naq laj Moises kixsakʼ li pek, kʼaʼut keʼxkʼoxla tana ebʼ laj Israel naq maawaʼ xsachbʼachʼoolej li Jehobʼa?

11 Qilaq jun chik xyaalal kʼaʼut tana kijosqʼoʼk li Jehobʼa rikʼin laj Moises. Li xpekul li xbʼeen Meriba kʼajoʼ xkawil. Usta ttochʼmanq chi kaw, maaʼani nakʼoxlank re, naq t-elq chaq haʼ chiru. Abʼan li xpekul li xkabʼ Meriba yal naxmuri ribʼ. Xbʼaan naq li pek naxmuri ribʼ, saʼ li teep aʼin wank sut natawmank xyoʼlebʼaal haʼ rubʼel pek li naru roksinkil. Naq laj Moises kixsakʼ li pek ut inkʼaʼ kiraatina, ebʼ laj Israel inkʼaʼ tana keʼxkʼoxla naq li Jehobʼa kixbʼaanu jun sachbʼachʼoolej xbʼaan naq saʼ li naʼaj aʼan li haʼ naʼelk chaq xjunes. *

CHANRU KIXQʼET RIBʼ LAJ MOISES

12. Bʼar wank li jun chik xyaalal naq kijosqʼoʼk tana li Jehobʼa rikʼin laj Moises ut laj Aaron?

12 Wank jun chik xyaalal kʼaʼut tana kijosqʼoʼk li Jehobʼa rikʼin laj Moises ut laj Aaron. Qilaq kʼaru kixye laj Moises re li tenamit: «Ma nekekʼoxla naq truuq taaqisi haʼ saʼ li saqoonak aʼin?». Naq kixye «taaqisi», maare yook chi aatinak chirix aʼan ut chirix laj Aaron. Li raatin laj Moises kixkʼutbʼesi li xnimal ru li xpaltil naq inkʼaʼ kiroxloqʼi li Jehobʼa, li kibʼaanunk re li sachbʼachʼoolej. Chanchan naq li naʼlebʼ aʼin nachʼola ru rikʼin li naxye saʼ Salmo 106:32, 33: «Keʼxjosqʼi li Qaawaʼ chire li haʼ Meribá, ut laj Moisés kikʼuluk rahilal xmaakebʼ aʼan: kirahoʼk xchʼool laj Moisés ut kiʼaatinak chi inkʼaʼ kixnaw kʼaru kixye» * (Num. 27:14). Joʼkan bʼiʼ, rikʼin li kixbʼaanu laj Moises inkʼaʼ kixkʼe xloqʼal li Jehobʼa joʼ chanru xkʼulubʼ. Li Jehobʼa kixye re laj Moises ut re laj Aaron: «Inkʼaʼ kepaabʼ li waatin» (Num. 20:24). Chʼolchʼo tzʼaqal naq keʼmaakobʼk chiru li Yos.

13. Kʼaʼut naq chaabʼil ut wank xyaalal chanru kiraqok aatin li Jehobʼa saʼ xbʼeen laj Moises?

13 Saʼ xkʼabʼaʼ naq laj Moises ut laj Aaron xaqabʼanbʼilebʼ choʼq aj kʼamolbʼe chiru li xtenamit li Yos, jun li nimla kʼanjel tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ (Luc. 12:48). Junxilaj chiru aʼin, li Jehobʼa ak kixye rehebʼ laj Israel li keʼxqʼet ribʼ chiru naq inkʼaʼ teʼoq saʼ li naʼaj Canaan (Num. 14:26-30, 34). Joʼkan naq, chaabʼil ut wank xyaalal naq li Jehobʼa kiraqok aatin saʼ xbʼeen laj Moises saʼ xkʼabʼaʼ naq kixqʼet ribʼ: inkʼaʼ t-oq saʼ li chʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq rehebʼ.

LI XXEʼIL LI CHʼAʼAJKILAL

14, 15. Kʼaru kitaqlank re laj Moises chi xqʼetbʼal ribʼ?

14 Kʼaru kitaqlank re laj Moises chi xqʼetbʼal ribʼ? Qilaq wiʼ chik li naxye li Salmo 106:32, 33: «Keʼxjosqʼi li Qaawaʼ chire li haʼ Meribá, ut laj Moisés kikʼuluk rahilal xmaakebʼ aʼan: kirahoʼk xchʼool laj Moisés ut kiʼaatinak chi inkʼaʼ kixnaw kʼaru kixye». Usta ebʼ laj Israel keʼxchiqʼ xjosqʼil li Jehobʼa, laj Moises chik kikʼahoʼk xchʼool. Xbʼaan naq maakʼaʼ xkuyum, kixkut raatin ut inkʼaʼ kixkʼoxla naq aʼin tkʼehoq re saʼ chʼaʼajkilal.

15 Laj Moises kixkanabʼ naq li xbʼaanuhomebʼ li junchʼol tixjal li rilobʼaal, ut inkʼaʼ chik kixtiika li xnaqʼ ru rikʼin li Jehobʼa. Saʼ xbʼeen sut naq ebʼ laj Israel keʼwechʼink xbʼaan naq maakʼaʼ li haʼ, laj Moises chaabʼil kinaʼlebʼak (Ex. 7:6). Abʼanan, maare xlubʼk ut xchʼinaak xchʼool xbʼaan naq ak lajeetq chihabʼ rokik chi rilbʼal li tenamit li yook xqʼetbʼal ribʼ. Maare kixkʼe chiʼubʼej li rekʼahom ut inkʼaʼ li xloqʼal li Jehobʼa.

16. Kʼaʼut tento tqakʼe qachʼool chirix li kixbʼaanu laj Moises?

16 Wi laj Moises jun li propeet li junelik kiwank chixkʼatq li Yos, kixjal li rilobʼaal ut kimaakobʼk, laaʼo naru ajwiʼ naqakʼul aʼin. Joʼ laj Moises, laaʼo ok qe ajwiʼ chi ok saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ li yeechiʼinbʼil chaq qe (2 Ped. 3:13). Maajun qe naraj xsachbʼal li nimla maatan aʼin. Abʼan, wi naqaj xtawbʼal aʼin, tento tqatiika li xnaqʼ qu rikʼin li Jehobʼa ut junelik tqayal qaqʼe chi xbʼaanunkil li rajom (1 Juan 2:17). Kʼaru naqatzol chirix li xpaltil laj Moises?

MIQAKANABʼ NAQ LI XBʼAANUHOMEBʼ LI JUNCHʼOL TIXJAL LI QILOBʼAAL

17. Kʼaru tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool?

17 Mootʼaneʼk chiru li chʼinank chʼoolej. Wank sut, yooqo xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal saʼ reqaj ribʼ. Abʼan li Santil Hu naxkʼe qe li naʼlebʼ aʼin: «Moolubʼk chi xbʼaanunkil li us xbʼaan naq saʼ xqʼehil tooqʼoloq, wi inkʼaʼ nachʼinank qachʼool» (Gal. 6:9; 2 Tes. 3:13). Naq tqakʼul ebʼ li chʼaʼajkilal li nekeʼchʼinank chʼool malaj rajlal yooqo xchʼiʼchʼiʼinkil qibʼ rikʼin anihaq, ma tqakʼoxla rix li tqabʼaanu ut li tqaye? (Prov. 10:19; 17:27; Mat. 5:22). Wi wankebʼ teʼxyoobʼ qajosqʼil, tento tqatzol chanru tqakanabʼ chi «numeʼk li josqʼil». Ani aj josqʼil? Li xjosqʼil li Jehobʼa (taayaabʼasi Romanos 12:17-21, TNM). Aʼin naqabʼaanu naq naqatiika li xnaqʼ qu rikʼin li Yos ut naq naqoybʼeni naq aʼan traqoq aatin saʼ xhoonalil. Wi inkʼaʼ naqabʼaanu aʼin ut nokooʼeqajunk chanchan tawiʼ inkʼaʼ yooko roxloqʼinkil li Jehobʼa.

18. Kʼaru tento tqajultika naq tqakʼul junaq li naʼlebʼ?

18 Miqakanabʼ xkʼebʼal qachʼool chi xpaabʼankil li akʼ naʼlebʼ. Naq li Jehobʼa naxkʼe qe li akʼ naʼlebʼ saʼ xkʼabʼaʼ li xmolam, tento tqabʼaanu saʼ junpaat li naxye qe. Ut inkʼaʼ yooqo xbʼaanunkil li naʼlebʼ joʼ kʼaynaqo chaq (Heb. 13:17). Joʼkan ajwiʼ, weent tqabʼaanu re naq inkʼaʼ «[tqaqʼax] ru li ak tzʼiibʼanbʼil» (1 Cor. 4:6). Wi nokoonaʼlebʼak chi joʼkaʼin, tqakʼutbʼesi naq kaw naqakaʼya li Jehobʼa.

Kʼaru tento tqatzol chirix chanru kinaʼlebʼak laj Moises naq kiril li xpaltilebʼ li junchʼol? (Taawil li raqal 19).

19. Kʼaru tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tqakanabʼ wank choʼq ramiiw li Jehobʼa saʼ xkʼabʼaʼ li xbʼaanuhomebʼ li junchʼol?

19 Miqakanabʼ wank choʼq ramiiw li Jehobʼa xbʼaan li xpaltilebʼ li junchʼol. Wi naqatiika li xnaqʼ qu rikʼin li Jehobʼa, inkʼaʼ tqakanabʼ naq li xbʼaanuhomebʼ li junchʼol tixkʼahi li qachʼool malaj tooxkʼe chi maakobʼk re naq tqakanabʼ wank choʼq ramiiw li Jehobʼa. Aʼin chʼolchʼooq raj chiruhebʼ li tenebʼanbʼil saʼ xbʼeenebʼ junaq li kʼanjel saʼ xmolam li Yos, joʼ laj Moises. Relik chi yaal naq chiqajunqal tento tqakʼe qaqʼe chi xpaabʼankil li Jehobʼa re xtawbʼal li kolbʼa ibʼ. Abʼan tento tqajultika naq li Yos inkʼaʼ naraqok aatin saʼ qabʼeen rikʼin kawil chaqʼrabʼ (Filip. 2:12). Naq kʼebʼil naabʼal qakʼanjel, naabʼal ajwiʼ patzʼbʼil qe (Luc. 12:48). Wi relik chi yaal naqara li Jehobʼa, maakʼaʼ tooxkʼe chi tichkʼok malaj tooxjach rikʼin li xrahom li Yos (Sal. 119:165; Rom. 8:37-39).

20. Bʼar tqatiika li xnaqʼ qu?

20 Saʼebʼ li kutan aʼin li chʼaʼaj xnumsinkil, qatiikaq li xnaqʼ qu rikʼin li chunchu saʼ li xkʼojaribʼaal saʼ choxa re xnawbʼal kʼaru li rajom. Maajunwa tqakanabʼ naq saʼ xkʼabʼaʼ li xbʼaanuhomebʼ li junchʼol tqakanabʼ wanq choʼq ramiiw li Yos. Li kixkʼul laj Moises naxkanabʼ jun li naʼlebʼ saʼ li qakʼaʼuxl ut saʼ li qachʼool. Moojosqʼoʼk xbʼaan li xpaltilebʼ li junchʼol, qatiikaq bʼan li xnaqʼ qu rikʼin «li Qaawaʼ li qaYos toj reetal tolril xtoqʼobʼaal qu» (Sal. 123:1, 2).

^ párr. 8 Usta li naʼaj aʼin naxkʼabʼaʼi ajwiʼ Meriba, moko aʼan ta li naʼaj li xooʼaatinak wiʼ saʼ li raqal 6, li wank chaq chixkʼatq Refidim ut keʼxkʼe ajwiʼ Masah choʼq xkʼabʼaʼ. Li wiibʼ chi naʼaj aʼin keʼxkʼabʼaʼi Meriba saʼ xkʼabʼaʼ li wechʼok ibʼ li kiwank aran (taawil reetalil li tenamit tasal 7 re li hu Li tooxtenqʼa chi xtzolbʼal Raatin li Yos).

^ párr. 11 Rikʼin li kikʼulmank arin, laj kʼutunel John A. Beck naxye: «Aʼ yaal li nekexpaabʼ laj Judiiy, ebʼ laj wechʼonel keʼxye: “Laj Moises naxnaw tzʼaqal kʼaru rusilal li pek aʼin. Wi naraj xkʼutbʼesinkil naq naxnaw xbʼaanunkil li sachbʼachʼoolej, risihaq qahaʼ saʼ junaq chik li pek”». Relik chi yaal, naq aʼin yal xkʼaʼuxl li winq.

^ párr. 12 Taawil «Preguntas de los lectores» re li hu La Atalaya 15 re Octubre 1987.