AK RE naq chiqajunilo naqaj rabʼinkil naq chaabʼil qanaʼlebʼ ut tiik qachʼool. Abʼan, saʼ li qakutan chʼaʼaj xyuʼaminkil aʼin. Naabʼalebʼ li kristiʼaan xikʼ nekeʼril li chaabʼilal (2 Tim. 3:3). Maare nekeʼxtaqla ribʼ xjunes, nekeʼxye us re li inkʼaʼ us ut inkʼaʼ us re li chaabʼilal (Is. 5:20). Ut chiqajunilo naqayal qaqʼe chiru li xqakʼul chaq saʼ li qayuʼam ut xbʼaan naq laaʼo aj maak. Joʼkan naq, maare tqekʼa qibʼ joʼ jun li qahermaan ixq li naabʼal chihabʼ rokik chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa, abʼan aʼan naxye: «Qʼaxal nachʼaʼajkoʼk chiwu xkʼoxlankil naq chaabʼilin».

Nasahoʼk saʼ qachʼool xnawbʼal naq chiqajunilo tooruuq xtzolbʼal li usilal. Aweʼ jun rehebʼ li chaabʼil naʼlebʼ li naruuchi li xsantil musiqʼej li Yos, li qʼaxal nim xwankil chiru yalaq kʼaru li wank saʼ qachʼool malaj chi qasutam li tooxchʼaʼajki. Qatzʼilaq rix kʼaru li usilal ut qilaq chan raj ru tooruuq xkʼutbʼesinkil chiʼus saʼ li qayuʼam.

Rikʼin wiibʼ oxibʼ aatin, naru naqaye naq li usilal aʼan li chaabʼil naʼlebʼ li naxyuʼami li inkʼaʼ naxbʼaanu li maaʼusilal chi moko nabʼalaqʼink ut saq ru li xyuʼam. Li kristiʼaan li chaabʼil xchʼool naxsikʼ chanru xtenqʼankilebʼ li junchʼol.

Chʼolchʼo naq naqanaw ru wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan li nekeʼxtenqʼa li xjunkabʼal ut li ramiiw. Abʼan li kristiʼaan li chaabʼil xchʼool chiru li Yos moko kaʼaj tawiʼ aʼin naxbʼaanu. Abʼanan, maaʼani truuq xkʼutbʼesinkil li usilal chi tzʼaqal re ru, xbʼaan naq li Santil Hu naxye: «Moko wank ta junaq tiik xchʼool saʼ ruuchichʼochʼ li tixbʼaanu li us chi junelik, chi inkʼaʼ ta taamaakobʼq» (Ecl. 7:20). Ut li Apostol Pablo kixye ajwiʼ: «Ninnaw chi us naq maakʼaʼ kʼaru us wank wikʼin, saʼ linchʼochʼel sululel» (Rom. 7:18). Joʼkan bʼiʼ, wi naqaj xtzolbʼal li chaabʼil naʼlebʼ aʼin, tento tqatzʼil rix li eetalil li naxkʼe li Jehobʼa, li Xyosil li usilal.

Li Jehobʼa naxaqabʼank re li chaqʼrabʼ re xnawbʼal kʼaru li us. Jun rehebʼ li kitzʼiibʼank re li Salmo kixye re: «Laaʼat chaabʼilat ut jwal aj usilanelat; chakʼut taxaq chiwu laachaqʼrabʼ» (Sal. 119:68). Qatzʼilaq rix li wiibʼ chi naʼlebʼ li nachalk saʼ li rusilal li Yos joʼ naxye saʼ li raqal aʼin.

Chaabʼil li Jehobʼa. Junelik naʼilmank li usilal saʼ li xnaʼlebʼ ut li xbʼaanuhom. Qilaq li kikʼulmank naq kixye re laj Moises: «Laaʼin tinnumsi chixjunil li wusilal chakaʼyabʼaal». Naq yook chi numeʼk li xloqʼal li Yos joʼ ajwiʼ li rusilal, laj Moises kirabʼi li aatin aʼin: «Laaʼin li Qaawaʼ, li Qaawaʼ, Yos aj uxtaan ut tuulan, li nabʼayk chi josqʼoʼk ut makachʼin li xrahom ut li xtiikilal xchʼool! Xaqxo linrahom chiru kʼiila oʼqʼobʼ chihabʼ ut ninkuy li maaʼusilal, li qʼetqʼetil ut li maak; abʼan inkʼaʼ ninkanabʼebʼ laj maak chi maakʼaʼ ta xtojbʼalebʼ rix li xbʼaanuhom» (Ex. 33:19; 34:6, 7). Joʼkan utan, wank xyaalal chiqu re xtawbʼal ru naq li rusilal li Jehobʼa naʼilmank saʼ chixjunil li xnaʼlebʼ ut li xbʼaanuhom. Naq li Jesus kiwank joʼ winq saʼ Ruuchichʼochʼ, aʼan chaq li xnimal ru eetalil chirix li usilal. Usta joʼkan, kixye: «Maajun chaabʼil, kaʼajwiʼ li Yos» (Luc. 18:19).

Li Jehobʼa naxbʼaanu li chʼaabilal. Li rusilal li Jehobʼa nakʼutunk saʼ chixjunil li naxbʼaanu. Li Santil Hu naxye: «Jwal chaabʼil li Qaawaʼ rikʼin  chixjunilebʼ; nim li ruxtaan saʼ xbʼeenebʼ chixjunil li xyoobʼtesihom» (Sal. 145:9). Li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li rusilal naq inkʼaʼ nasikʼok u ut naq naxkʼe xyuʼamebʼ li kristiʼaan ut chixjunil li naʼajmank re naq yoʼyoqebʼ (Hech. 14:17). Naxkʼutbʼesi ajwiʼ naq naxkuy qamaak. Laj tzʼiibʼanel re jun li Salmo kixye: «Qʼaxal chaabʼilat, at Qaawaʼ, ut aj kuyulat maak» (Sal. 86:5). Chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa «naxhoy li rusilal saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼbʼeek saʼ tiikilal» (Sal. 84:12).

Xbʼaan naq li Jehobʼa xooxyobʼtesi joʼ xjalam u, aʼin naraj xyeebʼal naq nokooruuk xyuʼaminkil ut xkʼutbʼesinkil li usilal (Gen. 1:27). Abʼanan, joʼ aj kʼanjel chiru li Yos, li Santil Hu naxye qe: «Tzolomaq xbʼaanunkil li us» (Is. 1:17). Qilaq oxibʼ li naʼlebʼ li tooʼeʼxtenqʼa chi xyuʼaminkil li chaqʼal ru naʼlebʼ aʼin.

Xbʼeen, tento tootijoq re xtzʼaamankil li santil musiqʼej, aʼin tooxtenqʼa re naq chaabʼilaq qanaʼlebʼ chiru li Yos (Gal. 5:22). Relik chi yaal, li xsantil musiqʼ li Yos nokooxtenqʼa chi xraabʼal li us ut xtzʼeqtaanankil li moko us ta (Rom. 12:9). Joʼkan ajwiʼ, li Santil Hu naxye naq li Jehobʼa naru naxkʼe xkawubʼ qachʼool «re xbʼaanunkil ut xyeebʼal chixjunil li us» (2 Tes. 2:16, 17).

Xkabʼ, tento tqayaabʼasi li Raatin li Yos. Naq naqabʼaanu, li Jehobʼa naxkʼut chiqu «kʼaru li chaabʼilal» ut nokooxkawresi re xbʼaanunkil «chixjunil li chaabʼil kʼanjel» (Prov. 2:9; 2 Tim. 3:17). Naq naqil xsaʼ li Raatin ut naqakʼoxla rix, naqanujobʼresi li qachʼool rikʼin li xnimal ru xnaʼlebʼ ut li rajom. Chixjunil aʼin, naqil joʼ jun nimla bʼihomal li ttenqʼanq qe naq t-ajmanq chiqu (Luc. 6:45; Efes. 5:9).

Rox, tento tqatzol xbʼaanunkil «li us» (3 Juan 11). Saʼ li Santil Hu, naqataw li eetalil chirix li usilal li naru naqakʼam qe rikʼin. Abʼanan, li xninqal ru eetalil chirix li usilal naqataw rikʼin li Jehobʼa ut li Jesus. Abʼan, wank jalan jalanq chik li chaabʼil eetalil. Maare nanaq saʼ qachʼool li eetalil li kixkanabʼ li xTabita ut laj Bernabe (Hech. 9:36; 11:22-24). Kʼaʼut naq inkʼaʼ naqakʼe qahoonal re xtzolbʼal li naxye li Santil Hu chirixebʼ ut tqil chanru keʼxtenqʼa li junchʼol? Qakʼoxlaq li tooruuq xbʼaanunkil re xtenqʼankil junaq li qakomon malaj qahermaan. Qakʼehaq reetal li osobʼtesink li xeʼxkʼul li wiibʼ aj paabʼanel aʼin saʼ xkʼabʼaʼ naq xeʼxbʼaanu li usilal. Laaʼo ajwiʼ naru naqakʼul naabʼal li osobʼtesink.

Naru ajwiʼ naqakʼoxla li nekeʼxbʼaanu li usilal rehebʼ li junchʼol saʼebʼ li qakutan. Jun eetalil, ebʼ li cheekel winq saʼ li chʼuut kaw nekeʼkʼanjelak ut nekeʼxra li chaabʼilal. Ut, misach saʼ qachʼool li  qechpaabʼanel ixq li kawebʼ xpaabʼal, aʼanebʼ aj «kʼutul re li chaabʼilal» rikʼin li nekeʼxbʼaanu ut li nekeʼxye (Tito 1:8; 2:3). Li xRoslyn jun li qechpaabʼanel naxye: «Wank jun li wamiiw ixq li naxkʼe xchʼool re xtenqʼankil ut xwaklesinkil xchʼool li hermaan. Naxkʼoxla li xwanjikebʼ ut kʼaynaq chi xkʼebʼal rehebʼ jun chʼina maatan malaj naxsikʼ chanru xtenqʼankilebʼ. Choʼq we, aʼan jun chaabʼil poyanam».

Li Jehobʼa naxye rehebʼ li xmoos: «Sikʼomaq li chaabʼilal» (Amos 5:14). Wi naqabʼaanu, moko kaʼaj tawiʼ tqara li xchaqʼrabʼ, tqakawresi bʼan li naʼekʼasink qe re xbʼaanunkil li nawulak chiru.

Abʼanan, miqakʼoxla naq re xkʼutbʼesinkil li usilal tento tqabʼaanu xninqal ru naʼlebʼ. Qakʼehaq jun li eetalil, wi naqaj naq tkʼiiq junaq li cheʼ, naq naqatʼaqresi moko junsut ta ajwiʼ tqahoy naabʼal li haʼ saʼ xbʼeen, rajlal bʼan yooqo xtʼaqresinkil bʼayaq. Joʼkan ajwiʼ, wi rajlal yooko xtenqʼankilebʼ li junchʼol usta bʼayaq ajwiʼ tqakʼe, aʼin tixkʼutbʼesi naq chaabʼilo.

Li Santil Hu naxye naq chiqajunilo tento yoʼon wanqo ut kawresinbʼilaqo chi xbʼaanunkil li chaabʼilal (2 Tim. 2:21; Tito 3:1). Wi aj aj qu chi rilbʼal li naxkʼul li qas qiitzʼin, chʼolchʼo naq tqataw ru chanru tqatenqʼa: «Rikʼin xbʼaanunkil li us ut re xkabʼlankil ru li xyuʼam» (Rom. 15:2). Maare aʼin naraj xyeebʼal naq tqawotz li kʼaru wank qe (Prov. 3:27). Maare tooruuq xbʼoqbʼal saʼ qochoch chi waʼak malaj re chʼutlaak junpaataq. Ma naqanaw chirix junaq li yaj? Wi joʼkan, naru naqataqla re junaq chʼina hu malaj chʼina esil, tqulaʼani malaj tqabʼoq saʼ xselular. Chʼolchʼo naq wank naabʼal li hoonal re xyeebʼal junaq li chaabʼil aatin «li nawaklesink chʼoolej bʼarwiʼ aajel ru, re naq trusilahebʼ li teʼabʼinq» re (Efes. 4:29).

Joʼ li Jehobʼa, naqaj xbʼaanunkil li usilal rehebʼ chixjunil. Joʼkan naq inkʼaʼ nokoosikʼok u. Jun li naʼlebʼ li nokooxtenqʼa chi xbʼaanunkil aʼin, aʼan xpuktesinkil rehebʼ li chaabʼil esil. Joʼ xooxtaqla wiʼ li Jesus, naqaj ajwiʼ xbʼaanunkil li usilal rehebʼ li xikʼ nekeʼilok qe (Luc. 6:27). Junelik us tooʼelq wi chaabʼil qanaʼlebʼ rikʼinebʼ li junchʼol, xbʼaan naq «maakʼaʼ junaq chaqʼrabʼ naxye naq inkʼaʼ us xbʼaanunkil chixjunil aʼin» (Gal. 5:22, 23). Wi chaabʼil nokoonaʼlebʼak naq xikʼ nokooʼeʼril malaj wank qachʼaʼajkilal, maare tqaqʼunbʼesi jalan jalanq chik chi poyanam re okenk saʼ li yaal ut tqanima xloqʼal li Yos (1 Ped. 3:16, 17).

Li Santil Hu naxye naq «li chaabʼil xchʼool» naxkʼul xqʼajkamunkil chirix li «xchaabʼil kʼanjel» (Prov. 14:14). Bʼar wank wiibʼ oxibʼ rehebʼ li qʼajkamunk aʼin? Maare sa chik tooʼeʼril (Prov. 14:22). Ut, usta inkʼaʼ teʼxbʼaanu, wi inkʼaʼ naqakanabʼ xbʼaanunkil li usilal, maare tqʼunaaq ut ttuulanoʼq li xchʼoolebʼ (Rom. 12:20).

Naabʼal li hermaan nekeʼxye naq xeʼosobʼtesiik naq xeʼxkanabʼ xbʼaanunkil li maaʼusilal ut xeʼok xyuʼaminkil li chaabʼilal. Qilaq li kixkʼul li xNancy. Aʼan naxye: «Laaʼin jun chaq poyanam li maakʼaʼ nawaj re li junchʼol, tzʼaj ru linyuʼam ut maaʼani nawoxloqʼi. Abʼan, naq xinnaw kʼaru naxye li xchaqʼrabʼ li Yos chirix li chaabʼilal ut xinyuʼami, xinʼok xtawbʼal li sahil chʼoolejil. Anaqwan oxloqʼ chiwu linyuʼam ut ninra wibʼ».

Li xnimal ru xyaalal re xyuʼaminkil li usilal aʼan naq naqasahobʼresi xchʼool li Jehobʼa. Aʼan naxkʼe reetal li naqabʼaanu, usta ebʼ li junchʼol inkʼaʼ. Junelik naxnaw chixjunil li naqakʼoxla ut naqabʼaanu (Efes. 6:7, 8). Kʼaru naxkʼam chaq aʼin? «Li Qaawaʼ narusila ru li chaabʼil xchʼool» (Prov. 12:2). Joʼkan utan, miqakanabʼ xyuʼaminkil li usilal. Li Jehobʼa naxyeechiʼi: «Chixjunilebʼ li nekeʼbʼaanunk re li us: loqʼal, nimaak u ut tuqtuukilal li taakʼeemanq rehebʼ» (Rom. 2:10).