1. Chirix kʼaru li nimla naʼlebʼ kiʼaatinak li Jesus naq jun qʼoqyink chik kiwank rikʼinebʼ li tzolom?

NAQ jun qʼoqyink aj chik kiwank li Jesus rikʼinebʼ li xtzolom, 30 sut tana kiʼaatinak chirix li rahok. Chi chʼolchʼo ru kixye rehebʼ naq tento teʼxra ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ (Juan 15:12, 17). Kʼajoʼ xnimal li rahok aʼin xbʼaan naq tixkʼutbʼesi naq aʼanebʼ li xtzolom (Juan 13:34, 35). Li rahok chirix li kiʼaatinak wiʼ li Jesus moko yal ekʼanbʼil ta, jun bʼan li naʼlebʼ li wank xwankil ut naq nabʼaanumank maakʼaʼ naroybʼeni. Kixye: «Maaʼani qʼaxal narahok joʼ li naxqʼaxtesi li xyuʼam saʼ xkʼabʼaʼebʼ li ramiiw. Laaʼex li wamiiw wi nekebʼaanu li nekexintaqla wiʼ (Juan 15:13, 14).

2. a) Saʼebʼ li qakutan, kʼaru nakʼutbʼesink rehebʼ laj kʼanjel chiru li Yos? b) Kʼaru ebʼ li patzʼom tqataw xsumenkil saʼ li tzolom aʼin?

² Ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos rehebʼ li qakutan nawbʼilebʼ ru xbʼaan li tzʼaqal rahok ut maakʼaʼ naroybʼeni, joʼ ajwiʼ li junajil li inkʼaʼ najachok (1 Juan 3:10, 11). Naqayal qaqʼe chi xtawbʼal li rahok aʼin ut maakʼaʼ naxye bʼar qatenamit, qateep, qaatinobʼaal malaj qakʼiijik. Abʼan maare tqakʼoxla: «Kʼaʼut qʼaxal aajel ru li rahok saʼebʼ li qakutan? Chanru naxkawresi qachʼool li Jehobʼa ut li Jesus? Ut, chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼin li Jesus ut  xkʼutbʼal li rahok li nawaklesink chʼool?» (1 Cor. 8:1).

3. Kʼaru nakʼulmank rikʼinebʼ li qas qiitzʼin saʼ xkʼabʼaʼ naq chʼaʼaj ru li qakutan?

³ Saʼ xkʼabʼaʼ naq chʼaʼaj ru li qakutan, «junes rahilal ut xtawasinkil qibʼ naqakʼul», naabʼalebʼ li qas qiitzʼin nekeʼrekʼa xchʼaʼajkil li xchʼoolebʼ (2 Tim. 3:1-5; Sal. 90:10). Naabʼalebʼ nekeʼxrahi ru li kamk. Nayeemank naq rajlal chihabʼ, naxqʼax 800.000 li qas qiitzʼin li nekeʼxkamsi ribʼ, naraj xyeebʼal, naq 1 rajlal 40 kʼajkʼasal. Ra tzʼaqal, wankebʼ ajwiʼ li qechpaabʼanel xeʼrekʼa ribʼ chi joʼkan ut xeʼxkamsi ribʼ.

4. Anihebʼ li xmoos li Yos li xeʼxye naq teʼraj kamk?

⁴ Najter, ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos xeʼxrahi ru li kamk xbʼaan naq qʼaxal yook xkʼaʼuxebʼ. Jun eetalil, naq laj Job kiqʼaxeʼk ru xbʼaan li rahilal kixye naq maakʼaʼ chik aj e li xyuʼam ut kiraj kamk (Job 7:16; 14:13). Laj Jonas kʼajoʼ naq kichʼinaak xchʼool naq inkʼaʼ xʼelk li xkʼanjel joʼ naroybʼeni, ut kixye: «At Qaawaʼ, nintzʼaama chawu naq isi linyuʼam saʼ li ruuchichʼochʼ. Qʼaxal us naq tinkamq chiru naq yoʼyooqin» (Jon. 4:3). Saʼ jun kutan, li propeet Elias inkʼaʼ chik naxnaw kʼaru tixbʼaanu joʼkan naq kixye re li Yos naq tkanabʼaaq chi kamk. Kixye: «Tzʼaqalaq li rahilal aʼin, at Qaawaʼ! Us raj wi tinaakʼe chi kamk xbʼaan naq moko jwal chaabʼilin ta chiruhebʼ linxeʼtoonil yuwaʼ!» (1 Rey. 19:4). Abʼanan, oxloqʼ chiru li Jehobʼa ebʼ li xmoos aʼin ut kiraj naq yoʼyoqebʼ. Inkʼaʼ kixmaajewahebʼ saʼ xkʼabʼaʼ li rekʼahomebʼ, kixkʼojobʼebʼ bʼaan xchʼool rikʼin rahok ut kixtenqʼahebʼ re naq teʼxtaw wiʼ chik xsahil li xyuʼamebʼ ut re naq teʼkʼanjelaq chiru chi anchalebʼ xchʼool.

5. Kʼaʼut naʼajmank saʼebʼ li qakutan naq tqarahebʼ li qechpaabʼanel?

⁵ Usta li xkʼihalil ru ebʼ li qechpaabʼanel inkʼaʼ nekeʼxkʼe ribʼ chi qʼaxeʼk, naabʼalebʼ nekeʼxkuy ebʼ li nimla chʼaʼajkilal ut nekeʼraj naq tqarahebʼ ut tqakʼojobʼebʼ xchʼool. Wankebʼ nekeʼrahobʼtesiik ut nekeʼseʼeek. Wankebʼ nekeʼxkuy naq ebʼ li rechkʼanjel teʼaatinaq chirix xjolom. Malaj lubʼlukebʼ xbʼaan naq nekeʼxkʼe xtzʼaqobʼ xhoonal saʼebʼ li xkʼanjel malaj qʼaxal kaw li xkʼanjelebʼ. Ut wankebʼ nekeʼxkuy li nimla chʼaʼajkilal xbʼaan naq maare li xsumʼaatin li maawaʼ aj Testiiw inkʼaʼ naxkanabʼ xwechʼinkilebʼ. Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin ut xbʼaan jalan chik ebʼ li chʼaʼajkilal, naabʼalebʼ laj paabʼanel lubʼlukebʼ li xjunxaqalil ut li xchʼool. Ani naru natenqʼank rehebʼ re elk chi ubʼej?

6. Chanru naxkawresi li Yos ebʼ li xmoos?

⁶ Chanru naxkawresi li Yos ebʼ li xmoos? Jun li naʼlebʼ li naroksi re xkawresinkilebʼ aʼan naq naxye rehebʼ naq inkʼaʼ tixkanabʼ xraabʼalebʼ. Li tenamit Israel kʼajoʼ tana kikawuuk xchʼool naq kirabʼi li kixye li Jehobʼa: «Jwal loqʼat choʼq we laaʼin, qʼaxal terto aatzʼaq ut nakatinra». Kixye ajwiʼ re: «Matxiwak bʼiʼ, xbʼaan naq wankin aawikʼin» (Is. 43:4, 5). Wanq saʼ laachʼool naq li Yos nakatxra ut oxloqʼat chiru. * Li Jehobʼa naxye re li xtenamit: «Aʼan qʼaxal nim xwankil ut tatxkol. Kʼajoʼ naq tsahoʼq xchʼool saʼ laakʼabʼaʼ!» (Sof. 3:16, 17).

7. Kʼaru xjuntaqʼeetalil li xrahom li Jehobʼa rikʼin li rahok li narekʼa junaq li naʼbʼej chirix li xkʼuulaʼal? (Taawil li jalam u saʼ xtiklajik).

⁷ Maakʼaʼ naxye kʼaru li chʼaʼajkilal  teʼxnumsi li xmoos li Yos, aʼan naxye rehebʼ naq tixtenqʼahebʼ ut tixkʼojobʼebʼ xchʼool. Saʼ li hu Isaias, kixye: «Texchʼoolaniiq, texkʼameʼq chi qʼunqʼu ut textʼotztʼotziiq saʼ xbʼeenebʼ li raq. Joʼ junaq naʼbʼej naxqʼunbʼesi li xkʼuulaʼal, joʼkan ajwiʼ naq texinqʼunbʼesi laaʼin» (Is. 66:12, 13). Ebʼ li aatin aʼin naxkʼut jun li chʼinaʼusil naʼlebʼ: bʼarwiʼ jun li naʼbʼej naxkʼam chi qʼalqʼo li xkʼuulaʼal malaj nabʼatzʼunk rikʼin. Chi joʼkaʼin, li Jehobʼa naxkʼut chiqu li xnimal ru li xrahom li narekʼa chirixebʼ li xmoos. Misachk saʼ qachʼool naq qʼaxal oxloqʼo chiru li Yos (Jer. 31:3).

8, 9. Chanru naxkʼe qametzʼew li xrahom li Jesus?

⁸ Joʼ tzʼaqal aj paabʼanel wank jun chik xyaalal re xnawbʼal naq li Jehobʼa nokooxra. Saʼ Juan 3:16 naxye: «Xbʼaan naq li Yos kʼajoʼ naq kixra li ruuchichʼochʼ: kixkʼe chaq li Ralal jun chiribʼil re naq chixjunil li taapaabʼanq re, inkʼaʼ taasachq, wanq bʼan xyuʼam chi junelik». Naq li Jesus kixkʼe li xyuʼam saʼ qakʼabʼaʼ, kixkʼutbʼesi chanru nokooxra. Li Raatin li Yos naxye qe naq chi moko ebʼ li chʼaʼajkilal chi moko li rahilal toorisi saʼ «li xrahom [...] li Kristo Jesus» (Rom. 8:35, 38, 39). Peʼyaal naq li rahom aʼin nokooxtenqʼa chi elk chiʼubʼej?

⁹ Naru naqataw qametzʼew re xnumsinkil li aaleek li naxlubʼtesi li qajunxaqalil, li qachʼool malaj li qapaabʼal wi wank saʼ li qachʼool naq li Kriist nokooxra (taayaabʼasi 2 Corintios 5:14, 15). Li xrahom li Kriist nokooxtenqʼa chi xkuybʼal chixjunil ut chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Naru nokooxtenqʼa ajwiʼ chi xnumsinkil li rahilal li naxkʼam chaq li kaqsut-iqʼ, li rahobʼtesiik, li chʼinank chʼoolej malaj li xnimal ru kʼaʼuxl.

10, 11. Saʼ xbʼeen ani tenebʼanbʼil xkʼojobʼankilebʼ li xeʼkubʼeek xchʼool? Chʼolobʼ.

¹⁰ Jun chik li naʼlebʼ li naroksi li Jehobʼa re qakawresinkil rikʼin rahok aʼan li chʼuut. Naq naqara ebʼ li qechpaabʼanel, naqakʼutbʼesi naq naqara li Yos. Naqasikʼ chanru xtenqʼankilebʼ re naq teʼxtaw ru naq oxloqʼebʼ chiru li Jehobʼa ut raarokebʼ xbʼaan (1 Juan 4:19-21). Li Apostol Pablo kixye rehebʼ laj paabʼanel: «Chekʼe xkawubʼ eechʼool ut chetenqʼa eeribʼ cheribʼil eeribʼ, joʼ li ak yookex xbʼaanunkil»  (1 Tes. 5:11). Joʼkan bʼiʼ, chiqajunilo, moko kaʼaj tawiʼ ebʼ li cheekel winq, tooruuq xkʼojobʼankil ut xkawresinkil xchʼoolebʼ li qechpaabʼanel joʼ naxbʼaanu li Jehobʼa ut li Jesus (taayaabʼasi Romanos 15:1, 2).

¹¹ Maare aajel ru naq ebʼ li qechpaabʼanel li nekeʼrekʼa xchʼaʼajkil li xchʼoolebʼ ut xkʼaʼuxebʼ teʼxik rikʼin laj bʼanonel ut teʼbʼaneʼq (Luc. 5:31). Chʼolchʼo chiruhebʼ li cheekel winq ut ebʼ li qechpaabʼanel naq maawaʼebʼ aj bʼanonel chirix li yajel aʼin. Abʼanan, nekeʼxnaw chiʼus naq tento xpaabʼankil li taql: «Chewaklesihaqebʼ li nekeʼchʼinank xchʼool, chetenqʼahebʼ li inkʼaʼ kawebʼ xchʼool saʼ xpaabʼaalebʼ, chiwanq eekuyum rikʼinebʼ chixjunil» (1 Tes. 5:14). Aajel ru naq chiqajunilo tqakʼutbʼesi li rahok, tqakʼe qibʼ saʼ xnaʼajebʼ, wanq qakuyum rikʼinebʼ li xeʼkubʼeek xchʼool, ut tqaatinahebʼ saʼ tuulanil re xkʼojobʼankilebʼ xchʼool. Qakʼoxlaq: «Ma ninkʼojobʼank ut ninkawresink chʼool? Chan raj ru tintenqʼa chiʼus ebʼ li wechpaabʼanel?».

12. Kʼe jun li eetalil chirix chanru kixtenqʼa jun li qechpaabʼanel ixq li xrahom li chʼuut.

¹² Chanru tkʼanjelaq li qarahom chiruhebʼ li nekeʼrekʼa xchʼaʼajkil li xchʼoolebʼ? Jun li qechpaabʼanel ixq re Europa naxye: «Wank sut ninkʼoxla xkamsinkil wibʼ. Abʼan wankebʼ nekeʼtenqʼank we. Linchʼuut nakolok we re naq inkʼaʼ tinkamsi wibʼ. Ebʼ li wechpaabʼanel junelik nekeʼxkawresi linchʼool ut nikineʼxra. Wiibʼ oxibʼ ajwiʼ nekeʼxnaw naq rajlal nachʼinaak inchʼool, abʼan chixjunilebʼ junelik nekeʼraj intenqʼankil. Wank jun li sumal li naʼilok we chanchanebʼ innaʼ inyuwaʼ. Junelik nekeʼraj intenqʼankil maakʼaʼ naxye ma chi qʼeq malaj chi kutan». Relik chi yaal naq moko juntaqʼeet ta nekeʼruuk chi tenqʼank chixjunilebʼ. Abʼan, li qarahom naru nakawresink rehebʼ li nekeʼrekʼa xchʼaʼajkil li xchʼoolebʼ ut xkʼaʼuxebʼ. *

13. Kʼaru naʼajmank re xkawresinkilebʼ li qechpaabʼanel?

¹³ Seebʼaq qachʼool chi abʼink (Sant. 1:19). Naq naqakʼe qachʼool chi abʼink naqakʼutbʼesi naq nokoorahok. Chanru naqakawresi li xkubʼeek xchʼool? Qayalaq xkʼoxlankil chan raj ru tqekʼa qibʼ wi laaʼo raj yooko xkʼulbʼal li xrahilal ut qakʼoxlaq chiʼus chanru tqabʼaanu re ebʼ li patzʼom re xtawbʼal ru chanru narekʼa ribʼ. Saʼ li xnaqʼ qu tento tkʼutunq naq yooko xkʼebʼal qachʼool chirix ut naq naqil xtoqʼobʼaal ru. Wi li qechpaabʼanel naraj xchʼolobʼankil chi tzʼaqal re ru li yook xkʼulbʼal, qabʼihaq ut inkʼaʼ tqachʼik qibʼ naq yooq chi aatinak. Maare tooruuq xtawbʼal ru li naxkʼul wi naqakʼe qachʼool chi rabʼinkil. Joʼkan ajwiʼ, traj xyeebʼal qe li naxkʼul ut traj ajwiʼ rabʼinkil li naqakʼoxla. Wi naqakʼe qachʼool chi rabʼinkil li ra wank, tooruuq xkʼojobʼankil xchʼool.

14. Kʼaʼut inkʼaʼ tqawechʼihebʼ rix?

¹⁴ Miqawechʼihebʼ rix. Wi li qas qiitzʼin li rajlal nachʼinaak xchʼool naxkʼoxla naq yooko xwechʼbʼal rix, tnumtaaq li xrahilal. Ut, usta naqaj xtenqʼankil chi anchal qachʼool, kʼajoʼ tchʼaʼajkoʼq chiqu xkawresinkil li xchʼool. Li Santil Hu naxye: «Wan li aatin ra nanaqk wiʼ joʼ naxset li qʼesnal chʼiichʼ; abʼan li raatin li wank xnaʼlebʼ, aʼan chanchan li chaabʼil bʼan» (Prov. 12:18). Relik chi yaal naq maaʼani naqaj xrahobʼtesinkil  rikʼin li qaatin, abʼan tqabʼaanu wiʼ inkʼaʼ naqakʼoxla xbʼeenwa li tqaye. Re xkawresinkilebʼ li junchʼol rikʼin rahok, qakʼehaq qachʼool chi xkʼoxlankil naq laaʼo yooko xkʼulbʼal li xrahilal (Mat. 7:12).

15. Kʼaru li kʼanjelobʼaal naru naqoksi re xkʼojobʼankilebʼ li junchʼol rikʼin rahok?

¹⁵ Qoqsihaq li Raatin li Yos (taayaabʼasi Romanos 15:4, 5). Li Santil Hu wank xwankil re kʼojobʼank chʼool, xbʼaan naq kʼebʼil xbʼaan «li Yos li nachalk wiʼ xkawubʼ qachʼool ut xkʼojobʼankil li qaanm». Re roksinkil chiʼus li Santil Hu wank li Watchtower RE TATRUUQ CHI TZOLOK ut Li hu li natenqʼank rehebʼ laj Testiiw re li Jehobʼa, li naru nokooxtenqʼa re xtawbʼal ebʼ li xraqal li Santil Hu ut ebʼ li hu re xkʼojobʼankilebʼ xchʼool li qechpaabʼanel.

16. Kʼaru ebʼ li chaabʼil naʼlebʼ naʼajmank re xkawresinkil li rajlal nachʼinaak xchʼool?

¹⁶ Qayuʼamiq li tuulanil ut li rahok. Li Jehobʼa aʼan «li Yuwaʼbʼej aj uxtaan ut li Yos qʼaxal aj kʼojobʼanel chʼoolej», ut qʼun xchʼool rikʼinebʼ li nekeʼkʼanjelak chiru (taayaabʼasi 2 Corintios 1:3-6; Luc. 1:78; Rom. 15:13). Li Apostol Pablo kixkanabʼ jun chaabʼil eetalil chirix xyuʼaminkil li chaabʼil naʼlebʼ aʼin xbʼaan naq kixkʼam re rikʼin li Jehobʼa. Kixtzʼiibʼa: «Xoowank saʼ qʼunil saʼ eeyanq, joʼ jun naʼbʼej naxrahebʼ li ralal xkʼajol. Kʼajoʼ naq xexqara chaq: moko kaʼaj ta wiʼ li xChaabʼil Esil li Yos xqaj xqʼaxtesinkil eere, xqakʼe aj bʼan wiʼ li qayuʼam xbʼaan naq numtajenaq raarookex qabʼaan» (1 Tes. 2:7, 8). Wi nokoorahok joʼ li Yos, naru nokooroksi re xsumenkil li xtij junaq li kʼajoʼ yook xkʼaʼuxl.

17. Chanru tento tqilebʼ li qechpaabʼanel re xkawresinkilebʼ xchʼool rikʼin rahok?

¹⁷ Miqoybʼeni naq ebʼ li qechpaabʼanel inkʼaʼ teʼpaltoʼq. Misachk saʼ qachʼool naq aʼanebʼ aj maak. Maajunwa tqoybʼeni naq inkʼaʼ teʼpaltoʼq chiqu xbʼaan naq aʼin tixchʼina qachʼool (Ecl. 7:21, 22). Qajultikaq naq li Jehobʼa maajunwa naroybʼeni naq inkʼaʼ toopaltoʼq. Wi naqakʼam qe rikʼin inkʼaʼ tchʼaʼajkoʼq chiqu xkuybʼal naq teʼpaltoʼq li junchʼol (Efes. 4:2, 32). Inkʼaʼ tqaye chi moko tqabʼaanu junaq li naʼlebʼ li tixkʼutbʼesi naq inkʼaʼ yookebʼ xkʼebʼal xchʼool chi moko tqajuntaqʼeetahebʼ rikʼin junaq chik xbʼaan naq teʼchʼinaaq xchʼool. Tento bʼan tqakʼaytesi qibʼ chi xwaklesinkilebʼ xchʼool chirix li nekeʼxbʼaanu. Aʼin tixkawresihebʼ ut tixtenqʼahebʼ chi kʼanjelak chi sahebʼ saʼ xchʼool chiru li Jehobʼa (Gal. 6:4).

18. Kʼaʼut naqaj xwaklesinkilebʼ xchʼool li qechpaabʼanel rikʼin rahok?

¹⁸ Qʼaxal oxloqʼ chiru li Jehobʼa chixjunilebʼ li xkarneer. Ut joʼkan ajwiʼ chiru li Jesus, li kixqʼaxtesi li xyuʼam (Gal. 2:20, TNM). Naqarahebʼ chi anchal qachʼool li qechpaabʼanel ut naqaj rilbʼalebʼ chiʼus. Re naq tqakʼojobʼebʼ xchʼool «chiqakʼe bʼiʼ qachʼool chirix li kʼaru nakʼuubʼank re li tuqtuukilal ut li sumwaklesij ibʼ» (Rom. 14:19). Kʼajoʼ naqarahi ru naq t-usaaq li Ruuchichʼochʼ, bʼarwiʼ maajunwa chik tkubʼeeq qachʼool! Ebʼ li yajel, li yalok u, li kamk saʼ xkʼabʼaʼ li maak, li rahobʼtesink, li chʼaʼajkilal saʼ li junkabʼal ut li rahil chʼoolej maakʼaʼaq chik. Saʼ xraqik li jun mil chihabʼ, ebʼ li qas qiitzʼin tzʼaqalaq re ru li xyuʼamebʼ. Li teʼruuq xqʼaxbʼal ru li jun aj chik chi yaleʼk ix arin saʼ Ruuchichʼochʼ, li Jehobʼa tixkʼulebʼ joʼ ralal xkʼajol ut teʼxtaw «li wank chi achʼabʼanbʼil, [...] [joʼ] ebʼ li ralal xkʼajol li Yos» (Rom. 8:21). Miqakanabʼ xyuʼaminkil li rahok li nawaklesink chʼool ut qatenqʼaq qibʼ chiqibʼil qibʼ re naq tooʼoq saʼ li chʼinaʼusil akʼ Ruuchichʼochʼ li naxyeechiʼi qe li Yos.