1. Joʼ tzʼaqal aj paabʼanel, kʼaru tento tqabʼaanu chiqajunilo?

MA TWULAQ raj chiqu tzʼaqonk saʼ jun li aanilak li naqanaw naq tchʼaʼajkoʼq chiqu, qʼaxal wiʼ chik naq yajo malaj tawajenaqo? Chʼolchʼo naq inkʼaʼ. Usta joʼkan, li apóstol Pablo kixye naq joʼ tzʼaqal aj paabʼanel chiqajunilo yooko chi aanilak (Heb. 12:1). Relik chi yaal, maakʼaʼ naxye li qachihabʼ malaj li qakawilal, chiqajunilo tento tqakuy toj saʼ rosoʼjik wi naqaj xkʼulbʼal li maatan li naxyeechiʼi qe li Jehobʼa (Mat. 24:13).

2. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ 2 Timoteo 4:7, 8, kʼaʼut naq laj Pablo kiruuk chi aatinak chi maakʼaʼ xkʼaʼuxl?

² Laj Pablo kiruuk aatinak chi maakʼaʼ xkʼaʼuxl chirix aʼin xbʼaan naq aʼan kiruuk xraqbʼal li aanilak (taayaabʼasi 2 Timoteo 4:7, 8). Abʼan, chirix kʼaru li aanilak kiʼaatinak wiʼ laj Pablo?

3. Chirix kʼaru li aanilak kiʼaatinak wiʼ laj Pablo?

³ Re naq truuq xkʼutbʼal chiruhebʼ laj paabʼanel li naʼlebʼ li wank xwankil, laj Pablo wank sut kiʼaatinak chirix li bʼatzʼunk li nabʼaanumank chaq saʼ li najteril tenamit Grecia (1 Cor. 9:25-27; 2 Tim. 2:5). Naabʼal sut kixjuntaqʼeeta li xyuʼam laj paabʼanel rikʼin jun li aanilak (1 Cor. 9:24; Gál. 2:2; Filip. 2:16). Junaq li poyanam naxtikibʼ li aanilak aʼin naq naxqʼaxtesi li xyuʼam chiru li Jehobʼa ut nakubʼeek xhaʼ (1 Ped. 3:21). Ut nawulak toj saʼ xraqik li aanilak naq li Jehobʼa naxqʼajkamu rikʼin li junelik yuʼam (Mat. 25:31-34, 46; 2 Tim. 4:8).

4. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?

⁴ Wank naabʼal xjuntaqʼeetalil junaq li aanilak li najt roq rikʼin li xyuʼam laj paabʼanel. Qilaq oxibʼ rehebʼ. Xbʼeen, tento naq tooxik  saʼ li tzʼaqal bʼe. Xkabʼ, tento naq tqakʼe qachʼool chi wulak toj saʼ xraqik li aanilak. Ut rox, tento tqaqʼax ru ebʼ li chʼaʼajkilal li tqataw saʼ li qabʼe.

5. Bʼar wank li bʼe tento tqakʼam, ut kʼaʼut?

⁵ Re xkʼulbʼal li maatan saʼ jun li tzʼaqal aanilak, ebʼ laj aanilanel tento naq teʼxkʼam li bʼe xaqabʼanbʼil xbʼaanebʼ li nekeʼkʼubʼank re li aanilak. Joʼkaʼin ajwiʼ nakʼulmank qikʼin, wi naqaj xkʼulbʼal li maatan re li junelik yuʼam, tento tqakʼam li bʼe, malaj tento tqayuʼami li chaqʼrabʼ li nabʼeresink rehebʼ laj paabʼanel (Hech. 20:24; 1 Ped. 2:21). Abʼan laj Tza ut ebʼ li nekeʼxkʼam re rikʼin nekeʼraj naq ebʼ li xmoos li Yos tqajal qabʼe ut tooʼoq chi aanilak «chirixebʼ saʼ li xmaaʼusilalebʼ» (1 Ped. 4:4). Nekeʼxwechʼ rix li qayuʼam ut nekeʼxye naq li xyuʼamebʼ jwal us chik chiru li qe xbʼaan naq nekeʼruuk xbʼaanunkil li nekeʼraj. Abʼan aʼin moko yaal ta (2 Ped. 2:19).

6. Kʼaru naqatzol rikʼin li kixkʼul laj Brian?

⁶ Wi junaq li kristiʼaan naraj xik saʼ li bʼe li nekeʼxkʼam li wankebʼ rubʼel xwankil laj Tza, saʼ junpaat tixkʼe reetal naq moko wank ta chi achʼabʼanbʼil, wank bʼan choʼq moosej (Rom. 6:16). Qilaq li kixkʼul laj Brian jun li qechpaabʼanel. Naq toj kachʼin chaq, li xnaʼ xyuwaʼ xeʼxkʼut chiru xbʼeresinkil li xyuʼam joʼ naxye li Santil Hu. Abʼan, naq xʼok chi nimank kiʼok xkʼoxlankil ma tixkʼe tawiʼ xsahil xchʼool aʼin. Joʼkan naq, kiʼok chi wank joʼ nekeʼwank li nekeʼxbʼaanu li rajom laj Tza. Laj Brian naxye: «Maajunwa xinkʼoxla naq li achʼabʼank li qʼaxal ninrahi chaq ru tixbʼaanu naq tintʼaneʼq saʼ li yibʼ aj naʼlebʼ li qʼaxal chʼaʼaj xkanabʼankil». Kiʼok chi roksinkil li bʼan li nakanobʼresink u, chi kalaak ut chi xyuʼaminkil li tzʼiʼbʼeetalil naʼlebʼ. Naxye ajwiʼ: «Saʼ xnumikebʼ li chihabʼ xwoksi li bʼan li nakanobʼresink u li qʼaxal kaw xmetzʼew ut inkʼaʼ chik xinruuk xkanabʼankil. Xinkʼayi ajwiʼ li bʼan li nakanobʼresink u re naq tinruuq xloqʼbʼal chixjunil li narataw chaq linjunxaqalil». Moqon chik, kiʼok chi xyuʼaminkil li xchaqʼrabʼ li Jehobʼa. Kixjal li xyuʼam ut kikubʼeek xhaʼ saʼ li chihabʼ 2001. Anaqwan naq yook chi aanilak joʼ aj paabʼanel ut qʼaxal sa saʼ xchʼool. *

7. Joʼ naxye Mateo 7:13, 14, bʼar wank li wiibʼ chi bʼe wank chiqu?

⁷ Jwal wank xwankil naq tqakʼam li tzʼaqal bʼe. Laj Tza naraj naq tqakanabʼ aanilak saʼ li bʼe kachʼin ru li «nakʼamok saʼ li yuʼamej» ut naq toonumeʼq saʼ li bʼe nim ru bʼarwiʼ nekeʼaanilak li xkʼihalil ebʼ li kristiʼaan. Moko chʼaʼaj ta aanilak chiru li bʼe aweʼ, abʼan «nakʼamok saʼ li kamk» (taayaabʼasi Mateo 7:13, 14). Wi inkʼaʼ  naqaj naq junaq li naʼlebʼ toorisi saʼ li tzʼaqal bʼe, tento tqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa ut seebʼaq qachʼool chi rabʼinkil li naxye qe.

8. Kʼaru nekeʼxbʼaanu ebʼ laj aanilanel naq nekeʼxtich roqebʼ ut nekeʼtʼaneʼk?

⁸ Ebʼ li nekeʼtzʼaqonk saʼ junaq li aanilak li najt roq junelik yookebʼ rilbʼal li wank chiruhebʼ re naq inkʼaʼ teʼxtich li roqebʼ. Usta joʼkan, naru nekeʼtʼaneʼk saʼ junaq li jul malaj jalan chik aj aanilanel tixtich roqebʼ chi inkʼaʼ tixkʼe reetal. Wi nekeʼtʼaneʼk, nekeʼwakliik ut inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ aanilak. Inkʼaʼ nekeʼxkʼe xchʼool chirix li nekeʼtichkʼok wiʼ, chirix bʼan li xraqik li aanilak ut li maatan li nekeʼraj xtawbʼal.

9. Kʼaru raj tqabʼaanu wi nokootichkʼok?

⁹ Saʼ li aanilak li wanko wiʼ joʼ aj paabʼanel, maare tootichkʼoq naabʼal sut, maare xbʼaan naq tqaye malaj tqabʼaanu junaq li naʼlebʼ li moko us ta, malaj junaq li hermaan tixtochʼ qachʼool. Us raj naq inkʼaʼ tsachq qachʼool, xbʼaan naq laaʼo aj maak ut chiqajunilo yooko chi aanilak saʼ jun ajwiʼ li bʼe, aʼ li kachʼin ru ut nakʼamok saʼ li yuʼam. Joʼkan naq wank sut naqatochʼ qachʼool chiqibʼil qibʼ. Laj Pablo kixye naq wank sut wanq xyaalal chiqu re xyeebʼal naq junaq li qahermaan inkʼaʼ us nanaʼlebʼak (Col. 3:13). Abʼan miqakʼe qachʼool chirix li nokootichkʼok wiʼ, chirix bʼan li maatan li naqoybʼeni xtawbʼal. Wi nokootʼaneʼk, choowakliiq ut miqakanabʼ aanilak. Mookanaak chiru chʼochʼ chi yooq qajosqʼil ut moowechʼink, xbʼaan naq wi naqabʼaanu aʼin inkʼaʼ tooruuq xqʼaxbʼal li xraqik li aanilak chi moko tooruuq xtawbʼal li maatan. Ut li qʼaxal ra wiʼ chik, naru naqaram xbʼehebʼ li nekeʼxyal aanilak saʼ li bʼe kachʼin ru li nakʼamok saʼ li junelik yuʼam.

10. Kʼaru tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tqatich roqebʼ li junchʼol?

¹⁰ Wi inkʼaʼ naqaj xtichbʼal roqebʼ li qech aj aanilanel, naq tixkʼe ribʼ chiqu, qakanabʼaq naq teʼxbʼaanu junaq li naʼlebʼ joʼ nekeʼraj ut miqamin ruhebʼ chi xbʼaanunkil joʼ naqaj laaʼo (Rom. 14:13, 19-21; 1 Cor. 8:9, 13). Jalan tzʼaqal aweʼ chiru li nakʼulmank saʼ jun li tzʼaqal aanilak. Li junjunq aj aanilanel naxkʼe xqʼe chi xqʼaxbʼalebʼ ru li junchʼol, ut chixjunilebʼ nekeʼraj xkʼulbʼal li maatan. Ut maakʼaʼ nekeʼraj re ebʼ li rech aj aanilanel. Joʼkan naq maare teʼxtikisi ebʼ li junchʼol re wulak xbʼeenwa. Abʼanan, laaʼo inkʼaʼ naqaj xqʼaxbʼal ruhebʼ li qechpaabʼanel (Gál. 5:26; 6:4). Li naqaj aʼan xtenqʼankil chixjunilebʼ li  tixkʼe ribʼ chiqu re naq teʼxqʼax ajwiʼ li xraqik li aanilak ut teʼxtaw li maatan, aʼ li junelik yuʼam. Joʼkan naq naqakʼe qaqʼe chi xpaabʼankil li naʼlebʼ aʼin li kixkʼe laj Pablo: «Maaʼani chixsikʼ li us kaʼajwiʼ choʼq re xjunes, chixsikʼaq aj bʼan wiʼ choʼq rehebʼ li ras riitzʼin» (Filip. 2:4).

11. Chirix kʼaru nekeʼxkʼe xchʼool ebʼ laj aanilanel, ut kʼaʼut?

¹¹ Ebʼ laj aanilanel moko kaʼaj tawiʼ junelik yookebʼ chi rilbʼal li wank chiruhebʼ, nekeʼxkʼe ajwiʼ xqʼe chi wulak toj saʼ xraqik. Usta maare inkʼaʼ nekeʼruuk xkaʼyankil li xraqik li aanilak, abʼan nekeʼxkʼoxla li hoonal naq teʼxqʼax li xraqik ut teʼxkʼul li maatan. Aʼin naxkawubʼresi li xchʼoolebʼ.

12. Kʼaru naxyeechiʼi qe li Jehobʼa saʼ xkʼabʼaʼ naq nokooxra?

¹² Saʼ xkʼabʼaʼ naq nokooxra, li Jehobʼa naxyeechiʼi naq chixjunilebʼ li teʼxchoy li aanilak teʼxkʼul li junelik yuʼam joʼ xmaatan, maakʼaʼ naxye ma saʼ choxa malaj saʼ li Chʼinaʼusil Naʼajej arin saʼ Ruuchichʼochʼ. Li Santil Hu naxye chanru tkʼulmanq aweʼ ut nokooxtenqʼa chi xkʼoxlankil chanruhaq li maatan aʼin. Joʼkan naq naru naqakʼoxla li xchaqʼalil ru yuʼam li naqoybʼeni. Wi qʼaxal naqakʼe qachʼool chirix li oybʼenihom aweʼ, qʼaxal tqakawresi li qachʼool chi xkolbʼal qibʼ chiru li tichkʼok li naru naxram chiqu xraqbʼal li aanilak.

13. Kʼaru li tenqʼ kʼebʼil qe laaʼo chiruhebʼ li tzʼaqal aj aanilanel?

¹³ Saʼ li najteril tenamit Grecia, ebʼ laj aanilanel tento raj teʼxkuy li lubʼik ut tawaak. Abʼan kaʼajwiʼ nekeʼruuk xkʼojobʼankilebʼ xchʼool rikʼin li xmetzʼewebʼ ut saʼ xkʼabʼaʼ naq xeʼxkawresi li xjunxaqalil. Joʼebʼ aʼan, laaʼo ajwiʼ nokookawresiik re aanilak joʼ aj paabʼanel. Abʼanan, laaʼo kʼebʼil qe jun li tenqʼ: li nakʼehok re li qakawilal inkʼaʼ nalajk naʼosoʼk, xbʼaan naq nachalk rikʼin li Jehobʼa. Wi naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin, aʼan naxyeechiʼi naq tooxkawresi chiʼus ut naq tixkawubʼresi li qachʼool (1 Ped. 5:10).

14. Chanru nokooxtenqʼa 2 Corintios 12:9, 10 chi xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal?

¹⁴ Li apóstol Pablo kixkuy naabʼal li chʼaʼajkilal. Moko kaʼaj tawiʼ kihobʼeʼk ut kirahobʼtesiik, wank sut kirekʼa ajwiʼ naq maakʼaʼ chik xmetzʼew ut kixkuy ajwiʼ jun «tiqʼlebʼ» (2 Cor. 12:7). Abʼan, moko kixkʼoxla ta naq ebʼ li chʼaʼajkilal aʼin aʼanaq xyaalal re xkanabʼankil kʼanjelak chiru li Yos, kixkʼoxla bʼan naq aʼan li xhoonalil re xkʼutbʼesinkil naq kʼojkʼo xchʼool rikʼin li Jehobʼa (taayaabʼasi 2 Corintios 12:9, 10). Saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, junelik kitenqʼaak xbʼaan li Jehobʼa.

15. Chanru tqekʼa qibʼ wi naqakʼam qe rikʼin li apóstol Pablo?

¹⁵ Joʼ li apóstol Pablo, maare nokoohobʼeʼk ajwiʼ malaj nokoorahobʼtesiik saʼ xkʼabʼaʼ li qapaabʼal. Joʼ ajwiʼ, maare wank junaq li qayajel malaj naqekʼa naq maakʼaʼ chik qametzʼew. Abʼan, wi naqakʼam qe rikʼin laj Pablo, ebʼ li chʼaʼajkilal li tqakʼul naru naxbʼaanu naq aʼanaq li hoonal re rekʼankil li xrahom ut li xtenqʼ li Jehobʼa.

16. Kʼaru naru nekeʼxbʼaanu ebʼ li hermaan li moko kawebʼ ta chik?

¹⁶ Ut kʼaru naru naqaye chirixebʼ li inkʼaʼ chik nekeʼruuk chi wakliik malaj inkʼaʼ chik nekeʼruuk chi bʼeek, maakʼaʼ chik xmetzʼewebʼ li roq malaj inkʼaʼ chik nekeʼilok chiʼus? Ma nekeʼruuk chi aanilak rochbʼenebʼ li toj saajebʼ ut kawebʼ ribʼ? Joʼkan tzʼaqal. Naabʼal ebʼ li hermaan li ak cheekebʼ chik ut ebʼ li jwal nim xyajelebʼ toj yookebʼ chi aanilak saʼ xbʼehil li yuʼam, abʼan moko nekeʼxbʼaanu ta yal xjunesebʼ, rikʼin bʼan li metzʼew li naxkʼe li Jehobʼa rehebʼ. Nekeʼrabʼi ebʼ li chʼutam saʼ selular malaj nekeʼril saʼ Internet. Nekeʼtzʼaqonk ajwiʼ chi xkʼebʼal ebʼ li poyanam choʼq xtzolom li Jesús naq nekeʼpuktesink rikʼinebʼ li xkomon, ebʼ laj bʼanonel ut ebʼ li nekeʼtenqʼank rehebʼ laj bʼanonel.

17. Kʼaru narekʼa li Jehobʼa chirixebʼ li wank xrahilalebʼ saʼ li xjunxaqalil?

 ¹⁷ Maajunwa tqakanabʼ naq li rahilal saʼ li qajunxaqalil tixchʼina li qachʼool ut tixbʼaanu naq tqakʼoxla naq inkʼaʼ chik nokooruuk chi aanilak saʼ xbʼehil li yuʼam. Li Jehobʼa nokooxra saʼ xkʼabʼaʼ naq wank qapaabʼal chirix ut xbʼaan li qakʼanjel chiru. Saʼebʼ li hoonal aweʼ qʼaxal t-ajmanq chiqu li xtenqʼ, ut aʼan maajunwa tooxkanabʼ (Sal. 9:11). Jwal tjiloq bʼan chiqakʼatq. Qilaq li naxye jun li qechpaabʼanel ixq li qʼaxal nim xyajel: «Saʼ xkʼabʼaʼ naq rajlal yook chi nimank linyajel, joqʼeqil aj chik naxkʼe ribʼ chiwu aatinak chirix li yaal rikʼin jalan chik poyanam. Usta jun miin ajwiʼ ninruuk xbʼaanunkil, ninnaw naq ninsahobʼresi xchʼool li Jehobʼa. Aʼin makachʼin naq naxkʼe xsahil inchʼool». Naq tchʼinaaq qachʼool, qajultikaq naq li Jehobʼa wank chiqakʼatq. Qakʼoxlaq li kixbʼaanu laj Pablo ut li chaabʼil aatin li kixye: «Nasahoʼ saʼ inchʼool naq maakʼaʼ inwankil injunes [...] xbʼan naq wi maakʼaʼ inwankil injunes wibʼ, ninnaw naq wan inwankil» (2 Cor. 12:10).

18. Kʼaru li nimla rahilal nekeʼxnumsi wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan?

¹⁸ Wiibʼ oxibʼ rehebʼ li nekeʼaanilak saʼ xbʼehil li yuʼam nekeʼxkʼul jalan chik rahilal. Ebʼ li xmoos li Jehobʼa aweʼ li qʼaxal naxrahebʼ, nekeʼxkʼul li chʼaʼajkilal saʼ xyuʼamebʼ li inkʼaʼ nekeʼruuk chi rilbʼal ut chi xtawbʼal ru ebʼ li junchʼol, joʼ li rahil chʼoolej malaj li kʼaʼuxej. Kʼaʼut naq jwal chʼaʼaj li nekeʼxkʼul? Xbʼaan naq wi junaq li kristiʼaan toqol xtel malaj inkʼaʼ naru chi bʼeek, chixjunilebʼ nekeʼril li naxkʼul ut maare teʼraj xtenqʼankil. Abʼan li rahilal li naxnumsi junaq li kristiʼaan li naxkʼoxla naq maakʼaʼ chik rusil li xyuʼam inkʼaʼ naʼilmank chi kutankil. Tzʼaqal yaal naq ra narekʼa ribʼ joʼ junaq li kristiʼaan li toqol junaq xbʼaqel, abʼan ebʼ li junchʼol maare inkʼaʼ teʼxra ut teʼxkʼe xchʼool chirix joʼ t-ajmanq raj chiru.

19. Kʼaru naxkʼut chiqu li eetalil li kixkanabʼ laj Mefibóset?

¹⁹ Wi li qawanjik nokooxlaatzʼa ut naqekʼa naq maaʼani naxtaw ru li naqakʼul, li resil xyuʼam laj Mefibóset naru naxkawubʼresi qachʼool (2 Sam. 4:4). Moko kaʼaj tawiʼ wank chaq jun rahilal saʼ li xjunxaqalil, kiraqmank ajwiʼ aatin saʼ xbʼeen xbʼaan li awabʼej David chi maakʼaʼ xyaalal ut kiʼuxk re li maaʼusilal. Moko laj Mefibóset ta kisikʼok re ebʼ li chʼaʼajkilal aʼin, abʼan inkʼaʼ kixkanabʼ naq tkʼahoʼq saʼ xchʼool xbʼaan. Naroxloqʼi bʼan chaq li kʼaru wank re. Kixbʼanyoxi chanru kiʼusilaak ru xbʼaan li awabʼej David (2 Sam. 9:6-10). Joʼkan bʼiʼ, naq laj David kixraq aatin saʼ xbʼeen, laj Mefibóset kixtzʼil rix chixjunil li kikʼamok re laj David chi naʼlebʼak chi joʼkaʼin. Inkʼaʼ kixkanabʼ naq li xpaltil laj David tixrahobʼtesi xchʼool chi moko kixkʼe saʼ xbʼeen li Jehobʼa li kiʼuxk re xbʼaan  laj David. Kixkʼe bʼan xchʼool chi roxloqʼinkil li awabʼej xaqabʼanbʼil xbʼaan li Yos (2 Sam. 16:1-4; 19:24-30). Li Jehobʼa kixbʼaanu naq ttzʼiibʼaaq saʼ li Raatin li chaqʼal ru eetalil li kixkanabʼ laj Mefibóset re naq laaʼo tqataw rusilal (Rom. 15:4).

20. Kʼaru naxkʼam chaq li kʼaʼuxej saʼ xyuʼamebʼ wiibʼ oxibʼ li hermaan, abʼan kʼaru chʼolchʼooq chiruhebʼ?

²⁰ Saʼ xkʼabʼaʼ naq qʼaxal yook xkʼaʼuxebʼ, wiibʼ oxibʼ li hermaan nekeʼsiksotk ut inkʼaʼ sa nekeʼrekʼa ribʼ naq nekeʼwank saʼ xyanq ebʼ li junchʼol. Maare nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ wank saʼ xyanq kʼiila poyanam, abʼan inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ xik saʼebʼ li chʼutam ut saʼebʼ li nimla chʼutam. Nachʼaʼajkoʼk chiruhebʼ aatinak rikʼinebʼ li kristiʼaan li inkʼaʼ nekeʼxnaw ru, abʼan nekeʼelk chi puktesink. Wi yooko xkʼulbʼal aweʼ, moko kaʼaj tawiʼ laaʼo naqakʼul aʼin. Qajultikaq naq li Jehobʼa qʼaxal nawulak chiru li naqabʼaanu chi anchal qachʼool. Xbʼaan naq nokoorosobʼtesi ut naxkʼe qe li metzʼew li naʼajmank chiqu, aʼin naxkʼutbʼesi naq kʼojkʼo qachʼool rikʼin * (Filip. 4:6, 7; 1 Ped. 5:7). Wi nokookʼanjelak chiru li Yos usta wank rahilal saʼ li qajunxaqalil malaj namayok li qaanm, naru naqakʼojobʼ qachʼool naq aʼin naxsahobʼresi xchʼool li Jehobʼa.

21. Wi li Jehobʼa nokooxtenqʼa, kʼaru tooruuq xbʼaanunkil chiqajunilo?

²¹ Joʼ ak xqil, moko juntaqʼeet ta rikʼin jun li tzʼaqal aanilak li kiʼaatinak wiʼ laj Pablo. Saʼ xyanqebʼ li nekeʼaanilak chaq saʼ li qʼe kutan, jun ajwiʼ naqʼaxok u. Abʼanan, saʼ li aanilak li naqabʼaanu joʼ aj paabʼanel, chixjunilebʼ li inkʼaʼ nekeʼxqʼet ribʼ chiru li Yos teʼxkʼul li maatan re li junelik yuʼam (Juan 3:16, TNM). Ebʼ li nekeʼtzʼaqonk saʼ li tzʼaqal aanilak, tento naq kawresinbʼilaqebʼ chiʼus. Xbʼaan naq, wi inkʼaʼ nekeʼxkawresi ribʼ chiʼus, maare maajunwa teʼqʼaxoq u. Abʼanan, naabʼalebʼ li qechpaabʼanel usta wank rahilal saʼ li xjunxaqalil, inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ xkuybʼal (2 Cor. 4:16). Rikʼin li xtenqʼ li Jehobʼa, tooruuq chi aanilak chiqajunilo toj reetal naq tqaraq.