1. Kʼaru li sahilal wank saʼ li xtenamit li Yos ut kʼaru chʼolchʼo chiqu naq tqabʼaanu?

 SAʼ RUUCHICHʼOCHʼ wank jun li naʼaj bʼarwiʼ ebʼ li kristiʼaan yookebʼ xbʼaanunkil li chaabʼil naʼlebʼ. Aran wankebʼ chi miyon li kristiʼaan li wankebʼ saʼ tzʼaqal tuqtuukilal ut chʼolchʼo chiruhebʼ naq maajunwa teʼxkanabʼ. Joʼkan ajwiʼ, nekeʼraj naq naabʼal teʼokenq saʼ li naʼaj aʼin. Chirix kʼaru yooko chi aatinak? Chirix li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos! a

2. Kʼaʼut nasach qachʼool rilbʼal li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos?

² Nasach qachʼool rilbʼal naq li Jehobʼa kixbʼaanu aʼin usta li ruuchichʼochʼ nujenaq saʼ maaʼusilal (1 Juan 5:19; Apoc. 12:12). Aʼan naxnaw chixjunil li rahilal li truuq xbʼaanunkil qe li xruuchichʼochʼ laj Tza. Xbʼaan naq qʼaxal nokooxra, nokooxkʼe chi wank saʼ jun li naʼajej bʼarwiʼ tooruuq kʼiik saʼ li qapaabʼal. Saʼ li Raatin naxye naq li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos chanchan jun li naʼajej bʼarwiʼ tooruuq xkolbʼal qibʼ ut «li xchaqʼalil ru naʼajej tʼaqresinbʼil chi us» (Is. 4:6; 58:11). Rikʼin li rosobʼtesihom li Jehobʼa, li nekeʼwank saʼ li sahilal aʼin sahebʼ saʼ xchʼool ut kolbʼilebʼ usta wankebʼ saʼ rosoʼjikebʼ li kutan (Is. 54:14; 2 Tim. 3:1).

3. Joqʼe kitzʼaqlok ru xbʼeen sut li aatin li wank saʼ li tasal 65 re li hu Isaías?

³ Saʼ li tasal 65 re li hu Isaías, li Jehobʼa kixye chanruhaq li yuʼam saʼ li xtenamit li Yos. Li kixye li propeet kitzʼaqlok ru xbʼeen sut saʼ li chihabʼ 537 naq toj maajiʼ nachalk li Jesús  saʼ Ruuchichʼochʼ. Saʼebʼ li kutan aʼan, ebʼ laj judiiy li xeʼxyotʼ xchʼool xeʼisiik chaq Babilonia ut xeʼsutqʼiik saʼ li xtenamit. Rikʼin li rosobʼtesihom ut li xtenqʼ li Jehobʼa, xeʼxkabʼla wiʼ chik Jerusalén, ut xeʼxyiibʼ joʼ jun chʼinaʼusil tenamit. Joʼkan ajwiʼ, xeʼxkabʼla wiʼ chik li rochoch li Yos re naq aran Israel twanq wiʼ chik li tzʼaqal loqʼonink (Is. 51:11; Zac. 8:3).

4. Chanru yook chi tzʼaqlok ru saʼebʼ li qakutan ebʼ li aatin li wank saʼ li tasal 65 re li hu Isaías?

⁴ Li xkabʼ xtzʼaqlojik re li propesiiy li kixye laj Isaías yook chi tzʼaqlok ru saʼebʼ li qakutan. Kitiklaak saʼ li chihabʼ 1919, naq ebʼ laj kʼanjel chiru li Jehobʼa xeʼisiik rubʼel xwankil li Nimla Babilonia. Chalen aran li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos yook xjekʼinkil ribʼ saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ. Chi sahebʼ saʼ xchʼool ebʼ laj yeehol esil chirix li Awabʼejilal xeʼxxaqabʼ naabʼal li chʼuut. Naabʼalebʼ li winq ut ixq li nekeʼrahobʼtesink ut nekeʼxmux chaq ribʼ yookebʼ chi kʼiik saʼ li xpaabʼal ut xʼakʼobʼresinkil li xnaʼlebʼebʼ joʼ naraj li Yos (Efes. 4:24). Chʼolchʼo ru naq naabʼal re li osobʼtesihom li kixye laj Isaías ttzʼaqloq ru saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ. Usta joʼkan, anaqwan yooko xyalbʼal xsahil naabʼal li osobʼtesihom. Qilaq kʼaru rusilal naqataw saʼ li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos ut kʼaʼut maajunwa raj tqakanabʼ.

EBʼ LI OSOBʼTESIHOM LI WANK SAʼ LI XTENAMIT LI YOS

5. Joʼ naxye saʼ Isaías 65:​13, kʼaru li osobʼtesihom naqayal xsahil saʼ li xtenamit li Yos?

⁵ Sa naqekʼa qibʼ. Nasach qachʼool rilbʼal chanru laj Isaías naxkut bʼar wank li xjalanil naq junaq wank saʼ li xtenamit li Yos chiru li moko wank ta saʼ li naʼaj aʼin (yaabʼasi Isaías 65:13). Li Jehobʼa naxkʼe qe li naʼajmank chiqu saʼ li qapaabʼal joʼ li xsantil musiqʼej, li Raatin ut naabʼal li naʼlebʼ li naxkawresi li qapaabʼal re naq tooruuq waʼak, ukʼak ut sahaq qachʼool (juntaqʼeeta rikʼin Apocalipsis 22:17). Abʼan li inkʼaʼ wankebʼ saʼ li xtenamit li Yos nekeʼxnumsi «tzʼokaak», «chaqiʼeel» ut «xutaan». Moko wank ta rehebʼ li naʼajmank saʼebʼ li xpaabʼal (Amós 8:11).

6. Kʼaru ebʼ li tzekemq nayeemank saʼ Joel 2:​21-24, kʼaru naxkʼutbʼesi ut kʼaru rusilal naxkʼam chaq choʼq qe?

⁶ Saʼ jun rehebʼ li xpropesiiy, laj Joel kixye naq li Jehobʼa tixkʼe re li xtenamit li naʼajmank chiruhebʼ saʼ li xyuʼam joʼ li triiw, li bʼiin ut li aseeyt (Joel 2:​21-24). Li kiraj xyeebʼal aʼan naq li Jehobʼa tixkʼe chixjunil li naʼajmank re li xtenamit, saʼ xyanq aʼin li naʼlebʼ li tixkawresi li xpaabʼal. Chanru naxbʼaanu saʼ li qakutan? Naxkʼe qe li Santil Hu, ebʼ li qatasal hu, li qanaʼaj saʼ internet, ebʼ li chʼutam ut ebʼ li nimla chʼutam. Re naq chi joʼkan rajlal tqakawresi li qapaabʼal ut sa tqekʼa qibʼ.

7. Kʼaʼut sahebʼ saʼ xchʼool? (Isaías 65:14).

⁷ Sa ut kʼojkʼo qachʼool. Ebʼ laj paabʼanel nekeʼbʼanyoxink chiru li Yos, joʼkan naq nekeʼxjap re xbʼaan xsahilebʼ xchʼool (yaabʼasi Isaías 65:14). Kʼaʼut sahebʼ saʼ xchʼool? Xbʼaan naq nekeʼxtaw saʼ li Raatin li Yos li yaal ut ebʼ li yeechiʼom. Joʼkan ajwiʼ, kaw xaqxo li roybʼenihomebʼ, li chalenaq saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Jesús. Jwal sa xchʼoolebʼ naq nekeʼaatinak chirix aʼin rikʼinebʼ li hermaan! (Sal. 34:9; 133:​1-3).

8. Kʼaru wiibʼ li naʼlebʼ li jwal wank xwankil saʼ li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos?

⁸ Li rahok ut li junajil aʼan wiibʼ li naʼlebʼ li naʼilmank saʼ li xtenamit li Yos. Li rahok aʼin li chanchan «li kʼaam li najunajink», nokooxtenqʼa chi rilbʼal chanruhaq li yuʼam saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ. Li rahok ut  li junajil li naqil anaqwan qʼaxal t-ilmanq wiʼ chik saʼ li kutan chalk re (Col. 3:14). Jun li hermaan naxye kʼaru kirekʼa naq kixnawebʼ ru ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa: «Inkʼaʼ ninnaw chanru xtawbʼal li sahil chʼoolejil. Rikʼinebʼ laj Testiiw xwil xbʼeen sut li rahok». Yalaq ani li naraj naq sahaq xchʼool ut sa trekʼa ribʼ tento t-oq saʼ li xtenamit li Yos. Maakʼaʼ naxye li tixye chiqix li ruuchichʼochʼ aʼin, choʼq re li Jehobʼa ut li xjunkabʼal li wank saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ chaabʼil li qanaʼlebʼ ut li qabʼaanuhom (Is. 65:15).

9. Kʼaru tkʼulmanq rikʼin li naxkʼe xrahil qachʼool? (Isaías 65:​16, 17).

⁹ Maakʼaʼ naxkʼe qaxiw. Saʼ Isaías 65:14 naxye naq li inkʼaʼ nekeʼraj kanaak saʼ li xtenamit li Yos teʼxjap rehebʼ «chi yaabʼak ut chi qʼoqonk, chi kʼajoʼaq xmay ut xyotʼik» li raanmebʼ. Ut kʼaru nayeemank chirixebʼ laj kʼanjel chiru li Yos? Kʼaru tkʼulmanq rikʼin li nakʼehok re xrahilebʼ xchʼool? Li Jehobʼa naxye: «Li rahilal li kikʼulmank junxil taasachq saʼ inchʼool ut inkʼaʼ chik tinkʼe saʼ li waanm» (yaabʼasi Isaías 65:​16, 17). Aʼan tixbʼaanu naq maakʼaʼaq chik ebʼ li chʼaʼajkilal ut naq saʼ xnumik li kutan maakʼaʼ chik teʼxjultika.

10. Kʼaʼut nakaaye naq jun nimla osobʼtesihom wank rochbʼeenebʼ li hermaan? (Chaawil li jalam u).

¹⁰ Anaqwan ajwiʼ saʼebʼ li qachʼutam maakʼaʼ naxkʼe qaxiw. Naq wanko saʼebʼ li qachʼutam, naqakanabʼ chiʼixbʼej li naxkʼe qakʼaʼuxl. Kʼaru tqabʼaanu chiqajunjunqal re naq junelik sa toowanq saʼ li xtenamit li Yos? Tento tqayuʼami li naʼlebʼ li naruuchi li santil musiqʼej joʼ li rahok, li sahil chʼoolejil, li tuqtuukilal, li chaabʼilal ut li tuulanil (Gál. 5:​22, 23). Wank saʼ li xmolam li Yos aʼan jun nimla maatan! Wi inkʼaʼ naqakanabʼ li xtenamit li Yos tooruuq rilbʼal chanru li xyeechiʼom li Yos ttzʼaqloq ru naq twanq «jun akʼ choxa ut jun akʼ ruuchichʼochʼ».

11. Chan raj ru tqekʼa qibʼ wank saʼ li sahilal aʼin? (Isaías 65:​18, 19).

¹¹ Nokoobʼanyoxink ut sa qachʼool. Laj Isaías naxchʼolobʼ kʼaʼut ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos sahebʼ saʼ xchʼool. Li Jehobʼa kikʼehok re li sahilal li wank saʼ li xtenamit (yaabʼasi Isaías 65:​18, 19). Joʼkan peʼ naq li Yos nokooroksi re xtenqʼankilebʼ li kristiʼaan re naq teʼxkanabʼ li xmolam li ruuchichʼochʼ aʼin li chanchan jun li chaqichʼochʼ ut teʼoq saʼ li xmolam li Yos. Jwal sa naqekʼa qibʼ wank saʼ li yaal! Ut joʼkan naq naqaj aatinak rikʼinebʼ  li junchʼol chirix ebʼ li osobʼtesihom aʼin (Jer. 31:12).

12. Kʼaru nakaawekʼa naq nakaayaabʼasi li yeechiʼom li wank saʼ Isaías 65:​20-24 ut kʼaʼut?

¹² Li wanko saʼ li xtenamit li Yos qʼaxal nokoobʼanyoxink ut sa qachʼool xbʼaan li qoybʼenihom. Kʼoxla li tatruuq xbʼaanunkil ut rilbʼal saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ! Li Santil Hu naxye: «Inkʼaʼ chik teʼkamq aran ebʼ li kʼuulaʼal tojaʼ xeʼyoʼlaak, chi moko teʼqʼajq teʼsutqʼiiq ebʼ li cheekel poyanam chi inkʼaʼ ta teʼxtzʼaqobʼresi li xchihabʼebʼ». Ut naxye ajwiʼ naq ebʼ li kristiʼaan «teʼkabʼlaq ut teʼwanq chisaʼ; teʼawq uubʼ ut teʼxtzeka li ru». Joʼkan ajwiʼ, «inkʼaʼ chik teʼxtawasi ribʼ chi kʼanjelak chi maakʼaʼ rajbʼal» xbʼaan naq li Jehobʼa kirosobʼtesihebʼ. Li Yos kixye naq teʼwanq xyaalal li xyuʼam, us teʼwanq ut sa teʼrekʼa ribʼ. Naq toj maajiʼ nekeʼpatzʼok, li Yos ak naxnaw li naʼajmank chiruhebʼ ut tixkʼe rehebʼ li naxrahi ru li xchʼoolebʼ (Is. 65:​20-24; Sal. 145:16).

13. Chanru naxkʼutbʼesi Isaías 65:25 li tento tqajal re kʼanjelak chiru li Jehobʼa?

¹³ Wanko saʼ tuqtuukilal. Rikʼin xtenqʼ li santil musiqʼej, naabʼalebʼ li kristiʼaan li nekeʼnaʼlebʼak joʼebʼ li josqʼ aj xul qʼaxal xeʼxjal li xnaʼlebʼ (yaabʼasi Isaías 65:25). Chanchan tawiʼ naq xeʼxtuulanobʼresi li xnaʼlebʼ (Rom. 12:2; Efes. 4:​22-24). Yaal naq joʼ aj kʼanjel chiru li Yos moko tzʼaqal ta re ru li qayuʼam ut nokoopaltoʼk. Usta joʼkan, li Jehobʼa kixbʼaanu jun nimla sachbʼachʼoolej naq «li jalan jalanq chi qas qiitzʼin» wankebʼ saʼ junajil, nekeʼxkʼutbʼesi li rahok ut li tuqtuukilal (Tito 2:11). Kaʼajwiʼ li nimajwal Yos naru xbʼaanunkil aʼin!

14. Chanru kitzʼaqlok ru Isaías 65:25 saʼ li xyuʼam jun li hermaan?

¹⁴ Abʼan ma naru xjalbʼal li qanaʼlebʼ? Li eetalil aʼin naxkʼut naq naru. Jun li winq li wank junmay chihabʼ re jwal josqʼ ut kixyuʼami chaq li tzʼiʼbʼeetalil naʼlebʼ. Kiwank naabʼal sut saʼ tzʼalam xbʼaan li xmaaʼusilal, narelqʼa chaq ebʼ li bʼelebʼaal chʼiichʼ ut jalan chik ebʼ li kʼaʼaq re ru. Joʼkan ajwiʼ, junelik naxchʼik ribʼ saʼ chʼaʼajkilal. Naq kirabʼi xbʼeen sut li naxkʼut li Santil Hu ut kixtikibʼ xik saʼebʼ li chʼutam rehebʼ laj testiiw re li Jehobʼa, kichʼolaak chiru naq kixtaw jun li naʼlebʼ li naxkʼe xyaalal li xyuʼam: li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos. Naq ak kikubʼeek xhaʼ, naabʼal sut kixkʼoxla chanru kitzʼaqlok ru saʼ li xyuʼam Isaías 65:25. Kiwank chaq joʼ jun josqʼ aj kaqkoj abʼan anaqwan wank joʼ jun li karneer li tuulan xchʼool.

15. Kʼaʼut naqaj xtenqʼankilebʼ li junchʼol re naq teʼoq saʼ li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos ut chanru naqabʼaanu?

¹⁵ Isaías 65:13 natiklaak rikʼin ebʼ li aatin aʼin: «Li Qaawaʼ kixye chi joʼkaʼin». Ut li raqal 25 naxraq chi joʼkaʼin: «Chan li Qaawaʼ». Ebʼ li xyeechiʼom junelik natzʼaqlok ru (Is. 55:​10, 11). Li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos nakʼutunk chi tzʼaqal, li kixye li Jehobʼa chirix aʼin ak xtzʼaqlok ru. Kixbʼaanu naq toowanq saʼ tuqtuukilal ut inkʼaʼ tooxuwaq usta wanko saʼ jun li ruuchichʼochʼ li nujenaq saʼ maaʼusilal (Sal. 72:7). Joʼkan naq, naqaj xtenqʼankil yalaq ani re naq t-oq saʼ li xmolam li Jehobʼa. Chanru naqabʼaanu? Naq naqakʼe qachʼool chi xsikʼbʼalebʼ li kristiʼaan re naq teʼwanq joʼ xtzolom li Kriist (Mat. 28:​19, 20).

KʼARU TQABʼAANU RE NAQ TEʼOQ SAʼ LI XTENAMIT LI YOS

16. Kʼaru natenqʼank re naq ebʼ li kristiʼaan teʼraj ok saʼ li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos?

¹⁶ Chiqajunilo naru nokootzʼaqonk re naq wanq li sahilal saʼ li xtenamit li Yos  ut chi joʼkan naabʼaleb teʼraj ok aran. Chanru? Naq tqakʼam qe rikʼin li Jehobʼa. Li Yos maaʼani naxmin ru re naq teʼjiloq rikʼin, saʼ chaabʼilal naxkʼamebʼ chaq rikʼin (Jer. 31:3; Juan 6:44). Li nekeʼok xnawbʼal ru li Jehobʼa ut qʼunebʼ xchʼool, nekeʼjilok rikʼin xbʼaan li xchaabʼil naʼlebʼ. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq li qachaabʼil naʼlebʼ tixbʼaanu naq ebʼ li kristiʼaan teʼraj ok saʼ li xtenamit li Yos?

17. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq ebʼ li kristiʼaan teʼraj ok saʼ li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos?

¹⁷ Jun li naʼlebʼ li naru tqabʼaanu aʼan xraabʼalebʼ li qahermaan ut chaabʼilaq qanaʼlebʼ rikʼinebʼ. Naqaj naq ebʼ li teʼwulaq saʼebʼ li qachʼutam teʼxye ajwiʼ li keʼxye ebʼ li moko aj paabʼanelebʼ ta li keʼwulak tana saʼebʼ li chʼutam aran Corinto: «Relik chi yaal naq li Yos wank saʼ eeyanq» (1 Cor. 14:​24, 25; Zac. 8:23). Joʼkan naq qʼaxal wank xwankil naq tqayuʼami li naʼlebʼ aʼin: «Wanqex ajwiʼ saʼ tuqtuukilal cheeribʼil eeribʼ» (1 Tes. 5:13).

18. Kʼaru tqabʼaanu re naq teʼraj ok saʼ li xmolam li Yos?

¹⁸ Tento tqakʼe qaqʼe re rilbʼal ebʼ li qahermaan joʼ narilebʼ li Jehobʼa. Joʼkan naq, naqakʼe qachʼool chi rilbʼal li xchaabʼil naʼlebʼ ut inkʼaʼ li xpaltilebʼ. Li rahok tooxtenqʼa re xtuqubʼankil ru junaq li chʼaʼajkilal wi junelik naqayuʼami li naʼlebʼ aʼin: «Cheekʼutbʼesi bʼan li usilal cheeribʼil eeribʼ, textoqʼobʼanq u ut teekuy eemaak chi anchal eechʼool» (Efes. 4:32). Chixjunilebʼ li nekeʼraj xyalbʼal xsahil li naʼlebʼ aʼin teʼraj ok saʼ li xtenamit li Yos. b

 KANAQO SAʼ LI XTENAMIT LI YOS

19. a) Kʼaru nekeʼxye wiibʼ oxibʼ li xeʼsutqʼiik saʼ li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos? (Chaawil li kaaxukuut « Xeʼelk abʼan xeʼsutqʼiik»). b) Kʼaru chʼolchʼooq raj chiqu? (Chaawil li jalam u).

¹⁹ Qʼaxal loqʼ li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos! Anaqwan qʼaxal chʼinaʼus chik ut maajunwa qilom naq qʼaxal naabʼal li nekeʼkʼanjelak chiru li Jehobʼa. Qoxloqʼiq li kixyiibʼ li Yos choʼq qe. Aajel ru naq chixjunilebʼ li nekeʼraj naq sa teʼrekʼa ribʼ, sahaqebʼ saʼ xchʼool ut maakʼaʼ teʼxxuwa teʼoq saʼ li naʼaj aʼin ut maajunwa chik teʼxkanabʼ. Abʼan weent tqabʼaanu, xbʼaan naq laj Tza naraj qabʼalaqʼinkil ut qanajtobʼresinkil rikʼin li sahilal aʼin (1 Ped. 5:8; Apoc. 12:9). Miqakanabʼ naq tqʼaxoq u. Qakʼehaq qachʼool chi xkolbʼal rix li tuqtuukilal, li xchʼinaʼusal ut li xsaqal ru li sahilal li wank saʼ li xtenamit li Yos.