NAʼLEBʼ RE TZOLOK 32
Qakawubʼresihaq li qapaabʼal chirix laj Yobʼtesinel
«Li paabʼaal [...] aʼan xkawubʼ li inkʼaʼ naʼilmank ru» (HEB. 11:1).
BʼICH 11 La creación alaba a Jehová
RUʼUJIL LI TZOLOM *
1. Kʼaru nakaanaw chirix laj Yobʼtesinel?
MA XATKʼIIK saʼ jun li junkabʼal aj testiiw re li Jehobʼa? Wi joʼkan, xaatzol tana chirix li Jehobʼa chalen saʼ laakachʼinal. Xaatzol naq aʼan laj Yobʼtesinel, naq chaabʼil li xnaʼlebʼ ut naq naraj naq chixjunilebʼ li kristiʼaan teʼwanq saʼ li Chʼinaʼusil Naʼajej arin saʼ Ruuchichʼochʼ (Gén. 1:1; Hech. 17:24-27).
2. Kʼaru nekeʼxye wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan chirixebʼ li nekeʼxpaabʼ naq wank jun laj Yobʼtesinel?
2 Abʼanan, naabʼalebʼ li kristiʼaan inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq wank li Yos malaj naq aʼan kiyobʼtesink re chixjunil li kʼaʼaq re ru. Nekeʼxpaabʼ naq chixjunil kiyoʼlaak xjunes. Ut naq li wankebʼ xyuʼam, saʼ xtiklajik «moko jwal chʼaʼaj ta» chanru yiibʼanbʼilebʼ, abʼan moqon xeʼok chi jalaak ut jwal chʼaʼaj chik chanru yiibʼanbʼilebʼ. Wiibʼ oxibʼ li nekeʼpaabʼank re aʼin wankebʼ naabʼal xtzolbʼal. Maare teʼxye naq li xkʼaʼuxl li winq naxkʼutbʼesi naq moko yaal ta li naxkʼut li Santil Hu ut naq kaʼajwiʼ li toontebʼ, li maakʼaʼebʼ xtzolbʼal ut li nekeʼxpaabʼ chixjunil li nayeemank rehebʼ, nekeʼxpaabʼ naq wank jun laj Yobʼtesinel.
3. Kʼaʼut naq wank xwankil naq tqakawubʼresi li qapaabʼal chiqajunjunqal?
3 Kʼaru tqakʼoxla chirix li nekeʼxye li wankebʼ naabʼal xtzolbʼal? Ma twiibʼanq qachʼool naq li Jehobʼa aʼan laj Yobʼtesinel li qʼaxal narahok? Aʼ yaal qe kʼaʼut naqapaabʼ aʼin. Ma saʼ xkʼabʼaʼ naq yal xeʼxye qe naq aʼan tento tqapaabʼ? Malaj saʼ xkʼabʼaʼ naq xqakʼe qahoonal chi xtzʼilbʼal rix li nakʼutbʼesink re aʼin? (1 Cor. 3:12-15). Maakʼaʼ naxye jarubʼ chihabʼ qokik chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa, abʼan chiqajunilo tento naq rajlal tqakawubʼresi li qapaabʼal. Wi joʼkan tqabʼaanu, inkʼaʼ tqapaabʼ li «bʼalaqʼ aj naʼlebʼ li maakʼaʼ rajbʼal» li nekeʼxkʼut naq li Santil Hu moko yaal ta naxye (Col. 2:8; Heb. 11:6). Re qatenqʼankil, saʼ li tzolom aweʼ tqil ebʼ li patzʼom aʼin: kʼaʼut naq naabʼalebʼ inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq wank jun laj Yobʼtesinel?, kʼaru tqabʼaanu re xkawubʼresinkil li qapaabʼal chirix li Jehobʼa, laj Yobʼtesinel? ut, kʼaru tqabʼaanu re naq junelik kawaq li qapaabʼal?
KʼAʼUT NAQ NAABʼALEBʼ INKʼAʼ NEKEʼXPAABʼ NAQ WANK JUN LAJ YOBʼTESINEL?
4. Joʼ naxye saʼ Hebreos 11:1, kʼaru naxkʼut li Santil Hu chirix li paabʼal?
4 Wankebʼ nekeʼxkʼoxla naq li paabʼal naraj xyeebʼal xpaabʼankil junaq li naʼlebʼ usta maakʼaʼ nakʼutbʼesink re, naq yaal aʼin. Abʼan li Santil Hu naxye naq moko aʼan ta li paabʼal (taayaabʼasi Hebreos 11:1). Li Santil Hu naxchʼolobʼ naq wank reetalil li paabʼal, joʼkan naq, usta inkʼaʼ naqil ru li Jehobʼa, li Jesús ut li Xʼawabʼejilal, abʼan naqapaabʼ naq relik chi yaal naq wankebʼ (Heb. 11:3). Jun li winq li wank naabʼal xnawom chirix li wankebʼ xyuʼam ut kiʼok joʼ aj Testiiw, naxye: «Moko maakʼaʼ ta xyaalal li qapaabʼal chi moko maakʼaʼ ta naqaj re li nekeʼxye li nekeʼxtzʼil rix li wankebʼ xyuʼam».
5. Kʼaʼut naq naabʼalebʼ inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq li Yos kiyobʼtesink re chixjunil li wank xyuʼam?
5 Joʼkan bʼiʼ, wi nakʼutbʼesimank naq relik chi yaal naq wank jun laj Yobʼtesinel, kʼaʼ put naq naabʼalebʼ inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq li Yos kiyobʼtesink re chixjunil li wank xyuʼam? Rikʼin wiibʼ oxibʼ li aatin, xbʼaan naq wankebʼ maajunwa nekeʼxtzʼil rix li nakʼutbʼesink re, naq wank jun laj Yobʼtesinel. Laj Robert, li wank chik joʼ aj testiiw re li Jehobʼa, naxye: «Saʼ li tzolebʼaal maajunwa xeʼaatinak chirix li yobʼtesihom, joʼkan naq xinkʼoxla naq moko yaal ta aʼin. Toj naq xinket 22 chihabʼ ut xinʼaatinak rikʼinebʼ laj testiiw re li Jehobʼa, xinkʼe reetal naq saʼ li Santil Hu wank li eetalil li nakʼutbʼesink * (Chaawil li kaaxukuut « Jun li esil li wank xwankil choʼq rehebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej»).
re, naq relik chi yaal naq li Jehobʼa kiyobʼtesink re chixjunil li kʼaʼaq re ru».6. Kʼaʼut naq wankebʼ nekeʼxye naq moko yaal ta naq wank jun laj Yobʼtesinel?
6 Wankebʼ nekeʼxye naq moko yaal ta naq wank jun laj Yobʼtesinel xbʼaan naq nekeʼxye naq kaʼajwiʼ nekeʼxpaabʼ li nekeʼril ru. Abʼan, li xyaalalil aʼan naq nekeʼxpaabʼ ajwiʼ li kʼaʼaq re ru li inkʼaʼ nekeʼril ru. Jun eetalil, nekeʼxpaabʼ naq wank li iqʼ xbʼaan naq wank li eetalil li nakʼutbʼesink re, naq yaal aʼin. Kamaʼin ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li paabʼal li naʼaatinak wiʼ li Santil Hu, chalenaq saʼ li eetalil «li inkʼaʼ naʼilmank ru» (Heb. 11:1). Yaal, re xtzʼilbʼal rix li nakʼutbʼesink re aʼin, naʼajmank naq tqayal qaqʼe ut tqakʼe li qahoonal, abʼan naabʼalebʼ inkʼaʼ nekeʼraj xbʼaanunkil. Joʼkan naq nekeʼxye naq maakʼaʼ li Yos.
7. Chanru naqanaw naq wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan li wankebʼ naabʼal xnawom nekeʼxpaabʼ naq li Yos kiyobʼtesink re chixjunil?
* Joʼ laj Robert, li xooʼaatinak chirix saʼ li raqal 5, maare wankebʼ inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq wank jun laj Yobʼtesinel xbʼaan naq inkʼaʼ nekeʼaatinak chirix li yobʼtesihom saʼebʼ li nimla tzolebʼaal. Abʼan, naabʼalebʼ li wankebʼ naabʼal xnawom chirix li choxa ut li Ruuchichʼochʼ xeʼxnaw ru li Jehobʼa ut xeʼok xraabʼal. Maakʼaʼ naxye ma wank qatzolbʼal malaj inkʼaʼ, joʼ xeʼxbʼaanu ebʼ aʼan, tento tqakawubʼresi li qapaabʼal chirix li Jehobʼa. Maaʼani chik truhanq xbʼaanunkil aʼin saʼ qakʼabʼaʼ.
7 Wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan li wankebʼ naabʼal xnawom chirix li choxa ut li Ruuchichʼochʼ xeʼxpaabʼ naq li Yos kiyobʼtesink re chixjunil naq xeʼxtzʼili rix li nakʼutbʼesink re, naq yaal aʼin.CHANRU TQAKAWUBʼRESI LI QAPAABʼAL CHIRIX LAJ YOBʼTESINEL?
8, 9. a) Kʼaru ok qe xtzʼilbʼal rix? b) Chanru tooxtenqʼa xtzʼilbʼal rix li yobʼtesihom?
8 Qilaq kaahibʼ li naʼlebʼ chirix chanru tqakawubʼresi li qapaabʼal chirix laj Yobʼtesinel.
9 Qatzʼilaq rix li yobʼtesihom. Wi naqakʼe reetal chanru yobʼtesinbʼilebʼ li xul, li chahim, ebʼ li cheʼ ut li pim, tkawuuq li qapaabʼal chirix laj Yobʼtesinel (Sal. 19:2; Is. 40:26). Wi qʼaxal naqakʼe qachʼool chi xtzʼilbʼal rix ebʼ li yobʼtesihom aʼin, qʼaxal tkawuuq li qapaabʼal naq li Jehobʼa aʼan laj Yobʼtesinel. Saʼebʼ li qatasal hu rajlal natawmank ebʼ li naʼlebʼ li naxchʼolobʼ chiʼus li yobʼtesihom. Usta tqakʼoxla naq qʼaxal chʼaʼaj xtawbʼal ru, abʼan qayalaq qaqʼe chi rilbʼal xsaʼ ut chi xtzolbʼal chixjunil li tooruuq chirix aʼin. Ut misach saʼ qachʼool naq saʼ li qanaʼaj saʼ internet jw.org naru tqil wiʼ chik ebʼ li bʼideo chirix li yobʼtesihom li kikʼutbʼesimank saʼebʼ li nimla chʼutam re oxibʼ kutan li tojeʼ kiʼuxmank.
10. Kʼe jun eetalil li naxkʼutbʼesi naq wank jun laj Yobʼtesinel (Romanos 1:20).
10 Naq tqatzʼil rix li yobʼtesihom, qakʼehaq reetal kʼaru naxkʼut chiqu aʼin chirix laj Yobʼtesinel (taayaabʼasi Romanos 1:20). Jun eetalil, li Saqʼe moko kaʼaj tawiʼ naxkutanobʼresi ut naxtiqwasi ru li Ruuchichʼochʼ re naq wanq li yuʼam, naxkut bʼan ajwiʼ li xmetzʼew li narahobʼtesink. Chanru naqakol qibʼ chiru li xmetzʼew li Saqʼe? Wank jun li chanchan iqʼ saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ li nokooxkol chiru li xmetzʼew li Saqʼe li narahobʼtesink. Naq li xmetzʼew li Saqʼe nakawuuk, natamk ajwiʼ li iqʼ aʼin saʼ xbʼeen li Ruuchichʼochʼ. Peʼyaal naq narahok ut wank xnaʼlebʼ laj Yobʼtesinel li kibʼaanunk re aʼin?
11. Bʼar tqataw xkomon li naʼlebʼ li tixkawubʼresi li qapaabʼal chirix laj Yobʼtesinel? (Chaawil li kaaxukuut « Ebʼ li kʼanjelobʼaal li naxkawubʼresi li qapaabʼal»).
11 Wi tqasikʼ saʼ li Índice de las publicaciones Watch Tower ut saʼ jw.org, tqataw xkomon li naʼlebʼ li tixkawubʼresi li qapaabʼal. Naru tqil ebʼ li naʼlebʼ ut ebʼ li bʼideo saʼ li tasal «¿Lo diseñó alguien?», li moko mas ta nim roq ut naxchʼolobʼ naq sachbʼachʼoolej chanru yiibʼanbʼil ebʼ li xul ut ebʼ li cheʼkʼaam. Natawmank ajwiʼ li eetalil chirixebʼ li poyanam li wank xnawomebʼ li nekeʼxyal xyiibʼankil li nekeʼril saʼ li yobʼtesihom.
12. Kʼaru tento tqakʼe reetal naq tqatzol li Santil Hu?
12 Qatzolaq li Santil Hu. Li winq li xooʼaatinak chirix saʼ li raqal 4 saʼ xtiklajik moko naxpaabʼ ta chaq naq wank jun laj Yobʼtesinel, abʼan saʼ xnumikebʼ li kutan kixjal li naxkʼoxla. Naxye: «Moko kaʼaj tawiʼ saʼ xkʼabʼaʼ li xintzol saʼ li nimla tzolebʼaal chirix li yobʼtesihom kaw linpaabʼal, saʼ xkʼabʼaʼ ajwiʼ li xintzʼil rix saʼ li Santil Hu». Maare ak naqanaw chiʼus Jos. 1:8; Sal. 119:97). Qakʼehaq reetal chanru naq chi tzʼaqal re ru kitzʼaqlok ru ebʼ li propesiiy ut naq junaj ru li naʼlebʼ li natawmank chisaʼ. Peʼyaal naq aʼin naxkawubʼresi li qapaabʼal naq li kiyobʼtesink qe wank xnaʼlebʼ ut narahok, ut naq aʼan kimusiqʼank re li Santil Hu? (2 Tim. 3:14; 2 Ped. 1:21).
li naxkʼut li Santil Hu. Abʼan, tento naq junelik tqatzol re xkawubʼresinkil li qapaabʼal chirix laj Yobʼtesinel (13. Kʼe jun eetalil li tixkʼutbʼesi li choxahil naʼlebʼ li natawmank saʼ li Santil Hu.
13 Naq tqatzol li Santil Hu, qakʼehaq reetal naq jwal nakʼanjelak li naʼlebʼ li naxkʼe. Jun eetalil, chalen chaq junxil qʼe kutan, li Santil Hu naxye naq xraabʼal li tumin tooxkʼe saʼ chʼaʼajkilal ut naq «xiikil li rahilal» tootawasiiq wiʼ (1 Tim. 6:9, 10; Prov. 28:20; Mat. 6:24). Ma toj nakʼanjelak li qʼusuk aʼin? Relik chi yaal naq joʼkan. Qilaq li naxye jun li tasal hu: «Li nekeʼxrahi ru li tumin, inkʼaʼ sa nekeʼrekʼa ribʼ ut rajlal nachʼinaak xchʼoolebʼ. Li junelik yookebʼ xtambʼresinkil xtumin inkʼaʼ sahebʼ saʼ xchʼool; ut junelik nekeʼyajerk» (La epidemia del narcisismo). Relik chi yaal naq jwal nakʼanjelak li qʼusuk li naxkʼe li Santil Hu naq inkʼaʼ tqarahi ru li tumin. Ma nachalk saʼ qachʼool jalan chik li raqal li xooxtenqʼa? Naq qʼaxal oxloqʼaq chiqu li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu, qʼaxal tqakʼojobʼ qachʼool chirix li choxahil naʼlebʼ li naxyeechiʼi qe laj Yobʼtesinel li qʼaxal narahok (Sant. 1:5). Chi joʼkan, jwal sahaq saʼ qachʼool (Is. 48:17, 18).
14. Kʼaru tqanaw chirix li Jehobʼa naq tqatzol li Santil Hu?
14 Chootzoloq re xnawbʼal ru chiʼus li Jehobʼa (Juan 17:3). Naq tqatzol li Santil Hu, tqakʼe reetal li xchoxahil naʼlebʼ li Jehobʼa, aʼ li nakʼutunk saʼ li xyobʼtesihom. Xnawbʼal chiʼus li xchaabʼil naʼlebʼ tooxtenqʼa chi xpaabʼankil naq relik chi yaal naq wank li Jehobʼa (Éx. 34:6, 7; Sal. 145:8, 9). Naq qʼaxal tqanaw ru li Jehobʼa, qʼaxal tkawuuq li qapaabʼal chirix, qʼaxal tqara ut toowanq saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin.
15. Chanru tooxtenqʼa wi naqachʼolobʼ chiruhebʼ li junchʼol kʼaʼut naqapaabʼ naq wank li Yos?
15 Qachʼolobʼaq chiruhebʼ li junchʼol kʼaʼut naqapaabʼ naq wank li Yos. Aweʼ tixkawubʼresi li qapaabʼal. Abʼan, kʼaru tqabʼaanu wi li kristiʼaan li yooko xpuktesinkil re li chaabʼil esilal tixpatzʼ qe kʼaʼut naqapaabʼ naq wank li Yos ut inkʼaʼ tqanaw xsumenkil? Qasikʼaq li xsumenkil saʼebʼ li tasal hu li isinbʼil chaq saʼ li Santil ut qakʼutaq chiru li kristiʼaan (1 Ped. 3:15, 16). Naru ajwiʼ tqapatzʼ qatenqʼankil rikʼin junaq li hermaan li wank xnawom chirix aʼin. Maakʼaʼ naxye wi li kristiʼaan tixkʼulubʼa malaj inkʼaʼ li naxye li Santil Hu, abʼan qʼaxal us naq xqatzʼil rix li naʼlebʼ aweʼ, xbʼaan naq qʼaxal tixkawubʼresi li qapaabʼal. Chi joʼkan, inkʼaʼ tqapaabʼ li bʼalaqʼil naʼlebʼ li nekeʼxkʼut ebʼ li nekeʼxbʼaanu ribʼ naq wankebʼ xnaʼlebʼ ut xnawom abʼan inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq wank jun laj Yobʼtesinel.
KʼARU TQABʼAANU RE NAQ JUNELIK KAWAQ LI QAPAABʼAL?
16. Kʼaru tkʼulmanq wi moko junelik ta yooko chi xkawubʼresinkil li qapaabʼal?
16 Maakʼaʼ naxye jarubʼ chihabʼ qokik chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa, abʼan tento naq junelik tqakawubʼresi li qapaabʼal chirix. Kʼaʼut? Xbʼaan naq, wi inkʼaʼ tqabʼaanu, tkehoʼq. Qajultikaq naq li paabʼal chalenaq saʼebʼ li eetalil li inkʼaʼ naʼilmank ru. Ut li inkʼaʼ naqil ru saʼ junpaat nasach saʼ qachʼool. Joʼkan naq li apóstol Pablo kixye naq li xmaakʼaʼil qapaabʼal aʼan «li maak li nokooxluktasi» (Heb. 12:1). Joʼkan bʼiʼ, kʼaru tqabʼaanu re naq junelik kawaq li qapaabʼal? (2 Tes. 1:3).
17. Kʼaru ttenqʼanq qe re naq junelik kawaq li qapaabʼal?
17 Xbʼeen, junelik qatzʼaamaq re li Jehobʼa naq chixkʼehaq qe li xsantil musiqʼej. Kʼaʼut? Xbʼaan naq saʼ xkʼabʼaʼ li xsantil musiqʼej li Yos naru twanq qapaabʼal (Gál. 5:22, 23). Wi inkʼaʼ tooxtenqʼa li santil musiqʼej, inkʼaʼ tooruuq xkawubʼresinkil li qapaabʼal chirix laj Yobʼtesinel. Miqakanabʼ xtzʼaamankil re li Jehobʼa li xsantil musiqʼej, ut aʼan tixkʼe qe (Luc. 11:13). Naru tqaye re: «Kʼe xtzʼaqobʼ li qapaabʼaal» (Luc. 17:5).
18. Joʼ naxye saʼ Salmo 1:2, 3, kʼaru li nimla maatan kʼebʼil qe?
18 Joʼkan ajwiʼ, chi rajlal qatzolaq li Raatin li Yos (taayaabʼasi Salmo 1:2, 3). Naq kitzʼiibʼamank chaq li Salmo aʼin, wiibʼ oxibʼ ajwiʼ aj Israel wank chaq rikʼinebʼ chi huhil chixjunil li Xchaqʼrabʼ li Yos. Abʼan ebʼ li awabʼej ut ebʼ laj tij naru nakʼemank rehebʼ chi huhil li Xchaqʼrabʼ li Yos. Ut, rajlal wuqubʼ chihabʼ, «winq, ixq ut kokʼal; joʼkan ajwiʼ laj abʼl tenamit» li wankebʼ Israel tento naq teʼxchʼutubʼ ribʼ re rabʼinkil li Xchaqʼrabʼ li Yos (Deut. 31:10-12). Saʼ xkutankil li Jesús, wiibʼ oxibʼ ajwiʼ li kristiʼaan wank chaq rikʼinebʼ chi huhil li Santil Hu ut li xkʼihalil ebʼ li bʼotbʼil hu aʼin natawmank chaq saʼebʼ li sinagoga. Abʼanan, saʼebʼ li qakutan kachʼin chik ma chixjunilebʼ wank rikʼinebʼ chixjunil li Santil Hu malaj yal wiibʼ oxibʼ rehebʼ li xtasal. Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil naq qʼaxal oxloqʼ chiqu li maatan aʼin?
19. Kʼaru naru tqabʼaanu re naq junelik kawaq li qapaabʼal?
19 Wi rajlal naqil xsaʼ li Raatin li Yos, tqakʼutbʼesi naq jwal oxloqʼ chiqu li maatan aʼin. Moko us ta naq tootzoloq saʼ junesal toj naq tixkʼe ribʼ chiqu, toj naq wanq qahoonal. Wi naqaxaqabʼ junaq li hoonal re naq rajlal tootzoloq saʼ junesal, junelik kawaq li qapaabʼal.
20. Kʼaru tento inkʼaʼ tqakanabʼ xbʼaanunkil?
20 Jalano chiruhebʼ «li wankebʼ xnaʼlebʼ joʼwiʼ li seebʼebʼ xchʼool» re li ruuchichʼochʼ aʼin, xbʼaan naq li qapaabʼal chalenaq saʼ li Raatin li Yos (Mat. 11:25, 26). Saʼ xkʼabʼaʼ naq naqatzol li Santil Hu, naqataw ru chiʼus kʼaʼut naq yook chi numtaak li maaʼusilal ut li tixbʼaanu li Jehobʼa rikʼin li ruuchichʼochʼ aʼin. Joʼkan bʼiʼ, miqakanabʼ xkawubʼresinkil li qapaabʼal ut xtenqʼankilebʼ chixjunil li tixkʼe ribʼ chiqu re naq teʼxpaabʼ naq wank jun laj Yobʼtesinel (1 Tim. 2:3, 4). Ut miqakanabʼ roybʼeninkil li kutan naq chixjunilebʼ li wankebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ teʼxnima ru li Jehobʼa ut teʼxye li aatin li natawmank saʼ Apocalipsis 4:11: «Aakʼulubʼ, at Qaawaʼ, at qaYos, xkʼulbʼal laanimal laaloqʼal, [...] xbʼaan naq laaʼat katyoobʼtesink re chixjunil».
BʼICH 2 Jehobʼa aʼ laakʼabʼaʼ
^ párr. 5 Li Santil Hu naxkʼut chi tzʼaqal re ru naq li Jehobʼa Yos kiyobʼtesink re chixjunil li kʼaʼaq re ru. Abʼan naabʼalebʼ li kristiʼaan inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ aweʼ ut nekeʼxye naq chixjunil yal kiyoʼlaak xjunes. Abʼan inkʼaʼ twiibʼanq qachʼool wi naqabʼaanu chixjunil li wank saʼ quqʼ re xkawubʼresinkil li qapaabʼal chirix li Yos ut li Santil Hu. Saʼ li tzolom aweʼ tqil chanru xbʼaanunkil.
^ párr. 5 Saʼ naabʼal li tzolebʼaal, ebʼ laj kʼutunel moko nekeʼxkʼut ta bʼayaq naq li Yos kiyobʼtesink re chixjunil li kʼaʼaq re ru. Wankebʼ nekeʼxye naq chi joʼkan inkʼaʼ teʼxchʼik ribʼ saʼ li xpaabʼalebʼ li yookebʼ chi tzolok.
^ párr. 7 Saʼ jw.org taataw li nekeʼxye wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan li wankebʼ naabʼal xtzolbʼal li nekeʼxpaabʼ naq li Yos kiyobʼtesink re chixjunil. Sikʼ saʼ EBʼ LI KʼANJELOBʼAAL > EBʼ LI BʼIDEO > PATZʼOK UT XYEEBʼAL LI XKʼULMANK > LI NEKEʼXYE CHIRIX LI YUʼAM.