NAʼLEBʼ RE TZOLOK 33
Sahaq saʼ qachʼool rikʼin li nokooruuk xbʼaanunkil chiru li Jehobʼa
«Jwal us xyalbʼal xsahil li kʼaru wank qe chiru naq junelik yooqo xrahinkil xtzʼaqobʼ aʼan» (ECL. 6:9).
BʼICH 111 Li xyaalal li xsahil qachʼool
RUʼUJIL LI TZOLOM *
1. Kʼaru yookebʼ xbʼaanunkil naabʼalebʼ li hermaan re xkʼebʼal xtzʼaqobʼ li xkʼanjel chiru li Jehobʼa?
YOOK chaq chi nachʼok li rosoʼjik li xmaaʼusilal li ruuchichʼochʼ aʼin ut wank naabʼal li kʼanjel tento tqabʼaanu (Mat. 24:14; Luc. 10:2; 1 Ped. 5:2). Chiqajunilo naqaj xkʼebʼal qachʼool chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Naabʼal rehebʼ li qechpaabʼanel yookebʼ xkʼebʼal xtzʼaqobʼ li xkʼanjelebʼ chiru li Yos. Wankebʼ nekeʼraj wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, kʼanjelak saʼ Betel malaj xkabʼlankil li naʼajej li naʼoksimank re xloqʼoninkil li Jehobʼa. Ut naabʼalebʼ li hermaan nekeʼxkʼe xqʼe re naq teʼkʼanjelaq joʼ cheekel winq malaj joʼ aj tenqʼanel (1 Tim. 3:1, 8). Kʼajoʼ tana nasahoʼk saʼ xchʼool li Jehobʼa chi rilbʼal naq naqakʼe qachʼool chi kʼanjelak chiru (Sal. 110:3, Wy; Is. 6:8).
2. Chanru tana tqekʼa qibʼ wi inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil li naqaj?
2 Abʼanan, maare tchʼinaaq qachʼool wi ak xnumeʼk chikan naabʼal li hoonal ut toj maajiʼ nokooruuk xbʼaanunkil li naqaj. Maare narahoʼk ajwiʼ qachʼool xbʼaan naq inkʼaʼ chik nokooruuk xbʼaanunkil junjunq li kʼanjel saʼ li xmolam li Jehobʼa xbʼaan naq ak tiixo chik malaj xbʼaan li qawanjik (Prov. 13:12). Aweʼ li naxkʼul li xMelissa, * li nawulak raj chiru kʼanjelak saʼ Betel malaj wank saʼ li Tzolok chirix li Xʼawabʼejilal li Yos. Aʼan naxye: «Ak xkoho chikan linchihabʼ re xbʼaanunkil ebʼ li kʼanjel aʼin. Inkʼaʼ chik ninruuk xtawbʼal, joʼkan naq nachʼinaak inchʼool».
3. Kʼaru tento teʼxbʼaanu junjunq li hermaan re naq teʼruuq xkʼulbʼal junaq li kʼanjel?
3 Wankebʼ toj saajebʼ ut kawebʼ, abʼan tento naq teʼxkawresi ribʼ ut teʼxtzol xyuʼaminkil junjunq li naʼlebʼ re naq teʼruuq xbʼaanunkil junaq li kʼanjel saʼ li xtenamit li Yos. Maare wankebʼ xnawom, inkʼaʼ nekeʼxuwak ut nekeʼkʼanjelak chi anchalebʼ xchʼool, abʼan tento teʼxtzol chiʼus li kuyuk, teʼxbʼaanu chiʼus li xkʼanjel malaj teʼxtzol oxloqʼink. Wi nekeʼxkʼe xchʼool chi xyuʼaminkil li chaabʼil naʼlebʼ li naʼajmank chiruhebʼ, maare tkʼeheʼq rehebʼ junaq li kʼanjel chi maakʼaʼaq saʼ xchʼoolebʼ. Qilaq li kixkʼul laj Nick. Naq wank 20 chihabʼ re, kichʼinaak xchʼool xbʼaan naq inkʼaʼ kixaqabʼaak joʼ aj tenqʼanel saʼ li chʼuut. Aʼan naxjultika: «Xinkʼoxla naq wank kʼaru inkʼaʼ us yookin xbʼaanunkil». Abʼan inkʼaʼ kixkanabʼ kʼanjelak. Kixkʼe bʼan xchʼool chirix li kʼaru naru xbʼaanunkil saʼ li chʼuut ut saʼ li puktesink. Anaqwan natzʼaqonk saʼ li chʼuut li naril li qakʼanjel saʼ jun rehebʼ li qamolam.
4. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?
4 Ma ra saʼ qachʼool xbʼaan naq toj maajiʼ nokooruuk xtawbʼal li naqaj xbʼaanunkil saʼ li xtenamit li Yos? Wi joʼkan, qayehaq re li Jehobʼa chanru naqekʼa qibʼ (Sal. 37:5-7). Naru tooʼaatinaq rikʼinebʼ li hermaan li wankebʼ xnaʼlebʼ re naq teʼxye qe chanru xchaabʼilobʼresinkil li qanaʼlebʼ ut qayuʼamiq li teʼxye qe. Wi joʼkan tqabʼaanu, maare tooruuq xtawbʼal li naqaj xbʼaanunkil. Abʼan wi toj maajiʼ nokooruuk xtawbʼal anaqwan li naqaj xbʼaanunkil, joʼ naxkʼul li xMelissa, kʼaru tooxtenqʼa re naq sahaq saʼ qachʼool? Li tzolom aʼin tixtzʼil rix oxibʼ li naʼlebʼ li tooxtenqʼa chi xsumenkil li patzʼom aʼin. Li xbʼeen, kʼaru naru tkʼehoq re xsahil qachʼool? Li xkabʼ, kʼaru tqabʼaanu re naq jwal sahaq saʼ qachʼool? Ut, li rox, kʼaru kʼanjel naru tqasikʼ xbʼaanunkil re naq kʼajoʼaq xsahil qachʼool?
KʼARU NARU TKʼEHOQ RE XSAHIL QACHʼOOL?
5. Chirix kʼaru kʼojkʼooq qachʼool wi naqaj naq sahaq saʼ qachʼool? (Eclesiastés 6:9).
5 Wi naqaj naq sahaq saʼ qachʼool, tento tqayuʼami li naxye saʼ Eclesiastés 6:9 (taayaabʼasi). Li poyanam li naxtaw xsahil «li kʼaru wank re» sa saʼ xchʼool joʼ chanru wank li xwanjik. Abʼan li poyanam li junelik yook «xrahinkil xtzʼaqobʼ» junelik yook ajwiʼ xrahinkil li inkʼaʼ naru xtawbʼal. Kʼaru naqatzol rikʼin aʼin? Wi naqaj naq sahaq saʼ qachʼool, tento naq kʼojkʼooq qachʼool rikʼin li kʼaru wank qe ut maawaʼ rikʼin li inkʼaʼ nokooruuk xtawbʼal.
6. Kʼaru li jaljokil ru aatin tqatzʼil rix, ut kʼaru tqatzol?
6 Ak re, naq nawulak chiqu xtawbʼal junaq akʼ naʼlebʼ. Joʼkan naq, ma naru naq sahaq saʼ qachʼool rikʼin li kʼaru wank qe? Joʼkan tzʼaqal. Naru tqataw xsahil li kʼaru wank qe. Chanru? Re xnawbʼal aʼin, qatzʼilaq rix li jaljokil ru aatin li kiʼaatinak wiʼ li Jesús saʼ Mateo 25:14-30. Tqatzol kʼaru naru tqabʼaanu re naq sahaq saʼ qachʼool joʼ ajwiʼ re naq numtajenaq xsahil qachʼool usta chʼaʼaj li qawanjik.
KʼARU TQABʼAANU RE NAQ JWAL SAHAQ SAʼ QACHʼOOL?
7. Chʼolobʼ rikʼin wiibʼ oxibʼ li aatin li jaljokil ru aatin chirix li tumin.
7 Saʼ li jaljokil ru aatin, li Jesús kiʼaatinak chirix jun li winq li xkoho chi bʼihajik. Naq toj maajiʼ naxik, kixbʼoqebʼ li xmoos ut kixkʼe rehebʼ li junjunq ebʼ li tumin re naq teʼyakoq rikʼin. Kixkʼe oobʼ chi tumin re jun rehebʼ li xmoos, wiibʼ re li jun chik, ut jun re li rox, kixkʼe re li junjunq aʼ yaal chanru li xseebʼal xchʼool. Li wiibʼ chi moos keʼxkʼe xchʼool chi kʼanjelak ut keʼxtaw xkomon li tumin choʼq re laj echal rehebʼ. Abʼan li rox, maakʼaʼ kixbʼaanu rikʼin li tumin li kikʼeheʼk re, joʼkan naq laj echal re kirisi saʼ xkʼanjel.
8. Kʼaʼut tana sa kirekʼa ribʼ li xbʼeen moos?
8 Maare li xbʼeen moos sa kirekʼa ribʼ naq
kikʼeheʼk re oobʼ chi tumin xbʼaan laj echal re. Naabʼal li tumin li kikʼeheʼk re, chi joʼkan laj echal re kixkʼutbʼesi naq naxkʼojobʼ xchʼool rikʼin. Ut, kʼaru naru tqaye chirix li xkabʼ moos? Maare kichʼinaak raj xchʼool naq kiril naq moko naabʼal ta li tumin li kikʼeheʼk re joʼ li xbʼeen. Abʼan, kʼaru kixbʼaanu?9. Kʼaru inkʼaʼ kixye li Jesús chirix li xkabʼ moos? (Mateo 25:22, 23).
9 (Taayaabʼasi Mateo 25:22, 23). Li Jesús moko kixye ta naq li xkabʼ moos kichʼaʼajkoʼk ut kirahoʼk saʼ xchʼool xbʼaan naq kaʼajwiʼ kikʼeheʼk re wiibʼ chi tumin. Chi moko kixkʼutbʼesi ta naq kixkʼoxla aʼin: «Ma kaʼajwiʼ aʼin teʼxkʼe we? Abʼan, laaʼin jwal seebʼ ajwiʼ inchʼool joʼ li kixkʼul li oobʼ chi tumin! Wi laj echal we inkʼaʼ naroxloqʼi linkʼanjel, tinmuq li tumin aʼin ut tinbʼaanu li nawaj laaʼin».
10. Kʼaru kixbʼaanu li xkabʼ moos rikʼin li tumin?
10 Joʼ kixbʼaanu li xbʼeen moos, li xkabʼ kixkʼe ajwiʼ xchʼool chi xbʼaanunkil li kʼanjel li kikʼeheʼk re. Chi joʼkan, kixtaw wiibʼ chik li tumin. Joʼkan naq, laj echal re kʼajoʼ naq kisahoʼk saʼ xchʼool rikʼin li kixbʼaanu ut kixkʼe xkomon li xkʼanjel.
11. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq tnumtaaq xsahil qachʼool?
11 Tnumtaaq ajwiʼ xsahil qachʼool wi naqayal qaqʼe chi xbʼaanunkil yalaq kʼaru chi kʼanjel li nakʼeheʼk qe xbʼaan li Jehobʼa. Qakʼehaq qachʼool chi xpuktesinkil li chaabʼil esilal ut chootzʼaqonq saʼebʼ li kʼanjel li nabʼaanumank saʼ li chʼuut (Hech. 18:5; Heb. 10:24, 25). Qakawresihaq qibʼ chiʼus re xwaklesinkil xchʼool ebʼ li qechpaabʼanel naq nokootzʼaqonk saʼebʼ li chʼutam. Qakʼehaq qachʼool chi xbʼaanunkil li kʼanjel li tkʼeheʼq qe saʼ li chʼutam saʼ xyanqil xamaan. Wi nekeʼxye qe naq tootenqʼanq chi xbʼaanunkil junaq li kʼanjel saʼ li chʼuut, choowulaq saʼ li hoonal ut qabʼaanuhaq li xqaye. Miqakʼoxla naq wank junjunq li kʼanjel li moko jwal nim ta xwankil ut naq moko qakʼulubʼ ta naq tqakʼe qahoonal chi xbʼaanunkil. Qakʼehaq qachʼool chi xchaabʼilobʼresinkil li xseebʼal qanaʼlebʼ (Prov. 22:29). Naq jwal laatzʼ qu chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa ut chi xbʼaanunkil li kʼanjel kʼebʼil qe, saʼ junpaat tookʼiiq saʼ li qapaabʼal ut jwal tnumtaaq xsahil qachʼool (Gál. 6:4). Ut chi joʼkan tsahoʼq saʼ qachʼool naq ebʼ li junchʼol teʼxkʼul junaq li kʼanjel li xqaj raj xkʼulbʼal laaʼo (Rom. 12:15; Gál. 5:26).
12. Kʼaru kixbʼaanu li xMelissa ut laj Nick re naq jwal sahaq saʼ xchʼoolebʼ?
12 Ma naqajultika li xMelissa, li hermaan li xooʼaatinak chirix saʼ li raqal wiibʼ, li kiraj xik saʼ Betel malaj tzʼaqonk saʼ li Tzolok chirix li Xʼawabʼejilal li Yos? Usta inkʼaʼ naru xtawbʼal ebʼ li kʼanjel aʼin, aʼan naxye: «Ninkʼe inchʼool chi kʼanjelak joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink ut nintzʼaqonk saʼ chixjunil li kʼanjel chirix li puktesink. Kʼajoʼ naq kixkʼe xsahil inchʼool xbʼaanunkil aʼin». Ut, kʼaru kixbʼaanu laj Nick, li xooʼaatinak chirix saʼ li raqal oxibʼ, re naq inkʼaʼ chik trahoʼq saʼ xchʼool naq inkʼaʼ kixaqabʼaak joʼ aj tenqʼanel saʼ li chʼuut? Aʼan naxjultika: «Xinkʼe inchʼool chirix li kʼaru ninruuk xbʼaanunkil: tzʼaqonk saʼ li puktesink ut xwaklesinkilebʼ xchʼool li hermaan naq ninsumenk saʼebʼ li chʼutam. Xinnujtesi ajwiʼ li hu re naq tinkʼanjelaq saʼ Betel, ut naq ak xnumeʼk jun chihabʼ, xineʼxbʼoq».
13. Kʼaru tkʼulmanq wi naqayal qaqʼe chi xbʼaanunkil li kʼanjel kʼebʼil qe anaqwan? (Eclesiastés 2:24).
13 Joʼkan bʼiʼ, ma naraj xyeebʼal aʼin naq teʼxkʼe xkomon li qakʼanjel moqon wi naqayal qaqʼe chi xbʼaanunkil li kʼebʼil qe anaqwan? Maare joʼkan tkʼulmanq, joʼ kixkʼul laj Nick. Abʼan, wi inkʼaʼ tkʼulmanq, joʼ kixkʼul li xMelissa, sahaq ut kʼojkʼooq ajwiʼ qachʼool (taayaabʼasi Eclesiastés 2:24). Kʼajoʼaq ajwiʼ xsahil qachʼool xbʼaan naq naqanaw naq yooko xsahobʼresinkil xchʼool li Jesukriist, laj echal qe.
LI TOOXTENQʼA RE NAQ KʼAJOʼAQ XSAHIL QACHʼOOL
14. Kʼaru tento tqajultika chirix li kʼanjel li naqaj xbʼaanunkil chiru li Yos?
14 Wi ak yooko xyalbʼal qaqʼe chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa, ma naraj xyeebʼal aʼin naq inkʼaʼ tooruuq xkʼebʼal xtzʼaqobʼ li qakʼanjel? Moko joʼkan ta. Tooruuq ut tento tqasikʼ kʼaru chik tqabʼaanu li tooxtenqʼa re naq toopuktesinq ut tookʼutuq chiʼus, ut re naq tooruuq xtenqʼankilebʼ li qechpaabʼanel. Tooruuq xtawbʼal aʼin wi wank qanaʼlebʼ ut naqakubʼsi qawankil, ut wi naqayal qaqʼe chi xtenqʼankilebʼ li junchʼol ut inkʼaʼ naqakʼoxla kaʼajwiʼ li naqaj laaʼo (Prov. 11:2; Hech. 20:35).
15. Kʼaru li kʼanjel tooruuq xbʼaanunkil li jwal tixkʼe xsahil qachʼool?
15 Kʼaru kʼanjel tooruuq xsikʼbʼal xbʼaanunkil? Qatzʼaamaq re li Jehobʼa naq tooxtenqʼa chi rilbʼal li tooruuq xbʼaanunkil aʼ yaal chanru li qawanjik (Prov. 16:3; Sant. 1:5). Ma tooruuq xsikʼbʼal kʼaru kʼanjel tqabʼaanu joʼ li kiyeemank saʼ li xbʼeen raqal, joʼ wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li nekeʼxkʼe 50 hoor malaj 70, kʼanjelak saʼ Betel malaj xkabʼlankil ebʼ li naʼajej re xloqʼoninkil li Yos? Ma tooruuq xtzolbʼal jun chik li aatinobʼaal re xkʼutbʼal li yaal re naabʼal chik li poyanam malaj qʼaxonk saʼ jun li naʼajej bʼarwiʼ naʼajmank ebʼ laj puktesinel? Wi naqaj xnawbʼal xkomon li naʼlebʼ chirix chanru xbʼaanunkil ebʼ li kʼanjel aʼin, tooruuq rilbʼal li naxye saʼ li tzolom 10 re li tasal hu Organizados para hacer la voluntad de Jehová ut tooʼaatinaq rikʼinebʼ li cheekel winq saʼ li qachʼuut. * Naq yooko xkʼebʼal qachʼool chi xtawbʼal ebʼ li kʼanjel aʼin, kʼajoʼaq xsahil qachʼool ut ebʼ li junchʼol teʼril naq yooko chi kʼiik saʼ li qapaabʼal.
16. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil wi inkʼaʼ nokooruuk xtawbʼal li naqaj xbʼaanunkil?
16 Ut, kʼaru tqabʼaanu wi inkʼaʼ nokooruuk xtawbʼal junjunq rehebʼ li kʼanjel li ak xqil? Qasikʼaq junaq li kʼanjel li tooruuq xbʼaanunkil. Qilaq ma tooruuq xbʼaanunkil aʼin.
17. Joʼ naxye saʼ 1 Timoteo 4:13, 15, kʼaru tento tixbʼaanu jun li hermaan re naq truuq chi kʼutuk chiʼus?
17 (Taayaabʼasi 1 Timoteo 4:13, 15). Wi laaʼat jun hermaan winq, li ak xkubʼeek aahaʼ, ma tatruuq xkʼebʼal aachʼool chi xchaabʼilobʼresinkil chanru nakatkʼutuk malaj chanru nakat-aatinak chiruhebʼ li junchʼol? Kʼaʼut? Xbʼaan naq, wi nakaakʼe aachʼool chi ilok ru hu chiʼus, aatinak chiruhebʼ li junchʼol ut kʼutuk, tatruuq xtenqʼankilebʼ li nekeʼabʼink aawe. Kʼe aahoonal chi xtzolbʼal ut chi xyuʼaminkil li junjunq chi naʼlebʼ li natawmank saʼ li hu Tzol chiʼus ilok ru hu ut kʼutuk. Tzol li junjunq chi tzolom, kawresi aawibʼ saʼ laawochoch ut kʼe aachʼool chi xyuʼaminkil li xaatzol naq taakʼe junaq li seeraqʼ. Patzʼ aatenqʼ rikʼin li hermaan li xkabʼil aj kʼehol naʼlebʼ * malaj jalan chik ebʼ li cheekel winq «ebʼ li nekeʼxkʼe xchʼool chi xpuktesinkil ut xchʼolobʼankil li Aatin» (1 Tim. 5:17). Moko kaʼaj tawiʼ taakʼe aachʼool chi xyuʼaminkil li tzolom li natawmank saʼ li hu aʼin, tento ajwiʼ taatenqʼa li yookebʼ chaawabʼinkil chi xkawresinkilebʼ li xpaabʼal ut chi xyuʼaminkil li yookebʼ xtzolbʼal. Chi joʼkan kʼajoʼaq xsahil laachʼool joʼ ajwiʼ li nekeʼabʼink aawe.
18. Kʼaru tooxtenqʼa chi xbʼaanunkil li naqaj saʼ li xkʼanjel li Yos?
18 Joʼ tzʼaqal aj paabʼanel, chiqajunilo tenebʼanbʼil saʼ qabʼeen xpuktesinkil li chaabʼil esilal ut xkʼebʼalebʼ li poyanam choʼq xtzolom li Kriist (Mat. 28:19, 20; Rom. 10:14). Ma twulaq raj chiqu xchaabʼilobʼresinkil chanru naqabʼaanu li nimla kʼanjel aʼin? Re xbʼaanunkil aʼin, tooruuq xtzolbʼal li folleto Kʼutuk ut rilbʼal kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re xyuʼaminkil li yooko xtzolbʼal. Tooruuq ajwiʼ xtawbʼal li chaabʼil naʼlebʼ saʼ li Xhuhil li qachʼutam Qayuʼam ut Qakʼanjel joʼ aj Paabʼanel, ut saʼebʼ li bʼideo chirix ebʼ li eetalil re aatinak li naʼilmank saʼebʼ li chʼutam saʼ xyanqil li xamaan. Qayalaq xbʼaanunkil li junjunq chi naʼlebʼ aʼin re xnawbʼal li tkʼanjelaq chiqu saʼ li qateep. Wi naqayuʼami ebʼ li naʼlebʼ aʼin, jwal tsahoʼq saʼ qachʼool xbʼaan naq tqatzol kʼutuk chiʼus (2 Tim. 4:5).
19. Chanru tooruuq xyuʼaminkil li naxye qe li Yos re naq chaabʼilaq li qanaʼlebʼ?
19 Misach saʼ qachʼool naq jun rehebʼ li xnimal ru kʼanjel li tooruuq xbʼaanunkil aʼan xyuʼaminkil li naxye qe li Yos re naq chaabʼilaq li qanaʼlebʼ (Gál. 5:22, 23; Col. 3:12; 2 Ped. 1:5-8). Chanru tooruuq xbʼaanunkil? Qayehaq naq naqaj xkawresinkil li qapaabʼal. Tooruuq rilbʼal ebʼ li naʼlebʼ li natawmank saʼebʼ li qatasal hu li naʼaatinak chirix aʼin. Tooruuq ajwiʼ rilbʼal ebʼ li naʼlebʼ li natawmank saʼ JW Broadcasting® li naʼaatinak chirixebʼ li hermaan li xeʼxkʼutbʼesi naq kawebʼ xpaabʼal naq yookebʼ xnumsinkil ebʼ li chʼaʼajkilal. Chirix chik aʼan, tooruuq xkʼoxlankil chanru tooruuq xkʼambʼal qe rikʼinebʼ li xpaabʼal.
20. Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq jwal sa tqekʼa qibʼ ut inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool?
20 Chʼolchʼo chiqu naq chiqajunilo twulaq raj chiqu xkʼebʼal xkomon li qakʼanjel chiru li Jehobʼa chiru li naqabʼaanu anaqwan. Saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ tooruuq chi kʼanjelak chiru li Yos chi tzʼaqal re ru joʼ naqaj. Abʼan naq toj maajiʼ nawulak li kutan aʼan, wi naqakʼe qachʼool chi xbʼaanunkil li kʼanjel li nakʼemank qe, jwal sa tqekʼa qibʼ ut inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool. Ut, li jwal wank xwankil, tqanima ut tqakʼe xloqʼal li Jehobʼa, «li Yos li sa saʼ xchʼool» (1 Tim. 1:11, TNM). Joʼkan bʼiʼ, chisahoʼq saʼ qachʼool rikʼin li nokooruuk xbʼaanunkil saʼ li xkʼanjel li Jehobʼa.
BʼICH 82 «Chilemtzʼunq leesaqenkil»
^ párr. 5 Joʼ aj paabʼanel, chiqajunilo jwal naqara li Jehobʼa ut naqaj xbʼaanunkil chixjunil li wank saʼ quqʼ re kʼanjelak chiru. Joʼkan naq, naabʼal qe naqaj xkʼebʼal xtzʼaqobʼ li qakʼanjel saʼ li puktesink malaj saʼ li chʼuut. Ut kʼaru tooruuq xbʼaanunkil wi inkʼaʼ nokooruuk xtawbʼal junaq li kʼanjel saʼ li xtenamit li Jehobʼa usta naqayal qaqʼe chi kʼanjelak? Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq junelik laatzʼaq qu chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa ut re naq sahaq saʼ qachʼool? Li jaljokil ru aatin li kiroksi li Jesús nokooxtenqʼa chi xsumenkil li patzʼom aʼin.
^ párr. 2 Xjalmank wiibʼ oxibʼ li kʼabʼaʼej.
^ párr. 15 Ebʼ li hermaan winq li ak kubʼenaqebʼ xhaʼ nayeemank rehebʼ naq teʼxkʼe xchʼool chi kʼanjelak re naq teʼruuq chi wank joʼ cheekel winq malaj aj tenqʼanel saʼ li chʼuut. Li patzʼbʼil rehebʼ re naq teʼruuq xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin natzʼilmank rix saʼ li tzolom 5 ut 6 re li tasal hu Organizados para hacer la voluntad de Jehová.
^ párr. 17 XNIMAL RU NA‘LEB‘: Li xkabʼil aj kʼehol naʼlebʼ aʼan jun li cheekel winq li naxkʼe xnaʼlebʼebʼ saʼ junesal ebʼ li cheekel winq ut ebʼ laj tenqʼanel naq naʼajmank chiruhebʼ. Naxbʼaanu aʼin naq nekeʼxkʼe junaq li seeraqʼ, nekeʼtzʼaqonk saʼ jun rehebʼ li chʼutam malaj nekeʼxyaabʼasi ebʼ li tasal hu.
^ párr. 63 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Jun li hermaan naxtzol jun rehebʼ li qatasal hu re naq truuq chi kʼutuk chiʼus.
^ párr. 65 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Jun li hermaan ixq li naraj puktesink yalaq bʼar naxkʼe jun li hu chirix jw.org re jun aj kʼanjel.
^ párr. 67 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Jun li hermaan ixq li naraj xkʼutbʼesinkil xchaabʼilal xnaʼlebʼ naxkʼe jun li maatan re jun li rechpaabʼanel.