1, 2. Kʼaʼut us naq ebʼ laj paabʼanel teʼxnaw chirixebʼ li teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ choxa?

JOʼ AJ kʼanjel chiru li Jehobʼa, chiqajunilo naqaj xnawbʼal xtzʼaqobʼ li naʼlebʼ chirixebʼ li teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ choxa. Ut chʼolchʼo naq li yulbʼilebʼ ru li toj wankebʼ arin saʼ Ruuchichʼochʼ nekeʼraj xnawbʼal li naʼlebʼ aʼin xbʼaan naq ebʼ aʼan nekeʼroybʼeni wank saʼ choxa. Ut ebʼ li junchʼol aj kʼanjel chiru li Jehobʼa li wank li roybʼenihomebʼ arin saʼ Ruuchichʼochʼ nekeʼraj ajwiʼ xnawbʼal aʼin xbʼaan naq saʼ xkʼabʼaʼ naq teʼwakliiq chi yoʼyo li yulbʼilebʼ ru ebʼ aʼan teʼxkʼul naabʼal li osobʼtesink.

² Saʼ xkutankilebʼ li apóstol li Jehobʼa kiroksi wiibʼ oxibʼ li xtzolom li Jesús re naq teʼaatinaq chirixebʼ li teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ choxa. Joʼkaʼin kixchʼolobʼ li apóstol Juan: «Ralal xkʼajolo li Yos ut majiʼ nakʼutunk chankaq ta qu. Naqanaw chi us naq, joʼqʼe taakʼutunq aʼan, chanchanaqo ajwiʼ li Yos» (1 Juan 3:2). Joʼkan naq, li yulbʼilebʼ ru inkʼaʼ nekeʼxnaw chanruhaq li xwanjikebʼ saʼ choxa chi moko li yuʼam saʼ musiqʼej. Li kʼaru chʼolchʼo chiruhebʼ aʼan aʼin: naq teʼxkʼul li xqʼajkamunkilebʼ saʼ choxa teʼril ru li Jehobʼa. Li Santil Hu wiibʼ oxibʼ ajwiʼ li naʼlebʼ naxkʼe chirixebʼ li teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ choxa. Jun eetalil, li apóstol Pablo kixye naq li yulbʼilebʼ ru teʼrochbʼeni li Kriist naq aʼan tixsach ru «chixjunil li wankilal, taqlank ut awabʼejilal» ut saʼ xyanq aʼin «li kamk». Chirix chik aʼan, li Jesús ut ebʼ li 144,000 teʼxkʼe ribʼ rubʼel roq rubʼel ruqʼ li Jehobʼa, ut joʼkan ajwiʼ teʼxbʼaanu rikʼin chixjunil li kʼaʼaq re ru (1 Cor. 15:24- 28). Peʼyaal naq kʼajoʼaq xchʼinaʼusal naq tkʼulmanq aʼin? *

3. Joʼ naxkʼut saʼ 1 Corintios 15:30-32, kʼaru kiruuk xbʼaanunkil laj Pablo saʼ xkʼabʼaʼ naq naxpaabʼ chaq naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq?

³ Saʼ xkʼabʼaʼ naq li apóstol Pablo kixpaabʼ naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq aʼin kitenqʼank re chi xkuybʼal chixjunil li chʼaʼajkilal li kichalk saʼ xbʼeen (taayaabʼasi 1 Corintios 15:30-32). Kixye rehebʼ laj Corinto: «Rajlal kutan yookin chi kamk!». Ut kixye ajwiʼ: «Xinyal inqʼe rikʼinebʼ li josqʼ aj xul aran Éfeso». Maare arin laj Pablo yook xyeebʼal naq relik chi yaal naq kiyalok rikʼinebʼ li xul saʼ li tenamit Éfeso (2 Cor. 1:8; 4:10; 11:23). Malaj chirix li xikʼ ileʼk li kixkʼul saʼ ruqʼebʼ laj judiiy ut jalan chik li kristiʼaan li chanchanebʼ «li josqʼ aj xul» (Hech. 19:26-34; 1 Cor. 16:9). Maakʼaʼ naxye kʼaru li raaxiikʼ kichalk saʼ xbʼeen laj Pablo, aʼan junelik kixkuy xnumsinkil chi sa saʼ xchʼool (2 Cor. 4:16-18).

4. Chanru nekeʼkawubʼresiik xchʼool naabʼalebʼ laj paabʼanel chirix li oybʼenihom naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq? (Chaawil li jalam u chiru li hu).

⁴ Saʼebʼ li qakutan wank ajwiʼ li raaxiikʼ. Wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel xeʼuxk re li maaʼusilal xbʼaan ebʼ li kristiʼaan. Jalanebʼ chik li hermaan wankebʼ saʼ li tenamit bʼarwiʼ xiwxiw li wank xbʼaan li yalok u. Ut saʼ jalan chik naʼajej ramro li puktesink ut ebʼ li hermaan nekeʼkʼanjelak chiru li Jehobʼa usta nekeʼxkʼe saʼ xiwxiwal li xyuʼam malaj naru nekeʼchʼikeʼk saʼ tzʼalam. Abʼan inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ xloqʼoninkil ru li Jehobʼa ut aʼanebʼ jun chaabʼil eetalil choʼq qe. Inkʼaʼ nekeʼxuwak xbʼaan naq nekeʼxnaw naq usta teʼkamsiiq, li Jehobʼa tixqʼajkamuhebʼ.

5. Bʼar wank li naʼlebʼ li naru naxbʼaanu naq inkʼaʼ chik tqapaabʼ naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq?

⁵ Laj Pablo kixye rehebʼ li rechpaabʼanel naq wiibʼ oxibʼ rehebʼ moko us ta chik nekeʼnaʼlebʼak. Nekeʼxye: «Wi ebʼ li kamenaq inkʼaʼ teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo: “Waʼaqo ut ukʼaqo xbʼaan naq wulaj kabʼej tookamq”». Junxil ak naabʼalebʼ nekeʼkʼoxlak chaq chi joʼkan. Naq kixye aʼin laj Pablo maare yook chi aatinak chirix li naxye saʼ Isaías 22:13, bʼarwiʼ naxchʼolobʼ naq junxil ebʼ laj Israel nekeʼxkʼe xhoonal re xyalbʼal xsahil li xyuʼamebʼ ut inkʼaʼ nekeʼxpatzʼ bʼayaq li Yos. Joʼ chanru nekeʼkʼoxlak chaq ebʼ laj Israel junxil, joʼkan ajwiʼ nekeʼkʼoxlak naabʼalebʼ li kristiʼaan saʼebʼ li qakutan. Nekeʼxye: «Chaayal xsahil laayuʼam xbʼaan inkʼaʼ nakaanaw joqʼe tatkamq». Abʼan naqanaw naq ebʼ laj Israel qʼaxal ra xeʼxkʼul xbʼaan naq xeʼnaʼlebʼak chi joʼkaʼan (2 Crón. 36:15-20).

6. Wi naqapaabʼ naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq, chan raj ru tooxtenqʼa aʼin chi xsikʼbʼal rikʼin anihebʼ toowanq saʼ komonil?

⁶ Wi naqapaabʼ naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq aʼin tooxtenqʼa chi xkʼebʼal reetal rikʼin anihebʼ nokoowank saʼ komonil. Ebʼ laj paabʼanel li wankebʼ chaq Corinto inkʼaʼ raj teʼwanq saʼ komonil rikʼinebʼ li inkʼaʼ nekeʼxpaabʼ naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq. Kʼaru naqatzol? Naq moko us ta tooʼelq wi nokoowank saʼ amiiwil rikʼinebʼ li kristiʼaan li kaʼajwiʼ nekeʼraj xyalbʼal xsahil li yuʼam aʼin. Wi naqochbʼenihebʼ naru nokooʼeʼxbʼon rikʼin li xnaʼlebʼebʼ. Relik chi yaal, naru nokooʼok chi xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ li moko nawulak ta chiru li Yos. Joʼkan naq laj Pablo kixkʼe li kawil qʼusuk aʼin: «Ajsihomaq eeru joʼ xkʼulubʼ, ut mexmaakobʼk» (1 Cor. 15:33, 34).

7. Joʼ naxye saʼ 1 Corintios 15:35-38, kʼaru naru nekeʼxpatzʼ wiibʼ oxibʼ li kristiʼaan chirix li xwaklijikebʼ wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq?

⁷ (Taayaabʼasi 1 Corintios 15:35-38, Li Acʼ Chakʼrab, Sociedad Bíblica en Guatemala.  Akʼ tzʼiibʼ. Taawil taqʼa). * Wi junaq li kristiʼaan naraj naq twiibʼanq qachʼool chirix li xwaklijikebʼ wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq, maare tixpatzʼ: «Chanru naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo ebʼ li kamenaq? Chan naʼilok li xtzʼejwalebʼ naq teʼkʼulunq?». Jwal us naq tqatzʼil rix li kixye laj Pablo. Kʼaʼut? Xbʼaan naq naabʼalebʼ nekeʼxye naq wank kʼaru nakʼulmank rikʼin junaq li kristiʼaan naq ak kamenaq chik. Abʼan, kʼaru naxkʼut li Santil Hu chirix aʼin?

8. Kʼaru li eetalil nokooxtenqʼa chi xtawbʼal ru chiʼus chirixebʼ li teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ choxa?

⁸ Naq junaq li kristiʼaan nakamk, naqʼaak li xjunxaqalil. Abʼan li Jehobʼa li kiruuk xyobʼtesinkil li choxachʼochʼ truuq ajwiʼ xwaklesinkil chi yoʼyo li kristiʼaan aʼan ut xkʼebʼal re junaq li junxaqalil joʼ naʼajmank chiru (Gén. 1:1; 2:7). Laj Pablo kiroksi jun li eetalil re xchʼolobʼankil naq li Yos tixwaklesi chi yoʼyo junaq li kristiʼaan moko aajel ta ru naq tixkʼe wiʼ chik re li xjunxaqalil joʼ junxil, naru bʼan naxkʼe re junaq «li xtzʼejwal joʼ naraj». Aʼan kiʼaatinak chirix jun li iyaj li nasutqʼiik joʼ jun li cheʼ. Jalan tzʼaqal li cheʼ aʼan chiru li iyaj.

9. Kʼaru naxye 1 Corintios 15:39-41 chirix li jalan jalanq chi junxaqalil?

⁹ (Taayaabʼasi 1 Corintios 15:39-41). Laj Pablo kiʼaatinak chirix jalan jalanq li yobʼtesihom. Jun eetalil, moko juntaqʼeet ta li xtibʼelebʼ li wakax rikʼin li xtibʼelebʼ li xikʼanel xul malaj ebʼ li kar. Kixye ajwiʼ naq li Saqʼe ut li Po moko juntaqʼeetebʼ ta, ut naq «jalan jalanq li xlemtzʼunkil li junjunq chi chahim». Usta inkʼaʼ naqil ru, abʼan ebʼ laj chamalnawom nekeʼxye naq wankebʼ li chahim ninq ut kokʼ, saq, kaq ut qʼan xbʼonol joʼ li Saqʼe. Kʼaru kiraj xyeebʼal laj Pablo naq kixye naq «wank choxahil tzʼejwalej, wank ruuchichʼochʼil tzʼejwalej»? Ebʼ li wankebʼ saʼ choxa, joʼebʼ li ánjel, maakʼaʼebʼ  xtibʼel ut xbʼaqel, aʼut laaʼo li wanko saʼ Ruuchichʼochʼ wank qatibʼel ut qabʼaqel.

10. Chanruhaq ebʼ li xjunxaqalil li teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ choxa?

¹⁰ Qakʼehaq reetal kʼaru chik kixye li apóstol Pablo re xchʼolobʼankil li naʼlebʼ aʼin: «Joʼkan ajwiʼ li xwaklijikebʼ wiʼ chik chi yoʼyo: naʼaweʼ li naqʼaak, ut taayoʼlaaq li inkʼaʼ nalajk naʼosoʼk». Yaal, naq nakamk junaq li kristiʼaan, naqʼaak li xjunxaqalil ut nasutqʼiik choʼq chʼochʼ (Gén. 3:19). Joʼkan bʼiʼ, chanru truuq chi wakliik chi yoʼyo junaq li junxaqalil «li inkʼaʼ nalajk naʼosoʼk»? Laj Pablo moko yook ta chi aatinak chirix jun li poyanam li nawakliik chi yoʼyo saʼ Ruuchichʼochʼ, joʼ li xeʼwaklesiik chi yoʼyo xbʼaan laj Elías, laj Eliseo ut li Jesús. Yook bʼan chi aatinak chirix li nawakliik chi yoʼyo saʼ choxa joʼ «jun musiqʼejil tzʼejwalej» (1 Cor. 15:42-44).

11, 12. Kʼaru kijalaak saʼ li xyuʼam li Jesús naq kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo, ut kʼaru najalaak saʼ xyuʼamebʼ li yulbʼilebʼ ru naq nekeʼwakliik wiʼ chik chi yoʼyo?

¹¹ Naq li Jesús kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, kiwank xtibʼel ut xbʼaqel, abʼan naq kiwakliik wiʼ chik chi yoʼyo, kikanaak joʼ li «musiqʼej aj kʼehol yuʼam» ut kisutqʼiik saʼ choxa. Joʼkaʼin ajwiʼ tkʼulmanq rikʼinebʼ li yulbʼilebʼ ru, ebʼ aʼan teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ musiqʼej. Laj Pablo kixchʼolobʼ: «Kamaʼ naq xqakʼam xjalam u li ruuchichʼochʼil winq, joʼkanaq ajwiʼ naq tqajalamʼuuchi li choxahil winq» (1 Cor. 15:45-49).

¹² Jwal us xjultikankil naq li Jesús moko kiwakliik ta chi yoʼyo saʼ tibʼelej, saʼ musiqʼej bʼan. Naq li apóstol Pablo yook xchʼolobʼankil li xnimal ru naʼlebʼ aʼin, kixye: «Li tibʼelej ut li kikʼelej inkʼaʼ naru teʼreechani li xnimajwal wankilal li choxa» (1 Cor. 15:50). Ebʼ li apóstol ut ebʼ li junchʼol chik li yulbʼilebʼ ru, inkʼaʼ raj teʼxik saʼ choxa saʼ tibʼelej ut kikʼelej, xbʼaan naq aʼan naqʼaak naʼosoʼk. Abʼanan, joqʼe teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo? Laj Pablo chi chʼolchʼo ru kixye naq ebʼ aʼan teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ li kutan chalk re, moko saʼ li hoonal ta naq nekeʼkamk. Naq laj Pablo kixtzʼiibʼa 1 Corintios, li apóstol Santiago ut wiibʼ oxibʼ li xtzolom li Jesús ak  «kamenaqebʼ chik», ut moqon teʼkamq ajwiʼ li junchʼol chi apóstol ut li yulbʼilebʼ ru (1 Cor. 15:6; Hech. 12:1, 2).

13. Kʼaru tkʼulmanq «saʼ xkʼulunik» li Jesús?

¹³ Li Jesús ut li apóstol Pablo xeʼaatinak chirix li xkʼulunik li Kriist, saʼ li hoonal aʼan saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ yooq chi kʼulmank jalan jalanq li naʼlebʼ, joʼ li yalok u, li nimla hiik, li nimla yajel ut jalan chik naʼlebʼ. Li propesiiy aʼin yook chaq chi tzʼaqlok ru chalen chaq li chihabʼ 1914, abʼan wank jun chik xnimal ru naʼlebʼ li tento ttzʼaqloq ru saʼ ajwiʼ li hoonal aʼan. Li Jesús kixye naq tpuktesimanq li chaabʼil esilal chirix li Xʼawabʼejilal li Yos «saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ re xchʼolobʼankil li yaal chiruhebʼ chixjunil li tenamit», tojaʼ naq tchalq li rosoʼjik (Mat. 24:3, 7-14). Laj Pablo kixye naq «saʼ xkʼulunik li Qaawaʼ» li yulbʼilebʼ ru «li ak xeʼkamk» teʼwakliiq chi yoʼyo saʼ choxa (1 Tes. 4:14-16; 1 Cor. 15:23).

14. Kʼaru nakʼulmank rikʼinebʼ li yulbʼilebʼ ru li nekeʼkamk saʼ xkʼulunik Kriist?

¹⁴ Saʼebʼ li qakutan, naq li yulbʼilebʼ ru nekeʼkamk saʼ junpaat nekeʼwakliik chi yoʼyo saʼ choxa. Chanru naqanaw aʼin? Saʼ xkʼabʼaʼ li aatin li kixye li apóstol Pablo saʼ 1 Corintios 15:51, 52: «Moko chiqajunilo ta tookamq, abʼan chiqajunilo toojalanoʼq. Chiru junpaat, chiru jun mutzʼul, naq taayaabʼasiiq li tronpeet saʼ rosoʼjik». Anaqwan yook chi tzʼaqlok ru li aatin aweʼ. Naq nekeʼwakliik chi yoʼyo li yulbʼilebʼ ru, qʼaxal nekeʼsahoʼk saʼ xchʼool xbʼaan naq junelik teʼwanq «rikʼin li Qaawaʼ» (1 Tes. 4:17).

15. Kʼaru teʼxbʼaanu saʼ choxa li teʼjalanoʼq «chiru jun mutzʼul»?

¹⁵ Li Santil Hu naxchʼolobʼ kʼaru teʼxbʼaanu saʼ choxa li nekeʼjalanoʼk «chiru jun mutzʼul». Li Jesús naxye rehebʼ: «Li ani taaqʼaxoq  u, aʼ li tixkʼe xchʼool chirixebʼ linbʼaanuhom chalen toj saʼ rosoʼjik, tinkʼe xwankil saʼ xbʼeenebʼ li tenamit. Tixbʼeresihebʼ rikʼin bʼaar chʼiichʼ, tixsachebʼ xwankil joʼ naq nekeʼjoreʼk li pakʼbʼil sekʼ, aʼ ajwiʼ li wankil inkʼulum laaʼin rikʼin linYuwaʼ» (Apoc. 2:26-28). Teʼxtaqe li Najolomink rehebʼ ut teʼxbʼeresi ebʼ li tenamit rikʼin «bʼaar chʼiichʼ» (Apoc. 19:11-15).

16. Chanru teʼruuq xqʼaxbʼal ru li kamk chi miyon ebʼ li kristiʼaan?

¹⁶ Relik chi yaal naq li yulbʼilebʼ ru teʼxqʼax ru li kamk (1 Cor. 15:54-57). Saʼ xkʼabʼaʼ naq teʼwakliiq wiʼ chik chi yoʼyo, teʼruuq xtenqʼankil li Jesús chi risinkil li maaʼusilal saʼ li Ruuchichʼochʼ chiru li Armagedón. Chi miyon ebʼ li kristiʼaan teʼkoleʼq saʼ li nimla rahilal ut teʼruuq chi ok saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ (Apoc. 7:14). Ebʼ li kristiʼaan aʼin teʼruuq rilbʼal chi kutankil chanru naqʼaxeʼk wiʼ chik ru li kamk: naq teʼwakliiq chi yoʼyo kʼiila oqʼobʼ chi kristiʼaan li xeʼwank chaq junxil. Kʼajoʼaq xchʼinaʼusal naq tkʼulmanq aʼin! (Hech. 24:15). Ut chixjunilebʼ li inkʼaʼ teʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa teʼruuq ajwiʼ xqʼaxbʼal ru li kamk li kixkʼam chaq laj Adán saʼ qabʼeen, ut chi joʼkan, teʼwanq xyuʼam chi junelik.

17. Joʼ naxye saʼ 1 Corintios 15:58, kʼaru tento tqabʼaanu?

¹⁷ Joʼ aj paabʼanel, chiqajunilo oxloqʼ chiqu li aatin li kixye li apóstol Pablo chirix li wakliik wiʼ chik chi yoʼyo saʼ li hu li kixtzʼiibʼa rehebʼ laj Corinto. Joʼkan naq wank naabʼal xyaalal chiqu re xpaabʼankil li kixye li apóstol Pablo: «Junelik yooqex chi kʼiik saʼ xkʼanjel li Qaawaʼ» (taayaabʼasi 1 Corintios 15:58). Wi inkʼaʼ naqatzʼeqtaana li Yos ut naqabʼaanu joʼchʼinal joʼnimal saʼ xkʼanjel, jwal chʼinaʼusaq li qoybʼenihom joʼ maajunwa nanumeʼk saʼ qachʼool. Chi joʼkan, tqakʼe reetal naq wank xyaalal li xqabʼaanu saʼ xkʼanjel li Qaawaʼ.