1. Chanru naxchʼaʼajki li qayuʼam li chʼinank chʼoolej?

CHIQAJUNILO wank qachʼaʼajkilal ut rajlal kutan naqayal qaqʼe chi xqʼaxbʼal ruhebʼ. Abʼan, wi nachʼinaak ajwiʼ qachʼool, qʼaxal nanimank wiʼ chik li qachʼaʼajkilal. Li chʼinank chʼoolej chanchan jun aj elqʼ li narelqʼa li xkʼojobʼankil, li xkawubʼ ut li xsahil qachʼool li naʼajmank chiqu re xqʼaxbʼal ru ebʼ li chʼaʼajkilal. Joʼkan peʼ naq saʼ Proverbios 24:10 naxye: «Li nachʼinank xchʼool naq wank saʼ chʼaʼajkilal, naraj naxye naq moko kaw ta xchʼool».

2. a) Kʼaru ebʼ li naʼlebʼ naru naxchʼina qachʼool? b) Kʼaru tqil saʼ li tzolom aweʼ?

² Wank naabʼal li naʼlebʼ li naru naxchʼina qachʼool. Wiibʼ oxibʼ rehebʼ aʼan li wank saʼ li qachʼool ut joʼkan ajwiʼ li naʼilmank chi kutankil. Saʼ xyanq wank li inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil, li qapaltil, li qayajel, naq inkʼaʼ nakʼeheʼk qe junaq li kʼanjel saʼ li chʼuut li tqaj raj xbʼaanunkil malaj naq nokoopuktesink saʼebʼ li teep bʼarwiʼ inkʼaʼ nekeʼraj qabʼinkil. Saʼ li tzolom aweʼ tooʼaatinaq chirix kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re xqʼaxbʼal ru li chʼinank chʼoolej.

3. Kʼaru ttenqʼanq qe re naq inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool chirix li inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil?

³ Wi nachʼinaak qachʼool chirix li inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil ut li qapaltil naru naq qʼaxal narahoʼk saʼ qachʼool ut tqakʼoxla naq li Jehobʼa maajunwa tooxkanabʼ chi ok saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ. Naabʼal li rahilal naru naqakʼam chaq saʼ qabʼeen wi nokookʼoxlak chi joʼkaʼan. Kʼaru ttenqʼanq qe chi naʼlebʼak chiʼus chirix li naʼlebʼ aʼin? Yaal naq chiqajunilo aj maak, kaʼajwiʼ li Jesús inkʼaʼ kimaakobʼk naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ (Rom. 3:23). Abʼan li Jehobʼa moko junelik ta naxkʼe saʼ ru li qapaltil chi moko naroybʼeni naq tzʼaqalaq re ru li qayuʼam. Aʼan jun li Yuwaʼbʼej li qʼaxal narahok ut nim li xkuyum. Aʼan naxnaw naq qʼaxal  nachʼaʼajkoʼk chiqu xbʼaanunkil li us ut naq saʼ junpaat naqakʼoxla naq maakʼaʼ chik rusil li qayuʼam, abʼan aʼan junelik aran wank re qatenqʼankil (Rom. 7:18, 19).

4, 5. Joʼ naxkʼut saʼ 1 Juan 3:19, 20, kʼaru kitenqʼank rehebʼ wiibʼ li hermaan re naq inkʼaʼ chik tchʼinaaq xchʼoolebʼ?

⁴ Qilaq li kixkʼul li xDeborah ut li xMaría. * Naq kachʼin chaq li xDeborah, moko naraheʼk ta chaq chi moko nawaklesiik xchʼool xbʼaan li xjunkabʼal. Joʼkan naq kixkʼoxla naq tzʼeqtaananbʼil ut naq maakʼaʼ rusil xyuʼam. Naq napaltoʼk, saʼ junpaat naxkʼoxla naq maakʼaʼ naʼok wiʼ. Joʼkaʼin ajwiʼ kixkʼul li xMaría. Ebʼ li xkomon nekeʼxbʼaanu naq trekʼa naq maakʼaʼ naʼok wiʼ. Usta ak kubʼenaq chik xhaʼ, abʼan kixkʼoxla naq moko xkʼulubʼ ta naq tkʼabʼaʼiiq joʼ aj testiiw re li Jehobʼa.

⁵ Usta joʼkan xeʼxkʼul ebʼ li hermaan aʼan, inkʼaʼ xeʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Kʼaru kitenqʼank rehebʼ? Xeʼtijok chiru li Jehobʼa ut xeʼxqʼaxtesi saʼ ruqʼ li nachʼinank re xchʼoolebʼ (Sal. 55:23). Xeʼxtaw ru naq li qachoxahil Yuwaʼ naxnaw li xqakʼul ut xqabʼaanu chaq, ut naq aʼin naru naxbʼaanu naq tqakʼoxla naq maakʼaʼ chik nokooʼok wiʼ. Ut aʼan naxkʼe ajwiʼ saʼ ru li xchaabʼilal ru qanaʼlebʼ usta wank sut laaʼo inkʼaʼ naqakʼe reetal aʼan (taayaabʼasi 1 Juan 3:19, 20).

6. Chanru naru narekʼa ribʼ junaq li kristiʼaan li natʼaneʼk wiʼ chik saʼ li xpaltil?

⁶ Wi junaq li kristiʼaan naxyal xqʼe chi xkanabʼankil junaq li yibʼ aj naʼlebʼ ut natʼaneʼk wiʼ chik chisaʼ, naru nachʼinaak xchʼool. Yaal naq ak re, naq nayotʼeʼk qachʼool naq nokoomaakobʼk (2 Cor. 7:10). Abʼan moko us ta naq tooraqoq aatin saʼ qabʼeen ut tqakʼoxla: «Maakʼaʼ ninʼok wiʼ, li Jehobʼa maajunwa truuq xkuybʼal xsachbʼal inmaak». Moko us ta wi joʼkan nokookʼoxlak xbʼaan naq naru naqakanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa. Joʼkan ajwiʼ, qajultikaq li naxye saʼ Proverbios 24:10: wi nachʼinaak qachʼool, maakʼaʼaq chik qametzʼew. «Aatinanqo» bʼan rikʼin li Jehobʼa ut qatzʼaamaq re, naq chixkuyaq chixsachaq li qamaak (Is. 1:18). Aʼan tixkʼe reetal naq relik chi yaal naq xqayotʼ qachʼool ut tixkuy tixsach qamaak. Joʼkan ajwiʼ, chooʼaatinaq rikʼinebʼ li cheekel winq ut ebʼ aʼan tooʼeʼxtenqʼa saʼ tuulanil re naq tkawuuq wiʼ chik li qapaabʼal (Sant. 5:14, 15).

7. Kʼaʼut us naq inkʼaʼ tchʼinaaq qachʼool wi yooko xyalbʼal qaqʼe chi xkanabʼankil junaq li yibʼ aj naʼlebʼ?

⁷ Laj Jean-Luc jun li cheekel winq li nachalk Francia naxye rehebʼ li nekeʼxyal xqʼe chi xkanabʼankil junaq li yibʼ aj naʼlebʼ: «Li Jehobʼa moko naxkʼoxla ta naq tiik xchʼool junaq li kristiʼaan yal saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ napaltoʼk, aʼ bʼan li junelik naxyotʼ xchʼool ut naxyal xqʼe chi xchaabʼilobʼresinkil ru li  xnaʼlebʼ» (Rom. 7:21-25). Joʼkan bʼiʼ, miqakʼoxla naq maakʼaʼ chik rusil li qayuʼam. Qajultikaq naq chiqajunilo nokoopaltoʼk, abʼan li Jehobʼa narusila qu saʼ xkʼabʼaʼ li xkamik li Ralal (Efes. 1:7; 1 Juan 4:10).

8. Ani naru naqaatina wi naʼajmank chiqu naq twaklesiiq qachʼool?

⁸ Naq t-ajmanq chiqu naq twaklesiiq qachʼool, qasikʼaq ebʼ li qechpaabʼanel. Aʼanebʼ teʼxkʼojobʼ qachʼool ut teʼxkʼe xhoonal re qabʼinkil naq t-ajmanq chiqu (Prov. 12:25; 1 Tes. 5:14). Li xJoy jun li hermaan li nachalk Nigeria li naxyal xqʼe chi xqʼaxbʼal ru li chʼinank chʼoolej, naxye: «Kʼaru raj tinruuq xbʼaanunkil wi maakʼaʼebʼ raj li wechpaabʼanel? Aʼin nakʼutbʼesink re, naq li Jehobʼa naroksihebʼ re xsumenkil lintij. Joʼkan ajwiʼ, xeʼxkʼut chiwu chanru xwaklesinkilebʼ xchʼool li nekeʼmayok li raanm». Yaal naq ebʼ li hermaan moko junelik ta teʼxkʼe reetal naq t-ajmanq chiqu naq teʼxwaklesi qachʼool. Joʼkan naq maare tento naq laaʼo tooxik chi aatinak rikʼinebʼ li hermaan li kawebʼ xpaabʼal re naq tooʼeʼxtenqʼa.

9. Chanru naxwaklesi qachʼool li naxye saʼ Salmo 41:4 ut 94:19?

⁹ Qasikʼaq li xtenqʼ li Jehobʼa. Naq nokoochapeʼk xbʼaan junaq li yajel nachʼaʼajkoʼk chiqu xtawbʼal rusil li qayuʼam, qʼaxal chik naq maakʼaʼ xbʼanol li qayajel. Yaal naq anaqwan li Jehobʼa inkʼaʼ tixbʼaanu junaq li sachbʼachʼoolej re qakʼirtasinkil. Abʼan li kʼaru naxbʼaanu aʼan xkʼojobʼankil qachʼool ut naxkʼe qe li metzʼew li naʼajmank chiqu re xkuybʼal (taayaabʼasi Salmo 41:4; 94:19). Chanru naxbʼaanu? Maare trekʼasi xchʼool wiibʼ oxibʼ li hermaan re naq teʼxik saʼ kʼayil malaj re naq tooʼeʼxtenqʼa chi xsaabʼesinkil li qochoch. Naru ajwiʼ narekʼasihebʼ xchʼool li qechpaabʼanel re naq teʼtijoq qikʼin. Joʼkan ajwiʼ, naru naxbʼaanu naq tqajultika wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li nakʼojobʼank chʼoolej li natawmank saʼ li Raatin joʼ li qoybʼenihom saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ bʼarwiʼ maakʼaʼaq chik li rahilal chi moko li yajel (Rom. 15:4).

10. Kʼaru kitenqʼank re laj Isang chi xkuybʼal li rahilal li kixkʼul?

¹⁰ Laj Isang li nachalk Nigeria, saʼ xkʼabʼaʼ naq kixkʼul jun li rahilal, laj bʼanonel kixye re naq maajunwa chik tbʼeeq. Aʼan naxye: «Qʼaxal kiyotʼeʼk ut kichʼinaak linchʼool». Kʼaru kitenqʼank re chi xqʼaxbʼal ru li chʼaʼajkilal aʼin? Aʼan naxchʼolobʼ: «Li wixaqil ut laaʼin junelik nokootijok chiru li Jehobʼa ut naqatzʼil rix li Raatin. Joʼkan ajwiʼ, oxloqʼ chiqu chixjunil li chaabʼilal li naxkʼe qe li Jehobʼa, saʼ xyanq aʼan li qoybʼenihom saʼ li akʼ Ruuchichʼochʼ».

11. Kʼaru kixbʼaanu li xCindy re naq qʼaxal sahaq saʼ xchʼool usta jwal ra wank?

¹¹ Li xCindy li nachalk México, kiyeheʼk re xbʼaan laj bʼanonel naq kichapeʼk xbʼaan jun li yajel li naru naxkamsi. Chanru kixnumsi li chʼaʼajkilal aʼin? Chiru li hoonal naq kiwank saʼ li bʼanlebʼaal, wulaj wulaj kixyal xqʼe chi xpuktesinkil li chaabʼil esilal. Naxtzʼiibʼa: «Aʼin kitenqʼank we chi xkʼebʼal inchʼool chirixebʼ li junchʼol ut inkʼaʼ chirix linyajel, linrahilal ut naq tinchoʼeʼq. Aʼan aʼin li ninbʼaanu chaq: naq ninʼaatinak rikʼinebʼ laj bʼanonel, ninpatzʼ rehebʼ chanru wankebʼ li xjunkabʼal. Moqon chik, ninpatzʼ rehebʼ kʼaʼut naq xeʼxsikʼ jun li kʼanjel li kaw xbʼaanunkil. Chi joʼkan, moko kichʼaʼajkoʼk ta chiwu xsikʼbʼal junaq li naʼlebʼ li teʼraj rabʼinkil. Wiibʼ oxibʼ rehebʼ xeʼxye we naq joqʼeqil ajwiʼ junaq li yaj naxpatzʼ rehebʼ chanru wankebʼ ut xeʼxbʼanyoxi we naq xinkʼe inchʼool chirixebʼ. Wankebʼ xeʼxkʼe we li xnumril li xselular ut li xkʼabʼaʼebʼ. Naq xinkʼul li rahilal aʼan, li Jehobʼa kixbʼaanu naq qʼaxal sahaq saʼ inchʼool ut wank sut kisach inchʼool chi rilbʼal aʼin» (Prov. 15:15).

12, 13. Kʼaru nekeʼxbʼaanu wiibʼ oxibʼ li qechpaabʼanel li yajebʼ malaj cheekebʼ chik re naq inkʼaʼ teʼxkanabʼ puktesink, ut kʼaru rusilal nekeʼxtaw?

 ¹² Saʼ xkʼabʼaʼ naq yajebʼ malaj cheekebʼ chik, wankebʼ li qechpaabʼanel nekeʼchʼinaak xchʼool xbʼaan naq inkʼaʼ nekeʼruuk xbʼaanunkil chixjunil li nekeʼraj saʼ xkʼanjel li Yos. Usta joʼkan, naabʼalebʼ nekeʼxsikʼ chanru xpuktesinkil li chaabʼil esilal. Saʼ li tenamit Estados Unidos, li xLaurel jun li qechpaabʼanel, chiru 37 chihabʼ kiroksi jun li chʼiichʼ re musiqʼak. Joʼkan ajwiʼ, kichapeʼk xbʼaan li kanser, kichoʼeʼk ut kiketeʼk ajwiʼ xbʼaan naabʼal li yajel saʼ li xjunxaqalil. Usta jwal ra kixkʼul, abʼan maajunwa kixkanabʼ puktesink. Kixpuktesi li chaabʼil esilal rehebʼ laj ilol yaj joʼwiʼ li nekeʼwulak chi xtenqʼankil saʼ rochoch. Kixtenqʼa tana 17 li kristiʼaan chi wank joʼ aj testiiw re li Jehobʼa. *

¹³ Laj Richard jun li cheekel winq li nachalk Francia wank jun li chaabʼil naʼlebʼ rikʼin choʼq rehebʼ li inkʼaʼ nekeʼruuk chi elk saʼ ochoch malaj wankebʼ saʼebʼ li naʼaj li ilbʼil chiʼus: «Kʼehomaq chi kutankil wiibʼ oxibʼ li hu ut chi joʼkan naq ebʼ li kristiʼaan teʼnumeʼq teʼxkʼe reetal ut teʼpatzʼoq. Aʼin naru naxwaklesihebʼ xchʼool ebʼ li qechpaabʼanel li inkʼaʼ chik naru nekeʼpuktesink chirekabʼlal». Ebʼ li tzʼaptzʼokebʼ saʼ ochoch naru ajwiʼ nekeʼpuktesink rikʼin li esilhu malaj rikʼin li selular.

14. Kʼaru li chaqʼal ru eetalil kixkanabʼ qe laj David?

¹⁴ Maare yooko xyoʼoninkil xkʼulbʼal junaq qakʼanjel saʼ li chʼuut malaj saʼ xmolam li Jehobʼa. Abʼan, wank naabʼal xyaalal kʼaʼut naq inkʼaʼ nakʼemank saʼ quqʼ. Jun eetalil, maare cheeko chik, yajo malaj jalan chik naʼlebʼ. Naq tkʼulmanq aweʼ qʼaxal tkʼanjelaq chiqu li eetalil li kixkanabʼ li awabʼej David. Qʼaxal naxrahi chaq ru xkabʼlankil li rochoch li Yos, abʼan naq kixnaw naq moko aʼan ta li sikʼbʼil ru xbʼaan li Yos re xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin kixbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼ re xtenqʼankil li tkabʼlanq re li rochoch li Yos. Joʼkan ajwiʼ, naabʼal li oor ut plaat kixkʼe re tenqʼank. Peʼyaal naq kʼajoʼ xchʼinaʼusal li eetalil li kixkanabʼ? (2 Sam. 7:12, 13; 1 Crón. 29:1, 3-5).

15. Kʼaru kixbʼaanu jun li hermaan re xqʼaxbʼal ru li chʼinank chʼoolej?

¹⁵ Saʼ xkʼabʼaʼ naq kinimank li xyajel, laj Hugues jun li hermaan re Francia kixkanabʼ wank joʼ cheekel winq. Qʼaxal nachʼaʼajkoʼk chaq chiru xbʼaanunkil wiibʼ oxibʼ li kʼanjel saʼ ochoch. Aʼan naxtzʼiibʼa: «Naq xinkʼul aweʼ qʼaxal kiyotʼeʼk saʼ inchʼool ut xinkʼoxla naq maakʼaʼ chik ninʼok wiʼ. Abʼan, saʼ xnumikebʼ li kutan, xintzol xkʼulubʼankil li inkʼaʼ ninruuk xbʼaanunkil ut xintzol xtawbʼal rusilal li kʼaru ninruuk xbʼaanunkil chiru li Jehobʼa. Junelik tinyal inqʼe. Chanchanin laj Gedeón ut ebʼ li 300 chi winq  li xeʼochbʼenink re: usta tawajenaqin abʼan inkʼaʼ tinkanabʼ xyalbʼal inqʼe» (Juec. 8:4).

16. Kʼaru naxkʼut chiqu li eetalil li nekeʼxkʼe ebʼ li ánjel?

¹⁶ Ebʼ li ánjel nekeʼxkʼe ajwiʼ jun chaabʼil eetalil. Saʼ jun kutan, li Jehobʼa kixpatzʼ rehebʼ li ánjel chan raj ru teʼxbʼalaqʼi laj Acab li maaʼus aj awabʼej. Jalan jalanq xeʼxye li junjunq chi ánjel, abʼan li Jehobʼa kixkʼulubʼa li kixye jun rehebʼ ut kixye re, naq us t-elq li naʼlebʼ li naxkʼoxla xbʼaanunkil (1 Rey. 22:19-22). Ma xeʼchʼinaak xchʼool ebʼ li junchʼol chi ánjel ut xeʼxkʼoxla: «Maakʼaʼ aj e naq xinʼaatinak»? Maajun li naʼlebʼ nakʼutbʼesink re, naq joʼkan kikʼulmank. Ebʼ li ánjel relik chi yaal naq nekeʼxkubʼsi xwankil ut junelik nekeʼraj naq li Jehobʼa tnimaaq ru naq naʼuxmank junaq li naʼlebʼ (Juec. 13:16-18; Apoc. 19:10).

17. Kʼaru tento tqabʼaanu wi nachʼinaak qachʼool saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ nakʼeheʼk saʼ quqʼ junaq li kʼanjel li twulaq raj chiqu xbʼaanunkil?

¹⁷ Chʼolchʼooq chiqu naq li jwal wank xwankil aʼan wank choʼq aj testiiw re li Jehobʼa ut xpuktesinkil li chaabʼil esilal chirix li Xʼawabʼejilal li Yos. Jultikaq qe naq naru nakʼeheʼk malaj namaqʼeʼk li qakʼanjel saʼ li chʼuut. Abʼan li kubʼsink ibʼ aʼan li naxbʼaanu naq qʼaxal oxloqʼaqo chiru li Jehobʼa ut chiruhebʼ li qechpaabʼanel. Joʼkan naq, qatzʼaamaq qatenqʼankil chiru li Jehobʼa re naq junelik tqayuʼami li chaabʼil naʼlebʼ aʼin. Qakʼoxlaq rix ebʼ li eetalil chirix li kubʼsink ibʼ li natawmank saʼ li Santil Hu ut qabʼaanuhaq joʼchʼinal joʼnimal re xtenqʼankilebʼ li qechpaabʼanel (Sal. 138:6; 1 Ped. 5:5).

18, 19. Kʼaru ttenqʼanq qe re naq junelik sahaq saʼ qachʼool naq tokoopuktesinq saʼ jun li teep bʼarwiʼ inkʼaʼ nekeʼraj qabʼinkil?

¹⁸ Ma wanko saʼ jun li teep bʼarwiʼ nachʼaʼajkoʼk chiqu xtawbʼalebʼ li kristiʼaan saʼebʼ li rochoch malaj inkʼaʼ nekeʼraj qabʼinkil? Wi joʼkan naqakʼul, kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re naq inkʼaʼ trahoʼq saʼ qachʼool? Li kaaxukuut « Kʼaru tqabʼaanu re naq qʼaxal tsahoʼq saʼ qachʼool saʼ li xkʼanjel li Yos?» naxkʼe wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ chanru xbʼaanunkil. Chʼolchʼooq ajwiʼ chiqu kʼaru wank xwankil saʼ li xkʼanjel li Yos. Kʼaru naraj xyeebʼal aʼin?

¹⁹ Chʼolchʼooq chiqu naq li qʼaxal wank xwankil aʼan xkʼebʼal chi naweʼk li xkʼabʼaʼ li Yos ut xpuktesinkil resil li Xʼawabʼejilal. Kutan saqenk kixye li Jesús naq moko kʼihebʼ ta li poyanam  teʼxtaw li bʼe li nakʼamok saʼ li yuʼam (Mat. 7:13, 14). Joʼkan ajwiʼ, nokootzʼaqonk chi xpuktesinkil li chaabʼil esilal rochbʼen li Jehobʼa, li Jesús ut ebʼ li ánjel (Mat. 28:19, 20; 1 Cor. 3:9; Apoc. 14:6, 7). Ut, aʼ li Jehobʼa li nakʼamok chaq re junaq li kristiʼaan saʼ li xmolam (Juan 6:44). Joʼkan naq maare junaq li kristiʼaan inkʼaʼ trabʼi li chaabʼil esilal anaqwan, abʼan tixbʼaanu saʼ jun sut chik.

20. Joʼ naxchʼolobʼ saʼ Jeremías 20:8, 9, kʼaru ttenqʼanq qe chi xqʼaxbʼal ru li chʼinank chʼoolej?

²⁰ Naabʼal naru naqatzol rikʼin li propeet Jeremías. Aʼan kipuktesink saʼ jun li teep bʼarwiʼ qʼaxal kichʼaʼajkoʼk chiru. Ebʼ li kristiʼaan «junelikebʼ» chi reetzʼunkil ut chi xhobʼal (taayaabʼasi Jeremías 20:8, 9). Saʼ jun kutan qʼaxal kichʼinaak xchʼool joʼkan naq kachʼin chik ma kixkanabʼ puktesink. Abʼan moko kixbʼaanu ta. Kʼaʼut? Aʼan kixchʼolobʼ naq li Raatin li Jehobʼa kiwulak saʼ xchʼool joʼ jun li xaml li inkʼaʼ naru xchupbʼal. Ut joʼkan ajwiʼ tqakʼul laaʼo wi naqakʼula saʼ li qachʼool ut saʼ li qakʼaʼuxl li Raatin li Yos. Joʼkan naq jwal aajel ru naq wulaj wulaj tqatzʼil ut tqakʼoxla rix li naxye. Chi joʼkan, qʼaxal tsahoʼq saʼ qachʼool naq toopuktesinq ut maare jwal us tooʼelq saʼ li qakʼanjel chiru li Yos (Jer. 15:16).

21. Chanru tooruuq xqʼaxbʼal ru li chʼinank chʼoolej?

²¹ Li xDeborah li xooʼaatinak chirix saʼ li raqal 4, naxye: «Li chʼinank chʼoolej aʼan jun li raʼal li qʼaxal nakʼanjelak chiru laj Tza». Abʼan li Jehobʼa qʼaxal nim xwankil chiru laj Tza ut chixjunil li raʼal li naroksi. Joʼkan bʼiʼ, maakʼaʼ naxye kʼaru nachʼinank re qachʼool, qayehaq re li Jehobʼa chanru tzʼaqal naqekʼa qibʼ ut qatzʼaamaq li xtenqʼ. Li Jehobʼa tooxtenqʼa chi xtawbʼal ru li inkʼaʼ nokooruuk xbʼaanunkil ut li qapaltil, naq toochapeʼq xbʼaan junaq li yajel, re naq toonaʼlebʼaq chiʼus chirix li kʼanjel li nakʼeheʼk qe saʼ li chʼuut ut re naq junelik sahaq saʼ qachʼool saʼ li xkʼanjel. Rikʼin li xtenqʼ tooruuq xqʼaxbʼal ru li chʼinank chʼoolej.