MA XAAKʼUL junaq li chʼaʼajkilal ut xaawekʼa naq maaʼani xwank aawikʼin re aatenqʼankil? Naru narahoʼk qachʼool ut naqekʼa naq wanko qajunes xbʼaan naq anaqwan kaw li wank ut qʼaxal chʼaʼaj xnumsinkil, abʼan moko wanko ta qajunes re xnumsinkil li chʼaʼajkilal (2 Tim. 3:1). Li Santil Hu naxye naq naru tqataw ebʼ li tzʼaqal qamiiw li teʼwanq qikʼin «saʼ xqʼehil junaq rahilal» (Prov. 17:17).

Li apóstol Pablo xeʼwank li ramiiw li junelik xeʼtenqʼank re saʼ naabʼal li naʼlebʼ ut li xeʼrochbʼeeni saʼebʼ li xbʼihaaj (Col. 4:​7-11). Naq kiwank saʼ tzʼalam aran Roma, ebʼ li ramiiw xeʼxbʼaanu ebʼ li naʼlebʼ li moko kiruuk ta xbʼaanunkil laj Pablo. Joʼ eetalil, naq ebʼ li hermaan re Filipos xeʼxchʼutubʼ ebʼ li kʼaʼaq re ru li t-ajmanq choʼq re laj Pablo, laj Epafrodito xkoho xkanabʼankil re (Filip. 4:18). Laj Tíquico kixjekʼi ebʼ li esilhu li kixtzʼiibʼa laj Pablo choʼq rehebʼ li chʼuut (Col. 4:7). a Saʼ xkʼabʼaʼ ebʼ li ramiiw, laj Pablo kiruuk xbʼaanunkil li xkʼanjel chi chaabʼil naq kiwank chi preexil saʼ rochoch ut moqon naq kiwank saʼ li tzʼalam. Ut laaʼo? Chanru tooruuq wank joʼ chaabʼil amiiw?

Naabʼalebʼ li hermaan saʼ li qakutan nekeʼxkʼutbʼesi chanru ebʼ li tzʼaqal amiiw nekeʼruuk tenqʼank. Qilaq li kixkʼul li xʼElísabet, jun laj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li wank España. Naq xeʼxye re naq li xnaʼ wank xkanser ut naq chi seebʼ tkamq, jun li hermaan junelik naxtaqla re li xʼElísabet ebʼ li esil li jwal chʼinaʼus bʼarwiʼ wank ebʼ li raqal re li Santil Hu. Li xʼElísabet kixkʼe reetal naq li hermaan aʼin jun tzʼaqal amiiw ut naxye: «Ebʼ li esil aʼin kixbʼaanu naq twekʼa wibʼ naq moko wankin ta injunes ut kixkʼe inmetzʼew re naq tinnumsi li kutan» (Prov. 18:24).

Wi nokootzʼaqonk saʼ li xkʼanjel li Yos naru tqakawresi li qamiiwil rikʼinebʼ li hermaan. Joʼ eetalil, wi wank junaq li hermaan li ak cheek chik, naru tqakʼam saʼ li puktesink malaj saʼ li chʼutam, chi joʼkan tooruuq xwaklesinkil qachʼool chiqibʼil qibʼ (Rom. 1:12). Abʼanan, wankebʼ li hermaan li inkʼaʼ nekeʼruuk elk saʼ rochoch. Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil naq laaʼo jun chaabʼil amiiw choʼq rehebʼ?

Wankebʼ li hermaan li inkʼaʼ nekeʼruuk wulak saʼ li chʼutam xbʼaan jun li yajel malaj jalan chik li naʼlebʼ. Aʼin li kixkʼul laj David, jun li hermaan li xeʼxye re naq wank xkanser ut chiru waqibʼ po kixkʼul li bʼan choʼq re li kanser. Chiruhebʼ li po aʼin, laj David ut li xLidia li rixaqil, nekeʼril li chʼutam saʼ videoconferencia.

Chanru kitenqʼank li chʼuut? Naq naraqeʼk li chʼutam, ebʼ li hermaan li xeʼwulak saʼ li Chʼutlebʼaal  Kabʼl toj nekeʼkanaak bʼayaq re aatinak rikʼinebʼ saʼ videoconferencia. Ut naq laj David ut li xLidia nekeʼtzʼaqonk ebʼ li hermaan nekeʼxtaqla rehebʼ li esil re naq sa teʼrekʼa ribʼ. Xbʼaan aʼin, laj David ut li xLidia junelik xeʼrekʼa naq nekeʼraheʼk xbʼaan li hermaan.

Kʼaru tooruuq xbʼaanunkil re puktesink rikʼinebʼ li hermaan li inkʼaʼ nekeʼruuk elk saʼebʼ li rochoch? Naru tqakʼubʼ chiʼus li qahoonal re xkʼutbʼesinkil chiruhebʼ naq wankebʼ saʼ qachʼool (Prov. 3:27). Naru toopuktesinq rikʼinebʼ saʼ selular malaj xtzʼiibʼankil ebʼ li esilhu. Joʼkan ajwiʼ, ebʼ li cheekel winq teʼruuq xkʼubʼankil naq li chʼutam choʼq re li puktesink t-uxmanq ajwiʼ saʼ videoconferencia. Laj David ut li xLidia xeʼxtaw rusilal naq ebʼ li cheekel winq xeʼxbʼaanu aʼin. Laj David naxye: «Kʼajoʼ naxwaklesi qachʼool naq naqachʼutubʼ qibʼ rikʼinebʼ li hermaan re puktesink xbʼaan naq nokooruuk tijok ut xwotzbʼal li chaabʼil naʼlebʼ li naqataw saʼ li Santil Hu». Naru naq tqabʼoq junaq li kristiʼaan li yook xtzolbʼal li Santil Hu qikʼin re naq tootzoloq saʼ rochoch junaq li hermaan li inkʼaʼ naru elk. Abʼan xbʼeenwa patzʼ re li hermaan wi naru xbʼaanunkil aʼin.

Naq nokoowank rikʼinebʼ li hermaan li inkʼaʼ nekeʼruuk elk saʼ rochoch nokooʼok xnawbʼal ruhebʼ chiʼus ut naqakawresi li qamiiwil rikʼinebʼ. Joʼ eetalil, qʼaxal naqoxloqʼihebʼ li hermaan aʼin naq naqil chanru nekeʼroksi li Raatin li Yos re naq teʼwulaq saʼ xchʼoolebʼ li kristiʼaan. Ut naq nokooʼok xtenqʼankilebʼ li hermaan naru ajwiʼ naq twanq naabʼal chik li qamiiw (2 Cor. 6:13).

Kʼajoʼ kixwaklesi xchʼool laj Pablo rilbʼal naq laj Tito li ramiiw wank rikʼin (2 Cor. 7:​5-7). Aʼin naxjultika chiqu naq naru tqawaklesi xchʼool ebʼ li hermaan rikʼin li qaatin, naru ajwiʼ tqanumsi qahoonal rikʼinebʼ ut tqatenqʼahebʼ rikʼin li naʼajmank chiruhebʼ (1 Juan 3:18).

Ebʼ li qechpaabʼanel re Rusia aʼanebʼ jun chaabʼil eetalil choʼq qe chirix chanru tqatenqʼa qibʼ chiqibʼil qibʼ. Qilaq li kixkʼul laj Serguéi ut li xTatiana li rixaqil. Li polisiiy kiwulak saʼ rochoch ut xeʼok xsikʼbʼal kʼaru teʼxtaw ut moqon xeʼkʼameʼk re xbʼaanunkil ebʼ li patzʼom. Xbʼeenwa xeʼrachʼabʼ li xTatiana ut aʼan kisutqʼiik saʼ rochoch. Laj Serguéi naxseeraqʼi kʼaru kikʼulmank naq li xTatiana kiwulak saʼ rochoch: «Kiwulak saʼ qochoch jun li hermaan li maakʼaʼ naxxuwa. Moqon xeʼwulak naabʼalebʼ chik li qahermaan ut xooxtenqʼa re xsaabʼesinkil li qochoch».

Laj Serguéi naxye ajwiʼ: «Jwal nawulak chiwu li naxye Proverbios 17:17: “Li tzʼaqal amiiw junelik narahok; saʼ xqʼehil junaq rahilal tatxtenqʼa joʼ junaq tzʼaqal asbʼej”. Anaqwan naq yookin xnumsinkil li chʼaʼajkilal jwal naxtochʼ inchʼool ebʼ li aatin aʼin, xbʼaan naq chʼolchʼo chiwu naq yal injunes moko tinruuq ta xqʼaxbʼal ebʼ li chʼaʼajkilal. Li Jehobʼa kixkʼe we ebʼ li chaabʼil amiiw li maajunwa xineʼxkanabʼ injunes». b

Saʼebʼ li kutan aʼin li jwal chʼaʼaj xnumsinkil, naʼajmank naq teʼwanq li chaabʼil qamiiw re naq tqakʼojobʼ qachʼool rikʼinebʼ. Ut saʼ xqʼehil li nimla rahilal jwal t-ajmanq chiqu aʼin. Joʼkan naq chalen anaqwan qabʼaanuhaq chixjunil li wank saʼ quqʼ re wank joʼ jun tzʼaqal amiiw (1 Ped. 4:​7, 8).