NAʼLEBʼ RE TZOLOK 7
BʼICH 20 Xaataqla chaq li Jesús, laaraarokil Alal
Kʼaru rusilal naqataw naq li Jehobʼa naxkuy qamaak
«Laaʼat nakakuy nakasach li qamaak» (SAL. 130:4).
RUʼUJIL LI TZOLOM
Tqatzʼil rix wiibʼ oxibʼ li eetalil li wank saʼ li Santil Hu li naxkʼutbʼesi chanru li Jehobʼa nakuyuk maak. Li tzolom aʼin tooxtenqʼa re naq qʼaxal tqabʼanyoxi naq li Jehobʼa naxkuy qamaak.
1. Kʼaʼut nachʼaʼajkoʼk chiqu xtawbʼal ru li naraj xyeebʼal junaq li kristiʼaan naq naxye naq naxkuy qamaak?
MAARE sa nakaawekʼa aawibʼ naq junaq naxye aawe: «Xinkuy aamaak». Naxkʼojobʼ qachʼool aʼin, abʼan nachʼaʼajkoʼk chiqu xtawbʼal ru kʼaru naraj xyeebʼal li kristiʼaan naq naxye naq naxkuy qamaak. Nakʼulmank aʼin xbʼaan naq maare moko juntaqʼeet ta natawmank ru li kuyuk maak. Maare li yook xyeebʼal aawe aʼan naq toj wankex saʼ amiiwil malaj inkʼaʼ chik naraj naq texʼaatinaq chirix li kikʼulmank abʼan moko wankex ta chik saʼ amiiwil joʼ junxil.
2. Kʼaru naxye li Santil Hu chirix chanru nakuyuk maak li Jehobʼa? (Chaawil li xyaalal).
2 Li Jehobʼa moko juntaqʼeet ta nanaʼlebʼak rikʼinebʼ li kristiʼaan naq nakuyuk maak. Jun laj salmiist kixye saʼ Salmo 130:4: «Laaʼat nakakuy nakasach li qamaak, joʼkan naq aakʼulubʼ naq tatqoxloqʼi». a Kaʼajwiʼ rikʼin li Jehobʼa nachalk li tzʼaqal kuyuk maak. Wi naqaj kuyuk maak chi tzʼaqal tento tqakʼam qe rikʼin li Jehobʼa. Saʼ li Santil Hu li tzʼiibʼanbʼil saʼ hebreo wank sut naʼoksimank jun li aatin re xyeebʼal naq li Jehobʼa nakuyuk maak ut inkʼaʼ naʼoksimank naq ebʼ li kristiʼaan nekeʼkuyuk maak.
3. Kʼaʼut naqaye naq li Jehobʼa moko juntaqʼeet ta qikʼin naq nakuyuk maak? (Isaías 55:6, 7).
3 Naq li Jehobʼa naxkuy xmaak junaq li kristiʼaan naxsach chi junajwa ut nekeʼwank wiʼ chik saʼ amiiwil. Jwal naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq naxkuy qamaak rajlal sut naq nokoomaakobʼk chiru (yaabʼasi Isaías 55:6, 7).
4. Kʼaru ak xbʼaanu li Jehobʼa re naq tqataw ru kʼaru li tzʼaqal kuyuk maak?
4 Saʼ xkʼabʼaʼ naq li Jehobʼa moko juntaqʼeet ta qikʼin naq nakuyuk maak, qajunes inkʼaʼ tooruuq xtawbʼal ru kʼaru naraj xyeebʼal li kuyuk maak. Li Jehobʼa naroksi ebʼ li chaabʼil eetalil li nokooxtenqʼa re xtawbʼal ru chanru naxkuy qamaak. Saʼ li tzolom aʼin tqatzʼil rix wiibʼ oxibʼ rehebʼ. Naq naqayotʼ qachʼool, li Jehobʼa naxsach chi junajwa li qamaak ut nokooruuk wank wiʼ chik joʼ ramiiw. Naq tqatzʼil rix ebʼ li eetalil aʼin tkʼiiq li qarahom chirix li Jehobʼa li naxkʼutbʼesi saʼ jalan jalanq li naʼlebʼ naq naxkuy qamaak.
LI JEHOBʼA NAXKʼAM LI QAMAAK
5. Kʼaru nakʼulmank naq li Jehobʼa naxkuy qamaak?
5 Saʼ li Santil Hu ebʼ li maak najuntaqʼeetamank rikʼin li iiq li jwal aal. Jun eetalil, li awabʼej David kixye saʼ Salmo 38:5: «Linmaak qʼaxal naxqʼax linteram, kʼajoʼ raalal chiru xkawilal linmetzʼew». Abʼanan, saʼ Salmo 25:18 ut 32:5 naxye naq li Jehobʼa naxkuyebʼ xmaak li nekeʼxyotʼ xchʼool. Li aatin saʼ hebreo li naʼoksimank saʼebʼ li raqal aʼin re «kuyuk maak» naraj xyeebʼal «xwaklesinkil» malaj «xkʼambʼal». Joʼkan naq, naq li Jehobʼa naxkuy qamaak naxsach chi junajwa. Chanchan tawiʼ naq wank jun li iiq saʼ qabʼeen ut aʼan nokooxtenqʼa chi xkʼambʼal.
«Naxkuy qamaak [“naxwaklesi”, “naxkʼam”]» (Sal. 25:18).
6. Bʼar naxkʼam li Jehobʼa li qamaak?
6 Li Santil Hu naroksi jun chik li eetalil re xkʼutbʼesinkil naq li Jehobʼa jwal najt naxkʼam li qamaak. Saʼ Salmo 103:12 naxye: «Joʼ xnajtil li naʼajej naʼelk wiʼ chaq li saqʼe rikʼin li naʼajej naʼok wiʼ, joʼkan ajwiʼ li Qaawaʼ naxnajtobʼresi qikʼin li qamaak». Li naʼajej bʼarwiʼ naʼelk li saqʼe jwal najt nakanaak rikʼin li naʼajej bʼarwiʼ naʼok wiʼ. Joʼkan naq li raqal aʼin naxkʼutbʼesi naq li Jehobʼa jwal naxnajtobʼresi qikʼin li qamaak. Li Jehobʼa naxkuy chi junajwa li qamaak!
«Joʼ xnajtil li naʼajej naʼelk wiʼ chaq li saqʼe rikʼin li naʼajej naʼok wiʼ» (Sal. 103:12).
7. Chanru naxchʼolobʼ li Santil Hu li naxbʼaanu li Jehobʼa rikʼin li qamaak? (Miqueas 7:18, 19).
7 Ma naraj xyeebʼal aʼin naq li Jehobʼa nakanaak rikʼin li qamaak? Inkʼaʼ. Xbʼaan naq li awabʼej Ezequías kixye: «Xawiiqa chixjunil linmaak» (Is. 38:9, 17). Aʼin naraj xyeebʼal naq li Jehobʼa naxtzʼeq li xmaak rehebʼ li nekeʼxyotʼ xchʼool ut maajunwa chik naxjultika. Li raqal aʼin naru ajwiʼ tjalmanq ru joʼ: «Xaabʼaanu naq chanchan naq maajunwa xinmaakobʼk». Li Santil Hu naroksi jun chik li naʼlebʼ chanchan aʼin li natawmank saʼ Miqueas 7:18, 19 (yaabʼasi). Aran naxye naq li Jehobʼa naxkut saʼ li palaw li qamaak. Saʼ najter qʼe kutan wi junaq li kʼaʼaq re ru natʼaneʼk saʼ li palaw maajunwa chik natawmank.
«Xawiiqa chixjunil linmaak» (Is. 38:17).
«Chakut chixjunilebʼ li qamaak saʼ xchamal li palaw» (Miq. 7:19).
8. Kʼaru ak xqatzol?
8 Li Santil Hu naxkʼut naq li Jehobʼa naxkuy qamaak re naq sa tqekʼa qibʼ, chanchan tawiʼ naq naxkʼam li qamaak. Joʼ kixye laj David: «Sahebʼ saʼ xchʼool li xeʼkuyeʼk xmaak chirix li maaʼusilal li xeʼxbʼaanu chaq ut li xeʼtzʼapeʼk ru li xmaak; sa saʼ xchʼool li qas qiitzʼin li inkʼaʼ nakʼeheʼk saʼ ajl li xmaak xbʼaan li Jehobʼa» (Rom. 4:6-8). Aʼin tzʼaqal naraj xyeebʼal li kuyuk maak!
LI JEHOBʼA NAXSACH LI QAMAAK
9. Kʼaru eetalil naroksi li Jehobʼa re naq tqataw ru chanru naxkuy qamaak?
9 Qilaq jalan chik li eetalil li wank saʼ li Santil Hu li nokooxtenqʼa re xtawbʼal ru chanru li Jehobʼa naxsach chi junajwa li qamaak rikʼin li qakolbʼal, wi naqayotʼ qachʼool. Jun eetalil, li Santil Hu naxye naq li Jehobʼa naxchʼaj ut naxmes li qamaak (Sal. 51:9; Is. 4:4; Jer. 33:8). Li Jehobʼa ajwiʼ naxchʼolobʼ li nakʼulmank: «Us ta kaqebʼ leemaak kamaʼ li kikʼ ut li kaqi bʼon, abʼan saq chik teʼkanaaq joʼ li tuuxil isbʼ ut li ratzʼamke» (Is. 1:18). Jwal chʼaʼaj risinkil li tzʼaj li kaq xbʼonol. Li Jehobʼa naroksi li eetalil aʼin re xkʼutbʼesinkil naq naru xchʼajbʼal chi junajwa li qamaak re naq inkʼaʼ chik t-ilmanq.
«Us ta kaqebʼ leemaak kamaʼ li kikʼ ut li kaqi bʼon, abʼan saq chik teʼkanaaq joʼ li [ . . . ] ratzʼamke» (Is. 1:18).
10. Kʼaru chik eetalil naroksi li Jehobʼa re naq tqataw ru chanru naxkuy qamaak?
10 Joʼ xqil saʼ li tzolom rubʼelaj li maak najuntaqʼeetamank rikʼin li kʼas. Joʼkan naq rajlal naq nokoomaakobʼk chiru li Jehobʼa chanchan tawiʼ naq yooko xkʼebʼal qibʼ saʼ kʼas (Mat. 6:12; Luc. 11:4). Abʼan naq naxkuy qamaak chanchan tawiʼ naq naxsach li qakʼas ut inkʼaʼ chik tqatoj. Naraj xyeebʼal naq wi li Jehobʼa ak xkuy qamaak moko aajel ta chik ru naq tqatoj rix. Jwal naxkʼojobʼ qachʼool xtawbʼal ru naq joʼkaʼin naxkuy qamaak li Jehobʼa!
«Chaakuy chaasach li qamaak» (Mat. 6:12).
11. Kʼaru naraj xyeebʼal li Santil Hu naq naʼaatinak chirix xbʼorbʼal li qamaak? (Hechos 3:19).
11 Li Jehobʼa moko kaʼaj tawiʼ naxsach li qakʼas, naxbʼor bʼan chi junajwa (yaabʼasi Hechos 3:19). Re xtawbʼal ru li naʼlebʼ aʼin, qajultikaq naq saʼ najter qʼe kutan li naʼoksimank re tzʼiibʼak saʼ junpaat naʼelk rikʼin li haʼ, naru xbʼorbʼal rikʼin jun li espoonj li tʼaqtʼaq. Joʼkan naq, naq nabʼormank junaq li kʼas nasachmank chi junajwa. Ebʼ li kristiʼaan inkʼaʼ chik nekeʼruuk rilbʼal li kibʼormank. Chanchan tawiʼ naq maajunwa xwank jun li kʼas. Jwal naqabʼanyoxi re li Jehobʼa naq naxbʼor chi junajwa li qamaak! (Sal. 51:11).
«Re naq tkuymanq tsachmanq eemaak» (Hech. 3:19).
12. Kʼaru naqatzol rikʼin li eetalil chirix li choql?
12 Saʼ Isaías 44:22, li Jehobʼa naroksi jun chik li eetalil re xyeebʼal kʼaru naxbʼaanu rikʼin li qamaak: «Xinsach laamaak joʼ naq nasach li choql». Naq li Jehobʼa naxkuy qamaak, naxsach joʼ naq nasach li choql li maaʼani chik naru rilbʼal.
«Xinsach laamaak joʼ naq nasachk li choql» (Is. 44:22).
13. Kʼaru nakaawekʼa naq nakaanaw naq li Jehobʼa naxkuy aamaak?
13 Kʼaru naxkʼut chiqu ebʼ li eetalil aʼin? Naq li Jehobʼa naxkuy qamaak moko us ta naq tqarahobʼtesi qibʼ chi xkʼoxlankil li xqabʼaanu, li xkamik li Jesús xtoj rix li qamaak. Naq li Jehobʼa naxkuy qamaak chanchan tawiʼ naq maajunwa xoomaakobʼk. Joʼkan naq li Jehobʼa naxkuy qamaak wi naqayotʼ qachʼool.
LI JEHOBʼA NOKOOXKʼUL WIʼ CHIK JOʼ RAMIIW
Naq li Jehobʼa naxkuy qamaak nokooruuk wank wiʼ chik saʼ amiiwil rikʼin. (Chaawil li raqal 14).
14. Kʼaʼut naru naqakʼojobʼ qachʼool naq li Jehobʼa naxkuy qamaak? (Chaawil ebʼ li jalam u).
14 Naq li Jehobʼa naxkuy qamaak chʼolchʼo chiqu naq naru naq toowanq wiʼ chik joʼ ramiiw. Saʼ xkʼabʼaʼ naq li Jehobʼa naxkuy qamaak moko aajel ta chik ru naq tqarahobʼtesi qibʼ chi xkʼoxlankil rix li xqabʼaanu. Inkʼaʼ tqakʼoxla naq li Jehobʼa yook xjosqʼil qikʼin ut yook xsikʼbʼal junaq li naʼlebʼ re qarahobʼtesinkil. Aʼin inkʼaʼ tkʼulmanq! Kʼaʼut chʼolchʼo chiqu? Li Jehobʼa kixye re laj Jeremías saʼ Jeremías 31:34: «Tinkuy li xmaakebʼ ut inkʼaʼ chik tjultikoʼq we li xmaaʼusilalebʼ». Laj Pablo kiroksi li raqal aʼin naq kixye saʼ Hebreos 8:12: «Inkʼaʼ chik tixjultika li xmaaʼusilalebʼ». Kʼaru naraj xyeebʼal li aatin aʼin?
«Inkʼaʼ chik tjultikoʼq we li xmaaʼusilalebʼ» (Jer. 31:34).
15. Kʼaru naraj xyeebʼal li Jehobʼa naq naxye naq inkʼaʼ chik tixjultika li qamaak?
15 Saʼ li Santil Hu li aatin xjultikankil moko junelik ta naraj xyeebʼal naq tchalq saʼ aachʼool junaq li naʼlebʼ li xkʼulmank. Wank sut naraj xyeebʼal xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ. Jun eetalil, naq laj kamsinel li wank chiru cheʼ kixye re li Jesús: «Chinjultikoʼq aawe naq tat-oq saʼ Laaʼawabʼejilal» (Luc. 23:42, 43). Inkʼaʼ yook xyeebʼal re li Jesús naq saʼ li hoonal aʼan tixkʼoxla. Ut li Jesús kixye re li winq naq wank kʼaru tixbʼaanu: naq tixwaklesi chi yoʼyo. Joʼkan naq, naq li Jehobʼa naxye naq inkʼaʼ chik tixjultika li qamaak yook xyeebʼal naq ak xkuy chik li qamaak ut inkʼaʼ tixbʼaanu junaq li naʼlebʼ re qarahobʼtesinkil saʼ xkʼabʼaʼ li maak li xqabʼaanu.
16. Rikʼin kʼaru nokooxjuntaqʼeeta li Santil Hu?
16 Qilaq jun chik li eetalil li naroksi li Santil Hu re qatenqʼankil chi xtawbʼal ru chanru naqekʼa qibʼ naq li Jehobʼa naxkuy qamaak. Saʼ xkʼabʼaʼ naq laaʼo aj maak chanchan tawiʼ naq wanko joʼ «xmoos li maak». Abʼan naq li Jehobʼa naxkuy qamaak chanchano joʼebʼ li moos li xeʼelk rubʼel xwankil li maak (Rom. 6:17, 18; Apoc. 1:5). Xnawbʼal naq li Jehobʼa naxkuy qamaak naxsahobʼresi qachʼool joʼ narekʼa ribʼ jun li moos li naʼelk rubʼel xwankil laj echal re.
«Xexʼelk rubʼel xwankil li maak» (Rom. 6:18).
17. Naq li Jehobʼa naxkuy qamaak chanchan tawiʼ naq nokookʼiraak rikʼin jun li yajel, kʼaʼut tooruuq xyeebʼal aʼin? (Isaías 53:5).
17 (Yaabʼasi Isaías 53:5). Li Santil Hu naxye naq li maak chanchan tawiʼ jun li yajel li inkʼaʼ nakʼiraak. Abʼan li Jehobʼa ak xooxkʼirtasi naq xtaqla chaq li Ralal re naq tkamq saʼ qakʼabʼaʼ, chi joʼkan naru naq toowanq wiʼ chik saʼ amiiwil rikʼin (1 Ped. 2:24). Naq jun li kristiʼaan nayajerk ut moqon nakʼiraak jwal nasahoʼk saʼ xchʼool. Joʼkan ajwiʼ naqekʼa qibʼ naq li Jehobʼa naxkuy qamaak ut naxbʼaanu naq toowanq wiʼ chik saʼ amiiwil rikʼin.
«Rikʼin li xtiqʼilal xookʼirtasiik» (Is. 53:5).
KʼARU NARAJ XYEEBʼAL CHOʼQ QE NAQ LI JEHOBʼA NAXKUY QAMAAK
18. Kʼaru naxkʼut chiqu ebʼ li eetalil li ak xqatzʼil chirix chanru li Jehobʼa naxkuy qamaak? (Chaawil li kaaxukuut «Chanru naxkuy qamaak li Jehobʼa»).
18 Kʼaru naxkʼut chiqu ebʼ li eetalil aʼin chirix chanru nakuyuk maak li Jehobʼa? Naq li Jehobʼa naxkuy qamaak chanchan tawiʼ naq maajunwa xoomaakobʼk ut chʼolchʼo chiqu naq inkʼaʼ tooxrahobʼtesi. Aʼin naxbʼaanu naq toowanq saʼ tzʼaqal amiiwil rikʼin. Abʼanan naqanaw naq jun nimla maatan naq li Jehobʼa naxkuy qamaak. Naxbʼaanu xbʼaan naq nokooxra ut chaabʼil xnaʼlebʼ ut inkʼaʼ xbʼaan naq qakʼulubʼ naq tixbʼaanu (Rom. 3:24).
![Ebʼ li jalam u li naxkʼutbʼesi ebʼ li eetalil li xooʼaatinak wiʼ saʼ li tzolom. Ebʼ li jalam u: Naxkʼam li qamaak. 1. «Naxkuy qamaak [“naxwaklesi”, “naxkʼam”]»: Jun li uqʼej narisi li iiq li jwal aal li wank saʼ xbʼeen jun li hermaan. 2. «Joʼ xnajtil li naʼajej naʼelk wiʼ chaq li saqʼe rikʼin li naʼajej naʼok wiʼ»: Naʼok li saqʼe. 3. «Xawiiqa chixjunil linmaak»: Jun li iiq li jwal aal wank chirix li xkʼojaribʼaal li Jehobʼa. 4. «Chakut chixjunilebʼ li qamaak saʼ xchamal li palaw»: Jun li iiq li jwal aal naxik rubʼel li palaw. Ebʼ li jalam u: Naxsach li qamaak. 1. «Us ta kaqebʼ leemaak kamaʼ li kikʼ ut li kaqi bʼon, abʼan saq chik teʼkanaaq joʼ li tuuxil isbʼ ut li ratzʼamke»: Jun li hermaan saq li xtʼikr li wank chirix ut wank jun li tzʼaj chiru li kaq xbʼonol. Moqon chik nakʼutunk naq li xtʼikr li hermaan maakʼaʼ chik xtzʼajnil. 2. «Chaakuy chaasach li qamaak»: Jun li uqʼej naxpej jun li hu naq jun li hermaan naxye chanru narekʼa ribʼ. 3. «Re naq tkuymanq tsachmanq eemaak»: Jun li uqʼej naxbʼor rikʼin jun li espoonj li wank chi tzʼiibʼanbʼil saʼ jun li hu. 4. «Xinsach laamaak joʼ naq nasachk li choql»: Ebʼ li choql. Ebʼ li jalam u: Nokooxkʼul wiʼ chik joʼ ramiiw. 1. «Inkʼaʼ chik tjultikoʼq we li xmaaʼusilalebʼ»: Jun li hermaan naʼilok saʼ choxa. 2. «Xexʼelk rubʼel xwankil li maak»: Wiibʼ li uqʼej naxtʼup li kadeen. 3. «Rikʼin li xtiqʼilal xookʼirtasiik»: Li Jesús tʼuytʼu chiru li cheʼ. Saʼ li jun chik jalam u jun li hermaan natijok saʼ parke.](https://assetsnffrgf-a.akamaihd.net/assets/m/2025291/GK/wpub/2025291_GK_cnt_12_xs.jpg)
19. a) Kʼaʼut jwal nokoobʼanyoxink? (Romanos 4:8). b) Kʼaru tqil saʼ li jun chik tzolom?
19 (Yaabʼasi Romanos 4:8). Jwal naqabʼanyoxi naq li Jehobʼa naxkuy qamaak! Abʼanan wi naqaj naq li Jehobʼa tixkuy qamaak tento naq tooʼabʼinq chiru li kixye li Jesús saʼ Mateo 6:14, 15: «Wi inkʼaʼ nekeekuy xmaak ebʼ li junchʼol, Leeyuwaʼ inkʼaʼ ajwiʼ tixkuy leemaak». Joʼkan naq tento tqakʼam qe rikʼin li Jehobʼa ut tqakuy xmaakebʼ li junchʼol. Saʼ li jun chik tzolom tqil chanru tooruuq xbʼaanunkil.
BʼICH 49 Qasahobʼresihaq li xchʼool li Jehobʼa
a Saʼ hebreo naʼoksimank li aatin «kuyuk maak». Aʼin naraj xyeebʼal naq usta wank jalan chik li kuyuk maak aʼin tzʼaqal li kuyuk maak. Li Santil Hu choʼq rehebʼ li Teʼwanq saʼ li Akʼ Ruuchichʼochʼ, moko juntaqʼeet ta rikʼinebʼ li junchʼol chi Santil Hu li inkʼaʼ nekeʼxkʼe saʼ ajl li naʼlebʼ aʼin li jwal wank xwankil naq nekeʼxjal li Salmo 130:4.
