Linyuwaʼ cheekel winq re li Iklees Unida re Canadá. Joʼkan naq rajlal domingo eqʼla nokooxtaqla rikʼin li wiitzʼin chi xtzolbʼal li Santil Hu li nakʼemank choʼq rehebʼ li kokʼal. Moqon, nokooxik rikʼin saʼ li loqʼonink li naʼuxmank saʼ junlaju hoonal re li eqʼla. Ut xbʼeen waʼlebʼ naqochbʼeeni linnaʼ saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl. Naqil naq wank xjalanil ebʼ li wiibʼ chi paabʼal aʼin.

Linnaʼ kixwotz li yook xtzolbʼal rikʼin laj Bob ut xMarion Hutcheson, ebʼ li ramiiw, ut ebʼ aʼan xeʼxkʼulubʼa li yaal. Saʼ 1958, li junkabʼal Hutcheson rochbʼeenebʼ li oxibʼ li xkokʼal xineʼxkʼam Nueva York saʼ li nimla chʼutam bʼarwiʼ nekeʼtzʼaqonk naabʼal li tenamit li naxkʼabʼaʼi «Voluntad Divina», li kiwank chiru waqxaqibʼ kutan. Anaqwan ninkʼe reetal chixjunil li xeʼxbʼaanu re naq tinxik rochbʼeenebʼ ut oxloqʼ chiwu aʼin xbʼaan naq aʼin li nimla chʼutam li maajunwa nasach saʼ inchʼool.

Naq saajin chaq wankin saʼ jun li naʼajej bʼarwiʼ wank naabʼal ebʼ li xul ut jwal nawulak chiwu xchʼolaninkilebʼ. Naʼalaak saʼ inchʼool tzolok chirix Xbʼanbʼalebʼ li Xul. Linnaʼ kixye re li cheekel winq re li chʼuut li yookin xkʼoxlankil ut aʼan kiʼaatinak wikʼin. Saʼ qʼunil kixye we naq wanko «saʼ rosoʼjikebʼ li kutan» ut kixye we naq tinkʼoxla chanru xik saʼ li nimla tzolebʼaal tixchʼaʼajki linʼamiiwil rikʼin li Jehobʼa (2 Tim. 3:1). Xinkʼoxla li kixye we ut inkʼaʼ chik xkohin.

 Inkʼaʼ raj ninnaw kʼaru tinbʼaanu naq tinraqeʼq chi tzolok. Rajlal sábado ut domingo ninpuktesink, abʼan inkʼaʼ nawulak chiwu ut ninkʼoxla naq moko tinruuq ta wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink. Linyuwaʼ ut li wikan, maawaʼebʼ aj Testiiw, nekeʼraj naq twoksi chixjunil li hoonal chi kʼanjelak saʼ jun li naʼajej li nawbʼil ru aran Toronto. Li wikan wank xwankil saʼ li naʼajej aʼan ut xinkʼulubʼa li kʼanjel.

Xinkʼe chixjunil linhoonal re kʼanjelak ut ninnumsi naabʼal li hoonal rikʼinebʼ li maawaʼebʼ aj Testiiw. Aʼin kixbʼaanu naq moko yookin ta xkʼebʼal inqʼe chi puktesink ut xik saʼebʼ li chʼutam. Saʼebʼ li kutan aʼan wankin rikʼin linyuwaʼchin, li maawaʼ aj Testiiw. Abʼan naq kikamk tento kinsikʼ jun li naʼaj bʼarwiʼ tinwanq.

Laj Bob ut li xMarion, ebʼ li hermaan li xineʼxkʼam chirixebʼ saʼ jun li nimla chʼutam saʼ 1958, chanchanebʼ linnaʼ linyuwaʼ. Xineʼxbʼoq chi wank rikʼinebʼ ut xineʼxtenqʼa re naq tinkʼiiq saʼ linpaabʼal. Saʼ 1960 xkubʼeek inhaʼ rochbʼeen laj John, jun rehebʼ li ralal xkʼajol. Laj John kiʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink ut aʼin kixbʼaanu naq tinkʼe xtzʼaqobʼ linhoonal saʼ li puktesink. Li qechpaabʼanel xeʼxkʼe reetal naq yookin chi kʼiik saʼ linpaabʼal joʼkan naq xineʼxxaqabʼ joʼ li nabʼeresink li Tzolok chirix Xpuktesinkil li Chaabʼil Esilal. a

Saʼ 1966, xinsumlaak rikʼin li xRandi Berge, jun aj kʼamolbʼe li naraj tenqʼank bʼarwiʼ naʼajmank aj puktesinel. Li naʼulaʼanink chʼuut kixkʼe xchʼool chiqix ut kixwaklesi qachʼool re naq tooxik saʼ li chʼuut re Orillia (Ontario). Chi anchal qachʼool xookoho!

Kʼajoʼ xinxtenqʼa li xRandi xbʼaan naq nawulak chiru puktesink. Naq tojeʼaq, qawulajik Orillia, xinʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink ut xinkʼe inchʼool chi kʼutuk chiʼus. Roksinkil li Santil Hu ut xtenqʼankilebʼ li junchʼol re naq teʼxnaw li yaal naxsahobʼresi inchʼool. Kisahoʼk saʼ inchʼool naq xooruuk xtenqʼankil jun li sumal re Orillia re xjalbʼal li xyuʼamebʼ ut xqʼaxtesinkil xyuʼamebʼ chiru li Jehobʼa.

Saʼ jun kutan xkohin Toronto ut aran xinnaw ru laj Arnold MacNamara, jun rehebʼ li hermaan li nekeʼbʼeresink Betel. Kixye we ma twulaq raj chiqu wank joʼ aj kʼamolbʼe li naxkʼe chixjunil li xhoonal saʼ li puktesink. Saʼ yaal xinye re naq: «Us nawabʼi abʼan inkʼaʼ nawaj xik Quebec». Xinʼok chi naʼlebʼak joʼebʼ laj Canadá li nekeʼaatinak inglés li xikʼ nekeʼril ebʼ laj Canadá re Quebec li nekeʼaatinak francés. Saʼebʼ li chihabʼ aʼan, kiwank jun chʼuut chi kristiʼaan li keʼxqʼet ribʼ chiru li awabʼej li keʼraj naq Quebec twanq xjunes.

Laj Arnold kixye we: «Li qamolam kaʼajwiʼ yook xtaqlankilebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li nekeʼxkʼe chixjunil li xhoonal saʼ Quebec». Saʼ junpaat xinkʼulubʼa xbʼaan naq ak ninnaw naq li xRandi naraj xik aran. Moqon, xinkʼe reetal naq aʼin jun li chaabʼil naʼlebʼ li xqasikʼ xbʼaanunkil saʼ li qayuʼam.

Naq ak xraqeʼk li tzolok chirix li aatinobʼaal francés li kiwank chiru oobʼ xamaan, xooʼeʼxtaqla rikʼin li xRandi, rochbʼeen jun chik li sumal, saʼ Rimouski, li wank 540 kilómetros chixkʼatq Montreal. Toj maajiʼ ninʼaatinak chi chaabʼil francés ut aʼin kikʼutunk naq xinyaabʼasi wiibʼ oxibʼ li esil saʼ li chʼutam. Moko xinye ta naq Austria teʼchalq ebʼ li hermaan, xinye bʼan jun li aatin li kachʼin chik ma juntaqʼeet ut xinye naq ebʼ li hermaan li teʼchalq aʼanebʼ ninqi tzʼik.

Saʼ Rimouski, moko kaʼaj tawiʼ wanko qajunes rochbʼeen jun chik li sumal. Naqawotz bʼan li ochoch rikʼin kaahibʼ chik li hermaan ixq li toj wankebʼ xjunes li nekeʼwulak chiru puktesink ut rikʼin li junkabʼal Huberdeau, li wank wiibʼ li xkoʼ. Li junkabʼal aʼin xeʼxtoʼoni jun li ochoch li wank wuqubʼ li waribʼaal chisaʼ ut chiqajunilo nokootenqʼank chi xtojbʼal. Naqaye re «Saqi Ochoch» xbʼaan chanru bʼonbʼil li ochoch ut li roqechal. Saʼ li ochoch wanko kabʼlaju malaj kaalaju chi kristiʼaan. Xbʼaan naq laaʼin ut li xRandi aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink li naxkʼe chixjunil li xhoonal, nokoopuktesink chiru jun kutan. Oxloqʼ chiqu naq wank ani nokoorochbʼeeni, usta saʼ xqʼehil li ke.

Kaw xookʼanjelak rochbʼeenebʼ li hermaan aʼin li kixbʼaanu naq toowanq joʼ junkabʼal. Re wank saʼ junajil naqaloch li qaxaml ut naqakʼubʼ li qatzekemq li naxkʼabʼaʼi pierogis, li naqabʼutʼ chisaʼ li nawulak chiqu. Naabʼal sábado saʼ li qoqʼyink nokoobʼichank ut nokooxajok rikʼin jun li wajl li naxwajbʼa jun li hermaan.

Naabʼalebʼ xeʼok xtzolbʼal li Santil Hu saʼ Rimouski. Chiru oobʼ chihabʼ naabʼalebʼ xeʼkubʼeek xhaʼ ut aʼin kixkʼe xsahil qachʼool ut li chʼuut kikʼiik toj reetal wank 35 laj puktesinel.

Kʼajoʼ xooxkawresi wank Quebec: xooxtenqʼa re xchaabʼilobʼresinkil li qakʼanjel joʼ aj puktesinel. Xqil chanru li Jehobʼa xooxtenqʼa saʼ li puktesink ut joʼkan ajwiʼ kixkʼe qe li naʼajmank saʼ li qayuʼam. Joʼkan ajwiʼ, xqanawebʼ ru chiʼus ebʼ li nekeʼaatinak saʼ francés, kʼajoʼ kiwulak chiqu li raatinobʼaalebʼ ut li xwanjikebʼ. Aʼin xooxtenqʼa re naq tqakʼulubʼa ut tqarahebʼ jalan jalanq chi qas qiitzʼin (2 Cor. 6:13).

Moqon, li qamolam kixpatzʼ qe naq tooqʼaxonq Tracadie, jun li tenamit li wank chixkʼatq Nueva Brunswick. Aʼin inkʼaʼ naqoybʼeni. Tojeʼ xqajuchʼ jun li hu re xtoʼoninkil jun li ochoch ut ninkʼanjelak joʼ aj kʼutunel wiibʼ oxibʼ kutan saʼ jun li tzolebʼaal. Ut wankebʼ li xeʼxtzol li Santil Hu qikʼin li xeʼok joʼ aj puktesinel ut yooko ajwiʼ chi xkabʼlankil li Chʼutlebʼaal Kabʼl. Kichʼaʼajkoʼk chiqu xsikʼbʼal kʼaru tqabʼaanu.

Chixjunil li xraqik li xamaan xootijok chirix aʼin. Xookoho Tracadie ut xqakʼe reetal naq jalan chiru Rimouski. Abʼan xqaye naq wi li Jehobʼa naraj naq tookʼanjelaq aran, tqabʼaanu. Xqayal rix li Jehobʼa  ut xqakʼe reetal chanru xooxtenqʼa (Mal. 3:10). Li xRandi xinxtenqʼa re naq inkʼaʼ chʼaʼajkaq xbʼaanunkil aʼin xbʼaan naq kaw xpaabʼal, kaw nakʼanjelak ut junelik sa saʼ xchʼool.

Saʼ Tracadie kaʼajwiʼ laj Robert Ross, li cheekel winq saʼ li chʼuut. Aʼan rochbʼeen li xLinda, li rixaqil, xeʼqʼaxonk chi tenqʼank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink ut xeʼkanaak aran naq kiyoʼlaak li xbʼeen ralal. Usta laatzʼebʼ ru chi xkʼirisinkil li ralal, xeʼxwaklesi qachʼool, xeʼxwotz kʼaru wank rehebʼ qikʼin ut chi anchalebʼ xchʼool nekeʼxye li chaabʼil esil.

Naq ak wiibʼ chihabʼ qokik joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink saʼ Tracadie xqakʼul jun chik li akʼ kʼanjel: kʼanjelak joʼ li cheekel winq li naʼulaʼanink chʼuut. Chiru wuqubʼ chihabʼ xqulaʼanihebʼ li chʼuut re li aatinobʼaal inglés, moqon xooʼeʼxtaqla saʼ Quebec chi rulaʼaninkil ebʼ li chʼuut saʼ li aatinobʼaal francés. Laj Léonce Crépeault, li cheekel winq li narulaʼani li junjunq chi teep, naxkʼe xsahil inchʼool naq ninkʼe jun li seeraqʼ. b Abʼan naxye we: «Kʼaru chik tatruuq xbʼaanunkil re naq laaseeraqʼ tkʼanjelaq choʼq rehebʼ li hermaan?». Saʼ xkʼabʼaʼ naq kixkʼe xchʼool chiwix li seeraqʼ li ninkʼe moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru ut nakʼanjelak choʼq rehebʼ li hermaan.

Jultik we li nimla chʼutam bʼarwiʼ nekeʼtzʼaqonk naabʼal li tenamit li naxkʼabʼaʼi «Fe Victoriosa» li kibʼaanumank Montreal saʼ 1978. Xinkʼanjelak saʼ xyanqebʼ li xaqabʼanbʼilebʼ chi xjekʼinkil li tzekemq, naqoybʼeni naq teʼwulaq 80,000 li qas qiitzʼin. Abʼan saʼ li sut aʼin tjalmanq chanru tkʼemanq li tzekemq: xeʼjalaak wiibʼ oxibʼ li kʼanjelobʼaal, li tzekemq ut chanru tkawresimanq li tzekemq. Wank 20 li congelador re xkawresinkil li tzekemq, abʼan wank sut inkʼaʼ nakʼanjelak chi chaabʼil. Ut inkʼaʼ xooruuk chi ok saʼ li naʼaj re xkawresinkil chixjunil. Abʼan, jun kutan rubʼelaj kiwank jun li bʼatzʼunk li ak xaqabʼanbʼil. Tuqtu qʼoqyink, xooruuk chi ok. Ut tento raj naq ak lochlo li xaml naq tsaqewq. Kʼajoʼ naq xoolubʼk abʼan xintzol naabʼal chirixebʼ li hermaan naq kaw nekeʼkʼanjelak, kawebʼ xpaabʼal ut sa nekeʼril jotʼok. Aʼin kʼajoʼ xooxjunaji, inkʼaʼ naxsach saʼ inchʼool li kutan aʼan. Jwal oxloqʼ chiqu rilbʼal jun li nimla chʼutam saʼ Quebec, saʼ jun li teep bʼarwiʼ ebʼ li xikʼ nekeʼilok qe xooʼeʼxrahobʼtesi chiruhebʼ li chihabʼ 1940 ut 1960.

Naabʼal linnaʼlebʼ xintzol rikʼinebʼ li nekeʼulaʼanink chʼuut saʼebʼ li nimla chʼutam li naʼuxmank Montreal. Saʼ jun kutan, laj David Splane, li natzʼaqonk  anaqwan rikʼin li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa kikʼanjelak joʼ li najolomink re li nimla chʼutam. Saʼ jun chik li nimla chʼutam bʼarwiʼ xintzʼaqonk saʼ li kʼanjel aʼin laj David kʼajoʼ naq xinxtenqʼa.

Xoowank chiru 36 chihabʼ joʼ li cheekel winq li naʼulaʼanink li chʼuut, moqon chik saʼ 2011 xeʼxkʼe inkʼanjel joʼ laj kʼutunel saʼ li tzolok choʼq rehebʼ li cheekel winq. Chiru wiibʼ chihabʼ, li xRandi ut laaʼin xoowark chiru 75 chi chʼaat. Usta jwal kaw li kʼanjel aʼin, xqataw rusilal. Naq naraqeʼk li xamaan, ebʼ li cheekel winq kʼajoʼ naq nekeʼbʼanyoxink xbʼaan naq li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa nekeʼxkʼe xchʼool chirixebʼ li xpaabʼal.

Moqon xineʼxxaqabʼ joʼ aj kʼutunel saʼ li Tzolok chirix li Xʼawabʼejilal li Yos. Ebʼ laj tzolonel nekeʼlubʼk chi rilbʼal naq wank naabʼal tento teʼxbʼaanu: chiru wuqubʼ hoor tento teʼwanq saʼ li tzolebʼaal, nekeʼxbʼaanu li xkʼanjel oxibʼ hoor chiru li kutan ut nekeʼxkawresi kaahibʼ malaj oobʼ li xkʼanjelebʼ rajlal xamaan. Laaʼin ut li jun chik aj kʼutunel naqaye rehebʼ naq kaʼajwiʼ teʼruuq xbʼaanunkil rikʼin li xtenqʼ li Jehobʼa. Junelik tinjultika rilbʼal naq ebʼ aʼan nekeʼsach saʼ xchʼool rilbʼal naq wi nekeʼxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa, naabʼal naru nekeʼxbʼaanu joʼ maajunwa nekeʼxkʼoxla.

Saʼ xkʼabʼaʼ naq linnaʼ naxkʼe xchʼool chirixebʼ li nekeʼxtzol li Santil Hu aʼin kixbʼaanu naq ebʼ aʼan teʼkʼiiq saʼ li xpaabʼal joʼkan ajwiʼ, kixjal chanru nakʼoxlak linyuwaʼ chirix li yaal. Naq ak oxibʼ kutan xkamik linnaʼ, linyuwaʼ kixbʼaanu jun li naʼlebʼ li inkʼaʼ naqoybʼeni: kiwulak saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl re rabʼinkil li seeraqʼ li nakʼemank saʼ xraqik li xamaan. Ut chalen aran maajunwa kixkol junaq li chʼutam chiru li 26 chihabʼ li keʼnumeʼk. Maajunwa kikubʼeek xhaʼ, abʼan ebʼ li cheekel winq keʼxye we naq aʼan li xbʼeenwa nawulak saʼ li Chʼutlebʼaal Kabʼl.

Linnaʼ junelik kiwank joʼ jun chaabʼil eetalil choʼq we ut choʼq rehebʼ li oxibʼ chi wiitzʼin. Ebʼ aʼan rochbʼeen li xbʼeelom nekeʼkʼanjelak chiru li Jehobʼa. Wiibʼ rehebʼ nekeʼkʼanjelak Betel: jun saʼ Portugal ut jun chik saʼ Haití.

Li xRandi ut laaʼin naqakʼe chixjunil li qahoonal saʼ li puktesink aran Hamilton (Ontario). Naq naqulaʼanihebʼ li chʼuut, nawulak chiqu rochbʼeeninkilebʼ li hermaan chi rulaʼaninkilebʼ wiʼ chik ebʼ li qas qiitzʼin ut kʼehok tzolom. Abʼan anaqwan nawulak chiqu xsikʼbʼal ebʼ li kristiʼaan li teʼwanq choʼq qatzolom ut xkʼebʼal reetal chanru nekeʼkʼiik saʼ li xpaabʼal. Naru ajwiʼ naqanawebʼ ru ebʼ li hermaan saʼ li chʼuut ut naxwaklesi qachʼool rilbʼal chanru li Jehobʼa naxkʼe xchʼool chirixebʼ aʼ yaal ma us malaj inkʼaʼ us wankebʼ.

Xjultikankil li xeʼxbʼaanu chiqix jwal naqabʼanyoxi. Joʼkan naq naqakʼe qachʼool chirixebʼ li junchʼol re naq ebʼ aʼan teʼxkʼe xchʼool chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa (2 Cor. 7:6, 7). Wank jun li junkabʼal bʼarwiʼ li naʼbʼej, li ralal ut li xkoʼ wankebʼ joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink. Xinpatzʼ re li yuwaʼbʼej wi inkʼaʼ naxkʼoxla okenk joʼ aj kʼamolbʼe. Abʼan kixye we naq yook xtenqʼankilebʼ oxibʼ aj kʼamolbʼe. Joʼkan naq xinpatzʼ re: «Ma inkʼaʼ nakaapaabʼ naq li Jehobʼa naru rilbʼalebʼ chiʼus?». Xinwaklesi xchʼool re naq tixyal xsahil li yookebʼ xbʼaanunkil li xjunkabʼal, naq kinumeʼk waqibʼ po kiʼokenk joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink.

Rochbʼeen li xRandi toj yooko xkʼebʼal chi naweʼk «rehebʼ li tenamit toj chaalel» chirix li xyobʼtesihom li Jehobʼa ut naqoybʼeni naq ebʼ aʼan teʼxyal xsahil kʼanjelak chiru li Jehobʼa joʼ xqabʼaanu laaʼo (Sal. 71:17, 18).