1, 2. Kʼaru naʼajmank re naq li Jehobʼa tixkʼulubʼa naq naqaloqʼoni ru?

 KʼARU nachalk saʼ laachʼool naq nakaawabʼi li aatin loqʼonink? Maare nakaakʼoxla jun li hermaan wiqʼwo chixkʼatq li xchʼaat ut naxte xchʼool chiru li Jehobʼa malaj jun li junkabʼal li naxtzol li Santil Hu chi sa saʼ xchʼool.

² Saʼ li wiibʼ chi eetalil aʼin, yookebʼ xloqʼoninkil ru li Jehobʼa. Ma tixkʼulubʼa li loqʼonink aʼin? Tixkʼulubʼa wi nekeʼxbʼaanu joʼ naraj aʼan, rikʼin rahok ut oxloqʼink. Saʼ xkʼabʼaʼ naq qʼaxal naqara li Jehobʼa ut xkʼulubʼ naq tqaloqʼoni ru, naqaj xbʼaanunkil joʼ naraj aʼan.

3. Kʼaru tqil saʼ li tzolom aʼin?

³ Saʼ li tzolom aʼin tooʼaatinaq chirix li loqʼonink li naxkʼulubʼa chaq li Jehobʼa ut tqatzʼil rix waqxaqibʼ li naʼlebʼ li naxkʼulubʼa saʼ li qakutan. Naq yooqo xtzolbʼal, qakʼoxlaq chanru tqaloqʼoni ru chiʼus. Tqil ajwiʼ kʼaʼut naq li tzʼaqal paabʼal qʼaxal naxsahobʼresi qachʼool.

4. Naq toj maajiʼ nachalk li Jesukriist saʼ Ruuchichʼochʼ, chanru xeʼxkʼutbʼesi naq xeʼxra ut xeʼroxloqʼi chaq li Jehobʼa?

⁴ Naq toj maajiʼ nachalk li Jesukriist saʼ Ruuchichʼochʼ,  laj Abel, laj Noé, laj Abrahán ut laj Job xeʼxkʼutbʼesi naq xeʼroxloqʼi ut xeʼxra chaq li Jehobʼa. Xeʼxbʼaanu aʼin naq xeʼabʼink chiru li Jehobʼa, kawebʼ xpaabʼal ut xeʼmayejak chiru. Li Santil Hu moko naxchʼolobʼ ta chi tzʼaqal re ru chanru xeʼxloqʼoni li Jehobʼa. Abʼan, xeʼxbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼebʼ re xloqʼoninkil ru ut kixkʼulubʼa. Saʼ xnumikebʼ li kutan, li Yos kixkʼe li Xchaqʼrabʼ laj Moisés rehebʼ laj Israel. Ut aran naxye chanru teʼxloqʼoni ru.

5. Naq ak kikamk ut kiwakliik wiʼ chik li Jesukriist, chanru kijalaak li tzʼaqal paabʼal?

⁵ Naq ak kikamk ut kiwakliik wiʼ chik li Jesukriist, li Jehobʼa inkʼaʼ chik kixpatzʼ rehebʼ li tzʼaqal aj paabʼanel naq teʼxpaabʼ li Xchaqʼrabʼ laj Moisés (Rom. 10:4). Teʼxpaabʼ jun chik, «li xchaqʼrabʼ li Kriist» (Gál. 6:2). Re xbʼaanunkil aʼin, moko aajel ta ru naq teʼxxok chixjunil li chaqʼrabʼ saʼ xkʼaʼuxebʼ, tento bʼan teʼxkʼam rehebʼ rikʼin li Jesús ut li kixkʼut. Saʼebʼ li qakutan, ebʼ li tzʼaqal aj paabʼanel nekeʼxbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼebʼ re xkʼambʼal rehebʼ rikʼin li Kriist re naq teʼxsahobʼresi xchʼool li Jehobʼa ut sa teʼwanq (Mat. 11:29).

6. Chanru tooxtenqʼa li tzolom aʼin?

⁶ Naq taatzʼil rix chanru yookat xloqʼoninkil ru li Jehobʼa, kʼoxla aʼin: «Ma yookin xbʼaanunkil chiʼus? Ma naru tinchaabʼilobʼresi chanru ninloqʼoni li Yos?». Us naq sahaq saʼ laachʼool rikʼin li yookat xbʼaanunkil, abʼan us raj ajwiʼ naq taaye re li Jehobʼa naq tatxtenqʼa chi xbʼaanunkil chiʼus.

7. Chanru naril li Jehobʼa naq nokootijok chi anchal qachʼool?

⁷ Naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq nokootijok. Li Santil Hu naxjuntaqʼeeta li tijok rikʼin li chaabʼil kʼajpom li nayeechiʼimank chaq saʼ li loqʼlaj muhebʼaal ut moqon saʼ li rochoch li Yos (Sal. 141:2). Li kʼajpom aʼin qʼaxal sununk xbʼook chiru li Yos. Joʼkan ajwiʼ naril li Jehobʼa naq naqaye re li naqekʼa, «naxkʼul chi anchal xchʼool» usta moko naqoksi ta li xninqalebʼ ru aatin (Prov. 15:8; Deut. 33:10). Wank tzʼaqal xyaalal naq tqakʼoxla naq li Jehobʼa nawulak chiru naq naqaye re, naq naqara ut nokoobʼanyoxink chiru. Naraj naq tqaye re li naqaj, li naxkʼe qakʼaʼuxl ut li naqoybʼeni. Us raj naq taakʼoxla chiʼus li taaye naq toj maajiʼ nakattijok. Chi joʼkan, taayeechiʼi re li kʼajpom li jwal chaabʼil.

8. Chanru tooruuq xnimankil ru li Yos?

⁸ Naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq naqanima ru (Sal. 34:2). Naqabʼaanu naq nokooʼaatinak chirix li xnimal ru xnaʼlebʼ ut li xyobʼtesihom. Naqanima ru li Jehobʼa xbʼaan naq naqaj xbʼanyoxinkil re chixjunil li xbʼaanuhom. Wi naqasikʼ qahoonal re xkʼoxlankil chixjunil li naxbʼaanu re qatenqʼankil, junelik tqanima ru. Naq nokooʼaatinak chirix li Yos, naqakʼutbʼesi chiru «li xkʼanjel li xtzʼuumal qe» (Heb. 13:15). Joʼ naq naqakʼoxla rix chiʼus naq nokootijok, joʼkan ajwiʼ tqabʼaanu naq tooʼaatinaq chirix li Raatin li Yos. Naqaj naq «li xkʼanjel li xtzʼuumal qe» qʼaxal  chaabʼilaq. Naq nokooʼaatinak chirix li yaal, naqaye li wank saʼ qachʼool.

9. Kʼaru rusilal naxtaw li xtenamit li Jehobʼa wulak saʼebʼ li chʼutam, ut chanru nakatxtenqʼa aʼin?

⁹ Naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq nokoowulak saʼebʼ li chʼutam. Aʼin keʼyeheʼk re laj Israel: «Oxibʼ sut saʼ li jun chihabʼ chixjunilebʼ li winq teʼxkʼut chaq ribʼ chiru li Qaawaʼ laaYos, saʼ li naʼajej sikʼbʼil ru xbʼaan» (Deut. 16:16). Tento teʼxkanabʼ li rochochebʼ ut li xchʼochʼebʼ chi maaʼani t-iloq re. Abʼan li Jehobʼa kixye: «Wi tattaqeʼq […] chi xkʼutbʼal aawibʼ chiru li Qaawaʼ laaYos, maajun tixrahi laachʼochʼ» (Éx. 34:24). Ebʼ laj Israel nekeʼwulak xloqʼoninkil ru li Jehobʼa rajlal chihabʼ chi maakʼaʼ xkʼaʼuxebʼ. Qʼaxal naabʼal li rusilal nekeʼxkʼul: nekeʼxtaw ru chiʼus li Xchaqʼrabʼ li Jehobʼa, nekeʼxnaʼlebʼa rix li xchaabʼilal ut nekeʼxwaklesi xchʼool chiribʼilebʼ ribʼ (Deut. 16:15). Tqataw ajwiʼ naabʼal rusilal naq tqayal qaqʼe chi xik saʼebʼ li chʼutam. Ut jwal sa saʼ xchʼool li Jehobʼa chi rilbʼal naq naqakawresi chiʼus li tqaye saʼ li chʼutam ut inkʼaʼ najtaq roq.

10. Kʼaʼut naq li bʼichank wank ajwiʼ xwankil re xloqʼoninkil ru li Jehobʼa?

¹⁰ Naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq nokoobʼichank saʼ komonil (Sal. 28:7). Choʼq rehebʼ laj Israel, li bʼichank wank ajwiʼ xwankil re xloqʼoninkil ru li Jehobʼa. Joʼkan naq laj David, kixsikʼebʼ ru 288 aj Leví re naq teʼbʼichanq saʼ li rochoch li Yos (1 Crón. 25:1, 6-8). Naqakʼutbʼesi naq naqara li Jehobʼa naq nokoobʼichank chiru. Maakʼaʼ naxye chanru li xyaabʼ qakux. Kʼoxla aʼin: naq nokooʼaatinak, «naabʼal sut nokootʼaneʼk» rikʼin li naqaye abʼan aʼin moko naraj ta xyeebʼal naq inkʼaʼ chik tooʼaatinaq saʼ li chʼuut malaj saʼ li puktesink (Sant. 3:2). Joʼkan ajwiʼ, inkʼaʼ tqakanabʼ bʼichank chiru li Jehobʼa xbʼaan naq inkʼaʼ nawulak chiqu li xyaabʼ qakux.

11. Joʼ naxkʼut Salmo 48:14, kʼaʼut naq tento tqakʼe qahoonal re xtzolbʼal li Santil Hu joʼ junkabʼal?

¹¹ Naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq naqatzol li Raatin ut naqaseeraqʼi rehebʼ li qakokʼal. Ebʼ laj Israel rajlal sábado keʼxkanabʼ kʼanjelak re naq teʼwanq saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa (Éx. 31:16, 17). Ebʼ laj Israel nekeʼxtzol li xkokʼal chirix li Jehobʼa ut li xchaabʼilal xnaʼlebʼ. Tento ajwiʼ tqakʼe qahoonal chi xyaabʼasinkil ut xtzolbʼal li Raatin. Chi joʼkan tqaloqʼoni ajwiʼ li Jehobʼa ut toojiloq chixkʼatq (Sal. 73:28). Joʼkan ajwiʼ, naq nokooloqʼonink joʼ junkabʼal, naqakʼut chiruhebʼ li qakokʼal naq naru teʼwanq saʼ amiiwil rikʼin li Jehobʼa (taayaabʼasi Salmo 48:14).

12. Chanru kiril li Jehobʼa li kʼanjel li xeʼxbʼaanu re xyiibʼankil li kʼaʼaq re ru saʼ li rochoch, ut kʼaru naxkʼut chiqu?

¹² Naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq naqakabʼla ut naqasaabʼesi li rochoch. Li Santil Hu naxye naq li kʼanjel re xkabʼlankil li loqʼlaj naʼajej ut chixjunil li wank chisaʼ, aʼan jun saantil kʼanjel (Éx. 36:1, 4). Joʼkan ajwiʼ naril li Jehobʼa xkabʼlankil li Chʼutlebʼaal Kabʼl ut jalan chik naʼajej. Wankebʼ li hermaan nekeʼroksi naabʼal hoonal re xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin ut naqabʼanyoxi li nekeʼxbʼaanu. Ut nekeʼrisi ajwiʼ xhoonal re xpuktesinkil li Raatin li Yos ut maare nekeʼraj wank ajwiʼ joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink. Ebʼ li cheekel winq nekeʼxkʼutbʼesi naq nekeʼtenqʼank saʼ li kʼanjel  re kabʼlak naq nekeʼxkʼulubʼa naq ebʼ li hermaan aʼin teʼwanq joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink wi kawebʼ xpaabʼal. Maakʼaʼ naxye ma nokooruuk chi kabʼlak, chiqajunilo naru nokootenqʼank naq naqil chiʼus ebʼ li naʼajej aʼin.

13. Chanru naqil li tenqʼ li naqakʼe choʼq re li xkʼanjel li Yos?

¹³ Naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq nokootenqʼank rikʼin tumin. Ebʼ laj Israel inkʼaʼ raj teʼwulaq saʼ li rochoch li Yos chi maakʼaʼ kʼaru teʼxkʼam (Deut. 16:16). Teʼxkʼam bʼayaq li tenqʼ joʼ naxkʼe ribʼ chiruhebʼ. Chi joʼkan nekeʼxbʼanyoxi naq nekeʼkawresiik li xpaabʼal. Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil naq naqara li Jehobʼa ut naq naqabʼanyoxi li naxkʼe qe? Naq naqakʼe li tenqʼ saʼ li chʼuut joʼ ajwiʼ re li kʼanjel li nabʼaanumank saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ. Li apóstol Pablo kixye chirix aʼin: «Wi wank kʼaru naʼalaak saʼ xchʼool anihaq, aʼan kʼulbʼil chi chaabʼil xbʼaan li Yos saʼ xkʼabʼaʼ li joʼchʼinal joʼnimal wank re; inkʼaʼ napatzʼmank li maakʼaʼ wank re» (2 Cor. 8:4, 12). Li Jehobʼa qʼaxal naxbʼanyoxi naq nokootenqʼank maakʼaʼ naxye joʼnimal naqakʼe (Mar. 12:42-44; 2 Cor. 9:7).

14. Joʼ naxye saʼ Proverbios 19:17, chanru naril li Jehobʼa naq naqatenqʼa li wankebʼ saʼ rajbʼal ru?

¹⁴ Naqaloqʼoni ru li Jehobʼa naq naqatenqʼa li wankebʼ saʼ rajbʼal ru. Li Jehobʼa kixye rehebʼ laj Israel naq trosobʼtesihebʼ li teʼxtenqʼa ebʼ li nebʼaʼ (Deut. 15:7, 10). Naq naqatenqʼa junaq li hermaan, li Jehobʼa naril joʼ jun li maatan li naqakʼe re (taayaabʼasi Proverbios 19:17). Naq keʼxtaqla li xtenqʼ laj Pablo naq wank chaq saʼ tzʼalam aran Filipos, kixye naq aʼan jun li maatan li naxkʼulubʼa li Jehobʼa (Filip. 4:18). Qakʼoxlaq li wankebʼ saʼ li qachʼuut: «Ma wank ani tinruuq xtenqʼankil?». Li Jehobʼa nawulak chiru naq tqoksi li qahoonal, qametzʼew, li kʼaru naqanaw xbʼaanunkil ut li kʼaru wank qe re xtenqʼankil li wankebʼ saʼ rajbʼal ru. Aʼin naʼokenk re xloqʼoninkil li Yos (Sant. 1:27).

15. Kʼaʼut naq inkʼaʼ nachʼaʼajkoʼk chiqu xkʼebʼal qahoonal ut qametzʼew re xloqʼoninkil li Jehobʼa?

¹⁵ Naʼajmank naq tqakʼe qahoonal ut tqayal qaqʼe chi xloqʼoninkil ru li Jehobʼa joʼ nawulak chiru aʼan. Ut aʼin moko chʼaʼaj ta (1 Juan 5:3). Naqabʼaanu xbʼaan naq naqara. Qakʼoxlaq jun li chʼinaʼal li naraj xkʼebʼal jun li xmaatan li xyuwaʼ. Maare naxnumsi naabʼal hoonal re xbʼonbʼal junaq li chʼina hu, abʼan saʼ xkʼabʼaʼ naq naxra li xyuwaʼ inkʼaʼ nachʼaʼajkoʼk chiru. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li Jehobʼa, saʼ xkʼabʼaʼ naq naqara, naqakʼe qahoonal ut qametzʼew re xloqʼoninkil ru.

16. Joʼ naxye saʼ Hebreos 6:10, chanru naril li Jehobʼa li nakaabʼaanu re xsahobʼresinkil xchʼool?

¹⁶ Chʼolchʼo chiruhebʼ li naʼbʼej yuwaʼbʼej li nekeʼrahok naq li maatan li teʼkʼeheʼq re xbʼaanebʼ li xkokʼal moko juntaqʼeet ta. Nekeʼxnaw naq moko juntaqʼeetebʼ ta li xkokʼal ut jalan jalanq li xwanjikebʼ. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li Jehobʼa, aʼan naxnaw naq jalan jalanq li qawanjik. Maare naabʼal li tatruuq xbʼaanunkil chiru li nekeʼxbʼaanu ebʼ laawamiiw. Malaj moko naabʼal ta tatruuq xbʼaanunkil joʼebʼ li junchʼol, maare xbʼaan laachihabʼ, laayajel  malaj laakʼanjel saʼ laajunkabʼal. Abʼan michʼinaak aachʼool (Gál. 6:4). Li Jehobʼa maajunwa tsachq saʼ xchʼool li nakaabʼaanu. Wi nakaakʼe re li jwal chaabʼil xbʼaan naq nakaara, tsahoʼq xchʼool aawikʼin (taayaabʼasi Hebreos 6:10). Li Jehobʼa naril li wank saʼ laachʼool. Ut naraj naq sahaq saʼ laachʼool chi xloqʼoninkil ru joʼ chanru naxkʼe ribʼ chaawu.

17. a) Kʼaru tqabʼaanu wi nachʼaʼajkoʼk chiqu xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ re xloqʼoninkil ru li Yos? b) Ma ak xatxtenqʼa li kaaxukuut « Chanru jwal sahaq saʼ qachʼool?»?

¹⁷ Ut wi nachʼaʼajkoʼk chiqu xbʼaanunkil li xqatzol re xloqʼoninkil ru, joʼ xtzolbʼal li Santil Hu qajunes malaj xkʼebʼal resil li Raatin? Wi naqakʼe qahoonal chi xbʼaanunkil aʼin, tqataw rusilal ut twulaq chiqu. Li loqʼonink naru naqajuntaqʼeeta rikʼin li aanilak malaj xchʼeʼbʼal junaq li kʼanjelobʼaal re wajbʼak. Wi joqʼeqil naqabʼaanu, moko us ta tooʼelq. Abʼan tookʼayq chi xbʼaanunkil wi naqabʼaanu rajlal kutan usta bʼabʼay ut moqon yooqo xkʼebʼal xkomon li qahoonal. Ut saʼ xnumikebʼ li kutan, naqaj raj naq ak xwulak li hoonal aʼan ut twulaq chiqu xbʼaanunkil. Ma naru tqabʼaanu ajwiʼ aʼin re xloqʼoninkil ru li Yos?

18. Chanru naqabʼaanu li tenebʼanbʼil saʼ qabʼeen, ut kʼaru rusilal naqataw?

¹⁸ Naq naqaloqʼoni ru li Jehobʼa chi anchal li qaanm, yooko xbʼaanunkil li tenebʼanbʼil saʼ qabʼeen. Aʼin naxbʼaanu naq sahaq saʼ qachʼool, wanq xyaalal li qayuʼam ut tooruuq xloqʼoninkil ru li Jehobʼa chi junelik (Prov. 10:22). Wank xtuqtuukilal qachʼool xbʼaan naq naqanaw naq li Yos nokooxtenqʼa (Is. 41:9, 10). Wank tzʼaqal xyaalal re naq sahaq saʼ qachʼool xloqʼoninkil ru li Jehobʼa xbʼaan naq xkʼulubʼ naq chixjunil li xyobʼtesihom tixloqʼoni ru (Apoc. 4:11).