NAʼLEBʼ RE TZOLOK 21
Miqakanabʼ naq tooxbʼalaqʼi «li xnimal xkʼaʼuxl li ruuchichʼochʼ aʼin»
«Li xnimal xkʼaʼuxl li ruuchichʼochʼ aʼin aʼan sachalil naʼlebʼ chiru li Yos» (1 COR. 3:19).
BʼICH 98 Las Escrituras están inspiradas por Dios
RUʼUJIL LI TZOLOM *
1. Kʼaru naxkʼut li Raatin li Yos?
LI JEHOBʼA aʼan laj Tzolol qe. Rikʼin li xtenqʼ tooruuq xkuybʼal yalaq kʼaru li chʼaʼajkilal (Is. 30:20, 21). Li Raatin naxkʼut chixjunil li naʼajmank re naq li poyanam «tzʼaqalaq re ru» ut «kawresinbʼilaq re xbʼaanunkil chixjunil li chaabʼil kʼanjel» (2 Tim. 3:17). Naq naqayuʼami li naxye li Santil Hu, qʼaxal wiʼ chik wank qanaʼlebʼ chiruhebʼ li nekeʼxkʼulubʼa «li xnimal xkʼaʼuxl li ruuchichʼochʼ aʼin» (1 Cor. 3:19; Sal. 119:97-100).
2. Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li tzolom aʼin?
2 Saʼ li tzolom aʼin tqil naq li xkʼaʼuxl li ruuchichʼochʼ nokooxkʼam chi xsikʼbʼal li kʼaru naqaj. Joʼkan naq maare nachʼaʼajkoʼk chiqu xtzʼeqtaanankil chanru nakʼoxlak ut nanaʼlebʼak li ruuchichʼochʼ aʼin. Wank xyaalalil naq li Santil Hu naxye: «Chekʼe reetal, maaʼani chiraʼlenq eere rikʼin bʼalaqʼ aj naʼlebʼ li maakʼaʼ rajbʼal, yal xyehomebʼ li winq» (Col. 2:8). Saʼ li tzolom aʼin tqatzʼil rix wiibʼ li eetalil chirix li «bʼalaqʼ aj naʼlebʼ» malaj li bʼalaqʼ aj aatin li naxkʼut li ruuchichʼochʼ aʼin, ut chanru naabʼalebʼ keʼok xkʼulubʼankil. Saʼ li junjunq chi eetalil, tqil kʼaʼut li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ maakʼaʼ naʼok wiʼ malaj sachalil naʼlebʼ ut kʼaʼut naq li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu jwal wank xwankil chiru li naxyeechiʼi li ruuchichʼochʼ.
NAJALAAK LI NEKEʼXKʼOXLA CHIRIX LI CHAABʼIL NAʼLEBʼ
3, 4. Chanru kijalaak li nekeʼxkʼoxla ebʼ li qas qiitzʼin chirix li chaabʼil naʼlebʼ chalen chaq li chihabʼ 1900?
3 Chalen chaq li chihabʼ 1900, kijalaak li nekeʼxkʼoxla ebʼ li qas qiitzʼin chirix li chaabʼil naʼlebʼ. Naq maajiʼ nawulak li chihabʼ aʼin, naabʼalebʼ nekeʼxkʼoxla naq kaʼajwiʼ li sumsukebʼ teʼruuq chi wank saʼ wiibʼal ut naq inkʼaʼ us naq teʼaatinaq chirix aʼin chiruhebʼ li junchʼol. Abʼan li naʼlebʼ aʼin kijalaak, ut li ruuchichʼochʼ kiʼok xkʼulubʼankil li yiibʼru aj naʼlebʼ.
4 Chiru li chihabʼ 1920 kiʼilmank chanru kiʼok chi jalaak li xyuʼamebʼ li qas qiitzʼin. Jun li ixq li naxtzʼil rix aʼin kixye: «Saʼ li pelikula, li kʼutbʼesink re rajsinkil ruhebʼ, li bʼich, li nobʼeel ut saʼ li resil li kʼay keʼok xkʼutbʼal li wank saʼ wiibʼal». Saʼebʼ chaq li chihabʼ aʼin, li xajok atawaal chik rilbʼal ut inkʼaʼ chik us nekeʼxtiqibʼ ribʼ. Joʼ kixye chaq li Santil Hu, li teʼwanq saʼ rosoʼjikebʼ li kutan «aʼ chik li xsahilal li ruuchichʼochʼ teʼrataw» (2 Tim. 3:4).
Li nekeʼloqʼonink re li Jehobʼa inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ naq teʼbʼalaqʼiiq xbʼaan li yiibʼru aj naʼlebʼ li naxkʼulubʼa li ruuchichʼochʼ. (Taawil li raqal 5). *
5. Kʼaru kikʼulmank rikʼin li chaabʼil naʼlebʼ chalen chaq li chihabʼ 1960?
5 Chiru li chihabʼ 1960, ebʼ li qas qiitzʼin keʼok xkʼulubʼankil li nekeʼwank rikʼin rechwinqilal rech-ixqilal, li jachok ibʼ chi maakʼaʼ xyaalal, ut li wank chi laqʼlo. Joʼkan ajwiʼ, saʼ naabʼal li ajsibʼaal u keʼok xkʼutbʼal chi kutankil naq jun li winq nawank rikʼin jun li ixq. Kʼaru kixkʼam chaq chixjunil aʼin? Jun li ixq li naxtzʼil rix aʼin kixchʼolobʼ naq nachalk naabʼal li chʼaʼajkilal naq «li ruuchichʼochʼ naxkanabʼ xyuʼaminkil li chaabʼil naʼlebʼ», joʼ naq nekeʼxjach ribʼ li junkabʼal, naq jun ajwiʼ li naʼbʼej malaj li yuwaʼbʼej naxkʼiresi li xkokʼal, rahebʼ saʼ xchʼool ut nekeʼok rilbʼal li tzʼiʼbʼeetalil naʼlebʼ chirix li muxuk ibʼ. Li xkʼihalil li yajel li natawmank naq nekeʼwank saʼ wiibʼal joʼ li kaqyajel malaj li Sida naxkʼut naq li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ maakʼaʼ naʼok wiʼ (2 Ped. 2:19).
6. Kʼaʼut naq laj Tza naraj naq li ruuchichʼochʼ inkʼaʼ chik tixyuʼami li chaabʼil naʼlebʼ?
6 Laj Tza naraj naq li ruuchichʼochʼ aʼin inkʼaʼ chik tixyuʼami li chaabʼil naʼlebʼ. Aʼan nawulak chiru rilbʼal naq inkʼaʼ chik nekeʼroxloqʼi li maatan li naxkʼe li Yos joʼ li wank saʼ wiibʼal ut li sumlaak (Efes. 2:2). Li inkʼaʼ nekeʼxyuʼami li chaabʼil naʼlebʼ moko kaʼaj tawiʼ nekeʼxtzʼajni ru li maatan li kixkʼe li Yos re naq teʼwanq ralal xkʼajol, naru ajwiʼ teʼxsach li yuʼam chi junelik (1 Cor. 6:9, 10).
LI NAXYE LI SANTIL HU CHIRIX LI WANK SAʼ WIIBʼAL
7, 8. Kʼaʼut jwal chaabʼil li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu chirix li wank saʼ wiibʼal chiru li naxkʼoxla li ruuchichʼochʼ?
7 Li nekeʼxkanabʼ naq li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ ttaqlanq saʼ xbʼeenebʼ nekeʼxtzʼeqtaana li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu ut nekeʼxye naq inkʼaʼ chik nakʼanjelak. Maare nekeʼxkʼoxla kʼaʼut tawiʼ naq li Yos xooxyobʼtesi re naq tqaj wank rikʼin anihaq ut moqon chik naxye naq tqakuy qibʼ. Li naʼlebʼ aʼin chalenaq rikʼinebʼ li nekeʼxkʼoxla naq tento tqabʼaanu chixjunil li naxrahi ru li qachʼool. Abʼan moko joʼkan ta naxye li Santil Hu. Naxkʼut naq tooruuq chi taqlank saʼ xbʼeen li yiibʼru aj naʼlebʼ li naqarahi ru, ut aʼin naroxloqʼi li qayuʼam (Col. 3:5). Joʼkan ajwiʼ, li Jehobʼa kixxaqabʼ li sumlaak re naq li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej teʼruuq chi wank saʼ wiibʼal joʼ chanru xkʼulubʼebʼ (1 Cor. 7:8, 9). Chi joʼkan, sahaqebʼ saʼ xchʼool naq teʼwanq saʼ wiibʼal chi inkʼaʼ teʼchʼinaaq xchʼool ut inkʼaʼ teʼoq xkʼaʼuxl chirix li naxkʼam chaq li muxuk ibʼ.
8 Jwal chaabʼil li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu chirix li wank saʼ wiibʼal chiru li naxkʼoxla li ruuchichʼochʼ. Li Santil Hu naxye naq ebʼ li poyanam naru teʼxyal xsahil li wank saʼ wiibʼal (Prov. 5:18, 19). Abʼan naxkʼe ajwiʼ li naʼlebʼ aʼin: «Li junjunq saʼ eeyanq chixnaw wank rikʼin li rixaqil saʼ santilal ut loqʼal, ut inkʼaʼ kʼambʼilaq yal xbʼaan ratawankil ru malaj xbʼaan li yibʼ aj naʼlebʼ, joʼ nekeʼxbʼaanu ebʼ li junchʼol li inkʼaʼ nekeʼxnaw ru li Yos» (1 Tes. 4:4, 5).
9. a) Chanru keʼtenqʼaak li keʼloqʼonink re li Jehobʼa chalen chaq saʼ xtiklajik li chihabʼ 1900 chi xyuʼaminkil li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu? b) Kʼaru li chaabʼil naʼlebʼ naqataw saʼ 1 Juan 2:15, 16? c) Joʼ naxye Romanos 1:24-27, kʼaru li yiibʼru aj naʼlebʼ maajunwa tqakʼulubʼa?
9 Chalen chaq saʼ xtiklajik li chihabʼ 1900, li keʼloqʼonink chaq re li Jehobʼa inkʼaʼ keʼxkanabʼ naq teʼbʼalaqʼiiq xbʼaanebʼ li keʼxkanabʼ xyuʼaminkil li chaabʼil naʼlebʼ malaj «maakʼaʼ chik nekeʼreekʼa saʼ li raanmebʼ» (Efes. 4:19). Keʼxkʼe bʼan xchʼool chi xyuʼaminkil li chaabʼil naʼlebʼ li naxkʼe li Yos. Li hu Laj Kʼaakʼalehom 15 re Mayo 1926 saʼ Ingles kixye naq «ebʼ li ixq ut ebʼ li winq tento naq chaabʼilaq ut saqaq ru li xkʼaʼuxebʼ ut li xnaʼlebʼebʼ, aajel ru naq teʼxkʼutbʼesi aʼin rikʼin li maawaʼ rechwinqilal malaj rech-ixqilal». Usta chʼaʼaj li yook chaq chi kʼulmank, li keʼloqʼonink re li Jehobʼa keʼxyuʼami li chaabʼil naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu (taayaabʼasi 1 Juan 2:15, 16). Jwal naqabʼanyoxi li Raatin li Yos ut li naxkʼe qe li Jehobʼa re xkawresinkil li qapaabʼal re naq maajunwa tqakʼulubʼa li naxkʼoxla li ruuchichʼochʼ chirix li chaabʼil naʼlebʼ * (taayaabʼasi Romanos 1:24-27).
NAJALAAK LI NEKEʼXKʼOXLA CHIRIX CHANRU NEKEʼRIL RIBʼ
10, 11. Kʼaru kixye li Santil Hu naq tkʼulmanq saʼ rosoʼjikebʼ li kutan?
10 Li Santil Hu naxye naq saʼ rosoʼjikebʼ li kutan «ebʼ li winq junes rehebʼ teʼraj» (2 Tim. 3:1, 2). Joʼkan naq inkʼaʼ nasachk qachʼool rilbʼal naq li ruuchichʼochʼ aʼin naxbʼaanu naq ebʼ li qas qiitzʼin teʼxkʼoxla naq wankebʼ xwankil. Jun li tasal hu naxye naq chiru li chihabʼ 1970 «kiʼok chi naweʼk li tasal hu li naxye chanru teʼelq chiʼus saʼebʼ li xyuʼam». Wankebʼ li tasal hu «nekeʼxye naq tento teʼxnaw ut teʼxkʼulubʼa chanruhebʼ ut teʼxnima ribʼ». Jun rehebʼ li tasal hu aʼin naxye re laj ilol hu naq tento tixra ribʼ, xbʼaan naq «jwal chʼinaʼus naʼilok, jwal loqʼ ut maaʼani chik joʼ aʼan». Li tasal hu aʼin naxye ajwiʼ naq «li junjunq naru tixxaqabʼ li xpaabʼal bʼarwiʼ aʼan tyehoq re chanru tnaʼlebʼaq joʼ chanru tixye li xchʼool ut xbʼaanunkil li naʼlebʼ li nekeʼxkʼulubʼa saʼ li xsutam li tkʼanjelaq chiru».
11 Ma qabʼihom li naʼlebʼ aʼin? Laj Tza kixye re li xʼEva naq joʼkan raj tnaʼlebʼaq. Kixye re, naq naru nakʼoxlak joʼ li Yos, tixnaw «kʼaru li us ut li inkʼaʼ us» (Gen. 3:5). Saʼebʼ li qakutan, naabʼalebʼ nekeʼxkʼoxla naq jwal nimebʼ xwankil, nekeʼxkʼoxla naq maajun naru teʼyehoq re kʼaru li us ut li inkʼaʼ us, chi moko li Yos. Xnumtaak li naʼlebʼ aʼin, joʼ li nekeʼxkʼoxla chirix li sumlaak.
Laj paabʼanel naxsikʼ xbʼeenwa li nekeʼraj li junchʼol, ut jwal naxbʼaanu aʼin rikʼin li xsumʼaatin. (Taawil li raqal 12). *
12. Kʼaru li kʼaʼuxej naxkʼut li ruuchichʼochʼ?
12 Li Santil Hu naxye re li bʼeelomej ut li ixaqilbʼej naq teʼroxloqʼi ribʼebʼ ut teʼxbʼaanu li keʼxye chaq naq keʼsumlaak. Naxjultika ajwiʼ rehebʼ naq wank xwankil li xsumlajikebʼ. Joʼkan naq naxye: «Li winq tixkanabʼ li xnaʼ xyuwaʼ, tixlaqʼabʼ ribʼ rikʼin li rixaqil, ut junajebʼ aj chik chi tzʼejwalej naq wanqebʼ» (Gen. 2:24). Abʼan, li nekeʼxyuʼami li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ jalan li kʼaʼuxej nekeʼxkʼut ut nekeʼxye naq li junjunq tixkʼe xchʼool chirix li nekeʼraj. Jun li tasal hu li naʼaatinak chirix li jachok ibʼ naxye: «Saʼ li sumlaak wankebʼ xeʼxjal ru li naʼlebʼ naq nekeʼxye “tqara qibʼ toj saʼ li qakamik” rikʼin xyeebʼal “toj naq tqakanabʼ xraabʼal qibʼ”». Saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ chik nekeʼroxloqʼi li sumlaak, aʼin naxbʼaanu naq teʼxjach ribʼ li junkabʼal ut ra chik saʼ xchʼool nekeʼkanaak. Rikʼin aʼin, naqakʼe reetal naq maakʼaʼ naʼok wiʼ li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ xbʼaan naq naxkʼut naq inkʼaʼ chik t-oxloqʼimanq li sumlaak.
13. Bʼar wank jun xyaalalil kʼaʼut xikʼ naril li Jehobʼa li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ?
13 Li Santil Hu naxye: «Li Qaawaʼ xikʼ naril li qʼetqʼet» (Prov. 16:5). Kʼaʼut xikʼ naril li Jehobʼa li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ? Jun li xyaalalil aʼan naq ebʼ li nekeʼxkʼoxla naq jwal nimebʼ xwankil ut nekeʼxkʼe chi naweʼk li naʼlebʼ aʼin, nekeʼxkʼutbʼesi ajwiʼ li xqʼetqʼetil laj Tza. Saʼ xkʼabʼaʼ naq kixnimobʼresi ribʼ kixkʼoxla naq li Jesus, li kitenqʼank re li Yos chi xyobʼtesinkil chixjunil, tento raj tixwiqʼibʼ ribʼ chiru ut tixloqʼoni ru (Mat. 4:8, 9; Col. 1:15, 16). Li xnaʼlebʼ li nekeʼxqʼetqʼeti ribʼ naxkʼut kʼaʼut li Yos naxye naq maakʼaʼ naʼok wiʼ li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ.
LI NAXYE LI SANTIL HU CHIRIX LI QʼETQʼETIL
14. Chanru nokooxtenqʼa Romanos 12:3 chi xkʼoxlankil chiʼus chanru tqil qibʼ?
14 Li Santil Hu naxye naq tqakʼoxla chiʼus chanru tqil qibʼ. Naxye naq us naq tqara bʼayaq qibʼ. Li Jesus kixye: «Chara laawas aawiitzʼin joʼ naq nakara aawibʼ laaʼat» (Mat. 19:19). Aʼin naxkʼut naq toj tqakʼoxla chiʼus chanru tqil qibʼ. Abʼan li Santil Hu inkʼaʼ naxkʼut naq tento tqakʼoxla naq nim qawankil chiruhebʼ li junchʼol. Naxye bʼan naq maakʼaʼ tqabʼaanu «saʼ qʼetqʼetil chi moko yal re xnimobʼresinkil» qibʼ, tqakubʼsi bʼan qawankil, «li junjunq tixkʼoxla naq ebʼ li xkomon qʼaxal ninqebʼ chik xwankil chiru» (Filip. 2:3; taayaabʼasi Romanos 12:3).
15. Kʼaʼut nakaakʼoxla naq chaabʼil li naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu chirix li qʼetqʼetil?
15 Naabʼalebʼ li qas qiitzʼin li nayeemank naq wankebʼ xnaʼlebʼ saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin nekeʼxtzʼeqtaana li naxye li Santil Hu naq inkʼaʼ tqaqʼetqʼeti qibʼ. Nekeʼxye naq xkʼoxlankil naq ebʼ li junchʼol nimebʼ xwankil chiqu, tixbʼaanu naq inkʼaʼ chik tooʼeʼroxloqʼi ut teʼxbʼaanu li nekeʼraj qikʼin. Abʼan, kʼaru kixkʼam chaq li naʼlebʼ li naxyuʼami li xruuchichʼochʼ laj Tza naq ebʼ li poyanam kaʼajwiʼ nekeʼxkʼoxla ribʼ? Ma sahebʼ saʼ xchʼool li kaʼajwiʼ nekeʼxkʼoxla ribʼ? Ma sahebʼ saʼ xchʼool li xjunkabʼal? Ma wankebʼ tzʼaqal ramiiw? Ma wankebʼ saʼ amiiwil rikʼin li Yos? Bʼar wank li jwal us naʼelk: li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ malaj li naʼlebʼ li naxkʼe li Raatin li Yos?
16, 17. Kʼaru li jwal naqabʼanyoxi, ut kʼaʼut?
16 Li nekeʼxpaabʼ li nekeʼxye «li wankebʼ xnaʼlebʼ» saʼ li ruuchichʼochʼ aʼin chanchanebʼ jun li poyanam li inkʼaʼ naxnaw chanru twulaq saʼ junaq li naʼajej ut naxpatzʼ re jun chik li qas qiitzʼin li sachso ajwiʼ joʼ aʼan. Naq li Jesus kiʼaatinak chirixebʼ «li wankebʼ xnaʼlebʼ», kixye: «Mutzʼebʼ ut aj bʼeresihom mutzʼebʼ. Ut wi junaq mutzʼ naxbʼeresi junaq rech mutzʼil, chi xkabʼichalebʼ teʼtʼaneʼq saʼ jul» (Mat. 15:14). Chʼolchʼo tzʼaqal naq li xkʼaʼuxl li ruuchichʼochʼ maakʼaʼ rajbʼal chiru li Yos.
Ebʼ laj paabʼanel nekeʼsahoʼk saʼ xchʼool naq nekeʼxjultika chanru xeʼkʼanjelak chaq chiru li Jehobʼa. (Taawil li raqal 17). *
17 Li chaabʼil naʼlebʼ li naxkʼe li Santil Hu junelik «nakʼanjelak re kʼutuk, re qʼusuk, re kʼehok naʼlebʼ joʼwiʼ re xtzolbʼalebʼ li kristiyan saʼ li tiikilal» (2 Tim. 3:16). Jwal naqabʼanyoxi naq li Jehobʼa naroksi li xmolam re qatenqʼankil re naq inkʼaʼ tootʼaneʼq saʼ xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ (Efes. 4:14). Chixjunil li naxkʼe qe li Yos re xkawresinkil li qapaabʼal nokooxtenqʼa chi xyuʼaminkil li chaabʼil naʼlebʼ. Jwal oxloqʼ chiqu li chaabʼil naʼlebʼ li naqataw saʼ li Raatin li Yos.
BʼICH 54 «Este es el camino»
^ párr. 5 Li tzolom aʼin tixkawresi qachʼool chirix li Jehobʼa naq kaʼajwiʼ aʼan naru xkʼebʼal qe li chaabʼil naʼlebʼ. Tixkʼut ajwiʼ chiqu naq xyuʼaminkil li xnaʼlebʼ li ruuchichʼochʼ naxkʼam chaq chʼaʼajkilal, abʼan xyuʼaminkil li naʼlebʼ li naxkʼe li Raatin li Yos nokooxtenqʼa.
^ párr. 9 Jun eetalil, taawil Lo que los jóvenes preguntan. Respuestas prácticas, tasal 1, tzolom 24, 25 ut 26, ut tasal 2, tzolom 4 ut 5, maakʼaʼ saʼ Qʼeqchiʼ.
^ párr. 50 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U. Wiibʼ oxibʼ li eetalil chirix li xyuʼam jun li sumal. Yookebʼ chi puktesink saʼ xraqik li chihabʼ 1960.
^ párr. 52 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U. Chiru li chihabʼ 1980, li bʼeelomej naril li rixaqil yaj rochbʼen li rabʼin.
^ párr. 54 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U. Saʼebʼ li qakutan, li sumal naxjultika chanru xeʼkʼanjelak chaq chiru li Jehobʼa chi sahebʼ saʼ xchʼool. Li xkoʼ, li xhiʼ ut li ri nekeʼxjultika ajwiʼ aʼin.
