1, 2. a) Kʼaʼut kixye li apóstol Pablo naq li rahok aʼan li naʼlebʼ «li qʼaxal nim»? b) Kʼaru ebʼ li patzʼom tqatzʼil rix?

 NAQ li apóstol Pablo kiʼaatinak chirix li paabʼal, li oybʼenihom ut li rahok, kixraq rikʼin xyeebʼal: «Li qʼaxal nim chiruhebʼ aʼin aʼan li rahok» (1 Cor. 13:13). Kʼaʼut kixye aʼin? Xbʼaan naq saʼebʼ li kutan chalk re inkʼaʼ chik t-ajmanq li paabʼal chirix li xyeechiʼom li Yos choʼq re li akʼ ruuchichʼochʼ xbʼaan naq li qoybʼenihom ak xtzʼaqlok chik ru. Abʼan tento tqara li Jehobʼa ut ebʼ li kristiʼaan. Li rahok aʼin tento tkʼiiq junqʼe junqʼe kutan.

² Saʼ xkʼabʼaʼ naq junelik tento tqakʼutbʼesi li rahok, qatzʼilaq rix oxibʼ li patzʼom. Xbʼeen, kʼaʼut tento tqara qibʼ chiqibʼil qibʼ? Xkabʼ, chanru naqakʼutbʼesi naq naqara qibʼ? Ut rox, chanru tqakawresi li rahom li naqekʼa chiqibʼil qibʼ?

3. Kʼaru xyaalal wank re naq tqara qibʼ chiqibʼil qibʼ?

³ Kʼaʼut jwal wank xwankil naq tqara qibʼ chiqibʼil qibʼ? Jun chik rehebʼ li xyaalal, xbʼaan naq naqakʼutbʼesi naq laaʼo tzʼaqal aj paabʼanel. Li Jesús kixye rehebʼ li xʼapóstol: «Chi joʼkaʼin chixjunilebʼ teʼxnaw naq laaʼex intzolom: wi nekeera eeribʼ cheeribʼil eeribʼ» (Juan 13:35). Joʼkan ajwiʼ, li rahok nokooxjunaji. Wank xyaalal naq laj Pablo kixye naq «aʼan li kʼaam li najunajink chi tzʼaqal  re ru» (Col. 3:14). Wank jun chik xyaalal kʼaʼut tqara qibʼ. Li apóstol Juan kixtzʼiibʼa rehebʼ li rechpaabʼanel: «Li naxra li Yos chixrahaq ajwiʼ li ras riitzʼin» (1 Juan 4:21). Joʼkan naq, naq naqarahebʼ li hermaan naqakʼutbʼesi naq naqara ajwiʼ li Jehobʼa.

4, 5. Kʼe jun eetalil li naxkʼutbʼesi chanru naxchap ribʼ li xraabʼal li Yos rikʼin xraabʼal ebʼ li qahermaan.

⁴ Chanru naxchap ribʼ xraabʼal li Yos ut xraabʼal ebʼ li hermaan? Re xtawbʼal ru, qakʼoxlaq chanru naxchap ribʼ li qaanm ut li junchʼol xchaʼal li qajunxaqalil. Jun laj bʼanonel truuq xnawbʼal chanru wank li raanm jun li kristiʼaan naq naxchʼeʼ li xkux ruqʼ. Kʼaru naxkʼut chiqu li eetalil aʼin?

⁵ Joʼ jun laj bʼanonel naru xnawbʼal chanru wank li raanm li kristiʼaan naq naxchʼeʼ li xkux ruqʼ, joʼkan ajwiʼ laaʼo tooruuq xnawbʼal chanru wank li qarahom chirix li Jehobʼa naq naqakʼe reetal joʼkʼihal naqarahebʼ li junchʼol. Wi naqakʼe reetal naq xkehoʼk li qarahom chirix li hermaan, maare xkehoʼk ajwiʼ li qarahom chirix li Jehobʼa. Abʼan, wi kʼaynaqo xkʼutbʼesinkil naq naqarahebʼ li qahermaan, aʼan naraj xyeebʼal naq qʼaxal kaw li qarahom chirix li Jehobʼa.

6. Kʼaʼut tento t-oq qakʼaʼuxl wi xkehoʼk li qarahom chirixebʼ li qahermaan? (1 Juan 4:​7-9, 11).

⁶ Kʼaʼut tento t-oq qakʼaʼuxl wi xkehoʼk li qarahom chirixebʼ li qahermaan? Xbʼaan naq aʼin naraj ajwiʼ xyeebʼal naq li qamiiwil rikʼin li Jehobʼa wank saʼ xiwxiwal. Aʼin naxkʼutbʼesi chi chʼolchʼo ru li kixye li apóstol Juan: «Li inkʼaʼ naxra li ras [r]iitzʼin li naril ru, moko truuq ta xraabʼal li Yos, li inkʼaʼ naril ru» (1 Juan 4:20). Kʼaru naqatzol? Kaʼajwiʼ tooruuq xsahobʼresinkil xchʼool li Jehobʼa wi naqara qibʼ chiqibʼil qibʼ (taayaabʼasi 1 Juan 4:​7-9, 11).

7, 8. Chanru naqakʼutbʼesi naq naqara qibʼ?

⁷ Saʼ li Santil Hu naabʼal sut naqataw li chaqʼrabʼ aʼin: «Teera eeribʼ cheeribʼil eeribʼ» (Juan 15:​12, 17; Rom. 13:8; 1 Tes. 4:9; 1 Ped. 1:22; 1 Juan 4:11). Abʼan li rahok nakʼiik saʼ li qaanm, maaʼani naru naʼilok re. Joʼkan bʼiʼ, chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil li rahok re naq ebʼ li junchʼol teʼril li wank saʼ li qaanm? Rikʼin li qaatin ut li qabʼaanuhom.

⁸ Wank naabʼal li naʼlebʼ bʼarwiʼ tooruuq xkʼutbʼesinkil naq naqarahebʼ li qahermaan. Li Santil Hu naxkʼe wiibʼ oxibʼ li eetalil. Tento «xyeebʼal li yaal cheribʼil eeribʼ» (Zac. 8:16). «Meekanabʼ wank saʼ tuqtuukilal cheeribʼil eeribʼ» (Mar. 9:50). «Chexkʼamoq bʼe chi roxloqʼinkil eeribʼ cheeribʼil eeribʼ» (Rom. 12:10). «Cheekʼulaq eeribʼ cheeribʼil eeribʼ chi anchal eechʼool» (Rom. 15:7). «Meekanabʼ […] xkuybʼal leemaak» (Col. 3:13). «Meekanabʼ xkʼambʼal leeriiq cheeribʼil eeribʼ» (Gál. 6:2). «Meekanabʼ xkʼojobʼankil eechʼool» (1 Tes. 4:18). «Meekanabʼ […] xtenqʼankil eeribʼ cheeribʼil eeribʼ» (1 Tes. 5:11). «Textijoq cheerix cheeribʼil eeribʼ» (Sant. 5:16).

9. Kʼaʼut naqaye naq xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ li junchʼol aʼan jun li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq naqarahebʼ? (Chaawil ebʼ li jalam u).

⁹ Qatzʼilaq rix jun rehebʼ li naʼlebʼ re xkʼutbʼesinkil li rahok li xqil saʼ li raqal rubʼelaj. Laj Pablo kixye: «Meekanabʼ xkʼojobʼankil eechʼool». Kʼaʼut naqaye naq xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ li junchʼol aʼan jun li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq naqarahebʼ?  Jun li tasal hu li naxtzʼil rix li Santil Hu naxchʼolobʼ naq li aatin li wank saʼ griego li kiroksi laj Pablo choʼq «kʼojobʼank chʼoolej» naraj xyeebʼal «wank chi xaqxo chixkʼatq jun li kristiʼaan re xwaklesinkil xchʼool naq naxnumsi ebʼ li chʼaʼajkilal». Joʼkan naq, naq naqakʼojobʼ xchʼool jun li hermaan li yook xnumsinkil chʼaʼajkilal, naqatenqʼa re naq twanq saʼ li bʼe li nakʼamok saʼ li yuʼam. Rajlal sut naq junaq li hermaan naraj yaabʼak ut wanko aran chixkʼatq, yooko xyeebʼal re naq naqara (2 Cor. 7:​6, 7, 13).

10. Kʼaʼut naqaye naq li toqʼobʼank u naxchap ribʼ rikʼin li kʼojobʼank chʼoolej?

¹⁰ Li toqʼobʼank u ut li kʼojobʼank chʼoolej naxchap ribʼ. Kʼaʼut naqaye? Xbʼaan naq, naq junaq naril xtoqʼobʼaal ru li yook xnumsinkil rahilal, naraj xkʼojobʼankil xchʼool ut xtenqʼankil. Joʼkan naq xbʼeenwa naqatoqʼobʼa ru ut moqon aʼin nokoorekʼasi xkʼojobʼankil xchʼool. Aʼan ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li Jehobʼa. Laj Pablo kixchʼolobʼ naq li toqʼobʼank u li narekʼa li Yos chirixebʼ li kristiʼaan narekʼasi re xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ. Kixye naq li Jehobʼa aʼan «li Yuwaʼbʼej li qʼaxal narahok ut naʼuxtaanank u, ut li Yos, li qʼaxal nakʼojobʼank chʼool» (2 Cor. 1:3). Rikʼin li aatin «li qʼaxal narahok ut naʼuxtaanank u» laj Pablo kiʼaatinak chirix li toqʼobʼank u. Ut naxkʼabʼaʼi li Jehobʼa «li Yuwaʼbʼej li qʼaxal narahok ut naʼuxtaanank u» xbʼaan naq li toqʼobʼank u chalenaq rikʼin. Ut aʼin naxbʼaanu naq traj xkʼojobʼankil qachʼool «naq naqakʼul ebʼ li chʼaʼajkilal» (2 Cor. 1:4). Joʼ li haʼ li naʼelk saʼ li yuʼamhaʼ naxbʼaanu naq inkʼaʼ chik teʼchaqiq re li kristiʼaan, li Jehobʼa naxkʼojobʼ li raanm li yook xnumsinkil chʼaʼajkilal. Kʼaru tooxtenqʼa re toqʼobʼank u ut xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ li junchʼol, joʼ naxbʼaanu li Jehobʼa? Xyuʼaminkil ebʼ li naʼlebʼ li tixbʼaanu naq tookʼojobʼanq chʼool. Qilaq wiibʼ oxibʼ rehebʼ.

11. Joʼ naxye Colosenses 3:12 ut 1 Pedro 3:​8, kʼaru ebʼ li naʼlebʼ tooxtenqʼa chi xraabʼal ut xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ li junchʼol?

¹¹ Kʼaru tooxtenqʼa re naq junelik tqara qibʼ ut tqakʼojobʼ qachʼool rajlal kutan? Xyuʼaminkil ebʼ li naʼlebʼ joʼ li tawok u, li rahok li nakʼutbʼesimank saʼ li junkabʼal ut li usilal (taayaabʼasi Colosenses 3:12; 1 Pedro 3:8). Naq naqayuʼami li toqʼobʼank u ut ebʼ li naʼlebʼ chanchan aʼin naxbʼaanu naq tqakʼojobʼ xchʼool li yookebʼ xnumsinkil rahilal. Li Jesús kixchʼolobʼ chi joʼkaʼin: «Li naʼelk saʼ re junaq li qas qiitzʼin aʼan li wank saʼ xchʼool. Li chaabʼil winq naʼaatinak chirix li chaabʼil naʼlebʼ xbʼaan naq chaabʼil li wank saʼ xchʼool» (Mat. 12:​34, 35). Chʼolchʼo naq xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ li qahermaan aʼan jun li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq naqarahebʼ.

12. a) Kʼaʼut weent tqabʼaanu? b) Kʼaru patzʼom tqasume anaqwan?

¹² Chiqajunilo naqaj abʼink chiru li taql aʼin: «Miqakanabʼ xraabʼal qibʼ chiqibʼil qibʼ» (1 Juan 4:7). Abʼan misach saʼ qachʼool li kixye li Jesús: «Li xkʼihalil li qas qiitzʼin tixkanabʼ rahok» (Mat. 24:12). Rikʼin li aatin aʼin, li Jesús moko yook ta xyeebʼal naq ebʼ li xtzolom teʼxkanabʼ xraabʼal ribʼ. Usta joʼkan, weent tqabʼaanu re naq inkʼaʼ tqakanabʼ naq tkehoʼq li qarahom joʼ naxkʼul li ruuchichʼochʼ. Rikʼin aʼin, qilaq xsumenkil li patzʼom  aʼin: ma wank junaq li naʼlebʼ re xnawbʼal wi li qarahom chirixebʼ li qahermaan qʼaxal kaw?

13. Kʼaru naru naxyal rix li qarahom?

¹³ Jun li naʼlebʼ bʼarwiʼ tooruuq xnawbʼal wi li qarahom chirixebʼ li qahermaan qʼaxal kaw aʼan chanru nokoonaʼlebʼak naq nawank junaq li chʼaʼajkilal (2 Cor. 8:8). Jun rehebʼ aʼan li kixye li apóstol Pedro: «Abʼan li wank xwankil aʼan naq qʼaxal teera eeribʼ cheeribʼil eeribʼ xbʼaan naq li rahok naxtzʼap ru naabʼal li maak» (1 Ped. 4:8). Joʼkan naq li qarahom nayaleʼk rix naq ebʼ li qahermaan nekeʼpaltoʼk chiqu malaj naq nekeʼxbʼaanu qe junaq li rahilal.

14. Joʼ naxye 1 Pedro 4:​8, kʼaru li rahok naʼajmank chiqu? Kʼe jun eetalil.

¹⁴ Qatzʼilaq rix ebʼ li aatin li kixye laj Pedro. Saʼ li xbʼeen tasal re li raqal waqxaqibʼ naxye kʼaru li rahok wanq qikʼin: «qʼaxal teera eeribʼ». Li aatin saʼ griego li kiroksi laj Pedro choʼq re «qʼaxal» naraj xyeebʼal «naq naxhel ribʼ». Li xkabʼ tasal re li raqal naʼaatinak chirix li naxtaw li rahok aʼin: naxtzʼap ru li xmaakebʼ li qahermaan. Li rahok aʼin chanchan tawiʼ jun li tʼikr li nokooruuk xhelbʼal  toj reetal tixtzʼap moko kaʼaj tawiʼ jun malaj wiibʼ li maak tixtzʼap bʼan «naabʼal li maak». Saʼ li raqal aʼin tixtzʼap naraj xyeebʼal «kuyuk maak». Joʼ jun peraas li tʼikr truuq xtzʼapbʼal jun li tzʼaj, li rahok truuq xtzʼapbʼal li xpaltil ut li xmaajelal ebʼ li junchʼol.

15. Kʼaru naqataw naq li qarahom chirixebʼ li junchʼol qʼaxal kaw? (Colosenses 3:13).

¹⁵ Li rahok li naqekʼa chirixebʼ li qahermaan tento naq qʼaxal nimaq li tixbʼaanu naq tqakuyebʼ xmaak usta tchʼaʼajkoʼq chiqu xbʼaanunkil (taayaabʼasi Colosenses 3:13). Naq naqakuy xmaakebʼ li junchʼol, naqakʼutbʼesi naq qʼaxal kaw li qarahom ut naqaj xsahobʼresinkil xchʼool li Jehobʼa. Kʼaru chik tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqakʼe saʼ qachʼool li xpaltil ut li naʼlebʼ li nokooxchʼiʼchʼiʼi rehebʼ li junchʼol?

16, 17. Kʼaru chik truuq qatenqʼankil re naq inkʼaʼ tqakʼe saʼ qachʼool li xpaltil ebʼ li junchʼol? Kʼe jun eetalil. (Chaawil ebʼ li jalam u).

¹⁶ Kʼe aachʼool chirixebʼ li xchaabʼil naʼlebʼ, inkʼaʼ chirixebʼ li xpaltil. Kʼoxla naq yookat rajsinkil aawu rikʼinebʼ li hermaan ut saʼ xraqik nekeʼrisi jun li jalam u. Re xjultikankil li kutan aʼin, nakaawisi oxibʼ li jalam u. Abʼan saʼ jun rehebʼ jun li hermaan moko usta kiʼelk. Kʼaru taabʼaanu rikʼin li jalam u? Taabʼor ut tatkanaaq rikʼin li wiibʼ, xbʼaan naq aran chixjunilebʼ seʼseʼ li ru xeʼelk.

 ¹⁷ Ebʼ li jalam u naqakʼula re xjultikankil li kikʼulmank. Li xyaalalil, aʼan naq naqajultika li chaabʼil hoonal li naqanumsi rikʼinebʼ li qahermaan. Abʼan qayeehaq naq jun li hermaan kixye malaj kixbʼaanu jun li naʼlebʼ li moko us ta. Kʼaru taabʼaanu rikʼin aʼin? Kʼaʼut naq inkʼaʼ taabʼor joʼ nakaabʼaanu rikʼin li jalam u? (Prov. 19:11; Efes. 4:32). Saʼ xkʼabʼaʼ naq wank naabʼal li chaabʼil hoonal li xqanumsi rikʼin li hermaan, tooruuq xbʼorbʼal li xpaltil. Li qʼaxal us tqabʼaanu aʼan xxokbʼal saʼ qachʼool «ebʼ li chaabʼil jalam u».

18. Bʼar wank ebʼ li naʼlebʼ li wank xwankil saʼ li tzolom aʼin?

¹⁸ Kʼaʼut naqaj naq qʼaxal kawaq li rahok li naqekʼa chiqibʼil qibʼ? Joʼ xqil, naq naqakʼutbʼesi li qarahom chirixebʼ li hermaan naqakʼutbʼesi ajwiʼ naq naqara li Jehobʼa. Chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil li rahok li naqekʼa chirixebʼ li qahermaan? Jun li naʼlebʼ bʼarwiʼ tooruuq xkʼutbʼesinkil aʼan naq naqakʼojobʼ xchʼoolebʼ. Ut re naq junelik tqabʼaanu, aajel ru naq tqatoqʼobʼa ruhebʼ. Chanru tooruuq xkawresinkil li rahom li naqekʼa chiqibʼil qibʼ? Naq naqabʼaanu chixjunil re xkuybʼal li xpaltilebʼ li junchʼol.

19. Kʼaʼut jwal aajel ru li rahok saʼebʼ li qakutan?

¹⁹ Kʼaʼut jwal aajel ru li rahok saʼebʼ li qakutan? Qilaq li kixye laj Pedro: «Abʼan xnachʼok chaq li xraqik chixjunil. Joʼkan bʼiʼ, […] qʼaxal teera eeribʼ cheeribʼil eeribʼ» (1 Ped. 4:​7, 8). Kʼaru naqoybʼeni naq tkʼulmanq naq yook chi nachʼok li rosoʼjik? Naq kiʼaatinak chirixebʼ li xtzolom, li Jesús kixye: «Xbʼaan linkʼabʼaʼ xikʼ texʼileʼq xbʼaanebʼ li tenamit» (Mat. 24:9). Re naq tookʼanjelaq chiru li Jehobʼa usta xikʼ tooʼeʼril, tento naq toowanq saʼ junajil. Laj Tza naraj qajachbʼal, abʼan inkʼaʼ truuq xbʼaanunkil wi naqara qibʼ chiqibʼil qibʼ «xbʼaan naq li rahok aʼan li kʼaam li najunajink chi tzʼaqal re ru» (Col. 3:14; Filip. 2:​1, 2).